Voor het jaar 2019 werd in de begroting 2019 uitgegaan van een groei van de (gecorrigeerde) netto zorguitgaven met € 4,9 miljard, van € 66,3 miljard in 2018 naar € 71,2 miljard in 2019. Naar huidige inzichten is de groei in het afgelopen jaar uitgekomen op € 4,1 miljard, van € 65,6 miljard in 2018 naar € 69,7 miljard in 20192. De € 0,8 miljard lagere groei van de netto zorguitgaven is voornamelijk het gevolg van lagere verwachte uitgaven voor de opleidingen en de geneesmiddelen die bij eerste suppletoire wet 2019 zijn verwerkt.
Figuur 1 Opbouw groei van de gecorrigeerde netto zorguitgaven 2019 t.o.v. 2018 in miljarden euro’s
Bron: VWS-cijfers
In bovenstaande figuur is aangegeven welke loon- en prijsontwikkeling, volumegroei en beleidsmatige groei voor 2019 zijn gerealiseerd. Zoals in deze figuur te zien is, is de groei van € 4,1 miljard vooral het gevolg van de loon- en prijsontwikkelingen in de zorg (€ 2,5 miljard) en de volumegroei (€ 1,9 miljard). De beleidsmatige groei was per saldo beperkt (-€ 0,2 miljard) en de voorlopige realisatie is ‒ € 0,1 miljard.
Wat de voorlopige realisatie betreft is het niet goed mogelijk om in algemene termen van prijs- en volumeontwikkelingen aan te geven waarom de groei van de zorguitgaven lager is uitgevallen dan geraamd. De belangrijkste reden daarvoor is dat de totale zorguitgaven een optelsom vormen van duizenden behandelingen, verrichtingen, zorgpakketten en overige producten tegen evenzovele verschillende prijzen. Voor de afzonderlijke sectoren binnen de curatieve zorg en de langdurige zorg wordt waar mogelijk wel aangegeven welke factoren een rol (kunnen) hebben gespeeld. Onderschrijdingen doen zich voor bij eerstelijnszorg, wijkverpleging, medisch-specialistische zorg en genees- en hulpmiddelen. Deze informatie is te vinden in de verdiepingsbijlage van het Financieel Beeld Zorg (zoals opgenomen in de open data).
Figuur 2 Groei van de zorguitgaven vergeleken met de groei van de economie
1 In het jaar 2018 is de reële economische groei 2,6% en de reële groei zorguitgaven 2,5%. Omdat het verschil klein is overlappen ze elkaar in de grafiek.
Bron: VWS-cijfers, CPB MEV 2020
Na 6 jaar waarin de groei van de zorguitgaven onder de economische groei uitkwamen is de groei van de zorguitgaven in 2019 (3,7%) een stuk hoger dan de economische groei (1,8%) (zie figuur 2). De hoge groei is veroorzaakt door de opwaartse bijstellingen van het Wlz-kader in 2019.
Een sterke stijging van de groei van de zorguitgaven is gegeven de houdbaarheid van en solidariteit in de zorg een aandachtspunt. Daarom is onder meer de Sociaal-Economische Raad (SER) gevraagd om een verkenning te doen naar de gevolgen van stijgende zorguitgaven voor de economie en de arbeidsmarkt, alsook voor de solidariteit die ten grondslag ligt aan ons stelsel. Dit rapport wordt in de loop van 2020 verwacht. Ook is in 2019 gestart met de opzet van de Contourennota waarin de organiseerbaarheid van de zorg nader wordt uitgewerkt. De Contourennota is aangekondigd in de begroting 2020 en wordt in 2020 verwacht. Mede namens de minister van Financiën is ook de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) gevraagd welke inzichten ons op weg kunnen helpen naar verdere beheersing van de zorguitgaven op de lange termijn. Dit rapport wordt in 2021 verwacht.