Toelichting samenstelling saldibalans

Als een minister meer dan één begroting beheert, in dit geval Infrastructuur en Waterstaat (XII), het Infrastructuurfonds en het Deltafonds, wordt per begroting een saldibalans opgesteld. Voor de begroting van Hoofdstuk XII, het Infrastructuurfonds en het Deltafonds worden geen gescheiden administraties gevoerd waardoor posten die niet zonder meer toewijsbaar zijn aan een bepaalde begroting, zijn opgenomen in de saldibalans van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (XII).

Wat betreft de toelichtingen zijn de volgende uitgangspunten toegepast. Een post, welke in verhouding tot de totale omvang van de balansregel een grote omvang heeft of de grens van € 25 miljoen overschrijdt, is tekstueel toegelicht.

4) Rekening-courantverhouding Rijkshoofdboekhouding

Deze balansregel geeft normaliter de financiële verhouding met de Rijksschatkist weer en het saldo van het Saldobiljet per 31 december 2020. Dit is nu niet het geval omdat het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat een rekening-courantverhouding met de Rijkshoofdboekhouding onderhoudt voor begroting Hoofdstuk XII gecombineerd met het Infrastructuurfonds en het Deltafonds en niet voor de beide begrotingsfondsen afzonderlijk.

Om de consolidatie van het Financieel Jaarverslag Rijk niet te verstoren wordt desondanks in het jaarverslag van beide begrotingsfondsen gebruik gemaakt van de balanspost 4) Rekening-courantverhouding Rijkshoofdboekhouding. De drie balansposten Rekening-courantverhouding Rijkshoofdboekhouding Hoofdstuk XII, Infrastructuurfonds en Deltafonds samen zijn gelijk aan het Saldobiljet per 31 december 2020.

6) Vorderingen buiten begrotingsverband

In het kader van de Vennootschapsbelasting staat een vordering op de Belastingdienst ten aanzien van de (voorlopige) aangiftes 2019 en 2020 voor een gezamenlijk bedrag van € 16,4 miljoen open. Het bedrag komt ten gunste van het agentschap Rijkswaterstaat en is dus ook opgenomen bij de balanspost schulden buiten begrotingsverband.

7) Schulden buiten begrotingsverband

In het kader van de Vennootschapsbelasting staat een vordering op de Belastingdienst ten aanzien van de (voorlopige) aangiftes 2019 en 2020 voor een gezamenlijk bedrag van € 16,4 miljoen open. Het bedrag komt ten gunste van het agentschap Rijkswaterstaat.

De Autoriteit Nucleaire Veiligheid en Stralingsbescherming (ANVS) heeft van derden ruim € 0,3 miljoen aan bedragen ontvangen als vorm van zekerheid. Deze gelden worden teruggestort indien de voorwaarden zijn komen te vervallen.

10 en 10a) Vorderingen en Tegenrekening vorderingen

Toelichting

Artikel 17 Luchtvaart

Bij de verzelfstandiging van de Luchtverkeersleiding Nederland (LVNL) in 1993 is het verschil tussen de taxatiewaarde en de boekwaarde van gebouwen en terreinen als vordering op LVNL (€ 6,6 miljoen) opgenomen. Deze vordering is niet rentedragend, niet aflosbaar en direct opeisbaar bij een voorgenomen opheffing, overname of fusie van LVNL. Voor de overdracht uit verrekeningen Eurocontrol ten bate van subsidie luchtverkeerleiding Bonaire is een vordering op de LVNL van € 0,6 mln opgenomen.

Artikel 98 Apparaatsuitgaven Kerndepartement

In het kader van de financiële afrekening Standaard Platform Cloud Services 2020 is een vordering op Logius (ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties) ingesteld van € 1,4 miljoen.

12 en 12a) Voorschotten en Tegenrekening voorschotten

Voorschotten zijn bedragen die aan derden zijn betaald vooruitlopend op later definitief vast te stellen of af te rekenen bedragen.

