De verticale toelichting bevat een cijfermatig overzicht van de budgettaire ontwikkelingen in 2024 sinds het opstellen van de ontwerpbegroting 2024.
De verticale toelichting onderscheidt drie categorieën bijstellingen:
– Autonoom: voornamelijk bijstellingen als gevolg van de actualisering van de zorguitgaven op basis van cijfers van Zorginstituut Nederland en de NZa en bijstellingen op basis van de actuele macro-economische inzichten van het Centraal Planbureau (CPB).
– Beleidsmatig: bijstellingen die verband houden met beleidswijzigingen.
– Technisch: overhevelingen tussen financieringsbronnen/domeinen.
In deze paragraaf zijn voornamelijk afzonderlijke posten hoger dan € 10 miljoen toegelicht.
Tabel 6 laat vanaf de stand ontwerpbegroting 2024 de verticale ontwikkeling van de zorguitgaven en -ontvangsten van de Wlz zien. Onder de tabel is een toelichting van de verschillende bijstellingen opgenomen.
2024 | |
|---|---|
Bruto Wlz-uitgaven ontwerpbegroting 2024 | 36.760,0 |
Bijstellingen | |
Autonoom | ‒ 230,4 |
Actualisatie Wlz-uitgaven | ‒ 235,1 |
Loon- en prijsontwikkeling | 23,4 |
Verwerking MLT | 2,3 |
Ruimte transitiemiddelen scheiden wonen en zorg | ‒ 21,0 |
Beleidsmatig | 190,3 |
Uitvoering amendement Dobbe | 193,0 |
Uitvoering amendement Westerveld | 1,8 |
Hulpmiddelen Wmo-Wlz | ‒ 4,5 |
Technisch | ‒ 89,0 |
Loon- en prijsindexatie Wmo beschermd wonen | ‒ 89,0 |
Totaal bijstellingen | ‒ 129,1 |
Bruto Wlz-uitgaven jaarverslag 2024 | 36.631,0 |
Wlz-ontvangsten ontwerpbegroting 2024 | 2.276,6 |
Bijstellingen | |
Autonoom | 50,9 |
Actualisatie eigen bijdragen Wlz | 50,9 |
Totaal bijstellingen | 50,9 |
Wlz-ontvangsten jaarverslag 2024 | 2.327,5 |
Netto Wlz-uitgaven ontwerpbegroting 2024 | 34.483,4 |
Bijstellingen in de netto Wlz-uitgaven | ‒ 180,0 |
Netto Wlz-uitgaven jaarverslag 2024 | 34.303,5 |
1 Door afronding kan de som der delen afwijken van het totaal. | |
Bron: VWS-cijfers, Zorginstituut Nederland en NZa. | |
Toelichting
Uitgaven
Autonoom
Actualisering Wlz-uitgaven
Op basis van nieuwe uitvoeringsinformatie van de NZa is de raming voor het Wlz-kader gedurende 2024 meermaals geactualiseerd. Per saldo betrof de actualisatie voor 2024 een neerwaartse bijstelling van € 235,1 miljoen. Deze actualisatie gaat niet ten koste van de zorg. De julibrief (Kamerstuk 34104, nr. 412) van de NZa laat zien dat het resulterende budget voor 2024 toereikend was om alle geleverde zorg te betalen. De actualisering impliceert slechts dat de uitgaven € 235,1 miljoen minder zijn gestegen dan oorspronkelijk verwacht.
Loon- en prijsontwikkeling
De raming van de loon- en prijsontwikkeling is aangepast op basis van actuele macro-economische inzichten van het Centraal Planbureau (CPB).
Verwerking MLT
Het CPB heeft een nieuwe MLT gemaakt. Hierin staan nieuwe cijfers voor lonen, prijzen en volumegroei van de zorg voor de middellange termijn.
Ruimte transitiemiddelen scheiden wonen en zorg
In het budget voor transitiemiddelen scheiden wonen en zorg is een bedrag van € 21 miljoen vrijgevallen. De vrijgevallen middelen waren bedoeld voor onvoorziene kosten die in 2024 niet meer zijn gemaakt.
