Een goede kwaliteit van de leefomgeving.
Het beleid is gericht op de realisatie van een veilige, gezonde en aantrekkelijke woon- en leefomgeving en een efficiënt gebruik van onze ruimte, nu en in de toekomst. Daarnaast werkt het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) aan de invoering van de herziening van het stelsel van omgevingsrecht, dat nationale wettelijke kaders en instrumenten geeft waarmee overheden, burgers en bedrijven gezamenlijk werken aan veilige en gezonde leefomgeving en een goede omgevingskwaliteit.
De minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) is samen met de sectorale vakministers verantwoordelijk voor het beleid voor de leefomgeving:
– de minister is systeemverantwoordelijk voor de Nationale Omgevingsvisie (NOVI), waaronder kennisontwikkeling voor de uitvoering en de evaluatie en monitoring van de NOVI;
– de minister is stelselverantwoordelijk voor de Wet Ruimtelijke ordening (Wro) en na de inwerkingtreding voor de Omgevingswet;
– het zorgdragen voor een gestructureerde afstemming met de medeoverheden in het bestuurlijk overleg Wonen, Ruimte en Omgevingswet en met de regio in de vorm van het Bestuurlijk Overleg Leefomgeving.
– het – via de omgevingsagenda’s – in kaart brengen van de inhoudelijke samenhang tussen de verschillende onderdelen van het ruimtelijk-fysieke domein (onder andere woningbouw, bereikbaarheid, economie, energie, natuur, milieu en waterveiligheid);
– het ontwikkelen van nationale ruimtelijke visies, zoals een ruimtelijke vertaling voor duurzame energieopwekking, -opslag en transport in 2050 en een visie op verstedelijking en het landelijk gebied;
– de inbreng van ontwerp in ruimtelijke projecten en programma’s bij het ministerie van BZK en het stimuleren van ontwerp bij projecten en programma’s, zowel interdepartementaal als bij andere overheden.
De minister heeft een regisserende rol ten aanzien van de geo-informatie in Nederland en heeft in dat kader een systeemverantwoordelijkheid voor de Nationale Geo-informatie-Infrastructuur. De minister geeft aan deze verantwoordelijkheid invulling door:
– het opstellen, onderhouden en coördineren van nationale en Europese kaders en wet- en regelgeving ten aanzien van interbestuurlijke geo-informatie en de bijbehorende voorzieningen;
– het vertalen en implementeren van relevante Europese beleidskaders op het terrein van de geo-informatie;
– het stimuleren van de samenwerking tussen overheid, bedrijfsleven en wetenschap in het kader van de toekomstvisie Geo Samen;
– het zorgen voor een toekomst vaste exploitatie van de geo-basisregistraties en basisvoorzieningen en de verdere doorontwikkeling van deze nationale geo-informatie-infrastructuur in het kader van de ontwikkelvisie Doorontwikkeling in Samenhang (DiS-Geo).
De minister heeft een ontwikkelende, een faciliterende en een regisserende rol in het kader van de stelselherziening omgevingsrecht. Deze omvat:
– het afbouwen en door ontwikkelen van de Omgevingswet, samen met bestuurlijke partners, collega bewindspersonen, uitvoeringsorganisaties, bedrijfsleven en andere belanghebbenden;
– faciliteren van experimenten vooruitlopend op de Omgevingswet via de Crisis- en Herstelwet;
– de implementatie van het nieuwe stelsel via het implementatieprogramma Aan de slag met de Omgevingswet met een interbestuurlijk opdrachtgeverschap van Rijk, de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), Interprovinciaal Overleg (IPO) en Unie van Waterschappen (UvW); het ondersteunen van burgers, bedrijven en overheden bij de stelselherziening door het vergroten van kennis over de nieuwe wet- en regelgeving;
– het implementeren, uitbouwen en in beheer nemen van de landelijke voorziening in het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO-LV) die de uitvoeringsprocessen van de Omgevingswet ondersteunt.
Nationale Omgevingsvisie
De minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) heeft een regiefunctie voor wat betreft de opgaven in de fysieke leefomgeving. Aan deze regiefunctie wordt onder meer invulling gegeven met de programma’s NOVEX en Mooi Nederland. Het programma NOVEX werkt aan de gebiedsgerichte inpassing van ruimtelijke opgaven, onder andere in de NOVEX-gebieden en het toewerken naar ruimtelijke arrangementen tussen provincies en het Rijk die uiterlijk in 2024 gesloten zullen worden. Het programma Mooi Nederland werkt nieuwe concepten uit van de ruimtelijke toekomst van Nederland met toevoeging van ruimtelijke kwaliteit en produceert 9 handreikingen voor opdrachtgevers (publiek/privaat) om deze ruimtelijke kwaliteit komende jaren in concrete project- en gebiedsontwikkelingen te realiseren.