Toelichting

Artikel 11 Integraal waterbeleid

In het kader van integraal waterbeleid staan voorschotten open voor circa € 30 miljoen om de doeltreffendheid en doelmatigheid van de bestuurlijke organisatie en het instrumentarium van het waterbeleid te verbeteren. Zo zijn aan onder andere de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) voor het programma Partners voor Water ca. € 10 miljoen, aan Waterschap Schelderstromen ten behoeve van het project Restopgave Vooroeverbestortingen circa € 7,6 miljoen, aan Deltares voor het bouwen van de nieuwe GeoCentrifuge ruim € 3,1 miljoen en aan het ministerie van BuiZa voor het programma Blue Deal dat door de Unie van Waterschappen wordt uitgevoerd ca € 4,8 miljoen aan voorschotten verstrekt. Aan diverse gemeenten is voor de Specifieke Uitkering uitvoeringspilots Ruimtelijke Adaptatie tweede tranche een voorschot verleend van € 2,5 miljoen. Deze voorschotten worden in de jaren 2021 tot en met 2026 afgerekend.

Artikel 13 Ruimtelijke ontwikkeling

In het kader van bodem en ondergrond zijn voorschotten verstrekt aan Bosatex, Bodemcentrum en Bodembeheer NL ten behoeve van bodemsanering voor een bedrag van ruim € 48 miljoen. Verder zijn er voorschotten van 9,6 miljoen verstrekt aan de BES-eilanden ten behoeve van diverse watervoorzieningen. In het kader van specifieke uitkering is aan de provincie Overijssel voor asbestaanpak een voorschot van € 4,2 miljoen verstrekt en aan gemeente Utrecht voor bodemsanering Griftpark een voorschot van ca. 2,2 miljoen. De afrekeningen van deze voorschotten worden in de jaren 2021 tot en met 2028 verwacht.

Artikel 14 Wegen en Verkeersveiligheid

Voorschotten van ruim € 12 miljoen zijn verstrekt aan maatschappelijke organisaties zoals Veilig Verkeer Nederland (VVN), Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV), Fietsersbond en aan TeamAlert ten behoeve van verkeersveiligheid.

Aan de BES-eilanden zijn voorschotten, in het kader van de bijzondere uitkering van circa € 32 miljoen voor het beheer en onderhoud aan de infrastructuur en in het bijzonder de wegen, verstrekt.

Verder zijn voorschotten van circa € 37 miljoen aan de RVO verstrekt voor de uitvoering van diverse programma’s.

Ook zijn er voorschotten van circa € 7 miljoen aan de Nederlandse Emissieautoriteit verstrekt voor de werkzaamheden op het gebied van Energie voor Vervoer. Tenslotte zijn in het kader van specifieke uitkeringen voorschotten aan diverse gemeenten en provincies voor de realisatie van slimme laadpleinen, snelfietsroutes, BO MIRT en veilig, doelmatig en duurzaam voorschotten verstrekt van ca. € 55 miljoen en aan de provincie Noord Brabant voor SmartwayZ.nl innovatief mobiliteitsprogramma een voorschot van ruim € 20 miljoen . De afrekeningen van deze voorschotten worden in de jaren 2021 tot en met 2023 verwacht.

Artikel 16 Openbaar Vervoer en Spoor

Voorschotten zijn onder andere verstrekt aan ProRail in het kader van de Tijdelijke subsidieregeling stimulering goederenvervoer per spoor ad circa € 29 miljoen en aan de NS een beschikbaarheidsvergoeding in verband met inkomstenderving als gevolg van onderbezetting van treinen door coronamaatregelen van het kabinet (zie brief TK 2019/2020, 23 645, nr. 723) van ca € 616 miljoen. Tevens zijn in het kader van e beschikbaarheidsvergoeding OV voorschotten aan Metropool Rotterdam Den Haag (€ 95 miljoen) Vervoerregio Amsterdam (ca € 124 miljoen) en aan de provinciën en gemeenten (ca € 132 miljoen) verstrekt. De afrekeningen van openstaande voorschotten op dit artikel worden in de jaren 2021 tot en met 2026 verwacht.

