A. Algemene doelstelling
De tegemoetkoming onderwijsbijdrage en schoolkosten zorgt ervoor dat leerlingen in het voortgezet onderwijs (vo) en studenten aan een lerarenopleiding de financiële mogelijkheden hebben om onderwijs te volgen.
B. Rol en verantwoordelijkheid
De Minister is verantwoordelijk voor de toegankelijkheid van het onderwijs in Nederland.
Financieren
De Minister financiert het stelsel waarbij de financiële toegankelijkheid is gewaarborgd. De leerling (voortgezet onderwijs) of student (lerarenopleiding) kan in aanmerking komen voor een tegemoetkoming bestaande uit een maandelijkse basistoelage en een eventuele bijdrage in de schoolkosten.
Indicatoren/kengetallen
Voor indicatoren over onderwijsbijdrage en schoolkosten wordt verwezen naar Trends in Beeld.
C. Beleidsconclusies
In 2017 heeft een beleidsdoorlichting van dit artikel plaatsgevonden. De tegemoetkoming onderwijsbijdrage en schoolkosten biedt financiële ondersteuning aan leerlingen in het voortgezet onderwijs en in het voortgezet algemeen volwassenen onderwijs, en aan studenten aan een lerarenopleiding. Voor leerlingen van 18 jaar en ouder in het vo en vavo heeft de tegemoetkoming in de WTOS het doel ervoor te zorgen dat zij de financiële mogelijkheid hebben om onderwijs te volgen.
Uit de beleidsdoorlichting blijkt dat voor de doelgroep vo 18+ en vavo 18+ geconcludeerd kan worden dat de WTOS bijdraagt aan de financiële toegankelijkheid van het onderwijs. Een deel van de doelgroep zou zonder de tegemoetkoming financiële belemmeringen ervaren en een kleiner deel zou uitvallen. De schoolkosten spelen geen prominente rol bij de beslissing om een opleiding in het voortgezet onderwijs te volgen. De schoolkosten worden wel als een kostenpost ervaren en er is behoefte aan een financiële tegemoetkoming. Uit de onderliggende onderzoeken bij de beleidsdoorlichting blijkt dat een groot deel van de beoogde doelgroep de WTOS niet kent. In de kabinetsreactie bij de beleidsdoorlichting heeft het kabinet aangegeven het belangrijk te vinden dat iedereen die daar recht op heeft, een tegemoetkoming kan aanvragen, en heeft aangekondigd te bezien hoe de bekendheid met de WTOS kan worden verbeterd.
De regeling tegemoetkoming leraren (TLO) beoogt de instroom in lerarenopleidingen te vergroten door de financiële drempels te verminderen. Uit de beleidsdoorlichting blijkt dat de TLO grotendeels terechtkomt bij degenen die zonder de TLO een financiële drempel zouden ervaren om de lerarenopleiding te volgen. Een groep van 20 procent van de gebruikers zou zonder TLO (waarschijnlijk) geen lerarenopleiding hebben gevolgd. Uit de onderliggende onderzoeken bij de beleidsdoorlichting blijkt dat bekendheid van de regeling niet groot is onder potentiële gebruikers. In de kabinetsreactie bij de beleidsdoorlichting heeft het kabinet aangegeven dat voor een effectieve regeling onder andere de bekendheid van de regeling van belang is. De mogelijkheden die er zijn om leraar te worden en welke financiële ondersteuning daarbij mogelijk is, worden actiever onder de aandacht gebracht. Via de tool op leraar.nl/nooituitgeleerd kunnen onderwijsprofessionals achterhalen voor welke subsidies en tegemoetkomingen zij in aanmerking komen. De TLO is opgenomen in deze tool.