Samen met de andere nationale programma’s over de fysieke leefomgeving vormt dit belangrijke input voor de nieuwe Nota Ruimte. De Nota Ruimte wordt een samenhangende visie op de leefomgeving met keuzes voor 2030, richtinggevende uitspraken voor 2050 en een doorkijk naar 2100.
De nieuwe Nota Ruimte zal de huidige Nationale Omgevingsvisie (NOVI, 2020) vervangen. Bij inwerkingtreding van de Omgevingswet op 1 januari 2024 zal de NOVI, en daarna de Nota Ruimte, gelden als de kader stellende visie onder de Omgevingswet.
Omgevingswet
De Omgevingswet treedt per 1 januari 2024 in werking. Op 14 maart 2023 heeft de Eerste Kamer ingestemd met het Koninklijk Besluit voor inwerkingtreding.
De activiteiten die de uitvoering en invoering van de Omgevingswet ondersteunen, zoals afbouw, beheer en doorontwikkeling en uitbouw van het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO) en invoeringsondersteuning lopen in 2024 verder door.
2022 | 2023 | 2024 | 2025 | 2026 | 2027 | 2028 | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Art. | Verplichtingen | 168.261 | 132.603 | 143.959 | 112.668 | 94.804 | 89.976 | 87.622 |
Uitgaven | 132.973 | 132.603 | 143.959 | 112.668 | 94.804 | 89.976 | 87.622 | |
5.1 | Ruimtelijke ordening | 57.533 | 67.092 | 63.983 | 61.579 | 52.142 | 51.807 | 51.153 |
Subsidies (regelingen) | 632 | 2.026 | 2.381 | 881 | 881 | 774 | 774 | |
Programma Ruimtelijk Ontwerp | 0 | 595 | 1.500 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Basisregistraties | 508 | 581 | 581 | 581 | 581 | 474 | 474 | |
Ruimtelijk instrumentarium (diversen) | 117 | 800 | 300 | 300 | 300 | 300 | 300 | |
Basisregistraties Ondergrond | 7 | 50 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Opdrachten | 4.263 | 14.327 | 15.512 | 12.941 | 7.269 | 7.300 | 7.272 | |
Programma Ruimtelijk Ontwerp | 369 | 3.934 | 3.213 | 4.811 | 2.961 | 2.961 | 2.961 | |
Basisregistraties Ondergrond | 603 | 2.247 | 2.500 | 1.860 | 0 | 0 | 0 | |
Gebiedsontwikkeling | 751 | 1.806 | 4.688 | 1.265 | 1.050 | 1.050 | 1.050 | |
Geo-informatie | 61 | 385 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Ruimtelijk instrumentarium (diversen) | 2.479 | 5.955 | 4.911 | 4.804 | 3.058 | 3.088 | 3.067 | |
Nationaal Groeifonds | 0 | 0 | 200 | 201 | 200 | 201 | 194 | |
Bijdrage aan ZBO's/RWT's | 41.894 | 36.658 | 33.772 | 33.763 | 33.178 | 32.919 | 32.293 | |
Kadaster (Basisregistraties) | 35.780 | 31.471 | 29.952 | 30.032 | 29.800 | 29.800 | 29.800 | |
Geo-informatie | 5.399 | 42 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Basisregistraties Ondergrond | 182 | 607 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Diverse bijdragen | 533 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Geonovum | 0 | 1.736 | 2.393 | 2.393 | 2.393 | 2.493 | 2.493 | |
ICTU | 0 | 2.345 | 429 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Nationaal Groeifonds | 0 | 457 | 998 | 1.338 | 985 | 626 | 0 | |
Bijdrage aan medeoverheden | 1.148 | 2.602 | 3.909 | 6.308 | 3.128 | 3.128 | 3.128 | |
Diversen projecten ruimtelijke kwaliteit | 0 | 250 | 3.649 | 6.048 | 2.868 | 2.868 | 2.868 | |
Gebiedsontwikkeling | 1.148 | 2.352 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Nationaal Groeifonds | 0 | 0 | 260 | 260 | 260 | 260 | 260 | |
Bijdrage aan agentschappen | 9.596 | 11.199 | 8.409 | 7.686 | 7.686 | 7.686 | 7.686 | |
RVB | 3.462 | 3.477 | 3.136 | 2.413 | 2.413 | 2.413 | 2.413 | |
RWS (Leefomgeving) | 6.134 | 7.549 | 5.147 | 5.147 | 5.147 | 5.147 | 5.147 | |
Basisregistraties Ondergrond | 0 | 47 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
RIVM | 0 | 126 | 126 | 126 | 126 | 126 | 126 | |