Artikel 17 Luchtvaart

In het kader van luchtvaart staan per 31 december 2020 voor circa € 31 miljoen aan voorschotten open. De voorschotten zijn onder andere verstrekt aan de Stichting Bevordering Kwaliteit Leefomgeving Schipholregio voor een bedrag van circa € 10 miljoen in het kader van activiteiten - zijnde het beheren en (doen) bestemmen van de gelden, het beoordelen van aanvragen als ook het vaststellen en (doen) verstrekken van uitkeringen - voor gebiedsgerichte projecten ter bevordering van de kwaliteit van de woon-, werk- en leefomgeving in de Schipholregio. Verder is er een voorschot verstrekt aan Openbaar Lichaam Sint Eustatius van circa € 15 miljoen ten behoeve van aanpak erosie op het eiland en aan het Openbaar Lichaam Saba voor wederopbouw en compenserende maatregelen Luchthaven Saba een voorschot ruim € 1 miljoen. Tenslotte is aan de RDW een voorschot van ca € 1 miljoen als bijdrage droneregister. De afrekeningen van de voorschotten worden 2021 tot en met 2023 verwacht.

Artikel 18 Scheepvaart en Havens

Voorschotten zijn aan onder andere de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) verstrekt voor een bedrag van ruim € 15 miljoen ten behoeve van de onderzoeksactiviteiten betreffende toegepast/industrieel onderzoek en experimentele ontwikkeling. Verder zijn er voorschotten aan de BES-eilanden in het kader van de bijzondere uitkering van circa € 48 miljoen verstrekt ten behoeve van haveninfrastructuur en aan Zero Emission Services BV ten behoeve van toegekende subsidie Modular Energy Concept van ruim € 5 miljoen. Tenslotte is aan de provincie Noord-Holland een specifieke uitkering voor het realiseren van de Energiehaven IJmond inclusief voorliggende diepzeekade een voorschot van ca. € 28 miljoen verstrekt en aan de gemeente Tilburg voor het project Wilhelminakanaal fase 1,5 een voorschot van ca € 5 miljoen. De voorschotten worden in de jaren 2021 tot en met 2024 afgerekend.

In het kader van Topsector Logistiek zijn aan de Stichting Connekt voorschotten verstrekt van ca € 14 miljoen. Het betreft hier de kosten voor de door Stichting Connekt, namens het ministerie aangegane verplichtingen. De apparaatskosten van de Stichting Connekt zijn hier expliciet van uitgesloten. Verwachting is dat het programma ultimo 2021 is afgerond.

Artikel 19 Klimaat

Voorschotten zijn verstrekt aan onder andere het RIVM (circa € 39 miljoen) voor de uitvoering van het Meerjaren activiteitenprogramma 2020, de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland voor de uitvoering van diverse regelingen (€ 11 miljoen), aan de World Bank (ruim € 1,3 miljoen miljoen), aan het World Recource Institute (ca. € 4 miljoen), het Nederlandse Space Office (ca. € 2 miljoen) en aan het Global Center on Adaptation te Rotterdam (ca. € 4 miljoen). De afrekeningen van deze voorschotten worden in 2021 tot en met 2024 verwacht.

Artikel 20 Lucht en geluid

In het kader van de sanering van geluidslawaai zijn aan het Bureau Sanering Verkeerslawaai voorschotten verstrekt van circa € 113 miljoen om de geluidsbelasting veroorzaakt door verkeer (waaronder ook luchtvaart) en bedrijvigheid te verminderen. De afrekening wordt in de jaren 2021 tot en met 2025 verwacht. 

Artikel 21 Duurzaamheid

Ruim € 27 miljoen aan voorschotten staan open op de Stichting Afvalfonds voor de aanpak van verpakkings- en zwerfafval. Verder zijn er onder andere voorschotten aan de BES-eilanden, ten behoeve van het milieubeheer op de eilanden, van circa € 14 miljoen en aan diverse stichtingen voor een totaalbedrag van circa € 6 miljoen. Tenslotte is aan RVO voor de uitvoering van een aantal regelingen ca € 18 miljoen aan voorschotten verstrekt. De afrekeningen van de voorschotten worden in de jaren 2021 tot en met 2024 verwacht.

