Het bevorderen van de Nederlandse en internationale veiligheid en stabiliteit door doelgerichte bilaterale en multilaterale samenwerking en het bevorderen van democratische transitie in prioritaire gebieden, vooral in de ring rond Europa.
Veiligheid is geen vanzelfsprekendheid. De internationale omgeving verandert snel en ingrijpend. Wat erin de wereld om ons heen gebeurt, heeft direct gevolgen voor onze eigen veiligheid en voor onze welvaart. Veel van de grensoverschrijdende dreigingen waaraan Nederland bloot staat, zijn van een dusdanige omvang en complexiteit dat een geïntegreerde aanpak en samenwerking in internationaal verband geboden is. Voorbeelden zijn de proliferatie van massavernietigingswapens, terrorisme en gewelddadig extremisme, ongewenste buitenlandse inmenging door statelijke actoren, grensoverschrijdende criminaliteit en cyberdreigingen.
De basis voor de inzet van het kabinet op internationaal veiligheidsbeleid ligt besloten in de Geïntegreerde Buitenland- en Veiligheidsstrategie (GBVS) die in het voorjaar van 2018 aan de Tweede en Eerste Kamer is aangeboden. De GBVS aanpak beschrijft drie pijlers: onveiligheid voorkomen waar mogelijk, verdedigen tegen urgente dreigingen waar noodzakelijk en het versterken van ons veiligheidsfundament. Om de daarbij benoemde dertien doelen te behalen is de samenhangende inzet nodig van defensie, diplomatie, economie, ontwikkelingssamenwerking, politie, inlichtingendiensten en justitie. Dit onderwerp strekt zich dus uit naar andere begrotingen, zoals Defensie, Buitenlandse Handel & Ontwikkelingssamenwerking, Justitie en Veiligheid, Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en Economische Zaken en Klimaat. Onze veiligheidsbelangen vergen een wereldwijde inzet voor de veiligheid van Nederlanders, Nederland en het Koninkrijk.
De Minister van Buitenlandse Zaken is verantwoordelijk voor:
Stimuleren Bevorderen en bewaken van de coherentie en consistentie van de Nederlandse inzet in bilateraal en multilateraal verband gericht op grotere veiligheid en duurzame stabiliteit, onder andere door:
– Nederlandse bijdragen in het kader van de EU, de VN, de NAVO en de OVSE.
– Deelname aan ad hoc coalities zoals het Non-Proliferation and Disarmament Initiative (NPDI) en de Friends of the CTBT (Alomvattend Kernstopverdrag).
– Een vooraanstaande rol te spelen op het gebied van de versterking van het internationaalrechtelijk en normatief kader betreffende cyberspace door middel van activiteiten gericht op zowel capaciteitsopbouw als op internationale consultatie.
– De Nederlandse actieve rol binnen het Global Counter Terrorist Forum en de Global Coalition to Counter/Defeat ISIS.
– Preventie aan de bron, door in risicolanden samenwerking te zoeken om de dreiging van radicalisering, gewelddadig extremisme en terrorisme te verminderen.
– Grote inzet op fysieke veiligheid van burgers via het Nederlandse humanitair ontmijnen en clustermunitie programma.
– De veiligheidsbehoeftes van de bevolking centraal te stellen o.a. door conflictpreventie-benadering (Early Warning & Early Action), en het benadrukken van accountability en good governance via Security Sector Reform (SSR) programma’s.
– Deelname aan crisisbeheersingsoperaties in multilateraal verband en inzet voor verbetering van de effectiviteit van deze operaties.
Regisseren
– Artikel 100-procedures ter voorbereiding van besluitvorming betreffende wereldwijde inzet van de krijgsmacht in crisisbeheersingsoperaties conform het Toetsingskader 2014, in nauwe afstemming met de Ministers van Defensie, de Minister voor Buitenlandse Handel & Ontwikkelingssamenwerking en de Minister van Justitie & Veiligheid.
– De toepassing van terrorismesancties/Sanctieregeling 2007 als onderdeel van het sanctiebeleid, uitgevoerd in overeenstemming met de Ministers van Financiën en Justitie & Veiligheid.
– In het kader van een zorgvuldig en transparant wapenexportbeleid draagt de Minister van Buitenlandse Zaken verantwoordelijkheid voor de buitenlandpolitieke toetsing van Nederlandse vergunningaanvragen voor wapenexporten. De Minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking is eindverantwoordelijk voor het afgeven van de wapenexportvergunningen.
Financieren
– Bijdragen aan goede internationale samenwerking ter bevordering van de eigen en bondgenootschappelijke veiligheid, waaronder aan de NAVO.
– Bijdragen ter bestrijding en terugdringing van internationaal terrorisme en andere vormen van internationale criminaliteit, waaronder aan het Global Counter Terrorism Forum, en de Regionale Veiligheidscoördinatoren binnen het BZ-postennet.