D. Budgettaire gevolgen van beleid
| Realisatie | Vastgestelde begroting | Verschil | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2017 | 2017 | |||||
| Verplichtingen | 105.925 | 102.472 | 93.696 | 86.708 | 92.792 | 89.241 | 3.551 | ||||
| Uitgaven | 105.925 | 102.472 | 93.696 | 86.708 | 92.792 | 89.241 | 3.551 | ||||
| Inkomensoverdrachten | 88.242 | 85.476 | 75.881 | 69.787 | 76.913 | 73.304 | 3.609 | ||||
| • | TS 17- | 16.476 | 15.888 | 6.661 | 15 | 4 | 0 | 4 | |||
| – | Minderjarige deelnemers bol ( R) | 16.476 | 15.888 | 6.661 | 15 | 4 | 0 | 4 | |||
| • | TS 18+ | 6.063 | 5.900 | 5.506 | 5.391 | 5.968 | 5.506 | 462 | |||
| – | Tegemoetkoming lerarenopleiding (tlo) ( R) | 4.575 | 3.955 | 3.634 | 3.327 | 3.741 | 3.634 | 107 | |||
| – | Deeltijd vo ( R) | 1.488 | 1.945 | 1.872 | 2.065 | 2.227 | 1.872 | 355 | |||
| • | VO 18+ | 65.703 | 63.688 | 63.713 | 64.381 | 70.941 | 67.798 | 3.143 | |||
| – | Volwassenenonderwijs (vavo) ( R) | 5.983 | 5.882 | 6.295 | 5.787 | 6.204 | 6.003 | 201 | |||
| – | Meerderjarige scholieren vo ( R) | 53.058 | 51.245 | 51.019 | 53.369 | 58.773 | 56.214 | 2.559 | |||
| – | Meerderjarige scholieren vso ( R) | 5.408 | 5.613 | 5.519 | 4.730 | 4.242 | 4.700 | –458 | |||
| – | STOEB/ALR (NR) | 1.253 | 948 | 880 | 495 | 1.722 | 881 | 841 | |||
| Bijdrage aan agentschappen | 17.683 | 16.996 | 17.815 | 16.921 | 15.879 | 15.937 | – 58 | ||||
| – | Dienst Uitvoering Onderwijs ( R) | 17.683 | 16.996 | 17.815 | 16.921 | 15.879 | 15.937 | –58 | |||
| Ontvangsten | 4.709 | 3.645 | 3.444 | 2.630 | 3.813 | 3.066 | 747 | ||||
| – | TS 17- ( R) | 941 | 693 | 542 | 318 | 144 | 144 | ||||
| – | TS 18+ ( R) | 703 | 96 | 75 | 85 | 158 | 75 | 83 | |||
| – | VO 18 + ( R) | 3.065 | 2.856 | 2.827 | 2.227 | 3.511 | 2.991 | 520 | |||
E. Toelichting op de financiële instrumenten
De realisatie van de uitgaven 2017 ligt € 3,5 miljoen hoger dan oorspronkelijk begroot. De realisatie van de ontvangsten is € 0,7 miljoen hoger dan oorspronkelijk begroot.
Inkomensoverdrachten
Uitgaven
De uitgaven bij de diverse WTOS-regelingen zijn in 2017 per saldo € 3,5 miljoen hoger dan begroot.
De hogere uitgaven worden voor € 3,1 miljoen veroorzaakt door hogere uitgaven aan het VO 18+ en dan met name aan meerderjarige scholieren in het reguliere vo. Dit komt door hogere aantallen scholieren in het reguliere vo die een WTOS-uitkering hebben aangevraagd. Alleen de uitgaven aan meerderjarige scholieren in het vso waren lager dan begroot met – € 0,5 miljoen.
| Realisatie | Vastgestelde begroting | Verschil | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2017 | 2017 | ||
| 1 | Aantal gebruikers TS 17- | 27.721 | 26.800 | 1.859 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| 2 | Aantal gebruikers TS 18+ | 6.037 | 6.676 | 5.470 | 6.092 | 6.363 | 5.500 | 863 |
| 3 | Aantal gebruikers VO 18+ | 35.596 | 34.328 | 33.261 | 32.852 | 35.808 | 34.900 | 908 |
Bron: realisatiegegevens DUO
Bijdrage aan agentschappen
De Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) is de uitvoeringsorganisatie van het Ministerie van OCW en levert producten en diensten op het terrein van bekostiging van instellingen, financiering van studenten en informatievoorziening. Het betreft het aandeel in de uitvoeringskosten van DUO voor dit begrotingsartikel.
Ontvangsten
De ontvangsten hebben betrekking op terugbetalingen van teveel of onterecht verstrekte WTOS-uitkeringen. Het verschil hier tussen de raming en realisatie 2017 bij de diverse onderdelen van de WTOS is totaal € 0,7 miljoen.