Toelichting: in 2024 afgeronde evaluaties

Tussenevaluatie vermogensversterkende kredieten

In de evaluatie van de borgstellingsregeling-module Vermogen Versterkend Krediet (VVK) bleek dat deze regeling in drie jaar tijd slechts zevenmaal was benut, veel minder dan bij de introductie verwacht. De belangrijkste conclusies uit de evaluatie waren dat een aanvullende lening voor extra investeringen niet aansluit op waar een ondernemer die net een bedrijf heeft overgenomen mee bezig is én dat in de meeste net overgenomen bedrijven er geen gebrek aan financiële zekerheden onder het bedrijf is. Voor het stimuleren van bedrijfsovernames is derhalve ander instrumentarium gewenst. Daarom heeft de minister n.a.v. de evaluatie besloten om deze module binnen de borgstellingsregeling voor de landbouw te beëindigen en is in overleg met de Minister van Financiën besloten om de middelen voor het VVK in te zetten voor de regeling Vestigingssteun.

Landbouwvrijstelling

In 2024 is de evaluaties van de landbouwvrijstelling afgerond. Het onderzoek is uitgevoerd door het onderzoeksbureau SEO middels interviews en data analyse, voor de data analyse is gebruik gemaakt van microdata van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) over landbouwstructuurgegevens en aangifte inkomstenbelastinggegevens voor de periode 2010-2021. Het onderzoeksbureau schrijft op basis van dit rapport dat de regeling doeltreffend noch doelmatig is en dat de regeling ook niet gerechtvaardigd kan worden uit het realiseren van (eventueel wenselijke) neveneffecten. Het bureau concludeert dat afschaffing met overgangsrecht de logische en uitvoerbare beleidsoptie is.

Brede weersverzekering

In 2024 evalueerde onderzoeksbureau Ecorys in samenwerking met Wageningen Economic Research de doeltreffendheid en doelmatigheid van de subsidieregeling Brede Weersverzekering, inclusief de huidige vrijstelling van de assurantiebelasting. Het instrument brede weersverzekering wordt als voldoende doeltreffend beoordeeld voor de doelen robuust financieel weerbare sector en beheersbaarheid van de overheidsuitgaven. De onderzoekers concluderen dat de brede weersverzekering voorziet in de behoefte om zekerheid te hebben over het inkomen en het uitsluiten van de grote financiële risico's door weerschade. Geadviseerd wordt om het instrument te continueren als onderdeel van de Nederlandse invulling van het GLB.

NVWA

PricewaterhouseCoopers (PwC) rondde in 2024 de agentschapsdoorlichting van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) af. PwC beoordeelde of de NVWA doeltreffend en doelmatig functioneert en of dit overeenkomt met de wettelijke vereisten uit de regeling agentschappen. Hierbij zijn de vijf thema’s beoordeeld: het financieel beheer, de bekostiging, de governance, de doelmatigheid en de toekomst van de organisatie (met daarin specifiek aanbevelingen voor verbeteringen). PwC concludeerde dat de NVWA niet (volledig) voldoet aan drie van de zes instellingsvereisten; aandachtspunten zijn de aantoonbaarheid van de doelmatigheid én de relatie tussen de (gemaakte) kosten en prestaties. Inmiddels is LVVN – in afstemming met het ministerie van VWS en de NVWA – gestart met maatregelen om de aantoonbaarheid van doelmatigheid en de relatie tussen kosten en prestaties te verbeteren. Concrete voorbeelden zijn de uitwerking van een meerjarenperspectief op het terrein van doelmatigheid door de organisatie vanaf 2025 mee te laten lopen in de Rijksbrede apppartaatstaakstelling en het experimenteren met alternatieve bekostigingsmethoden (anders dan PxQ).

