Omdat honderdduizenden Nederlanders deelnemen aan online kansspelen zonder bescherming van een vergunningstelsel worden kansspelen op afstand gereguleerd. Naar verwachting treedt de wet Kansspelen op afstand in 2016 in werking. In het verlengde van het wetsvoorstel Kansspelen op afstand wordt het afdrachtspercentage voor goede doelen loterijen verlaagd. In 2016 wordt ook het vergunningstelsel voor de loterijen herzien.

Het kabinet wil vanaf 2017 ruimte bieden aan nieuwe loterij-initiatieven die het maatschappelijk belang centraal stellen. Daarbij worden strikte voorwaarden gesteld om dat belang te waarborgen. Om de markt te openen voor nieuwe loterij-initiatieven en hiervoor strikte voorwaarden op te stellen, bereiden we een AMvB wijziging voor. Ook zullen we onze visie op de toekomst van de kansspel monopolies, zoals Staatsloterij, Lotto en sporttotalisator aan de Kamer sturen. Ten slotte ziet de modernisering van het kansspelbeleid toe op de casinomarkt. Holland Casino zal onder voorwaarden worden verkocht. Het wetsvoorstel voor de herinrichting van de casinomarkt wordt naar verwachting begin 2016 in de Tweede Kamer behandeld. Het aangepaste Speelautomatenbesluit gaat naar verwachting eind 2015 in consultatie. We streven naar gelijktijdige inwerkingtreding met het wetsvoorstel Kansspelen op afstand.

Prestatie-indicatoren Veiligheidsagenda

In de Veiligheidsagenda hebben de Minister van Veiligheid en Justitie, het college van procureurs-generaal en de regioburgemeesters doelstellingen geformuleerd voor de periode 2015–2018. Deze Veiligheidsagenda is complementair aan de lokale veiligheidsagenda’s. In onderstaande tabel worden de prestatie-indicatoren omtrent de belangrijkste thema’s gepresenteerd. Een uitgebreide toelichting evenals de definities zijn te vinden in de Veiligheidsagenda 2015–2018.11

Belangrijkste beleidsmatige mutaties

De onderstaande tabellen bevatten de belangrijkste beleidsmatige budgettaire mutaties voor respectievelijk de uitgaven en ontvangsten sinds de begroting 2015. Het betreft mutaties die groter zijn dan € 10 mln. Indien politiek relevant, worden ook kleinere mutaties toegelicht.

1. Middelen contraterrorisme

Op 27 februari 2015 heeft het kabinet besloten de veiligheidsketen te versterken. Hiermee kunnen de betrokken diensten en organisaties, ook bij voortzetting van het huidige dreigingsbeeld, de komende jaren doen wat nodig is om de jihadistische dreiging tegen te gaan. De hier genoemde middelen worden ingezet ter versterking van de VenJ diensten zoals de politie, het OM en de NCTV ten behoeve van de versterking van de lokale aanpak.

2. Exploitatiekosten C2000

Het betreft de jaarlijkse bijdrage van VWS, Defensie en Financiën in de exploitatiekosten van het C2000 systeem in verband met het gebruik van het communicatienetwerk door de politie, brandweer en ambulancezorg.

3. Besparingsverliezen wetstrajecten

Als gevolg van het stopzetten van de procedure van het wetsvoorstel tot vernieuwing van het stelsel van gesubsidieerde rechtsbijstand treden er in 2016 voor € 58 mln. besparingsverliezen op. Dit heeft geleid tot een budgettaire mutatie in 2016 op de Toevoegingen Raad voor Rechtsbijstand. Thans worden de oorzaken van de kostenstijgingen binnen het stelsel van gesubsidieerde rechtsbijstand door de Commissie-Wolfsen onderzocht. Nadat de Commissie haar eindrapport heeft uitgebracht zal worden bezien welke maatregelen worden genomen. Vooralsnog is de eerder ingeboekte daling in de uitgaven voor de jaren na 2016 in de meerjarencijfers gehandhaafd.

4. Dekking tekort Boeten en Transacties

Door een terugloop in de ontvangsten uit boetes en transacties is een tegenvaller ontstaan op de VenJ-begroting. Op basis van de huidige realisatiecijfers wordt vooralsnog uitgegaan van een tekort van € 60 mln. in 2015, deels het gevolg van de coulance acties van de politie. Het tekort wordt gedekt door diverse genomen maatregelen, grotendeels inzet van onderuitputting op de VenJ-begroting.