– Bijdragen ter bevordering van ontwapening en wapenbeheersing en bestrijding van proliferatie van massavernietigingswapens, waaronder aan het IAEA en de OPCW.
– Bijdragen ter bevordering van veiligheid, stabiliteit en rechtsorde in internationaal verband vanuit het Budget Internationale Veiligheid, in samenspraak met de Minister van Defensie, de minister van Justitie & Veiligheid en de Minister voor BHOS, waaronder bijdragen aan crisisbeheersingsoperaties van de VN, de EU, de NAVO en de OVSE en flankerende activiteiten gefinancierd uit het Stabiliteitsfonds.
– Bijdragen ter bevordering van transitie in prioritaire gebieden, met name in de ring rond Europa via het in 2016 ingestelde Nederlands Fonds voor Regionale Partnerschappen (NFRP).
– Het NFRP bestaat uit het programma voor Maatschappelijke Transformatie (Matra), gericht op (Zuid)Oost-Europa, en het Shiraka programma, gericht op de Arabische regio. Ook vanuit het Stabiliteitsfonds worden programma’s in een aantal landen in deze regio’s gefinancierd.
– Bijdragen aan conflictpreventie via uitvoering Early Warning & Early Action beleid, mede gefinancierd vanuit het Stabiliteitsfonds.
– Bijdragen aan normstelling en internationaal recht, bevordering van mensenrechten en capaciteitsopbouw in cyber space.
– Bijdrage aan de fysieke veiligheid van mensen via meerjarig humanitair ontmijnen en clustermunitie programma.
– Bijdragen aan Security Sector Reform (SSR)-programma’s ter bevordering van effectiviteit, legitimiteit, oversight en accountability van veiligheidsactoren vanuit het Stabiliteitsfonds.
– Bijdragen aan (NGO/ATT)-programma’s, die regulering en transparantie van de internationale wapenhandel bevorderen.
Inzet op VN-vredesmissies en VN-vredesopbouwOndanks de impact van COVID heeft Nederland zich kunnen inzetten voor de VN-hervormingsagenda van VN-vredesmissies. Bij het door Nederland georganiseerde driejarige jubileum van ‘Action 4 Peacekeeping’ in maart, de door Nederland en Pakistan georganiseerde virtuele conferentie over VN-vredesmissies in oktober en de VN Peacekeeping Ministerial in december is de noodzaak voor meer efficiënte en effectieve VN-vredesmissies centraal gesteld. Dit heeft mede geleid tot concrete toezeggingen van VN-lidstaten bij de VN Peacekeeping Ministerial om capaciteiten en middelen te leveren ten behoeve van VN-vredesmissies.
Het Nederlandse lidmaatschap van de VN Peacebuilding Commission toonde de waarde van dit forum als platform voor overheden, Internationale Financiële Instellingen, de Afrikaanse Unie, de Europese Unie en het maatschappelijk middenveld om de dialoog aan te gaan over successen, uitdagingen en mogelijkheden voor versterkte samenwerking op het gebied van vredesopbouw.
Relatie met SurinameDe hernieuwde samenwerking met Suriname werd in 2021 o.a. vormgegeven door middel van het Makandra programma dat technische overheidssamenwerking financiert en faciliteert. Dit programma ging in maart 2021 van start en werd opgezet mede op basis van amendementen van D66 en CDA tijdens de begrotingsbehandeling in november 2020. Er zijn diverse projecten gestart die tot een succesvolle kennisuitwisseling en samenwerking leiden. Voorbeelden zijn de inzet van een voormalig DG-RIVM bij de advisering van de Surinaamse regering inzake het COVID-beleid, en de ondersteuning van de Centrale Bank van Suriname met expertise vanuit de DNB. Verder is er in 2021 gewerkt aan de vier moties die zijn ingediend tijdens het Nota Overleg Suriname van 28 januari 2021. De moties inzake intensivering van de culturele samenwerking, een ruiterlijk gebaar aan (de nabestaanden van) Anton de Kom en het vrijgeven van archieven uit de jaren ’80 zijn momenteel in uitvoering. Met betrekking tot de motie over een staatsbezoek aan Suriname is reeds aangegeven dat over de planning van staatsbezoeken niet publiekelijk wordt gecommuniceerd.
Internationale veiligheidOp het terrein van internationale veiligheid zijn stappen gezet om invulling te geven aan amendementen Koopmans, gericht op het versterken van de economische veiligheid en initiatieven op het terrein van nieuwe technologieën. Met de oprichting van twee nieuwe taskforces, is hier ook capaciteit voor vrijgemaakt. In het licht van verscherpte geopolitieke concurrentie, nieuwe technologieën en cyberdreiging wordt ingezet op initiatieven, waarmee Nederland een voortrekkersrol kan vervullen.
