Toelichting:

1. en 2. Uitgaven/ontvangsten 2017

De uitgaven over 2017 zijn uitgekomen op € 38.053.280.751,63 en de ontvangsten op € 1.339.177.092,51. In de departementale jaarrekening komen de uitgaven uit op € 38.053.289.000,00 en de ontvangsten op € 1.339.184.000,00.Het verschil tussen de werkelijke uitgaven en de realisatie volgens de departementale jaarrekening 2017 wordt veroorzaakt door de in deze rekening gehanteerde afrondingsregels.

3. Liquide middelen

De post Liquide middelen is opgebouwd uit het saldo bij de banken (gebaseerd op het laatste dagafschrift). De samenstelling is als volgt:

4. Rekening-Courant RHB

Op de rekening-courant wordt de financiële verhouding met het Ministerie van Financiën geadministreerd. Tevens worden door middel van deze administratie de begrotingsuitgaven en ontvangsten met het Ministerie van Financiën afgewikkeld.

5. Rekening-Courant RHB Begrotingsreserve

Een begrotingsreserve is een geoormerkte meerjarige budgettaire voorziening die door een ministerie op een afzonderlijke rekening-courant bij het Ministerie van Financiën wordt aangehouden. Het gaat om een budgettaire voorziening of reserve binnen de Rijksbegroting. De reserve blijft meerjarig beschikbaar voor het doen van uitgaven in latere jaren. Voor de begrotingsreserve museaal aankoopfonds en de begrotingsreserve risicopremie garantstelling onderwijsinstellingen en rekening courantlimieten die instellingen aanhouden bij het Ministerie van Financiën wordt een rekening-courant aangehouden bij het Ministerie van Financiën.

Begrotingsreserve museaal aankoopfonds

Reserve risicopremie garantstelling onderwijsinstellingen

6. Vorderingen buiten begrotingsverband

De post te verrekenen met derden betreft uitgaven die DUO nog moet verrekenen. De post overig heeft betrekking op de te vorderen BTW.

7. Schulden buiten begrotingsverband

De post Codart betreft een door het Waarborgfonds gestort bedrag als zekerheid voor de aan Codarts verstrekte lening. Bij de post overig gaat het om diverse posten als EU projecten (0,4 miljoen), legaten (0,1 miljoen), fondsen (0,3 miljoen) en overige derden.

9. Openstaande rechten

Het betreft hier de lesgeldvorderingen DUO Groningen.

10. vorderingen

De stand van de debiteuren per 31-12-2017 wordt als volgt gespecificeerd naar beleidsartikel en overige onderdelen:

De openstaande vorderingen van beleidsartikel 11 worden hieronder nader toegelicht.

De overige openstaande vorderingen (€ 90,5 miljoen) hebben onder meer betrekking op de afrekeningen van voorschotten. Deze vorderingen worden beschouwd als direct opeisbaar.

De openstaande vorderingen van beleidsartikel 11 kunnen als volgt worden gespecificeerd:

Prestatiebeursleningen zijn leningen die in een gift worden omgezet als de debiteur heeft voldaan aan de eerstejaars prestatienorm of een diploma heeft behaald.

Bij de leningen en de prestatiebeursleningen is alleen de hoofdsom niet-relevant. De rente wordt als relevant beschouwd.

De relevante kortlopende vorderingen bestaan voornamelijk uit ten onrechte betaalde studiefinanciering en vorderingen wegens het onterecht bezit van reisrecht.

12. Voorschotten

De stand van de voorschotten per 31-12-2017 wordt als volgt naar beleidsartikel gespecificeerd:

Het bedrag aan openstaande voorschotten bij artikel 11 Studiefinanciering betreft de voorlopige vergoeding van contractkosten aan de OV-bedrijven.

De stand van de voorschotten per 31-12-2017 wordt als volgt gespecificeerd naar vergoedingsjaar:

13. Garantieverplichtingen

In het verleden zijn instellingen zelfstandig op de kapitaalmarkt leningen aangegaan ter financiering van bouwinvesteringen, onder garantiestelling van het Rijk jegens de geldverschaffers voor de rente en aflossingsverplichtingen. De destijds vigerende garantieregelingen zijn inmiddels niet meer van kracht. Vanaf 2014 kunnen onderwijsinstellingen leningen afsluiten bij het Ministerie van Financiën in het kader van schatkistbankieren voor her- en nieuwbouw. Het bedrag van de garantie verplichtingen (nog openstaande rente en aflossingsverplichtingen op lopende leningen) is het theoretisch maximale risico dat het ministerie ultimo 2017 nog loopt in verband met garantiestellingen op bouwleningen en overige garantieleningen. In onderstaand overzicht zijn de openstaande garanties gespecificeerd opgenomen in vergelijking met ultimo 2017:

De uitstaande garanties participatie- en vervangingsfonds zijn het gevolg van het bestuurlijk akkoord dat in 2003 met de fondsen is gesloten en houden verband met garantstelling in verband met het schatkistbankieren.

