Het doel van dit artikel is inzicht bieden in het verwerven en instandhouden van het maritiem materieel. In het Defensiematerieelverslag wordt aangegeven welke voornaamste activiteiten over het afgelopen jaar hebben plaatsgevonden in relatie tot de doelstellingen van het onderliggende beleid. De verwerving wordt nader uitgesplitst in de voorbereidings-, onderzoeks- en realisatiefase.

Verplichtingen

In 2024 is voor een bedrag van € 6.140,1 miljoen aan verplichtingen aangegaan. Dat is € 4.493,3 miljoen meer dan in 2023. Ten opzichte van de ontwerpbegroting is € 737,6 miljoen meer verplicht dan begroot. Het betreft een saldo van zowel verhogingen als verlagingen van de verplichtingen. In de eerste suppletoire begroting, de suppletoire Prinsjesdag begroting, de tweede suppletoire begroting en de slotwet is een uitgebreidere toelichting opgenomen. De hogere realisatie van het verplichtingenbudget hangt samen met de onder verwerving genoemde projecten, in het bijzonder met het programma Vervanging Onderzeebootcapaciteit (commercieel vertrouwelijk). Daarnaast zijn er ten opzichte van de ontwerpbegroting voor € 99,5 miljoen meer verplichtingen aangegaan voor instandhoudingsuitgaven. Deels is dit in lijn met de hogere uitgaven binnen instandhouding materieel. Daarnaast zijn er verplichtingen aangegaan voor 2025 en latere jaren. Dit betreft vooral kleine contracten van herbevoorrading, uitbesteding van onderhoud en overige diensten.

Uitgaven

Verwerving

Voorbereidingsfase

De projecten in voorbereiding zijn in het afgelopen jaar nader uitgewerkt en ter besluitvorming aangeboden. Hieruit volgt een actueel financieel ritme. Na de besluitvorming worden deze middelen overgeboekt naar de onderzoeks- of realisatiefase of naar een ander jaar. Het budget voor de voorbereidingsfase is in 2024 daarom met € 157,0 miljoen afgeboekt. Budget dat naar latere jaren is geschoven, is in die jaren opgeboekt.

De verlaging van het budget heeft in verschillende fasen gedurende 2024 plaatsgevonden. Dit is deels voortgekomen uit het overhevelen naar de realisatie- of onderzoeksfase bij diverse projecten zoals de Vervanging Luchtverdedigings- en Commandofregatten en de Midlife Update Oceangoing Patrol Vessels.

Onderzoeksfase

Voor de onderzoeksfase betreft het afgeboekte budget in 2024 € 332,9 miljoen. Met de eerste suppletoire begroting is € 331,7 miljoen in realisatie gegeven vanuit de onderzoeksfase. Dit betreft de projecten M-Fregatten (ASWF) en Vervanging Onderzeebootcapaciteit.

Realisatiefase

In 2024 heeft Defensie in de realisatiefase Maritiem materieel € 790,8 miljoen gerealiseerd. Dat is een stijging van € 334,6 miljoen ten opzichte van 2023. De realisatie op Verwerving Maritiem Materieel is € 64,7 miljoen hoger dan begroot.

De hogere realisatie bij het programma Vervanging Onderzeebootcapaciteit (commercieel vertrouwelijk) kan worden verklaard doordat de aanbetaling voor het leveringscontract onderzeeboten eerder dan voorzien gerealiseerd is. Daarnaast heeft het toevoegen van budget uit de onderzoeksfase geleid tot een hogere realisatie voor het project Vervanging ASWF.

Daarnaast hebben zich enkele afwijkingen voorgedaan in de overige DMP-plichtige projecten op dit artikel. In onderstaand overzicht zijn alle projecten in realisatie met een financiële omvang van meer dan € 50,0 miljoen opgenomen. Gelet op het commercieel vertrouwelijke karakter een aantal projecten wordt voor deze projecten slechts een indicatie gegeven van de bandbreedte van het projectbudget. De voortgang van deze projecten wordt in het DPO toegelicht. Deze wordt gelijktijdig met dit jaarverslag aan uw Kamer aangeboden.

Het restant van het verschil kan worden verklaard door een aantal kleinere, niet DMP-plichtige projecten.

Figuur 4

Instandhouding

De instandhouding van het materieel omvat de ramingen voor de uitgaven die het operationeel houden van de (wapen-)systemen met zich meebrengt. Voor dit artikel worden deze uitgaven vooral door de Directie Materiële Instandhouding van de marine gedaan.

Ten opzichte van de ontwerpbegroting is er € 61,3 miljoen meer gerealiseerd voor Instandhouding materieel. Als gevolg van de personele ondervulling van instandhoudingspersoneel is er € 30,5 miljoen meer uitgegeven aan het uitbesteden van onderhoudswerkzaamheden. Verder is er meer uitgegeven als gevolg van realisatie van projecten, die in de ontwerpbegroting nog onderdeel waren van de verwervingsvoorbereidingsfase en door een hogere realisatie van herbevoorradingsartikelen.

Over-/onderprogrammering

Defensie raamt in het begrotingsjaar meer investeringen dan het budget dat daarvoor beschikbaar is. Dit is de overprogrammering. Onzekerheden - denk bijvoorbeeld aan onvoorziene vertragingen en omstandigheden - kunnen de geraamde investeringen vertragen. Door meer investeringen te programmeren wordt zoveel als mogelijk getracht te voorkomen dat vertragingen bij individuele projecten leiden tot onderrealisatie van het beschikbare budget van de investeringsportfolio en de gehele begroting. Overprogrammering is zodoende een instrument dat bij kan dragen aan een tijdige en doelmatige implementatie van de investeringsbudgetten. Omdat niet meer uitgegevan kan worden dan het beschikbare budget, vindt op overprogrammering geen realisatie plaats. De geraamde overprogrammering wordt gedurende het jaar afgeboekt tot nul.

Als gevolg van de kasschuiven van budgetten uit 2023, zoals verwerkt in de eerste suppletoire begroting 2023, was in de ontwerpbegroting 2024 geen sprake van overprogrammering. Vanaf de eerste suppletoire begroting 2024 voerde Defensie overprogrammering.

Ontvangsten

De marine heeft in 2024 € 21,5 miljoen meer ontvangen als gevolg van onder meer onderhoud aan Belgische en Portugese Multipurpose fregatten, overige verrekeningen met derden, hogere btw-ontvangsten (€ 5,4 miljoen) en een ontvangen subsidie Frontex (€ 1,5 miljoen).