Artikel 22 Omgevingsveiligheid en milieurisico’s

De voorschotten zijn verstrekt aan onder andere aan ZonMw ten behoeve van programma onderzoek naar elektromagnetische velden ruim € 3 miljoen, aan Akzo-Nobel voor een bedrag van ruim € 5 miljoen ten behoeve van het Convenant beëindiging chloortransporten, aan de Stichting Stimuleringsfonds Volkshuisvesting voor het particulierfonds sanering asbestdaken ruim € 3 miljoen, aan RVO voor een bedrag van ruim 3 miljoen ten behoeve van de uitvoering van een aantal regelingen, aan de Stichting voor de Technische Wetenschap te Utrecht voor het onderzoek in verband met veiligheid biotechnologie € 4 miljoen en tenslotte aan de Sociale Verzekeringsbank ruim € 3 miljoen ten behoeve van de uitvoering Regeling tegemoetkoming niet-loondienst gerelateerde slachtoffers van mesothelioom en asbestose. De voorschotten worden na in de jaren 2021 tot en met 2023 afgerekend.

Artikel 25 Brede Doeluitkering

Op grond van de Wet Brede Doeluitkering Verkeer en Vervoer, die als doel heeft om op decentraal niveau maatwerk oplossingen mogelijk te maken voor verkeer- en vervoervraagstukken, staan voorschotten open van € 2.560 miljoen. Dit heeft betrekking op de provincies (ruim € 253 miljoen), Metropoolregio Rotterdam-Den Haag (circa € 1.251 miljoen) en de Vervoersregio Amsterdam (ruim € 1.055 miljoen). Het eindsaldo van deze voorschotten wordt jaarlijks na ontvangst en goedkeuring van SISA-verantwoordingen bijgesteld.

Artikel 97 Algemeen departement

Voorschotten zijn onder andere verstrekt aan Van Citters Beheer van circa € 28 miljoen ten behoeve van het project ‘Sanering voormalig Thermphos terrein» en aan het NWO ten behoeve van het programma Duurzame Logistiek en het onderzoeksprogramma Smart Urban Regions of the Future (SURF) voor circa € 6 miljoen. De afrekeningen worden in de jaren 2021 tot en met 2023 verwacht.

Aan Boeing zijn voorschotten verstrekt van circa € 74 miljoen in het kader van de vervanging het regeringsvliegtuig. In de vliegtuigbranche is het gebruikelijk een groot deel van het aankoopbedrag als voorschot over te maken. Het toestel is eind 2e kwartaal 2019 opgeleverd. De definitieve eindafrekening van het vliegtuig heeft nog niet plaatsgevonden waardoor het voorschot nog open staat. De verwachting is dat de voorschotten in 2021 worden afgewikkeld.

Op de Koninklijke Luchtvaart Maatschappij N.V. staan voorschotbetalingen open van ruim € 16 miljoen. De betalingen zijn verstrekt in het kader van de tijdelijke oplossing om wel regeringsvluchten te kunnen uitvoeren terwijl er geen regeringsvliegtuig was. De verwachting is dat deze voorschotten in 2021 worden afgewikkeld.

Op de Koninklijke Luchtvaart Maatschappij N.V. staan daarnaast voorschotbetalingen voor de exploitatie kosten van het nieuwe regeringsvliegtuig, open van circa € 16 miljoen. Hiervoor is een 10- jarig contract afgesloten en jaarlijks worden de kosten verantwoord en afgerekend.

Artikel 98 Apparaatsuitgaven Kerndepartement

Voor diverse wachtgelduitkeringen zijn aan het Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (UWV) en aan het Algemeen Burgerlijk Pensioenfonds (ABP) voorschotten verstrekt. Hiervan staat ruim € 40 miljoen open. Afwikkeling van deze voorschotten vindt plaats, nadat de goedkeurende controleverklaringen zijn ontvangen.

13 en 13a) Garantieverplichtingen en Tegenrekening garantieverplichtingen

Dit zijn verplichtingen waarvan betaling op een later moment afhankelijk is van een bepaalde omstandigheid (een bepaald risico of een bepaalde onzekere gebeurtenis) bij de partij die de garantie ontvangt. Dit zijn dus voorwaardelijke financiële verplichtingen.