Bijdrage aan (andere) begrotingshoofdstukken | 0 | 280 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Economische Zaken en Klimaat (XIII) | 0 | 280 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
5.2 | Omgevingswet | 75.440 | 65.511 | 79.976 | 51.089 | 42.662 | 38.169 | 36.469 |
Subsidies (regelingen) | 1.880 | 1.907 | 4.500 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Eenvoudig Beter | 1.880 | 1.907 | 4.500 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Opdrachten | 1.278 | 3.487 | 7.738 | 10.438 | 6.655 | 6.611 | 5.111 | |
Aan de Slag | 1.107 | 3.187 | 7.738 | 10.438 | 6.655 | 6.611 | 5.111 | |
Serviceteam Rijk | 171 | 300 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Bijdrage aan ZBO's/RWT's | 23.627 | 30.682 | 61.806 | 35.268 | 30.648 | 26.199 | 25.999 | |
Kadaster | 21.229 | 27.784 | 61.804 | 35.268 | 30.648 | 26.199 | 25.999 | |
Geonovum | 2.090 | 2.345 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
ICTU | 308 | 543 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Serviceteam Rijk | 0 | 10 | 2 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Bijdrage aan agentschappen | 48.655 | 29.435 | 5.932 | 5.383 | 5.359 | 5.359 | 5.359 | |
RWS (Eenvoudig beter) | 0 | 3.658 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Serviceteam Rijk | 0 | 2.543 | 951 | 1.248 | 1.224 | 1.224 | 1.224 | |
Aan de Slag | 48.655 | 23.234 | 4.981 | 4.135 | 4.135 | 4.135 | 4.135 | |
Ontvangsten | 13.863 | 11.952 | 3.824 | 3.824 | 3.824 | 3.824 | 3.824 | |
Geschatte budgetflexibiliteit
2024 | |
|---|---|
juridisch verplicht | 76% |
bestuurlijk gebonden | 7% |
beleidsmatig gereserveerd | 15% |
nog niet ingevuld/vrij te besteden | 2% |
Juridisch verplicht
Van het totale uitgavenbudget op artikel 5 is 76% juridisch verplicht en dit betreft met name de volgende instrumenten:
Bijdrage aan ZBO’s/RWT’s
Het budget voor bijdragen aan ZBO’s/RWT’s is voor 99% juridisch verplicht. Het betreft een bijdrage aan het Kadaster voor beheer en ontwikkeling van de landelijke voorzieningen van basisregistraties, beheer en ontwikkeling van de gezamenlijke verstrekkingsvoorziening voor geo-informatie Publieke Dienstverlening op de Kaart (PDOK) en het Nationaal GeoRegister (NGR). Daarnaast betreft het een bijdrage aan Kadaster voor hun rol als tactisch beheerder van het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO) en als operationeel beheerder van het DSO.
Bijdrage aan agentschappen
Het budget voor bijdragen aan agentschappen is voor 77% juridisch verplicht. Het betreft bijdragen aan Rijkswaterstaat (RWS) ten behoeve van de Ruimtelijke Inpassingsplannen en de ontwikkeling van het Digitale Stelsel Omgevingswet (DSO). Daarnaast betreft het een bijdrage aan het Rijksvastgoedbedrijf (RVB) voor het uitvoeren van verschillende projecten in het kader van het Regionaal Ontwikkelprogramma onder andere gebiedsverkenningen, -analyses en -projecten.
Bijdrage aan medeoverheden
Het budget voor bijdragen aan medeoverheden is voor 56% juridisch verplicht. Het betreft de BIRK-projecten waaronder de slotbetaling van het Nieuwe Sleutel Project (NSP) Breda (verbeteren van de situatie in het stationskwartier van Breda).
5.1 Ruimtelijke ordening
Subsidies (regelingen)
Programma Ruimtelijk Ontwerp
Het Actieprogramma Ruimtelijk Ontwerp 2021-2024 (‘Ontwerp verbindt’, Kamerstukken II 2020/21, 31535, nr. 12, bijlage 962435) richt zich op een effectieve inzet van ruimtelijk ontwerp bij urgente en complexe maatschappelijke opgaven. Deze subsidie is gericht op de inzet van ontwerp en ontwerpers (denk hierbij aan architecten, stedenbouwkundigen en landschapsarchitecten) om complexe veranderingen te laten slagen. Het is een instrument om de impact van vaak abstracte opgaven op straat-, buurt-, stads- en landschapsniveau concreet te maken.
