Een goede kwaliteit van de leefomgeving

Het beleid is gericht op de realisatie van een veilige, gezonde en aantrekkelijke woon- en leefomgeving en een efficiënt gebruik van onze ruimte, nu en in de toekomst. Daarnaast werkt het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) aan de invoering van de herziening van het stelsel van omgevingsrecht, dat nationale wettelijke kaders en instrumenten geeft waarmee overheden, burgers en bedrijven gezamenlijk werken aan veilige en gezonde leefomgeving en een goede omgevingskwaliteit.

Regisseren

Nationale Omgevingsvisie

In 2024 is doorgewerkt aan het opstellen van de nieuwe Nota Ruimte, de opvolger van de Nationale Omgevingsvisie (NOVI). De Nota Ruimte wordt een samenhangende visie op de leefomgeving met keuzes voor 2030, richtinggevende uitspraken voor 2050 en een doorkijk naar 2100. In juni 2024 is het Voorontwerp Nota Ruimte gepubliceerd. Na de publicatie is gestart met de uitwerking en verdieping van een aantal keuzes uit het Voorontwerp.

Omgevingswet

De Omgevingswet is op 1 januari 2024 in werking getreden. Er kan met een positief gevoel worden teruggekeken op dit eerste jaar onder de Omgevingswet. Met dank aan alle betrokkenen is het eerste jaar over het algemeen goed en zonder grote verstoringen verlopen. Dit betekent niet dat het werk af. De komende tijd wordt dan ook met alle betrokken onverminderd doorgewerkt aan deze grote stelselherziening.

Uitgaven

5.1 Ruimtelijke ordening

Opdrachten

Programma Ruimtelijk Ontwerp

Dit budget is besteed voor een bijdrage aan het Kadaster voor het beheren, exploiteren en doorontwikkelen van de landelijke voorzieningen voor de Nationale Geo-Informatie Infrastructuur (NGII) en voor de bijdrage aan de Nederlandse Organisatie voor Natuurwetenschappelijk Onderzoek (TNO) voor het beheren, exploiteren en doorontwikkelen van de Basisregistratie Ondergrond.

Basisregistratie Ondergrond

De Basis Registratie Ondergrond (BRO) is een centrale registratie met publieke gegevens over de Nederlandse ondergrond. Dit betreft programmakosten voor de opname van gegevens over Bodemverontreiniging in de BRO. Hiervoor wordt budget ingezet in diverse opdrachten. Het zijn middelen die gebruikt zijn voor het uitbesteden van beleidsadviezen, praktijkvoorbeelden, onderzoeksopdrachten en ontwikkelwerkzaamheden Fase 2 voor de standaarden op het terrein van de BRO. De opdrachten betreffen ook de implementatiewerkzaamheden door softwareleveranciers en het beheer door de Stichting Infrastructuur Kwaliteitsborging Bodembeheer (SIKB).

De realisatie is lager dan de begroting doordat circa € 0,6 mln is gerealloceerd van opdrachten naar bijdrage aan ZBO/RWT's en circa € 0,8 mln. van opdrachten naar externe inhuur.

Gebiedsontwikkeling

Het opdrachtenbudget voor Gebiedsontwikkeling wordt aangewend voor het programma NOVEX. Hiervoor is circa € 3,1 mln. gerealloceerd naar het instrument bijdrage aan medeoverheden en €1.4 mln gerealloceerd naar het instrument bijdrage aan ZBO's/RWT's.

Ruimtelijk Instrumentarium (diversen)

De realisatie is lager dan de begroting doordat circa € 1 mln. is gerealloceerd van opdrachten naar Bijdrage aan ZBO's ten behoeve van de bijdrage aan het Kadaster van de NGII.

Bijdrage aan ZBO's/ RWT's

Kadaster (Basisregistraties)

Dit betreft een afrekening van 2024 van € 0,6 mln. voor de NGII en een reallocatie van circa € 4,7 mln. voor een bijdrage aan het Kadaster voor het beheren, exploiteren en doorontwikkelen van de landelijke voorzieningen voor de NGII. Hieronder valt ook de reallocatie vanuit het Programma Ruimtelijk Ontwerp en het Ruimtelijk Instrumentarium die hierboven is toegelicht.

ICTU

Bij de eerste suppletoire begroting 2024 is € 2,1 mln. gerealloceerd voor een bijdrage aan de ICTU voor het programma Zicht Op Nederland Datafundament (onder de visie en werkagenda Zicht op Nederland). Voor dit bedrag zijn regieactiviteiten uitgevoerd en is het programmabureau georganiseerd.

