Een op maatschappelijk verantwoorde wijze en in overeenstemming met internationale verplichtingen gereglementeerde en beheerste toelating tot, verblijf in en vertrek uit Nederland van vreemdelingen, alsmede verkrijging van het Nederlanderschap of de intrekking daarvan.

• • verantwoordelijkheid voor de uitvoering van de Vreemdelingenwet en de Rijkswet op het Nederlanderschap door het geheel aan overheidsorganisaties dat zich (primair) met het vreemdelingen- en nationaliteitsbeleid bezighoudt;

• • verantwoordelijkheid voor de uitvoeringsorganisaties Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND), Dienst Terugkeer en Vertrek (DT&V), het zelfstandig bestuursorgaan Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) en voor de centra van de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) waar de vreemdelingenbewaring en de grensdetentie ten uitvoer wordt gelegd;

• • een gezagsrelatie met de Koninklijke Marechaussee en de politie voor wat betreft het vreemdelingentoezicht.

Nederland maakt zich sterk om aantrekkelijk te blijven voor hooggekwalificeerde kennismigratie en innovatieve ondernemingen. We zetten in op brede migratiepartnerschappen met derde landen. Met hen maken we o.a. afspraken over geintensiveerde migratiesamenwerking, waaronder terugkeer, grensbewaking en het terugdringen van irreguliere migratie. Dit doen we voor een belangrijk deel in EU verband. Ook afspraken over onderwerpen als handel, ontwikkelingssamenwerking, visumverlening en tijdelijke, kleinschalige, legale en circulaire arbeidsmigratie vormen onderdeel van deze partnerschappen.

Om beter haar taken uit te voeren implementeert de IND in 2023 een kwaliteitssysteem. De ‘menselijke maat’ is daarbij een belangrijk criterium. Regelmatig zal de IND reflecteren op gemaakte beslissingen en waar nodig procedures en protocollen aanscherpen.

Mensen die niet rechtmatig in Nederland mogen blijven, moeten terugkeren naar het land van herkomst. Hiervoor zetten we ook in 2023 effectieve maatregelen in. Het zijn onder andere de reisbeperkingen in relatie tot Covid-19 die terugkeer tegen werken. Om een grondslag te bieden voor verplicht testen van vreemdelingen die niet meewerken aan hun vertrek hebben we een wetsvoorstel in consultatie gebracht. Daarnaast verkennen we of en hoe het terugkeerspoor en de meldplicht zijn in te zetten voor meer terugkeer. Doorlopend spreken we prioritaire herkomstlanden over hoe belangrijk het is dat zij meewerken aan terugkeer.

Budgetflexibiliteit

Ten aanzien van de budgetflexibiliteit voor 2023 is 99% van de begrote bedragen juridisch verplicht. De bijdragen aan de IND, het COA, Nidos en Vluchtelingenwerk Nederland zijn juridisch verplicht evenals een groot gedeelte van de opdrachten die voortvloeien uit het programma van de keteninformatisering en de uitgaven voor de vervoersbewegingen van de vreemdelingen. Dit laatste als gevolg van een meerjarig convenant met het agentschap DJI.

37.2 Toegang, toelating en opvang vreemdelingen

Deze begroting kent een forse toename in de benodigde middelen voor de migratieketen welke met name wordt veroorzaakt door een toenemende bezetting bij met name het COA en Nidos gebaseerd op het ramingsinstrument van de migratieketen, de Meerjaren Productie Prognose (MPP).