Toelichting: in 2024 afgeronde evaluaties

Houtopstanden

De houtopstandenregelgeving is de afgelopen 60 jaar grotendeels ongewijzigd gebleven. In het licht van de bossenstrategie en nieuw bosbeleid is daarom de houtopstanden regelgeving geëvalueerd om te bezien of er aanpassingen behoeven. De evaluatie schetst opties voor aanpassing van de wetgeving en de bijbehorende voor- en nadelen. Het rapport concludeert dat er behoefte is aan simpele, heldere en duidelijke regelgeving met een lage regeldruk. In het rapport worden geen concrete wijzigingen van regelgeving voorgesteld en veel aanbevelingen vergen nog nadere uitwerking, in afstemming met de betrokken stakeholders. Voor een aantal thema’s toont de evaluatie dat er ‘no-regret aanpassingen’ zijn die volgens alle bij de evaluatie betrokken partijen ten goede komen aan de werkbaarheid en verduidelijking van de bestaande regelgeving. Deze ‘no-regret aanpassingen’ worden toegevoegd aan het al lopende traject van de wetswijziging voor het laten vervallen van de uitzondering van de herplantplicht in het kader van Natura 2000. De overige aanbevelingen uit het evaluatierapport zullen eerst nader bestudeerd worden voordat tot een eventuele wijziging van regelgeving wordt overgegaan.

Tussenevaluatie RTLG

De Secretaris-Generaal van LVVN heeft in 2024 vanuit zijn eigenaarsrol een externe tussenevaluatie van Regieorganisatie Transitie Landelijk Gebied (RTLG) laten uitvoeren door Lysias Advies. De uitkomsten van deze evaluatie worden benut bij de doorontwikkeling van de LVVN-organisatie. De centrale aanbeveling is om door te gaan op de ingeslagen weg. Dat wil zeggen helpen om de samenwerking tussen beleids-DG’s en decentrale overheden te verbeteren en inzet op het (wederkerig) verbinden van het beleid en de uitvoeringspraktijk. Hiermee wordt de realisatie van de opgaven in het landelijk gebied bevorderd.

Lerende evaluatie Transitie Landelijk Gebied

De Lerende Evaluatie Transitie Landelijk Gebied (LETLG) is gestart in 2024 en eind 2024 alweer gestopt. Vanwege de koppeling met het NPLG is eind 2024 met de betrokken koepels en departementen besproken wat het wegvallen van dat programma betekende voor de LETLG. Hoofdlijn hieruit was dat het traject LETLG gewaardeerd werd en nuttig was: een goede manier om te reflecteren op en inzicht te krijgen in de bijdrage van de NPLG-sturingsprincipes aan de transitie van het landelijk gebied. Echter, het wegvallen van het NPLG en de onduidelijkheid over wat hiervoor in de plaats zou komen, maakten het zowel onwenselijk om door te gaan als onmogelijk om te onderzoeken met casuïstiek uit gebieden. Het verzoek aan PBL voor een lerende evaluatie is, in overleg met PBL, daarom ingetrokken en daarmee stopte de uitvoering van de LETLG.

Ex ante evaluatie NPLG

Het Planbureau voor de Leefomgeving heeft samen met Wageningen University & Research, Deltares en RIVM in 2024 een ex ante evaluatie gepubliceerd van de provinciale programma’s en rijksmaatregelen. In de Provinciale Programma’s Landelijk Gebied schetsen de provincies de hoofdlijnen rond hun aanpak van de beleidsopgaven in het landelijk gebied. In de analyse concluderen de onderzoekers dat deze programma’s perspectiefvolle maatregelen bevatten. Toch verwachtten de onderzoekers niet dat de doelen van het NPLG behaald zullen worden. In de aanbiedingsbrief van het rapport aan de Tweede Kamer is aangegeven dat deze bevindingen het beeld van de toenmalige minister bevestigen dat er meer inspanningen nodig zijn. De toenmalige demissionaire bewindspersoon heeft aangegeven dat het aan een volgend Kabinet is om hierin keuzes te maken.

