Per 4 november 2021 is de eerste stap gezet om de registratiesystematiek te verbeteren en invulling te geven aan de toezeggingen die gedaan zijn naar aanleiding van het onderzoek van de commissie Giebels. Het maken van een melding van ongewenst gedrag of een integriteitsschending gaat nu eenvoudiger via een webformulier of via het Meldpunt Integriteit Defensie. De drempel om een integriteitsschending te melden is minder hoog. Ook is de privacy van melders en betrokkenen beter geborgd.
De overgang naar een nieuwe registratiesystematiek heeft tot gevolg dat de meldingen in 2021 middels verschillende systemen zijn vastgelegd. Doordat er verschillen zitten in de wijze van registeren, is een vergelijking tussen de verschillende periodes lastig. Daarom is gekozen om de meldingen in de periodes voor en na de invoering van de nieuwe registratiesystematiek apart weer te geven.
In 2021 zijn tot 4 november (einddatum voornoemde registratie) 337 (vermoedens van) integriteitsschendingen gemeld via MVV (Melding Voorvallen) en BPS (Bedrijf Processen Systeem). In de periode van 4 november tot 31 december zijn via het nieuwe registratiesysteem 34 meldingen vastgelegd.
Type (vermeende) integriteitsschendingen | MVV en BPS t/m 3 nov. | Webformulier en MID vanaf 4 nov. |
|---|---|---|
Financiële schendingen | 24 | 4 |
Misbruik positie, bevoegdheden en belangenverstrengeling | 14 | 0 |
Lekken en misbruik van informatie | 16 | 0 |
Misbruik van geweldsbevoegdheid | 0 | 0 |
Ongewenste omgangsvormen | 81 | 11 |
Misdragingen in de privésfeer | 77 | 6 |
Oneigenlijk gebruik van dienstmiddelen | 81 | 0 |
Overschrijding interne regels | 44 | 11 |
Overige | ‒ | 2 |
Totaal | 337 | 34 |
De drie meest voorkomende geregistreerde typen van (vermoedelijke) integriteitsschendingen zijn ongewenste omgangsvormen, oneigenlijk gebruik van dienstmiddelen en misdragingen in de privésfeer. Meldingen over ongewenste omgangsvormen betreffen vooral verbale intimidatie, seksuele intimidatie, agressie en kwaadspreken. Meldingen over het oneigenlijk gebruik van dienstmiddelen gaan voornamelijk over het voor ander gebruik dan bedoeld inzetten van dienstmiddelen en faciliteiten. Meldingen over (vermeende) misdragingen in de privésfeer gaan voornamelijk over het plegen van strafbare feiten in de vrije tijd van medewerkers.
Integriteitsonderzoeken Het bevorderen van integriteit vereist dat vermoedens van integriteitsschendingen zorgvuldig worden opgepakt. Een integriteitsonderzoek biedt de mogelijkheid om te leren van een voorval en maatregelen te nemen om waar mogelijk herhaling te voorkomen. Indien nodig kan een onderzoek ook leiden tot rechtspositionele maatregelen.
Per 1 januari 2020 is de SG-aanwijzing 989 ‘Protocol Interne Onderzoeken Defensie’ gewijzigd omdat het vorige protocol in de praktijk als onduidelijk en knellend werd ervaren. Eén van de wijzigingen is dat de COID commandanten adviseert over het wel of niet instellen van een integriteitsonderzoek3. Een andere wijziging is dat de COID nu eindverantwoordelijk is voor alle integriteitsonderzoeken die bij Defensie worden uitgevoerd (met uitzondering van deze binnen de KMar).
Niet ieder vermoeden van een integriteitsschending leidt tot een formeel integriteitsonderzoek. Commandanten hebben meerdere opties om met (vermoedens van) integriteitsschendingen om te gaan. Proportionaliteit en subsidiariteit spelen een grote rol bij het wel of niet opstarten van een onderzoek, waarbij de voorkeur in beginsel uitgaat naar minder ingrijpende maatregelen dan een onderzoek. Voorbeelden hiervan zijn bijvoorbeeld de-escalerende gesprekken of een functioneringstraject.
In 2021 zijn er bij de COID 11 integriteitsonderzoeken gestart. Bij één aanvraag tot een integriteitsonderzoek is tijdens de weging gebleken dat er minder ingrijpende middelen waren om tot een mogelijke oplossing van de situatie te komen.
Bij de KMar4 zijn er in 2021 72 rechtspositionele onderzoeken gestart, en er zijn 113 rechtspositionele trajecten aangaande integriteit afgerond. Hieronder bevinden zich trajecten die al in 2020 zijn gestart. In 98 van deze trajecten is er geconcludeerd dat er daadwerkelijk sprake was van een integriteitsschending.
Maatregelen De volgende maatregelen zijn in 2021 naar aanleiding van rechtspositionele trajecten en formele integriteitsonderzoeken5 genomen:
• 18 ambtenaren zijn ontslagen;
• 33 keer is een ambtsbericht opgemaakt of is de ambtenaar berispt;
• 1 keer heeft verplaatsing plaatsgevonden;
• 62 keer is een andere maatregel genomen6.
Sommige uitgevoerde integriteitsonderzoeken hebben tot meerdere maatregelen geleid. Nog niet in alle integriteitsdossiers die in 2021 hebben gespeeld is er besloten of er (rechtspositionele) maatregelen volgen. Daarnaast kan een integriteitsonderzoek zich ook richten op cultuuronderzoek. In dat geval worden er ook geen rechtspositionele maatregelen genomen. Dit soort onderzoek is namelijk gericht op het leren van hetgeen is voorgevallen en het beleidsmatig verbeteren van de organisatie.
Jaarverslag Integriteit Defensie Het Jaarverslag Integriteit Defensie 2021 geeft meer duiding en inzicht in de integriteitsontwikkelingen binnen Defensie.