Realisatie 2017 | Realisatie 2018 | Realisatie 2019 | Realisatie 2020 | Realisatie 2021 | Vastgestelde begroting 2021 | Verschil 2021 | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Verplichtingen | 219 236 | 233 786 | 240 018 | 229 165 | 220 289 | 267 823 | ‒ 47 534 | |
Uitgaven: | ||||||||
Programma-uitgaven totaal | 253 968 | 238 286 | 247 238 | 233 297 | 226 178 | 283 038 | ‒ 56 860 | |
2.1 | Goede internationale samenwerking ter bevordering van de eigen en bondgenootschappelijke veiligheid | 17 493 | 12 038 | 12 767 | 16 458 | 13 504 | 12 791 | 713 |
Subsidies (regelingen) | ||||||||
Atlantische Commissie | 500 | 500 | 475 | 555 | 563 | 556 | 7 | |
Programma ondersteuning buitenlands beleid | 1 671 | 1 150 | 1 176 | |||||
Veiligheidsfonds | 118 | 0 | 0 | |||||
Opdrachten | ||||||||
Programma ondersteuning buitenlands beleid | 435 | 0 | 110 | |||||
Veiligheidsfonds | 82 | 0 | 0 | |||||
Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties | ||||||||
NAVO | 11 645 | 7 628 | 7 512 | 8 031 | 8 714 | 7 120 | 1 594 | |
WEU | 616 | 609 | 612 | 653 | 651 | 565 | 86 | |
Programma ondersteuning buitenlands beleid | 372 | 851 | 697 | 5 620 | 2 136 | 2 700 | ‒ 564 | |
Veiligheidsfonds | 1 099 | 1 300 | 2 185 | 1 599 | 1 440 | 1 850 | ‒ 410 | |
Bijdrage aan (andere) begrotingshoofdstukken | ||||||||
Programma ondersteuning buitenlands beleid | 31 | |||||||
Veiligheidsfonds | 924 | |||||||
2.2 | Bestrijding internationale criminaliteit en terrorisme | 8 477 | 17 150 | 13 209 | 15 430 | 12 135 | 13 041 | ‒ 906 |
Subsidies (regelingen) | ||||||||
Anti-terrorisme instituut | 313 | 444 | 1 499 | 484 | 877 | 341 | 536 | |
Contra-terrorisme | 5 550 | 5 406 | 3 615 | 7 073 | 4 991 | 7 420 | ‒ 2 429 | |
Cyber security | 1 832 | 1 459 | 2 143 | 1 497 | 3 080 | ‒ 1 583 | ||
Opdrachten | ||||||||
Global Forum on Cyber Expertise | 229 | 231 | 498 | 1 803 | 1 018 | 0 | 1 018 | |
Contra-terrorisme | 924 | 1 080 | 0 | 519 | 73 | 0 | 73 | |
Cyber security | 440 | |||||||
Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties | ||||||||
Contra-terrorisme | 1 461 | 7 068 | 3 799 | 2 872 | 2 650 | 880 | 1 770 | |
Cyber security | 1 089 | 1 899 | 536 | 1 029 | 1 320 | ‒ 291 | ||
2.3 | Wapenbeheersing | 10 176 | 9 749 | 11 787 | 7 670 | 9 199 | 10 882 | ‒ 1 683 |
Subsidies (regelingen) | ||||||||
OPCW en andere ontwapeningsorganisaties | 106 | 396 | ||||||
Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties | ||||||||
IAEA | 7 144 | 6 551 | 6 508 | 6 220 | 6 281 | 7 317 | ‒ 1 036 | |
OPCW en andere ontwapeningsorganisaties | 1 514 | 1 392 | 3 318 | 1 450 | 1 334 | 1 645 | ‒ 311 | |
CTBTO | 1 518 | 1 700 | 1 565 | 0 | 1 584 | 1 920 | ‒ 336 | |
2.4 | Bevordering van veiligheid, stabiliteit en rechtsorde in internationaal verband | 192 645 | 172 089 | 182 594 | 167 539 | 164 903 | 216 502 | ‒ 51 599 |
Subsidies (regelingen) | ||||||||
Nederland Helsinki Comité | 28 | 28 | 28 | 28 | 28 | 28 | 0 | |
Stabiliteitsfonds | 11 318 | 32 818 | 25 000 | 7 818 | ||||
Training buitenlandse diplomaten | 2 500 | 2 500 | 2 250 | 2 500 | 1 400 | 2 500 | ‒ 1 100 | |
Landenprogramma's veiligheid voor mensen (stabiliteitsfonds) | 27 470 | 22 965 | 15 847 | |||||
Regionale stabiliteit | 200 | 0 | ||||||
Opdrachten | ||||||||
Makandra | 585 | 880 | ‒ 295 | |||||
landenprogramma's veiligheid voor mensen (stabiliteitsfonds) | 15 139 | 2 839 | 2 620 | |||||
Bijdrage aan agentschappen | ||||||||
Makandra | 131 | 120 | 11 | |||||
Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties | ||||||||