De IND is met het toekennen van de middelen uit het coalitieakkoord structureel gefinancierd op een bedrag ca. € 500 mln., naast dit bedrag ontvangt de IND aanvullende inkomsten uit leges welke zijn geraamd op een omvang van € 54 mln. structureel. Met deze middelen kan de IND de komende jaren het huidige productieniveau vasthouden en zijn de schommelingen in de begroting van IND aanzienlijk verkleind. Voor het COA en Nidos geldt dat de begroting meerjarig fors is bijgesteld vanwege het toegenomen aantal benodigde opvangplekken. Dit wordt veroorzaakt door een aanhoudende instroom, beperkte uitstroom van vergunninghouders naar gemeenten en het beperkte aantal vertrekken dat gerealiseerd kan worden door internationale reisbeperkingen als gevolg van COVID-19. Als gevolg van de hogere bezetting bij COA wordt ook aan VWN een hogere bijdrage toegekend voor de ondersteuning aan vluchtelingen in de asielprocedure

Kengetallen vreemdelingenketen

Onderstaande tabel geeft een overzicht van de belangrijkste kengetallen voor de vreemdelingenketen. De hoogte van de instroom (asiel, regulier en naturalisatie) is een belangrijke bepalende factor voor de werkhoeveelheid en daarmee voor de bijdragen aan de organisaties in de vreemdelingenketen.

Begrotingsreserve Asiel en ODA-toerekening

De begrotingsreserve Asiel is in 2010 gecreëerd toen het asieldossier in plaats van generaal specifiek werd en is aan de Tweede Kamer gemeld via de begroting 201128. De asielreserve is bedoeld om fluctuaties in de lastig voorspelbare uitgaven voor (de instroom van) asielzoekers op te vangen.

De verwachte stand van de asielreserve op 1 januari 2023 is € 9,13 mln. In 2022 en 2023 worden er geen onttrekkingen of stortingen voorzien.

In de onderstaande tabel zijn de bedragen opgenomen die vanuit de verschillende JenV onderdelen worden toegerekend aan de ODA in het kader van de eerstejaarsopvang asielzoekers uit DAC-landen (Het Development Assistance Committee (DAC) van de OESO stelt deze lijst van landen samen). Onderstaande tabel is opgenomen naar aanleiding van een toezegging van de Minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking29.

Bijdragen aan agentschappen

Immigratie- en Naturalisatiedienst

De IND is verantwoordelijk voor de uitvoering van het vreemdelingenbeleid en het beleid ten aanzien van de Rijkswet op het Nederlanderschap. Dat houdt in dat de IND alle aanvragen beoordeelt van vreemdelingen die in Nederland willen verblijven of die Nederlander willen worden.

De bekostiging van de IND vindt plaats door de bijdrage van het moederdepartement en opbrengsten uit leges die vreemdelingen betalen voor het behandelen van aanvragen voor reguliere verblijfsvergunning of verzoeken tot naturalisatie.

Op basis van de toekenning van de middelen uit het coalitieakkoord is de IND voor de komende jaren stabiele gefinancierd op basis van het huidige productieniveau van de IND. Hierdoor kan de IND het benodigde personeel voor dit productieniveau langer vasthouden, daarbinnen wordt blijvend gewerkt aan maatregelen ter verhoging van de productiviteit en de wendbaarheid van de IND.

In onderstaande tabel wordt zichtbaar hoe het budget is verdeeld over de verschillende productgroepen van de IND.

In de agentschapsparagraaf van de IND vindt u verdere informatie.

Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI)

De vreemdelingenbewaring van DJI is verantwoordelijk voor aan de grens geweigerde vreemdelingen, irreguliere vreemdelingen en drugskoeriers. De vreemdelingen verblijven op grond van een bestuursrechtelijke maatregel in een detentiecentrum. DJI draagt zorg voor de vreemdeling vanaf het moment dat een vreemdeling vanuit de politie, de DT&V of de Koninklijke Marechaussee is overgebracht naar een inrichting voor vreemdelingenbewaring dan wel grensdetentie van DJI.

Het is de taak van DJI om vreemdelingen in de detentiecentra zo goed mogelijk te verzorgen, te ondersteunen bij voorbereiding van de terugkeer en hen beschikbaar te houden voor vertrek uit Nederland. Ten behoeve van gezinnen met minderjarige kinderen en alleenstaande minderjarige vreemdelingen (AMV’s) is de Gesloten Gezinsvoorziening (GGV) te Zeist beschikbaar. Daarnaast werkt DJI steeds vaker samen met het COA, bijvoorbeeld als het gaat om de opvang van asielzoekers in de handhaving en toezichtlocatie (HTL).