De uitstaande garantie bij Onderzoek en Wetenschapsbeleid bedraagt € 24,3 miljoen. Dit betreft de garantie voor een lening van Stichting Biomedical Primate Research Center (BPRC) bij de Bank Nederlandse Gemeenten.

De uitstaande garanties bij Beroepsonderwijs en Volwasseneneductie (€ 532,5 miljoen), het Hoger beroepsonderwijs (€ 744,1 miljoen), het Voortgezet onderwijs (€ 341,3 miljoen) het Wetenschappelijk Onderwijs (€ 264,7) en het Primair Onderwijs (€ 96,4 miljoen) hebben betrekking op de door het Ministerie van Financiën onder hypothecaire zekerheid of garantiestelling van de gemeenten verstrekte geldleningen aan onderwijsinstellingen en garantstellingen rekening courantlimieten.

De opbouw van de stand van de garantieverplichtingen kan als volgt worden weergegeven:

14. Andere verplichtingen

De opbouw van de stand van de aangegane verplichtingen kan als volgt worden weergegeven:

De specificatie van de openstaande verplichtingen per beleidsartikel ultimo 2017 is hieronder opgenomen.

Niet uit de saldibalans blijkende bestuurlijke verplichtingen

Op 26 november 2014 is het Bestuursakkoord PO 2014–2020 met de PO-Raad afgesloten. Met dit akkoord komt er voor 2018 e.v. een bedrag van € 444 miljoen beschikbaar, waarvan ultimo 2017 vastgelegd € 405,4 miljoen. Het verschil van € 38,6 miljoen was ultimo 2017 nog niet juridisch verplicht, en is daarmee niet in de saldibalans opgenomen. Van dit afgesproken bedrag van € 444 miljoen is in 2019 juridisch verplicht € 1.250 miljoen; het overige deel is bestuurlijk verplicht maar niet in de saldibalans opgenomen. Voor 2020 is het hele bedrag uit het bestuursakkoord voor dat jaar (€ 263 miljoen + € 142 miljoen + € 39 miljoen = € 444 miljoen) bestuurlijk verplicht, maar niet in de saldibalans opgenomen.

Op 17 april 2014 is het Sectorakkoord VO 2014–2017 met de VO-raad afgesloten. Met dit akkoord komt er voor 2018 en volgende jaren een bedrag van € 369 miljoen beschikbaar. Een deel hiervan (€ 30 miljoen) was ultimo 2017 nog niet verplicht, en is daarmee niet in de saldibalans opgenomen.

Op 13 mei 2013 is het Techniekpact 2020 afgesloten met bestuurders uit het onderwijs en het bedrijfsleven. Onderdeel van het techniekpact is het regionale investeringsfonds mbo. Hiermee is in totaal een bedrag beschikbaar van € 100 miljoen voor de jaren 2014 t/m 2017. Op 10 februari 2017 is de Tweede Kamer geïnformeerd dat de regeling van het regionale investeringsfonds mbo met één jaar wordt verlengd tot en met 2018 en het beschikbare bedrag met € 25 miljoen wordt verhoogd. Hiermee is nu in totaal een bedrag beschikbaar van € 125 miljoen voor de jaren 2014 t/m 2018. Van dit bedrag is ultimo 2017 voor de periode 2014 t/m 2017 al een bedrag van € 95 miljoen juridisch verplicht. Het resterende bedrag van € 30 miljoen is in het jaar 2018 bestuurlijk verplicht.

Op 11 juli 2014 is het Bestuursakkoord MBO 2015–2019 afgesloten met bestuurders uit het onderwijs. Dit bestuursakkoord bouwt voort op verschillende akkoorden namelijk het Regeerakkoord «Bruggen Slaan», het Actieplan mbo «Focus op Vakmanschap 2011–2015», het Nationale Onderwijsakkoord, bestuursakkoord Professionalisering mbo (2011) en addendum (2012), Lerarenagenda 2013–2020 en het Nationaal Techniekpact 2020. Onderdeel van het Bestuursakkoord MBO is de regeling kwaliteitsafspraken. Hiermee is een bedrag van in totaal € 1,279 miljard bestuurlijk verplicht over de periode 2015 t/m 2018. Van dit bedrag is ultimo 2017 voor de jaren 2015 t/m 2018 al een bedrag van € 1,075 miljard juridisch verplicht. Het resterende bedrag voor het resultaatafhankelijke deel van de kwaliteitsafspraken van € 204 miljoen is in het jaar 2018 bestuurlijk verplicht.

In verband met de per 1 januari 2016 geldende belastingplicht voor Vennootschapsbelasting bij overheidsondernemingen dient over de jaren 2016 en 2017 nog een bedrag van circa € 70.200 afgedragen te worden door het bestuursdepartement voor activiteiten die worden uitgevoerd bij de agentschappen Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) en het Nationaal Archief. Dit bedrag is al opgenomen in de betreffende jaarrekeningen van de agentschappen, maar is nog niet als juridische verplichting vastgelegd in de administratie van het bestuursdepartement.