OVSE | 5 552 | 5 376 | 5 436 | 5 607 | 5 466 | 6 000 | ‒ 534 | |
Stabiliteitsfonds | 67 737 | 51 815 | 57 150 | ‒ 5 335 | ||||
VN-contributie voor crisisbeheersingsoperaties | 85 819 | 80 479 | 95 238 | 80 349 | 72 660 | 98 511 | ‒ 25 851 | |
Regionale stabiliteit | 5 093 | 1 936 | ||||||
Overige | 0 | 0 | 1 113 | ‒ 1 113 | ||||
landenprogramma's veiligheid voor mensen (stabiliteitsfonds) | 55 094 | 50 257 | 58 460 | |||||
Training buitenlandse diplomaten | ||||||||
Inzet hoog-risico posten | ||||||||
Bijdrage aan (andere) begrotingshoofdstukken | ||||||||
Inzet hoog-risico posten | 0 | 25 200 | ‒ 25 200 | |||||
landenprogramma's veiligheid voor mensen (stabiliteitsfonds) | 1 043 | 2 352 | 779 | |||||
2.5 | Bevordering van transitie in prioritaire gebieden | 25 177 | 27 260 | 26 881 | 26 200 | 26 437 | 29 822 | ‒ 3 385 |
Subsidies (regelingen) | ||||||||
Nederlands Fonds voor Regionale Partnerschappen (NFRP); «MATRA» | 11 882 | 5 015 | 4 953 | 11 356 | 11 225 | 11 822 | ‒ 597 | |
Nederlands Fonds voor Regionale Partnerschappen (NFRP); «Shiraka» | 3 176 | 3 992 | 7 536 | 4 796 | 9 754 | ‒ 4 958 | ||
Opdrachten | ||||||||
Nederlands Fonds voor Regionale Partnerschappen (NFRP); «Shiraka» | 1 008 | 3 134 | 0 | 3 134 | ||||
Bijdragen aan agentschappen | ||||||||
Nederlands Fonds voor Regionale Partnerschappen (NFRP); «Shiraka» | 449 | 0 | 449 | |||||
Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties | ||||||||
Nederlands Fonds voor Regionale Partnerschappen (NFRP); «Shiraka» | 13 295 | 11 471 | 10 739 | 6 300 | 6 833 | 8 246 | ‒ 1 413 | |
Nederlands Fonds voor Regionale Partnerschappen (NFRP); «MATRA» | 7 598 | 7 197 | ||||||
Ontvangsten | 0 | 3 226 | 227 | 0 | 0 | 1 242 | ‒ 1 242 | |
2.10 | Doorberekening Defensie diversen | 0 | 212 | 227 | 0 | 0 | 242 | ‒ 242 |
2.40 | Restituties programma's | 0 | 3 014 | 0 | 0 | 0 | 1 000 | ‒ 1 000 |
Verplichtingen
Het verplichtingenbudget is lager dan de vastgestelde begroting 2021. Dit is met name het gevolg van een overheveling naar het ministerie van Defensie, zoals toegelicht in de eerste suppletoire begroting, het lager uitvallen van de Nederlandse contributie aan de VN-crisisbeheersingsoperaties en een lager aantal aanvragen op het Stabiliteitsfonds. Het verplichtingenbudget voor Shiraka is in 2021 toegenomen, als gevolg van een nieuwe commitering met RVO.
Uitgaven
Artikel 2.4De realisatie voor de bevordering van veiligheid, stabiliteit en rechtsorde in internationaal verband is EUR 51,6 miljoen lager dan begroot. Een deel hiervan is toegelicht in de eerste suppletoire begroting, en betreft een overheveling naar het ministerie van Defensie voor de beveiliging van personeel van een aantal hoog-risico posten. Daarnaast viel de Nederlandse contributie aan de VN-crisisbeheersingsoperaties lager uit dan geraamd, zoals toegelicht in de tweede suppletoire begroting.
Artikel 2.5De realisatie binnen subartikel bevordering van transitie in prioritaire gebieden is lager dan begroot. Zoals toegelicht in de tweede suppletoire begroting, zorgden vertragingen in de uitvoering bij partners gefinancierd uit MATRA en Shiraka voor een lagere liquiditeitsbehoefte dan voorzien.
Ontvangsten
Restituties van programma’s die onder artikelonderdeel 2.40 worden verantwoord betreffen non-ODA gerelateerde programma ontvangsten. Restituties van ODA gerelateerde programma uitgaven worden verantwoord op beleidsartikel 5 van de begroting van het Ministerie van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking (BHOS) verantwoord.