In de agentschapsparagraaf van DJI vindt u nadere informatie over vreemdelingenbewaring.

Bijdragen aan ZBO’s en RWT’s

Centraal Orgaan opvang Asielzoekers

Het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) draagt zorg voor de opvang van vreemdelingen in Nederland. Het COA biedt vreemdelingen huisvesting, verstrekt middelen van bestaan en geeft begeleiding. Het opvangbeleid is gericht op de opvang van asielzoekers gedurende de asielprocedure. Daarnaast biedt het COA onderdak aan vreemdelingen die meewerken aan hun terugkeer en aan gezinnen met minderjarige kinderen die zijn uitgeprocedeerd.

De uitgaven voor het COA voor 2022 en verder zijn fors verhoogd. Met het coalitieakkoord is het stabiele deel van de bekostiging van het COA enigszins verhoogd, tevens zijn de uitkomsten uit de MPP meerjarig verwerkt. Hierdoor heeft ook het COA meerjarige zekerheid gekregen over de beschikbare middelen. Tevens is de ODA-systematiek herijkt.

Stichting Nidos

Nidos is belast met de voogdij over alleenstaande minderjarige vreemdelingen, conform het Burgerlijk Wetboek. Daarnaast is Nidos aangewezen voor het uitvoeren van de kinderbeschermingsmaatregel ondertoezichtstelling (OTS) bij kinderen van gezinnen met een vreemdelingenstatus. Sinds 2016 verzorgt NIDOS de opvang voor alleenstaande minderjarige vreemdelingen (AMV’s) na vergunningverlening in kleinschalige opvangvoorzieningen tot zij 18 jaar oud zijn. Nidos is ook verantwoordelijk voor de opvang in pleeggezinnen van alle alleenstaande minderjarige vreemdelingen (AMV’s) die op het moment van aankomst in Nederland 14 jaar of jonger zijn. Met ingang van 2023 ontvangt Nidos structureel € 40 mln. voor het uitvoeren van verlengde opvang en begeleiding AMV's die 18 jaar worden en nog niet voldoende in staat zijn zelfstandig in Nederland te wonen, werken en leven. Met verlengde opvang en begeleiding kunnen zij deze opvang en begeleiding tot 21 jaar ontvangen.

De subsidie aan Nidos bestaat uit begeleidingskosten (voogdij, jeugdbescherming en begeleiding) en verzorgingskosten (met name opvang). Deze subsidie wordt op basis van jaarplannen verstrekt en is voor voogdij gerelateerd aan het aantal AMV’s onder begeleiding van Nidos en voor verzorging aan het aantal opgevangen AMV’s. Het aantal AMV’s onder begeleiding en in de opvang is afhankelijk van de in- en uitstroom van AMV’s (uitstroom bijvoorbeeld als gevolg van gezinshereniging) en het bereiken van de leeftijd van 18 jaar van de AMV’s.

Het hieronder gehanteerde normbedrag voor verzorgingskosten is afhankelijk van de verdeling over de verschillende opvang vormen (pleeggezin, woongroep of wooneenheid). Deze is geraamd op basis van de verwachte opbouw van de AMV populatie. Afrekening vindt jaarlijks plaats op basis van de werkelijk gemaakte kosten voor opvang.