Beleidsmatig
Uitvoering amendement Dobbe
Via een overboeking bij de 1e suppletoire begroting 2024 vanuit de VWS-begroting naar de premiegefinancierde zorguitgaven is uitvoering gegeven aan het amendement Dobbe (Kamerstuk 36410-XVI, nr. 36). Dit amendement had als doel ingeboekte mutaties op het Wlz-kader van in totaal € 193 miljoen in 2024 ongedaan te maken.
Uitvoering amendement Westerveld
Via een overboeking bij 1e suppletoire begroting 2024 vanuit de VWS-begroting naar de premiegefinancierde zorguitgaven is uitvoering gegeven aan het amendement Westerveld (Kamerstuk 36410-XVI, nr. 39). Dit amendement had als doel het vrijmaken van middelen voor cliënten die specifieke spraakhulpmiddelen nodig hebben in instellingen. De middelen zijn gefinancierd vanuit de Wet langdurige zorg (Wlz) en betroffen € 1,8 miljoen in 2024.
Hulpmiddelen Wmo-Wlz
Het scheiden van wonen en zorg in de Wlz leidt bij gemeenten tot meerkosten. Bepaalde hulpmiddelen die bij zorg met verblijf vanuit de Wlz worden gefinancierd, worden bij andere leveringsvormen vanuit de Wmo gefinancierd. De meerkosten van gemeenten zijn gedekt middels een overheveling vanuit de Wlz naar het gemeentefonds bij de 1e suppletoire begroting 2024. Het overgehevelde bedrag was € 4,5 miljoen voor het jaar 2024.
Technisch
Loon- en prijsindexatie Wmo beschermd wonen
Dit betreft het overboeken van de tranche loon- en prijsindexatie 2024 voor Wmo beschermd wonen naar het gemeentefonds.
Ontvangsten
Autonoom
Actualisatie eigen bijdragen Wlz
Dit betreft de actualisering van de eigen bijdragen Wlz op basis van de uitvoeringsinformatie van het Zorginstituut.
In tabel 7 worden de financiële bijstellingen in 2024 tussen de ontwerpbegroting 2024 en het jaarverslag 2024 per sector weergegeven. Het beeld voor 2024 is geactualiseerd bij de 1e suppletoire begroting 2024, de ontwerpbegroting 2025, de 2e suppletoire begroting 2024 en nu bij het jaarverslag 2024.
De toelichting op de bijstellingen per sector wordt in het verdiepingshoofdstuk als open data beschikbaar gesteld op: Overzicht Datasets | Ministerie van Financiën - Rijksoverheid (rijksfinancien.nl). In de inhoudsopgave van de genoemde datasets staat deze informatie in de map: Financieel-beeld-zorg-en-verdiepingsbijlage-wlz-en-zvw. Hierin worden de financiële bijstellingen per sector tussen de ontwerpbegroting 2024 en het jaarverslag 2024 gepresenteerd en toegelicht.
Stand ontwerpbegroting 2024 | Bijstelling | Stand Jaarverslag 2024 | |
|---|---|---|---|
Zorg in natura binnen contracteerruimte | 30.179,9 | 1.981,3 | 32.161,2 |
Ouderenzorg | 17.395,3 | 1.288,4 | 18.683,7 |
Gehandicaptenzorg | 10.476,6 | 617,2 | 11.093,8 |
Langdurige ggz | 2.308,0 | 75,7 | 2.383,7 |
Persoonsgebonden budgetten2 | 3.285,8 | 180,0 | 3.465,8 |
Pgb ouderenzorg | 768,9 | 31,6 | 800,5 |
Pgb gehandicaptenzorg | 2.200,4 | 172,8 | 2.373,2 |
Pgb langdurige ggz | 316,6 | ‒ 24,4 | 292,1 |
Buiten contracteerruimte | 3.294,3 | ‒ 2.290,3 | 1.003,9 |
Beheerskosten | 358,7 | ‒ 26,5 | 332,1 |
Overig buiten contracteerruimte3 | 613,1 | 58,8 | 671,8 |
Nominaal en onverdeeld Wlz | 2.322,6 | ‒ 2.322,6 | 0,0 |
Bruto Wlz-uitgaven | 36.760,0 | ‒ 129,1 | 36.631,0 |
Eigen bijdragen Wlz | 2.276,6 | 50,9 | 2.327,5 |
Netto Wlz-uitgaven | 34.483,4 | ‒ 180,0 | 34.303,5 |
1 Door afronding kan de som der delen afwijken van het totaal. | |||