Toelichting

Verstrekt in 2020

Als gevolg van Covid-19 zijn bij een aantal ZBO’s liqiditeitsproblemen opgetreden. Om hieraan tegemoet te komen zijn de kredietfaciliteiten en de garantstellingen van LVNL en CBR verhoogd met recpectievelijk 140 miljoen en 27 miljoen.

Aan het CBR is een garantstelling verleend van € 4 miljoen.

Verder is aan Airport Coördination Netherlands (ACNL) is een garantstelling verleend van € 0,7 miljoen. ACNL wil na omvorming tot ZBO gebruik maken van de mogelijkheid tot schatkistbankieren bij het ministerie van Financiën.

Het luchtvaartbegeleidingssysteem van de Luchtverkeersleiding Nederland (LVNL) nadert het einde van zijn technische levensduur en dient te worden vervangen. Daarnaast vindt een uitbreiding van de huisvesting plaats. Hiervoor gaat LVNL bij het Ministerie van Financiën leningen aan voor een totaalbedrag van € 165 miljoen. In het kader van de regelgeving met betrekking tot Schatkistbankieren stelt het ministerie zich garant voor deze leningen. In 2020 heeft de LVNL een zestal leningen opgenomen van in totaal € 69,7 miljoen. De afgegeven garantstellingen aan het ministerie van Financiën ten behoeve van de verstrekte leningenvallen binnen het bedrag van € 165 miljoen. Deze «verschuiving» heeft geen invloed op het openstaande saldo.

Afname risico 2020

Het CBR heeft 3 geldleningen (€ € 2,674 miljoen, € 5 miljoen en € 10,326 miljoen) afgelost.

Tenslotte is, naar aanleiding van de verantwoording 2020, het openstaande risico op de garantstelling van de Regeling Borgstellingen MKB met € 0,065 miljoen afgenomen.

14 en 14a) Andere verplichtingen en Tegenrekening andere verplichtingen

De post Andere verplichtingen vormt een saldo van de verplichtingen per 1 januari van het begrotingsjaar, de aangegane verplichtingen, de daarop verrichte betalingen en negatieve bijstellingen van in eerdere begrotingsjaren aangegane verplichtingen.

Toelichting

Omvangrijke bijstellingen op de aangegane verplichtingen worden toegelicht bij de tabellen Budgettaire gevolgen van beleid van het beleidsartikel waar de bijstelling betrekking op heeft. Dit conform de norm zoals opgenomen in de leeswijzer.

Niet uit de saldibalans blijkende bestuurlijke verplichtingen

Ten aanzien van bestuurlijke verplichtingen worden in het kader van infrastructurele werken op het terrein van regionale en lokale infrastructuur, maar ook op het terrein van het waterbeheer, het hoofdwegen- en spoorwegennet bestuurlijke afspraken gemaakt. Deze bestuurlijke afspraken zijn zeer divers in aard en omvang. Deze afspraken worden jaarlijks inzichtelijk gemaakt in het MIRT overzicht (https://www.mirtoverzicht.nl/), welke jaarlijks als bijlage bij de begroting van het Infrastructuurfonds wordt uitgebracht.

Daarnaast is geïnventariseerd of sprake is van bestuurlijke afspraken voor zover al niet deel uitmakend van de juridische verplichtingen, zoals opgenomen in de financiële administratie (met name gesloten bestuursovereenkomsten of convenanten met decentrale overheden). Ultimo 2020 gaat het om de volgende bestuurlijke afspraak:

Op 19 juni 2020 is het Akkoord voor de Noordzee gesloten tussen het Rijk en een groot aantal stakeholderpartijen (Kamerstuk 33450-68). Uit dit akkoord volgen verplichtingen voor een bedrag van € 24 miljoen in de periode tot en met 2030.

15 en 15a) Deelnemingen en Tegenrekening deelnemingen

Deze balansregel geeft de deelnemingen in besloten en naamloze vennootschappen en internationale instellingen weer.

Toelichting

Het aandelenkapitaal van Winair NV St. Maarten bedraagt 560.000 US dollar en van Dutch Caribbean Air Navigation Service Provider (DC ANSP) 100 Antilliaanse guldens. Het deelnemingspercentage in beide ondernemingen bedraagt 7,95 en is «om niet» verkregen.

In 2020 hebben er geen wijzigingen plaatsgevonden.