Het bevorderen van een goed functionerende internationale rechtsorde inclusief gastlandbeleid, met een blijvende inzet op mensenrechten, als integraal onderdeel van het buitenlandbeleid.
Een sterke rechtsorde en eerbiediging van mensenrechten maken de wereld stabieler, veiliger, vrijer en welvarender. Dit vereist goed functionerende internationale instellingen en organisaties met een breed draagvlak en voortdurende inzet tegen straffeloosheid. De positie van Nederland als gastland voor Internationale Organisaties (IO’s) en diplomatieke missies, in het bijzonder organisaties met een mandaat op het gebied van vrede en recht, biedt een goed uitgangspunt voor de bevordering van de ontwikkeling van internationale rechtsorde. Deze rechtsorde is onlosmakelijk verbonden met universele mensenrechten. De bevordering van mensen rechten is een kernelement van het Nederlands buitenlandbeleid.
De regering zet zich concreet in voor de volgende prioritaire thema’s: vrijheid van meningsuiting (off- en online), de vrijheid van religie en levensovertuiging, gelijke rechten voor vrouwen en meisjes, mensenrechtenverdedigers, gelijke rechten voor lesbiennes, homoseksuelen, biseksuelen, transgender en intersekse personen, en de internationale rechtsorde/strijd tegen straffeloosheid.
Daarnaast heeft Nederland de verantwoordelijkheid de in Nederland gevestigde instellingen te ondersteunen opdat deze onafhankelijk, veilig en efficiënt kunnen functioneren.
De Minister is verantwoordelijk voor:
Stimuleren
– Van een effectief stelsel van internationale organisaties, inclusief financiële bijdrage, om een stabiele internationale omgeving te scheppen en de internationale rechtsorde te versterken.
– Van een betere mensenrechtensituatie mede door het financieren en uitvoeren van projecten via bilaterale en multilaterale kanalen ter bevordering van prioritaire mensenrechtenthema’s.
– Van de internationaal toonaangevende positie van Nederland als gastland voor IO’s door het bijdragen aan een aantrekkelijk vestigingsklimaat voor IO’s alsmede voor het gastlandbeleid ten aanzien van in Nederland gevestigde diplomatieke missies.
Regisseren
– Interdepartementale coördinatie ten behoeve van een coherente en consistente Nederlandse inzet in internationale organisaties ter bevordering van de internationale rechtsorde en mensenrechten.
– Waarborgen van nauwe rijksbrede samenwerking bij de uitvoering van gastlandbeleid, inclusief de uitvoering van zetelverdragen; waarborgen van eenduidige en heldere communicatie vanuit de Rijksoverheid met IO’s en diplomatieke missies.
Financieren
– Bijdragen ten behoeve van goed functionerende internationale instellingen.
– Bijdragen ter bescherming en bevordering van mensenrechten.
– Bijdragen ten behoeve van goed functioneren van in Nederland gevestigde IO’s en diplomatieke missies en aan de internationale zicht baarheid van Nederland als gastland van IO’s.
Mensenrechtenbeleid en het VN-mensenrechtensysteemOndanks het feit dat COVID-19 wereldwijd de mensenrechten onder druk blijft zetten is het beleid conform de verwachtingen zoals vastgelegd in de begroting uitgevoerd. Nederland heeft onverminderd ingezet op de zes mensenrechtenprioriteiten, met extra aandacht voor de impact van COVID-19. Om handen en voeten te geven aan de uitvoering van het mensenrechtenbeleid en de Nederlandse inzet op de zes mensenrechtenprioriteiten is in 2021 ruim EUR 50 miljoen uitgegeven via het Mensenrechtenfonds, een groot deel via het ambassadenetwerk.
Verder bleef behoud en versterking van het VN-mensenrechtensysteem voor Nederland onverminderd belangrijk. Nederland blijft pal staan voor het universele respect voor de mensenrechten en voor het behoud en versterking van de instellingen die dit bevorderen. Een goed functionerend multilateraal mensenrechtensysteem biedt voor Nederland aanvullende mogelijkheden om de mensenrechtenprioriteiten te bevorderen. Ook in 2021 behoorde Nederland tot één van de grootste donoren van de Office of the High Commissioner for Human Rights (OHCHR) met een vrijwillige bijdrage van meer dan EUR 11 miljoen, waarmee substantiële steun wordt gegeven aan de uitvoering van de derde pijler van de VN gericht op mensenrechten. Een groot deel van deze financiering ging onder meer naar de vrijheid van meningsuiting, gelijke rechten voor LHBTI en de vrijheid van religie en levensovertuiging waaronder de VN Speciaal Rapporteur voor religie en levensovertuiging.
In de begroting 2021 werd een bijdrage aan het Trustfund for Victims van het Internationaal Strafhof aangegeven. Vanwege capaciteitsproblemen bij het Trustfund kon deze bijdrage geen doorgang vinden. Dit betreft geen wijziging in het beleid, Nederland blijft het Trustfund steunen en is voornemens in de toekomst weer voor meerdere jaren bij te dragen.
GastlandbeleidHet ontwikkelde en uitgevoerde beleid en de bijbehorende resultaten waren het afgelopen jaar conform de verwachtingen zoals opgenomen in de begroting. Boven verwachting was dat in mei 2021 de evenementbrancheprijs Gouden Giraffe Event Award in de categorie online/hybride werd gewonnen met de World Press Freedom Conference 2020. Een strategische visie op het gastlandbeleid wordt niet via IOB-onderzoek geformuleerd, maar in interdepartementaal overleg vormgegeven.