2 Om meer inzicht te geven in de besteding van middelen voor ouderenzorg, gehandicaptenzorg en de langdurige ggz zijn in de ontwerpbegroting 2023 de budgetten met ingang van 2022 voor zorg in natura en pgb uitgesplitst in deze onderdelen. | |||
3 Bij de Wlz zijn onder de post «overige buiten contracteerruimte» opgenomen de deelsectoren: hulpmiddelen, tandheelkunde Wlz, medisch-specialistische zorg Wlz, overige Wlz, ADL en beschikbaarheidbijdrage opleidingen Wlz. | |||
Bron: VWS-cijfers, Zorginstituut Nederland en NZa. | |||
Figuur 5: Samenstelling van de bruto Wlz-uitgaven 2024 (in miljarden euro's)
Bron: VWS-cijfers
De minister voor Langdurige zorg en Sport stelt voor ieder kalenderjaar op grond van de Wet marktordening gezondheidszorg (Wmg), het bedrag vast dat in dat kalenderjaar beschikbaar is voor de Wet langdurige zorg (Wlz) verzekerde zorg. Dit wordt het Wlz-kader genoemd. Het bedrag voor het Wlz-kader is niet gelijk aan het bedrag dat in de begroting en het jaarverslag is opgenomen voor de Wlz. In deze paragraaf wordt de aansluiting gemaakt tussen het Wlz-kader en het jaarverslag.
Wlz-kader
Het Wlz-kader bestaat uit de contracteerruimte voor zorg in natura en persoonsgebonden budgetten en een geoormerkt budget voor de verbetering van de kwaliteit van de verpleeghuiszorg. De contracteerruimte betreft het budget waarbinnen zorgkantoren (Wlz-uitvoerders) en zorgaanbieders afspraken maken (zorg inkopen) voor cliënten die gebruik maken van de Wlz. Pgb-houders kopen langdurige zorg (al dan niet ondersteund) zelf in.
Het Wlz-kader 2024 is voor het eerst via de voorlopige kaderbrief 2023-2028 van 22 juni 2023 (Kamerstuk 34104, nr. 390) gepubliceerd. De Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) adviseert de minister over de verwachte uitputting van het Wlz-kader. Bij de berekening van het Wlz-kader 2024 wordt het Wlz-kader 2023 als uitgangspunt genomen. Daarnaast worden verwachte wijzigingen vanwege de stijgende groeivraag (groeiruimte) en bijvoorbeeld de loon- en prijsbijstelling verwerkt. Op 27 september 2023 (Kamerstuk 34104, nr. 395) is vervolgens de definitieve kaderbrief 2024 verzonden. Gedurende het jaar 2024 hebben er ook wijzigingen in het Wlz-kader plaatsgevonden. Deze wijzigingen zijn gepubliceerd in de reactie op de februaribrief NZa van 25 maart 2024 (Kamerstuk 34104, nr. 403), de voorlopige kaderbrief Wlz 2025 van 19 juni 2024 (Kamerstuk 34104, nr. AN) en de definitieve kaderbrief 2025 van 26 september 2024 (Kamerstuk 34104, nr. 412).
REKENVOORBEELD
Aansluiting Wlz-kader en VWS-begroting
Om een duidelijke aansluiting te maken tussen het Wlz-kader en begroting/jaarverslag wordt hieronder van een fictief Wlz-kader uitgegaan. Hierdoor kan gerekend worden met vereenvoudigde en afgeronde bedragen en kunnen de wijzigingen in de budgetten beperkt zijn. We gaan uit van een fictief Wlz-kader van € 1.100, uitgesplitst naar een budget voor zorg in natura (€ 1.000) en een persoonsgebonden budget (€ 100). Op basis van de ervaringscijfers van de afgelopen jaren wordt er vanuit gegaan dat het beschikbare budget in het Wlz-kader niet geheel wordt gebruikt; er treedt zogeheten onderuitputting op. Hierdoor is het benodigde budget in begroting/jaarverslag lager dan het Wlz-kader. Bij de contracteerruimte voor zorg in natura is de onderuitputting 0,3% en bij het persoonsgebonden budget (pgb) 14%. Uit onderstaand fictief voorbeeld blijkt dat het ministerie van VWS een budget op de begroting nodig heeft van in totaal € 1.083 om het Wlz-kader voor de NZa en de zorgkantoren te kunnen vaststellen op € 1.100.