5. Raad voor de rechtspraak (PMJ)

Op basis van de meest recente uitkomsten van het Prognosemodel Justitiële ketens (PMJ) worden de geraamde uitgaven aan de rechtspraak met ingang van 2016 meerjarig neerwaarts bijgesteld. Met name bij civiele rechtspraak is de geraamde instroom lager dan eerder werd ingeschat.

6. Rechtsbijstand (PMJ)

Uit het Prognose Model Justitiële ketens volgt een tegenvaller op de rechtsbijstand, die niet is betrokken bij de stelselherziening rechtsbijstand. De tegenvaller wordt met name veroorzaakt doordat er meer verzoeken voor rechtsbijstand zijn dan waarmee in de raming rekening is gehouden.

7. Implementatie procedurerichtlijn

In verband met het wetsvoorstel Procedurerichtlijn worden extra kosten (ter hoogte van € 5,5 mln. in 2015 en € 11 mln. in 2016) bij de rechtspraak verwacht. De implementatie hiervan is voor twee jaar opgenomen. De structurele kosten en dekking hiervan worden na een evaluatie voorzien.

8. Stichting thuiskopie

De Staat en Stichting Thuiskopie hebben op 8 december 2014 een schikking getroffen in hun geschil over de hoogte van de thuiskopieheffing in de jaren 2007–2012. VenJ betaalde € 33,5 mln. aan de stichting. Het geld is bedoeld voor de rechthebbenden, zoals auteurs, componisten en beeldend kunstenaars.

9. PV vergoeding

De tijdelijke regeling «PV-vergoeding bestuurlijke strafbeschikking» is met ingang van 31 december 2014 beëindigd. Voor het jaar 2014 bestaat er nog een juridische verplichting om de gemeenten te compenseren voor deze vergoedingsregeling. De afrekening van deze tranche 2014 is in 2015 betaald.

10. Aanzuiveren eigen vermogen DJI Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI)

DJI had eind 2014 een negatief eigen vermogen van € 77 mln. Conform de Regeling Agentschappen is het negatieve eigen vermogen van DJI bij de eerste suppletoire begroting 2015 aangezuiverd.

11. Frictiekosten Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI)

De uitvoering van het Masterplan DJI (TK 24 587, nr. 535) heeft tot gevolg dat een aanzienlijk aantal justitiële inrichtingen wordt gesloten. Dit brengt onder andere frictiekosten ten aanzien van het vastgoed met zich mee. In de eerste suppletoire begroting 2015 is een bedrag van € 34 mln. aan de begroting van VenJ toegevoegd.

12. Verhoging tarief VOG

De kosten voor de integriteitsproducten (waaronder VOG) van Justis worden in rekening gebracht bij de aanvragende burgers, bedrijven en instanties. De tarieven voor de integriteitsproducten zijn niet kostendekkend. Met ingang van 2016 wordt een tariefverhoging voor een elektronische aanvraag van het integriteitsproduct VOG doorgevoerd van € 24,55 naar € 33,85. Doordat kostendekkende tarieven in rekening worden gebracht, kan de bijdrage vanuit de VenJ-begroting voor Justis neerwaarts bijgesteld worden.

13. Diverse problematiek DJI

Het betreft de dekking van diverse kleinere budgettaire problemen bij DJI, net name een tegenvaller op het gebied van ICT.

14. Bijdrage CJIB als gevolg van verhoging administratiekosten

Bij het CJIB was er budgettaire problematiek omdat het tarief voor de administratiekostenvergoeding niet kostendekkend was. Om deze problematiek te dekken is besloten de administratiekostenvergoeding te verhogen. Verwezen wordt naar de toelichting bij de ontvangsten.

15. Lagere bezetting Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI)

Wegens de lage bezetting in het gevangeniswezen, de jeugdinrichtingen en de vreemdelingenbewaring vallen bij DJI middelen vrij. Tevens levert de verhuur van Norgerhaven aan Noorwegen een besparing op. Daarnaast worden extra middelen toegevoegd aan de Forensische zorg.