Nationaal Groeifonds

BZK neemt deel aan het programma Dutch Metropolitan Innovations (DMI) met het project voor Flevoland (‘Digitale Tweeling as a Service'), waarvoor een bijdrage uit het NGF is verkregen.

Geonovum ontving een bijdrage van BZK om standaarden te ontwikkelen die overheden in staat stellen om samen te werken en data en toepassingen te delen zonder technische beperkingen. In samenwerking met marktpartijen wordt een zogenaamde appstore ontwikkeld, van waaruit deze toepassingen afgenomen kunnen worden door overheidspartijen.

Geonovum ontwikkelt een Digitale Tweelingen methodiek (usecase canvas) om via 3 workshops de informatiebehoefte te specifiëren en de haalbaarheid te toetsen via een eerste prototype. De door deze partijen ontwikkelde kennis wordt door Geonovum actief verspreid, zodat ook andere overheden maatschappelijke opgaven kunnen vertalen in een digitale tweeling, die de besluitvorming ondersteunt.

Bijdragen aan medeoverheden

Diverse projecten ruimtelijke kwaliteit

De einddatum van de BIRK-subsidie van gemeente Dordrecht is opgeschoven naar 2025 (circa € 0,8 mln.) en de einddatum van de BIRK-subsidie van gemeente Venlo (€ 2,6 mln.) is geschoven naar 2030. De uiteindelijke betalingen zullen in deze respectievelijke jaren plaatsvinden. De overige middelen zijn gerealloceerd naar het Ruimtelijk Instrumentarium (€ 0,3 mln.).

Nationaal Groeifonds

De provincie Flevoland en gemeente Almere ontvingen een specifieke uitkering voor het realiseren van digitale tweelingen t.b.v. de stedelijke en provinciale opgaven in de fysieke leefomgeving, waarbij ze gebruik maken van de ontwikkelde standaarden.

Bijdrage aan agentschappen

RWS

Rijkswaterstaat (RWS) heeft een bijdrage ontvangen voor diverse beleidsondersteunende activiteiten in het domein van de fysieke leefomgeving. De realisatie is lager dan de begroting omdat er met de overgang van werkzaamheden voor het Omgevingsloket Online naar het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO) middelen € 2 mln. zijn gerealloceerd naar bijdrage ZBO's/RWT's (Kadaster), als bijdrage aan beheer van het DSO en het beheren en exploiteren van de NGII.

Bijdrage aan (andere) begrotingsstukken

Economische Zaken en Klimaat (XIII)

Het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat heeft een bijdrage ontvangen ten behoeve van de Nederlandse Organisatie voor toegepast natuurwetenschappelijk onderzoek (TNO), dat de Landelijke Voorziening Basis Registratie Ondergrond (BRO) beheert. Het betrof programmakosten voor de opname van gegevens over Milieukwaliteit in de BRO Fase 2.

5.2 Omgevingswet

Subsidies (regelingen)

Eenvoudig Beter

De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), Interprovinciaal Overleg (IPO) en de Unie van Waterschappen (UvW) ontvingen subsidie om de gemeenten, provincies en waterschappen te ondersteunen bij het implementeren van en het (leren) werken met de Omgevingswet.

Aan de TU Delft is een subsidie verstrekt voor een onafhankelijke hoogleraar Omgevingsrecht in gebiedsontwikkeling.

Opdrachten

Aan de Slag

Het opdrachtenbudget is besteed aan diverse onderzoeksopdrachten, beleidsadviezen en communicatiemiddelen en -producten waaronder voorlichtingscampagne, om betrokken partijen en organisaties te ondersteunen om te kunnen werken met het nieuwe digitale stelsel Omgevingswet. Voor diverse doelgroepen, zoals communicatieadviseurs en beleidsmedewerkers van de bevoegd gezagen, softwareleveranciers en bestuurders zijn bijeenkomsten georganiseerd ter voorbereiding op het leren werken met de Omgevingswet.

De realisatie is lager dan de begroting doordat budget is gerealloceerd van opdrachten naar externe inhuur (€ 4,4 mln.). Die inhuur is ingezet voor ondersteuning medeoverheden in de implementatieopgave, mede door de inzet van Regionale Invoeringsondersteuningscoaches (RIO's). Ook is budget gerealloceerd van opdrachten naar subsidies (€ 1,1 mln.) voor subsidieverleningen aan interbestuurlijke partners ter ondersteuning van de implementatie Omgevingswet bij bevoegd gezagen.