Toelichting: in 2024 afgeronde evaluaties

EU Gemeenschappelijk Visserijbeleid

Het Europees Fonds voor Maritieme Zaken en Visserij (het EFMZV) is geëvalueerd door Sira Consulting over de periode 2014-2023. Hierin stonden twee doelstellingen centraal, ten eerste het geven van inzicht in de bijdragen van de opengestelde regelingen en subsidies aan de gestelde doelen en Unieprioriteiten uit het Operationeel Programma. Daarnaast het met de verkregen inzichten doen van concrete suggesties voor een volgend (toekomstig) fonds, waarbij in het bijzonder wordt gekeken naar wat behouden moet blijven, wat verbeterd kan worden, alsmede de besteding van het budget aan de Unieprioriteiten. Het EFMZV is als aannemelijk doeltreffend beoordeeld aan de hand van de volgende drie criteria: (i) de hoeveelheid toegewezen budget, (ii) het aantal geselecteerde projecten en overheidsopdrachten en (iii) het percentage goedgekeurde subsidieaanvragen. De doelmatigheid van het EFZMV is als beperkt beoordeeld van de hand van drie criteria: (i) uitvoeringskosten van de uitvoeringsorganisatie RVO, (ii) administratieve lasten van aanvragers en (iii) ervaren lasten van aanvragers.

Visserij Innovatie Netwerk

Bij het aanbieden van de Innovatie-agenda 2022-2030 ‘Duurzame Kottervisserij op de Noordzee’ is aangegeven dat in 2023 een tussenevaluatie plaats zou vinden van het Visserij Innovatie Netwerk (VIN). Bureau Common Eye heeft de evaluatie uitgevoerd en het rapport ‘Een veelbelovende start vraagt om een weloverwogen vervolg’ opgeleverd. Het rapport is aangeboden aan het Noordzeeoverleg en de Tweede Kamer (TK). De onderzoekers constateren dat het VIN zich sinds de start goed heeft ontwikkeld. Het rapport geeft o.a aan dat er sprake is van kennisontwikkeling en de onderzoekers zien dat er initiatieven worden opgestart en er input is geleverd bij het opstellen van een regeling. Daarbij biedt het VIN volgens de onderzoekers een platform voor ontmoeting en zijn relaties die in het verleden onder spanning hebben gestaan genormaliseerd. Er lijkt weer sprake van een gezonde samenwerking naar een toekomstbestendige sector, maar het netwerk is nog kwetsbaar. In de aanbevelingen staat onder andere dat de deelnemers van het netwerk gezamenlijk een keuze moeten maken voor verdere ontwikkeling om het netwerk minder kwetsbaar te maken. Aan de TK is toegezegd in 2025/2026 een nieuwe tussenevaluatie te laten uitvoeren.

Toelichting: in 2024 afgeronde evaluaties

Regeling Agrarische bedrijfsadvisering en educatie

De Subsidiemodule Agrarische Bedijfsadvisering en Educatie (Sabe-regeling) is geëvalueerd door Bureau Bartels, de evaluatie heeft betrekking op de periode 2020-2023. De Sabe-regeling wordt in de breedte beoordeeld als doeltreffend. De regeling leidt tot kennistoename en meer handelingsperspectieven bij landbouwers, dit heeft in veel gevallen al geresulteerd in daadwerkelijke aanpassingen van de bedrijfsvoering. Ook is het Agricultural Knowledge and Information System (AKIS) versterkt dankzij de Sabe-regeling, dit komt door een toename van het aantal geregistreerde onafhankelijke adviseurs in het BAS-register en de beschikbaarheid/toegankelijkheid van praktische kennis voor de agrarische ondernemers en adviseurs. Met betrekking tot de educatie van agrarische ondernemers is het vouchersysteem voor een individuele cursus minder succesvol dan verwacht, hiervoor zal worden gekeken naar alternatieve leervormen die beter aansluiten op deze doelgroep.