Deze paragraaf presenteert de exploitatiesaldi en vermogensposities van de sociale fondsen. De informatie is bedoeld als achtergrondinformatie bij het jaarverslag. De daadwerkelijke verantwoording van uitgaven en inkomsten van de sociale fondsen vindt plaats via de jaarverslagen van de SVB en UWV en via de begrotings- en premiegefinancierde uitgaven in de beleidsartikelen van dit jaarverslag. In deze paragraaf zijn de cijfers voor 2024 gebaseerd op de jaarverslagen van UWV en de SVB.

Exploitatiesaldi

Een groot deel van de uitgaven aan sociale zekerheid loopt via de sociale fondsen. In tabel 127 en tabel 128 zijn de exploitatierekeningen van de fondsen weergegeven. De arbeidsongeschiktheidsfondsen (Aof en Whk) en de WW-fondsen (Awf en Ufo) worden geïntegreerd weergegeven. Het exploitatiesaldo is het verschil tussen de ontvangsten en de uitgaven van een fonds. Naast de premieontvangsten behoren ook de rijksbijdragen en renteontvangsten tot de inkomsten van een fonds. De uitgaven bestaan voornamelijk uit de uitkeringslasten en de daarover te betalen werkgeverslasten en de uitvoeringskosten. In de begroting voor 2024 stonden de uit de sociale fondsen betaalde werkgeverslasten nog vermeld als betaalde en ontvangen onderlinge betalingen. In 2024 heeft het CBS de boekingswijze van deze geldstromen gewijzigd. De betaalde werkgeverslasten worden nu weergegeven als sociale lasten, terwijl de ontvangsten zijn opgenomen onder de premie-inkomsten. De standen begroting 2024 zijn in de tabellen hieronder hiervoor aangepast.

Tabel 127 laat zien dat het Ouderdomsfonds het jaar heeft afgesloten met een positief exploitatiesaldo, terwijl in de begroting een overschot van nul werd geraamd. Het positieve exploitatiesaldo komt vooral doordat de bijdrage van het Rijk aan het fonds gedurende 2024 naar boven is bijgesteld. Deze rijksbijdrage is enerzijds gestegen omdat het Ouderdomsfonds het jaar 2023 afsloot met een vermogenstekort, dat via de rijksbijdrage in 2024 is aangevuld. Daarnaast is de rijksbijdrage gestegen omdat ten tijde van het vaststellen van de rijksbijdrage (ten tijde van de Voorjaarsnota) de premie-inkomsten lager werden geraamd. Onder de post overige ontvangsten valt onder andere de rente die de SVB ontvangt over de positieve fondsvermogens. Deze is hoger uitgevallen dan geraamd doordat de rente is gestegen. De uitgaven aan AOW-uitkeringen zijn iets lager uitgevallen dan begroot, deze worden toegelicht bij artikel 8 van dit jaarverslag.

Bij de fondsen beheerd door UWV is het exploitatiesaldo iets beter uitgevallen dan begroot. Dat komt vooral doordat er meer premie-inkomsten waren dan verwacht. Oorzaken daarvoor zijn de hogere loonstijgingen en hogere arbeidsparticipatie. Vanwege de gestegen rente hebben de arbeidsongeschiktheidsfondsen ook meer rente ontvangen.

De uitgaven aan arbeidsongeschiktheidsuitkeringen zijn iets hoger uitgevallen dan verwacht. De uitgaven aan WW-uitkeringen juist iets lager. Omdat voor de tabel in het jaarverslag is aangesloten bij het jaarverslag van UWV staan bij de realisaties ook de overige uitgaven en ontvangsten van de fondsen. In de begroting en het jaarverslag van SZW worden die toegerekend aan de verschillende uitkeringsregelingen en vallen ze onder de uitkeringslasten. De overige uitgaven bestaan bij de arbeidsongeschiktheidsfondsen voornamelijk uit kosten voor re-integratie. Bij de WW-fondsen betreft het naast re-integratie ook de STAP-subsidies en de bijdrage aan de SER.

Vermogenspositie

In tabel 129 worden de vermogensposities van de sociale fondsen vermeld. Ook hier zijn de arbeidsongeschiktheidsfondsen en de werkloosheidsfondsen geïntegreerd weergegeven. Het aanwezige vermogen neemt jaarlijks toe of af met het exploitatiesaldo (zie tabellen 127 en 128). Net als het exploitatiesaldo is ook de vermogenspositie gebaseerd op de cijfers in het jaarverslag van SVB en UWV.

De sociale fondsen hebben eind 2024 een positief vermogen van iets minder dan € 49 miljard. Zowel de arbeidsongeschiktheidsfondsen als de werkloosheidsfondsen hebben de laatste jaren een positief exploitatiesaldo, waardoor het vermogen van de fondsen toeneemt. Bij het Ouderdomsfonds wordt het vermogen eind 2024 meegenomen in het vaststellen van de rijksbijdrage voor 2025, waardoor deze lager kan worden vastgesteld. Over de jaren heen schommelt het vermogen van het Ouderdomsfonds daardoor rond de nul.

De sociale fondsen (en de beheerders, UWV en SVB) zijn onderdeel van de collectieve sector. Een vermogenstekort of -overschot houden ze aan op een rekening-courant bij het Rijk. De sociale fondsen kunnen daardoor altijd over voldoende middelen beschikken. Dat is ook nodig, omdat het recht op een uitkering niet afhankelijk is van de geraamde uitgaven. Als iemand recht heeft op een uitkering, dan wordt deze dus betaald, ongeacht de vermogenspositie van het fonds. Omdat de sociale fondsen onderdeel van de collectieve sector zijn, zijn de uitgaven en ontvangsten van de fondsen (en dus het exploitatiesaldo) onderdeel van het EMU-saldo, en de EMU-schuld.