Serviceteam Rijk

Het Serviceteam Rijk verzorgt voor het Rijk de digitalisering van regelgeving onder de Omgevingswet ten behoeve van bekendmaking en ontsluiting in het DSO-LV. Daartoe ontvangt BZK bijdragen van de ministeries van IenW, VRO, OCW, EZ, KGG, LVVN en Defensie. Ten behoeve van de digitalisering verstrekt het Serviceteam opdrachten aan diverse externe partijen. Dit betreft onder meer opdrachten voor de digitalisering van Natura 2000 besluiten, voor de aanlevering van geconsolideerde versies van de Or en AMvB’s aan het DSO en voor ondersteuning bij andere besluiten. 

Bijdrage aan ZBO's

Kadaster

Het betreft hier de bijdrage voor de activiteiten die het Kadaster uitvoert in het kader van het afbouwen, beheer en doorontwikkeling van het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO). Samen met een aantal ontwikkelpartners, Rijkswaterstaat, KOOP, Geonovum en Kadaster, werkt het Ministerie van BZK aan de verdere ontwikkeling, implementatie en het beheer van het DSO. Elke ontwikkelpartner zet daarvoor expertise in.

Geonovum

Het betreft hier de bijdrage voor de activiteiten die Geonovum uitvoert in het kader van de ontwikkeling, implementatie en het beheer van het DSO.

ICTU

Het betreft hier de bijdrage voor de activiteiten die ICTU uitvoert in het kader van de monitor op de implementatie van het DSO. Hiermee wordt beoogd te monitoren in hoeverre betrokken partijen en organisaties gesteld staan om te kunnen werken met het DSO.

Bijdrage aan agentschappen

RWS (STR)

Ten behoeve van de digitalisering werkt het Serviceteam Rijk samen met Rijkswaterstaat voor het omzetten van de juridische regels in toepasbare regels.

Serviceteam Rijk

Om de regelgeving om te zetten van WORD in de digitale standaard onder de Omgevingswet werkt het Serviceteam Rijk samen met Logius/KOOP. Ook verzorgt Logius/KOOP voor Serviceteam Rijk de aanbesteding en implementatie van software om deze regelgeving te digitaliseren. Tenslotte verzorgt Logius/KOOP het functioneel beheer van deze software.

Aan de Slag

Het betreft hier de bijdrage voor de activiteiten die RWS uitvoert in het kader van de ontwikkeling van het DSO, de ontwikkeling van het Informatiepunt en het leveren van invoeringsondersteuning voor de stelselwijziging. Samen met ontwikkelpartner RWS werkt het Ministerie van BZK aan de afbouw, ontwikkeling en implementatie van het DSO. De realisatie is ruim € 20 mln. hoger dan de begroting. Er is totaal € 8,5 mln. gerealloceerd van bijdrage aan ZBO's Kadaster ten behoeve van de jaaropdracht Informatiepunt Leefomgeving (Rijkswaterstaat). Ook is hiervoor € 2,1 mln. via een desaldering toegevoegd en is er door uitstel van inwerkingtreding van de Omgevingswet € 2,2 mln. toegevoegd vanuit het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat vanwege de langere doorloop van de IPLO helpdesks. Daarnaast is € 7,6 mln. gerealloceerd vanuit de bijdrage aan ZBO's ten behoeve van beheer en ontwikkeling van de landelijke voorziening van het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO-LV) door KOOP/Logius en Rijkswaterstaat.

Ontvangsten

Voor de basisregistraties is de jaarlijkse bijdrage van de Unie van Waterschappen van € 3,8 mln. ontvangen. Voor het beheer van het DSO zijn de jaarlijkse bijdragen ontvangen van het IPO en de UvW van totaal € 4,9 mln. Bij de afrekening over 2023 voor de ontwikkeling en het beheer van het DSO-LV is een totaalbedrag van € 1,9 mln. van verschillende ontwikkelpartners teruggekomen. Ook is totaal € 4,9 mln. terugontvangen van de Tactische Beheerorganisatie (TBO) omdat opdrachtverlening aan het IPLO met ingang van 2024 niet via TBO verloopt. Daarnaast hebben nog diverse kleinere verrekeningen plaats gevonden.