Basisregistraties
Dit betreft een subsidie aan de Stichting Geonovum voor het basisprogramma: ontwikkelen en beheren van geo-standaarden, kennisoverdracht en advisering over geo-informatie en geo-informatie-infrastructuur.
Ruimtelijk instrumentarium (diversen)
Dit budget is bedoeld voor incidentele inititiatieven die een bijdrage leveren aan een goede kwaliteit van de leefomgeving.
Opdrachten
Programma Ruimtelijk Ontwerp
Het Actieprogramma Ruimtelijk Ontwerp 2021-2024 (‘Ontwerp verbindt’, Kamerstukken II 2020/21, 31535, nr. 12, bijlage 962435) is gericht op een effectieve de inzet van ruimtelijk ontwerp bij urgente en complexe maatschappelijke opgaven. De belangrijkste elementen in het programma zijn:
– het stimuleren van lokale en regionale initiatieven;
– het ondersteunen van het College van Rijksadviseurs ten behoeve van advies aan het Rijk inzake omgevingskwaliteit en de inzet van ontwerp bij nationale programma's en rijksprojecten;
– het organiseren van ontwerpdialoog om nieuwe doelgroepen te betrekken.
Basisregistratie Ondergrond
De Basisregistratie Ondergrond (BRO) is een centrale registratie met publieke gegevens over de Nederlandse ondergrond. Dit betreft voornamelijk de programmakosten voor de opname van gegevens over Milieukwaliteit in de BRO. Hiervoor wordt budget ingezet in diverse opdrachten.
Gebiedsontwikkeling
In 2022 zijn in de RO-brief (Kamerstukken II 2021/2022, 34682, Nr 92) zestien NOVEX-gebieden aangewezen. Dit zijn gebieden waar de nationale opgaven dusdanig opstapelen dat een gebiedsgerichte aanpak noodzakelijk is met inzet van alle betrokken overheden. In het kader van het NOVEX-Programma (Kamerstukken II 2021/2022, 34 682, Nr 100) wordt voor elk van deze gebieden een Ontwikkelperspectief, Uitvoeringsagenda en Regionale Investeringsagenda opgesteld. De financiële middelen vanuit dit budget worden ingezet ter ondersteuning van de uitvoering van de aanpak in deze zestien gebieden en het opstellen van bovengenoemde producten.
Ruimtelijk instrumentarium (diversen)
Financiële middelen voor het Ruimtelijk instrumentarium worden in 2024 ingezet voor:
– de uitvoering van de nieuwe Nota Ruimte (aanscherping NOVI en (juridische) instrumentering) en de NOVI-cyclus (een NOVI-conferentie, de monitor van de NOVI en de inrichting van de beleidsevaluatie van de NOVI);
– de verdere ontwikkeling van het Nationaal Programma Landelijk Gebied;
– de stikstofproblematiek;
– interdepartementale strategie voor inzet Rijksgrond en versterking actief grondbeleid door Gemeente
– het beheer en onderhoud van het ruimtelijk deel van het stelsel van de Omgevingswet (Ow).
– Evaluatie en (financiele) monitoring van de Omgevingswet
Bijdrage aan ZBO's/RWT's
Kadaster (basisregistraties)
Dit betreft een structurele bijdrage aan het Kadaster. De bijdrage is bestemd voor beheer en ontwikkeling van de landelijke voorzieningen van basisregistraties in het geo-informatiedomein, als onderdeel van het datafundament, en in enkele gevallen ook voor het actueel houden van de inhoud. Tevens gaat het om beheer en ontwikkeling van de gezamenlijke verstrekkingsvoorziening voor geo-informatie «Publieke Dienstverlening op de Kaart» (PDOK), het Nationaal Geo-Register (NGR) in relatie tot de Europese richtlijn INSPIRE en de beheerkosten van het landelijke online portaal voor ruimtelijke plannen.
Geonovum
Dit betreft een structurele bijdrage aan Geonovum. De bijdrage is bestemd voor het realiseren van afspraken, standaarden en modellen met betrekking tot de volgende onderwerpen:
– Europese digitaliserings- en databeleid/INSPIRE;
– Digitale Ruimtelijke Ordening (DRO);
– Basisregistratie Grootschalige Topografie (BGT) en IMGeo;
– Beheer Basisregistratie Ondergrond (BRO);
– Publieke Dienstverlening op de Kaart (PDOK);
– GeoSamen 2;
– Doorontwikkeling in Samenhang (DisGeo) /Datafundament.