16. Maatregelen Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI)

Dit betreft een saldo van maatregelen op het terrein van de Dienst Justitiële Inrichtingen. Het betreft:

• ▪ De meest recente prognoses voor de behoefte aan sanctiecapaciteit (PMJ – Prognosemodel Justitiële Ketens) laten voor het gevangeniswezen een capaciteitsoverschot zien. Door meerpersoonscellen in te zetten als eenpersoonscellen wordt dit overschot teruggebracht en blijft flexibiliteit in de toekomst gewaarborgd.

• ▪ De PMJ-ramingen laten overschotten zien voor de TBS. Hiermee kan structureel de oplopende volumeontwikkeling bij de overige Forensische zorg worden opgevangen.

• ▪ Er is besloten tot het versneld sluiten van JJI De Heuvelrug.

17. Eerstejaarsopvang asielzoekers aan ODA (Official Development Assistance)

De kosten voor de eerstejaarsopvang van asielzoekers uit DAC-landen worden toegerekend aan ODA. Door de verhoogde raming van de asielinstroom neemt de toerekening aan ODA de komende jaren ook toe. In toerekening in 2016 is lager doordat de systematiek van de ODA-toerekening zodanig wordt aangepast dat deze meer aansluit bij de bekostiging.

18. Gevolgen asielinstroom en inzet asielreserve.

De hogere asielinstroom leidt ook tot extra kosten bij de IND en Nidos. In 2015 € 82,8 mln. aflopend naar € 30,9 mln. in 2017 en verder. De dekking voor 2015 geschiedt deels door de inzet van de asielreserve. De rest van uitgaven zijn gedekt binnen de begroting van VenJ.

19. Bed, bad, brood

Het kabinet heeft afgesproken dat uitgeprocedeerde asielzoekers in Nederland tijdelijk recht krijgen op de voorziening voor bed, bad en brood. Hiervoor is in 2015 € 13,3 mln. en structureel € 20 mln. beschikbaar gesteld.

20. Bed, bad, brood naar gemeenten

De Staatssecretaris is met de VNG overeengekomen om voor de tijdelijke voorziening een bedrag van € 10,3 mln. beschikbaar te stellen. Via een decentralisatie uitkering wordt dit bedrag beschikbaar gesteld aan de gemeenten. Het geld wordt uitgekeerd volgens een verdeelsleutel gebaseerd op de bed-bad-brood-aantallen die gemeenten onlangs bij de VNG hebben aangeleverd (voor de periode van half december 2014 tot juni 2015).

21. Egalisatievordering Rijksgebouwendienst (Rgd)

Voor huisvesting specialties (o.a. penitentiaire inrichtingen en rechtbanken) zal worden overgegaan naar een nieuw Rijkshuisvestingstelsel. Bij het nieuwe stelsel zal de egalisatievordering voor de huidige pandenvoorraad worden afgekocht. Een deel van de terugontvangen winsten bij de Rgd zal worden ingezet voor een vervroegde aflossing van deze egalisatievordering in de periode 2016–2020.

22. Tariefsverlaging Rgd

De Rijksgebouwendienst (Rgd) heeft in 2014 een fors positief resultaat behaald. Een deel hiervan is gedurende 2014 al teruggegeven aan departementen. Naar aanleiding van het positieve resultaat in 2014 is een analyse uitgevoerd naar de resultaatontwikkeling voor 2015 en verder. Hieruit is gebleken dat er structurele ruimte is binnen de tarieven die de Rgd bij departementen in rekening brengt. Naar aanleiding hiervan worden aan de departementen per 2016 een tariefsverlaging toegekend. Voor 2015 vindt een terugbetaling door de Rgd plaats (zie ontvangsten).

23. Eindejaarsmarge VenJ

In 2014 is het budget van het Ministerie van Veiligheid en Justitie niet volledig tot besteding gekomen. Bij voorjaarsnota 2015 (eerste suppletoire begroting 2015) is de eindejaarsmarge van 2014 aan de begroting van VenJ toegevoegd. Deze eindejaarsmarge is, eveneens bij de eerste suppletoire begroting 2015, ingezet ter dekking van de voorziene budgettaire problematiek 2015.

24. Taakstelling VenJ

In het voorjaar heeft het kabinet besloten tot aanvullende besparingen teneinde het uitgavenkader conform regeerakkoord niet te overstijgen. Er is taakstellend in 2015 en 2016 € 30 mln. en structureel vanaf 2017 € 60 mln. ingeboekt op de begroting van VenJ. De gewijzigde tariefstructuur van de Rgd maakt het mogelijk om in 2015 en 2016 het voordeel van de tariefsverlaging te gebruiken als dekking voor deze taakstelling. In 2017 wordt circa de helft van deze taakstelling ingevuld door de tariefsverlaging Rgd. De resterende taakstelling is zichtbaar in de tabel.