Wlz-kader | Onderuitputtings-percentage | Onderuitputting | Benodigd budget op de begroting | |
|---|---|---|---|---|
Contracteerruimte | 1.000 | 0,3% | 3 | 997 |
Persoonsgebonden budget | 100 | 14% | 14 | 86 |
Totaal | 1.100 | 17 | 1.083 |
Wijzigingen in het Wlz-kader
Gedurende het jaar kunnen er wijzigingen en ontwikkelingen in het Wlz-kader optreden. NZa maakt wijzigingen van het Wlz-kader kenbaar via de Wlz-kaderbrieven. In deze brieven wordt toegelicht welke ontwikkelingen positieve dan wel negatieve consequenties hebben voor het Wlz-kader. De budgettaire gevolgen worden verwerkt in onze begrotings- en verantwoordingstukken. Zorgkantoren kunnen overigens binnen hun budgettair kader middelen verschuiven tussen de zorg in natura en het pgb. Daarmee kunnen zij inspelen op de voorkeuren van hun cliënten ten aanzien van de verschillende leveringsvormen. Bij het schuiven tussen de budgetten moet echter rekening gehouden worden met de verschillende onderuitputtingspercentages; dit wordt bruteren genoemd. Op die manier wordt voorkomen dat overhevelingen tussen het pgb en zorg in natura leiden tot consequenties voor het totaal benodigde budget op de VWS-begroting. Dit werkt als volgt: een zorgkantoor geeft aan een tekort te verwachten op zijn deelkader voor pgb van € 7 en binnen zijn deelkader voor zorg in natura nog voldoende ruimte over te hebben om middelen over te hevelen om dit tekort zelf te kunnen oplossen. Bij een dergelijke overheveling wordt rekening gehouden met de hiervoor genoemde verschillende onder uitputtingspercentages. Dat betekent dat de verhoging van het deelkader pgb met € 7 vanwege de onderuitputting van 14% een belasting voor de VWS begroting betekent van € 6. Het zorgkantoor kan daarom volstaan met een overheveling van € 6 vanuit zijn deelkader zorg in natura om dit te dekken (de onderuitputting bij zorg in natura van 0,3% is bij deze berekening verwaarloosbaar en daarom niet meegenomen). Het Wlz-kader wordt bij deze fictieve verschuiving per saldo met € 1 verhoogd tot € 1.101 (deelkader pgb € 7 hoger en deelkader zorg in natura € 6 lager). Het benodigd budget op de begroting blijft per saldo gelijk aan € 1.083 (deelkader pgb € 6 hoger en deelkader zorg in natura € 6 lager).
Overheveling Wlz-kader | Nieuw Wlz-kader | Onderuitputtings-percentage | Overheveling op de begroting | |
|---|---|---|---|---|
Contracteerruimte | ‒ 6 | 994 | 0,3% | ‒ 6 |
Persoonsgebonden budget | 7 | 107 | 14% | 6 |
Totaal | 1 | 1.101 | 0 |
Aansluiting definitief Wlz-kader 2024 en jaarverslag 2024
Contracteerruimte | Pgb | |
|---|---|---|
Wlz-kader 2024 (kaderbrief) | 32.258 | 4.030 |
Onderuitputtingspercentage | 0,3% | 14% |
Onderuitputting | 97 | 564 |
Benodigd budget | 32.161 | 3.466 |
Stand jaarverslag 2024 | 32.161 | 3.466 |
Bron: Februari-advies NZa | ||
In tabel 10 is de aansluiting tussen het Wlz-kader 2024 en de stand jaarverslag 2024 gemaakt. De stand jaarverslag komt overeen met de stand in tabel 7 in het hoofdstuk Premiegefinancierde zorguitgaven van dit jaarverslag.