ICTU
Dit betreft een bijdrage voor de kwaliteitszorg- en toezicht/handhavingsactiviteiten voor de geo-basisregistraties (met name BAG, BGT, BRO).
Nationaal Groeifonds
Dit betreft een nieuwe investering in innovatie voor een uniform digitaal afsprakenstelsel om de domeinen mobiliteit, openbare ruimte en woningbouw van nieuwe instrumenten vanuit de digitale wereld te voorzien. Digital Twins is de bijdrage vanuit BZK aan het projectplan voor Dutch Metropolitan Innovations vanuit I&W
Bijdrage aan medeoverheden
Diverse projecten ruimtelijke kwaliteit
Dit betreft de slotbetaling van het Nieuwe Sleutel Project (NSP) Breda die is voorzien in 2024. Door de komst van de Hogesnelheidslijn-Zuid is er in 1997 besloten tot de aanpak van de aanliggende stations, de Nieuwe Sleutelprojecten. Het laatste nog lopende project NSP Breda is gericht op het verbeteren van de situatie in het stationskwartier van Breda.
Bijdrage aan agentschappen
RVB
Het Rijksvastgoedbedrijf ontvangt een (jaarlijkse) bijdrage voor gebiedsverkenningen, -analyses en -projecten met (mogelijk) maatschappelijke meerwaarde door inzet van rijksvastgoed (gronden en gebouwen). Bij voorkeur gaat het hier om integrale trajecten met een bijdrage aan meerdere beleidsdoelen, zoals volkshuisvesting, energietransitie en stikstof.
RWS (leefomgeving)
Rijkswaterstaat (RWS) ontvangt een bijdrage voor diverse beleidsondersteunende en adviserende activiteiten in het domein van de fysieke leefomgeving, waaronder beheer en exploitatie van het Omgevingsloket-online (OLO).
5.2 Omgevingswet
Subsidies
Eenvoudig beterDit betreft subsidies aan de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), de Unie van Waterschappen en het IPO voor de implementatie van de Omgevingswet.
Opdrachten
Aan de Slag
Ter ondersteuning van bevoegd gezagen bij de invoering van de Omgevingswet en implementatie van het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO) worden bijeenkomsten, workshops en webinars georganiseerd en voorlichtingsmateriaal en praktijkvoorbeelden worden gepubliceerd. Dit alles helpt bevoegd gezagen bij het werken met het DSO landelijke voorzieining. Daarnaast worden diverse opdrachten verstrekt voor onderzoeken en evaluatie.
Bijdrage aan ZBO's / RWT's
Kadaster
Kadaster is tactisch beheerder van het DSO landelijke voorziening. Hiervoor ontvangt het Kadaster een bijdrage van het ministerie van BZK. Daarnaast ontvangt het Kadaster een bijdrage voor de afbouw, implementatie en uitbouw van het DSO.
Bijdrage aan agentschappen
Serviceteam Rijk
Het Serviceteam Rijk verzorgt voor het Rijk de digitalisering van regelgeving onder de Omgevingswet ten behoeve van bekendmaking en ontsluiting in het DSO-LV. Daartoe ontvangt BZK bijdragen van het ministerie van IenW, OCW, EZK, LNV en Defensie. Deze bijdrage komt ten goede aan de agentschappen RWS en Logius/KOOP die in opdracht van Serviceteam Rijk werkzaamheden uitvoeren. Voor RWS betreft dit het omzetten van juridische regels in toepasbare regels en het beheer daarvan. Voor Logius/KOOP betreft dit het omzetten van wijzigingsbesluiten in de juiste digitale standaarden ten behoeve van bekendmaking in de Staatscourant en ontsluiting in het DSO.
Aan de Slag
Dit betreft een bijdrage aan Rijkswaterstaat (RWS) voor het beheer van het Informatiepunt Leefomgeving (IPLO), waaronder ook vragen over het DSO vallen. Logius, organisatieonderdeel Kennis- en Exploitatiecentrum voor Officiële Overheidspublicaties (KOOP), ontvangt ook een bijdrage voor het beheer en doorontwikkeling van het Landelijke Voorziening Bekendmaken en Beschikbaar stellen (LVBB) en de Standaard Officiële Publicaties (STOP), beide onderdeel van het DSO.
Ontvangsten
Dit betreft de bijdrage van de Unie van Waterschappen aan het Kadaster voor de basisregistraties.