25. Loonbijstelling en prijsbijstelling tranche 2015 VenJ

De loon- en prijsbijstelling tranche 2015 is bij de Voorjaarsnota 2015 structureel aan de begroting van VenJ toegevoegd.

26. Kasschuif DJI

Door middel van deze kasschuif wordt de dekking van de problematiek bij DJI in het juiste ritme geplaatst.

1. Besparingsverliezen wetstrajecten

2. Griffierechten Prognosemodel Justitiële Ketens (PMJ)

Op basis van de herijking van de ramingen die voortvloeien uit PMJ blijkt de instroom van civiel- en bestuurszaken ten opzichte van vorig jaar minder hoog uit te vallen. Als gevolg hiervan worden de griffie-ontvangsten neerwaarts bijgesteld.

3. Ramingsbijstelling griffierechten

De tarieven van de griffierechten worden jaarlijks geïndexeerd. Thans is in de meerjarencijfers rekening gehouden met toekomstige indexeringen.

4. Schikking SBM-Offshore

Het Openbaar Ministerie heeft in 2014 een meerjarige schikking getroffen met SBM Offshore. De 1e tranche is reeds in 2014 ontvangen. De 2e en 3e tranche van deze schikking worden in 2015 (€ 56 mln.) en 2016 (€ 56 mln.) ontvangen. Het ontnemingsdeel ( € 51,9 mln.) van de schikking wordt verantwoord op het onderdeel «Afpakken» en het boetedeel (€ 4,1 mln.) op «Boeten en Transacties».

5. Boeten en Transacties

Op het dossier Boeten en Transacties wordt in 2015 vanwege een tijdelijke verminderde inzet van digitale handhavingsmiddelen (onder andere door de vervanging van trajectcontrolesystemen, flitspalen en radarcontrolesystemen) en de coulance acties van de politie in het kader van de CAO onderhandelingen, een tekort verwacht van € 115 mln. Vorig jaar is een kasschuif verwerkt bij de ontvangsten uit boeten en transacties op basis van de verwachting dat er op termijn hogere ontvangsten zouden gaan optreden. Thans wordt deze oploop niet meer verwacht. Derhalve is er een ramingsbijstelling van € 35 mln. in 2018 en 2019 verwerkt.

6. Afpakken

Het Openbaar Ministerie (OM) hanteert bij het programma Afpakken een opbrengstenraming die vanaf 2018 € 5 mln. structureel hoger ligt dan in de begroting was verwerkt. Door middel van deze mutatie wordt dit gecorrigeerd. Daarnaast zet Veiligheid en Justitie extra in op het ontnemen van crimineel vermogen.

7. Administratiekosten CJIB

De administratiekosten van het Centraal Justitieel Incassobureau (CJIB) van Wahv-zaken, OM-afdoeningen, boetevonnissen en Europese geldelijke sancties (gezamenlijk: «geldboetes») worden sinds 2 juli 2009 in rekening gebracht bij de overtredende burger. Het huidige tarief van € 7,– dat sinds 1 oktober 2012 van toepassing is, is voor bovenstaande productenmix geldboetes sinds het uitvoeringsjaar 2014 niet meer kostendekkend. De verhoging van het tarief administratiekostenvergoeding naar € 9,– gaat in per 1 januari 2016.

8. Inzet asielreserve

De stijging van de asielinstroom leidt onder andere tot hogere kosten bij de IND en Nidos. Voor deze extra kosten wordt vanuit de asielreserve € 56,5 mln. ingezet.

9. Tariefsverlaging Rijksgebouwendienst (Rgd)

Er is gebleken dat er ruimte is binnen de tarieven die de Rgd in rekening brengt. Naar aanleiding hiervan zijn de huren geanalyseerd. Het resultaat is dat de tarieven structureel verlaagd worden, ook onder andere vanwege het verlengen van de afschrijvingstermijnen en de lagere rente. Voor 2015 krijgen departementen een teruggave vanuit de Rgd. Met ingang van 2016 worden de tarieven verlaagd waardoor de kosten voor VenJ dalen. Zie ook de toelichting bij de tabel belangrijkste uitgavenmutaties.