Realisatie 2017 | Realisatie 2018 | Realisatie 2019 | Realisatie 2020 | Realisatie 2021 | Vastgestelde begroting 2021 | Verschil 2021 | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Verplichtingen | 102 203 | 125 729 | 143 657 | 105 565 | 113 861 | 105 376 | 8 485 | |
Uitgaven: | ||||||||
Programma-uitgaven totaal | 118 261 | 124 557 | 129 197 | 124 879 | 126 399 | 126 449 | ‒ 50 | |
1.1 | Goed functionerende internationale instellingen met een breed draagvlak | 57 086 | 58 720 | 52 516 | 49 795 | 51 060 | 48 945 | 2 115 |
Subsidies (regelingen) | ||||||||
Internationaal recht | 9 578 | 6 193 | 1 696 | 3 044 | 3 894 | 3 685 | 209 | |
VNVR projectkosten | 635 | 0 | ||||||
Opdrachten | ||||||||
Verenigde Naties | 1 034 | 0 | 1 034 | |||||
Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties | ||||||||
Verenigde Naties | 35 056 | 32 867 | 33 142 | 34 650 | 34 065 | 34 525 | ‒ 460 | |
OESO | 6 685 | 6 629 | 7 221 | 7 245 | 7 423 | 7 135 | 288 | |
Internationaal Strafhof | 3 375 | 3 631 | 3 588 | 4 856 | 4 644 | 3 600 | 1 044 | |
Internationaal recht | 1 669 | 4 242 | 6 811 | |||||
Campagne VN veiligheidsraad | 288 | 0 | 0 | |||||
Lidmaatschap VNVR | 435 | 4 523 | 58 | |||||
1.2 | Bescherming en bevordering van mensenrechten | 57 733 | 61 450 | 66 151 | 68 526 | 62 853 | 63 402 | ‒ 549 |
Subsidies (regelingen) | ||||||||
Mensenrechtenfonds | 23 753 | 19 788 | 25 457 | ‒ 5 669 | ||||
Centrale mensenrechtenprogramma's | 270 | 0 | 0 | |||||
Bevordering van het vrije woord | 2 800 | 0 | 0 | |||||
Landenprogramma's mensenrechten | 25 321 | 24 425 | 28 535 | |||||
Opdrachten | ||||||||
Landenprogramma's mensenrechten | 1 512 | 1 446 | 295 | |||||
Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties | ||||||||
Mensenrechtenfonds | 32 123 | 29 560 | 30 295 | ‒ 735 | ||||
Mensenrechten multilateraal | 12 650 | 13 505 | 7 650 | 5 855 | ||||
Landenprogramma's mensenrechten | 20 330 | 26 344 | 26 640 | |||||
Centrale mensenrechtenprogramma's | 7 500 | 9 235 | 10 650 | |||||
Press Freedom Day 2020 | 31 | |||||||
1.3 | Gastlandbeleid internationale organisaties | 3 442 | 4 387 | 10 530 | 6 558 | 12 486 | 14 102 | ‒ 1 616 |
Subsidies (regelingen) | ||||||||
Carnegiestichting | 1 100 | 7 313 | 4 400 | 2 913 | ||||
Bijdrage aan agentschappen | ||||||||
Vredespaleis | 720 | 2 048 | 1 356 | 6 829 | ‒ 5 473 | |||
Nederland Gastland | 1 680 | |||||||
Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties | ||||||||
Internationaal Strafhof | 1 006 | 1 213 | 1 123 | 993 | 988 | 1 012 | ‒ 24 | |
Speciaal Tribunaal Libanon | 1 893 | 1 919 | 1 958 | 2 015 | 2 330 | 1 111 | 1 219 | |
Nederland Gastland | 528 | 1 255 | 450 | 402 | 499 | 750 | ‒ 251 | |
Carnegiestichting | 4 599 | |||||||
Bijdrage aan (andere) begrotingshoofdstukken | ||||||||
Nederland Gastland | 15 |
Verplichtingen
Het verplichtingenbudget nam in 2021 per saldo toe, na een stijging in de eerste suppletoire begroting gevolgd door een daling van de verplichtingen in de tweede suppletoire begroting. De uiteindelijke toename wordt met name veroorzaakt door het aangaan van een meerjarige overeenkomst met de OHCHR (reeds vermeld in de eerste suppletoire begroting).
Uitgaven
Artikel 1.1
Het budget voor het subartikel Goed functionerende internationale instellingen met een breed draagvlak stijgt ten opzichte van de vastgestelde begroting. Deze stijging wordt met name veroorzaakt door een opdracht voor het adviseren en assisteren van de VN bij de realisatie van een studio voor de organisatie van de Algemene Vergadering van de VN in 2021 (zie tweede suppletoire begroting) en omdat, vanwege een hogere liquiditeitsbehoefte, een deel van de verplichte bijdrage aan het Internationaal Strafhof 2022 reeds in 2021 betaald is.
Artikel 1.2
De belangrijkste mutaties binnen het subartikel Bescherming en bevordering van mensenrechten zijn reeds toegelicht in de eerste suppletoire begroting en de tweede suppletoire begroting. Het betreft overhevelingen vanuit het Mensenrechtenfonds naar Mensenrechten multilateraal om met een multilaterale aanpak de wereldwijde persvrijheid te ondersteunen.
Artikel 1.3
Het budget voor Gastlandbeleid internationale organisaties is toegenomen in de eerste suppletoire begroting en afgenomen in de tweede suppletoire begroting. Ten opzichte van de tweede suppletoire begroting zijn de uitgaven hoger dan verwacht gezien een hogere liquiditeitsbehoefte voor het Vredespaleis die ontstond aan het einde van het jaar 2021 (reeds gemeld in de decemberbrief). Per saldo is de uiteindelijke realisatie binnen dit artikelonderdeel lager dan begroot.