Planning beleidsdoorlichtingen VenJ (tbv OB 2016)

Onderstaand overzicht geeft aan wanneer de operationele doelstellingen van de VenJ-begroting zullen worden doorgelicht.

Toelichting:

• 1) de artikelen 31, 32, 33 worden in zijn geheel doorgelicht.

• 2) de artikelen 34, 36 en 37 worden (nog) niet in zijn geheel doorgelicht. Deze beleidsartikelen zijn qua onderwerpen zo divers en omvangrijk dat een doorlichting van het gehele artikel niet zinvol is. Jaarlijks wordt door VenJ wel bekeken of samenvoeging mogelijk en zinvol is.

Overzicht garanties en achterborgstellingen

Toelichting op overzicht verstrekte garanties

Inkoop Max en FLO

In de stand is de meerjarige verplichting die VenJ naar de politie en de politieacademie heeft, in het kader van de VUT, prepensioen en levensloopregeling (Inkoop Max regeling) en functioneel leeftijdsontslag (FLO regeling), afzonderlijk opgenomen. De verplichtingen die hieruit voortvloeien zijn gerelateerd aan de bedragen welke als vordering in de jaarrekeningen van de politie en de Politieacademie zijn opgenomen (TK 29 628, nr. 407).

Faillissementscuratoren

De garantstellingsregeling faillissementscuratoren (GSR) is voor faillissementen waarin sprake lijkt te zijn van kennelijk onbehoorlijk bestuur, maar in de boedel onvoldoende middelen aanwezig zijn om onderzoek te doen of een procedure te starten en zo onrechtmatig aan de boedel onttrokken gelden en goederen terug te halen. Als gevolg van de economische crisis en het daarmee samenhangend hoger aantal faillissementen is het beroep op de Garantstellingsregeling fors toegenomen. Bovendien is in de regeling in 2012 verruimd onder andere in de vorm van het toevoegen van de vordering ex artikel 47 Fw. De verruiming van de regeling is doorgevoerd om fraude – waaronder faillissementsfraude – beter aan te kunnen pakken en de curatoren meer handvatten te geven om hun fraudebestrijdende taak beter te kunnen uitvoeren in lijn met het beleid van de Minister. De GSR wordt herzien en zal hiermee aan het garantiekader voldoen. Dit betekent onder andere dat er een premiegefinancierde begrotingsreserve komt met het doel om de budgettaire risico’s voor de begroting te dekken. Daarnaast zal de GSR cyclisch worden geëvalueerd (horizonbepaling) en worden de uitvoeringskosten van de regeling geoptimaliseerd.

Hypothecaire leningen aan JJI's

Het feitelijk risico van de verleende garanties aan particuliere jeugdinrichtingen betreft borgstellingen ten behoeve van het restantbedrag van leningen die particuliere inrichtingen zijn aangegaan ter financiering van de gebouwen. Zonder garantie verlening was het niet mogelijk tegen gunstige condities dergelijke leningen bij externe financiers af te sluiten. Omdat DJI de kapitaallasten van de betreffende leningen bovennormatief vergoedt aan de inrichtingen was het uit efficiency-overwegingen van belang dat de leningen tegen een zo gunstig mogelijk rentepercentage konden worden afgesloten.

Toelichting overzicht rekening-courant limieten en gebruik leenfaciliteit

RC-limiet Politie COA en Kansspelautoriteit

De betreffende organisaties hebben bij de bank een rekening-courant faciliteit, waarbij VenJ garant staat voor de aanzuivering van een mogelijk debetsaldo wanneer de betrokken organisaties daarbij in gebreke blijven.

Leenfaciliteit

De nationale politie, Politieacademie (PA), de Noordelijke Meldkamer, het Gemeenschappelijke Hof, de Kansspelautoriteit, de particuliere JJI's en het COA hebben toegang gekregen tot het geïntegreerd middelenbeheer van het Ministerie van Financiën (MvF). Voor de financiering van investeringen kunnen ze een beroep doen op de leenfaciliteit van MvF. In deze garantstelling is bepaald dat wanneer er niet aan de verplichtingen wordt voldaan die uit de overeenkomst van geldlening voortvloeien, MvF deze verplichting ten laste zal brengen van het Ministerie van VenJ.