Bijdragen medeoverheden

Nationaal Programma Oekraïense Vluchtelingen

Door de Russische invasie van Oekraïne raken miljoenen Oekraïners ontheemd. Inmiddels is een groot aantal vluchtelingen naar Nederland gekomen. Het realiseren van voldoende opvanglocaties van voldoende kwaliteit is een taak van de gemeenten. Met deze middelen compenseert het kabinet gemeenten voor de realisatie van noodopvangplekken en verstrekkingen aan ontheemden. Dit bedrag is geraamd voor zes maanden in 2022 en gaat uit van gemeentelijke opvang van 75.000 ontheemden uit Oekraïne, een deel van de middelen zal in 2022 worden uitgekeerd maar het overgrote deel in 2023. Voor de periode na zes maanden wordt een nieuwe regeling uitgewerkt. Voor de bedrijfsvoering en kosten voor GGD en veiligheidsregio’s en gemeenten met een coördinerende taak is ook een systeem voor vergoeding gerealiseerd. Het gaat om kosten die bij reguliere asielzoekers via COA worden gefinancierd. Hieronder vallen in principe de extra kosten voor regie en coördinatie (een deel van de coördinatie zit in de reguliere bekostiging) en eerste medische zorg en tolken (die niet al via een andere route gefinancierd worden).

Subsidies

Vluchtelingenwerk Nederland (VWN)

VWN zet zich, op basis van de Universele verklaring voor de Rechten van de Mens, in voor de bescherming en het behartigen van de belangen van en geven van voorlichting aan vluchtelingen en asielzoekers. De subsidie aan VWN is bedoeld om voorlichting over de asielprocedure te geven en is deels gerelateerd aan de bezetting op de COA locaties.

Het grootste deel van de kosten is toe te rekenen aan het proces van toelating (circa 84%). Een deel van de werkzaamheden draagt bij aan het welbevinden van de mensen die in opvang verblijven en bewaren van de rust in de opvangcentra en kan hierom worden toegerekend aan het proces opvang (circa 8%). Een laatste deel kan worden toegerekend aan het proces van terugkeer (circa 8%) vanwege informatieve gesprekken na afwijzing door IND of negatieve uitspraken door de rechtbank.

Opdrachten

Keteninformatisering

Het budget Keteninformatisering is bestemd voor het beheer en de reguliere doorontwikkeling van de centrale ketenvoorzieningen die gebruikt worden voor digitale informatie uitwisseling in de Migratieketen zoals de Basisvoorziening Vreemdelingenketen (BVV), SIGMA en de Terugmeldvoorziening Migratieketen (TMK).

Versterking vreemdelingenketen

In 2023 worden vanuit dit budget diverse kleinere opdrachten gefinancierd met als doel verbeteringen in de vreemdelingenketen te bewerkstelligen.

Er is op dit budget € 30 mln bijgeboekt; € 15 mln. voor het dossier overlastgevende asielzoekers om de aanpak tegen overlastgevende asielzoekers uit te breiden en daarbij meer langjarig vorm te geven. Overlast door asielzoekers heeft een negatief effect op omwonenden en ondermijnt het draagvlak voor asielopvang. Met deze middelen wordt structureel ingezet op het aanpakken van criminaliteit. Daarnaast is € 15 mln. bestemd voor de aparte opvanglocaties voor kansarme asielaanvragers. Er komen verschillende opvanglocaties voor asielzoekers met een kansarme aanvraag met als doel deze aanvragen versneld af te handelen en de instroom van kansarme asielzoekers en Dublinners te ontmoedigen. Deze middelen worden voorlopig op dit budget geboekt. In de loop van 2023 zullen deze middelen nader worden verdeeld.

37.3 Terugkeer

Bijdragen aan agentschappen

Dienst Justitiële Inrichtingen

De Dienst Terugkeer en Vertrek (DT&V) schakelt de Dienst Vervoer en Ondersteuning (DV&O) van DJI in voor het vervoer van vreemdelingen die geen recht op verblijf meer hebben in Nederland, bijvoorbeeld voor het vervoer naar ambassades in het kader van een terugkeertraject, evenals vervoer naar luchthavens.

Subsidies

REAN-regeling

REAN staat voor Return and Emigration Assistance from the Netherlands en betreft een programma waarmee vrijwillige terugkeer en herintegratie wordt ondersteund.

De Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) in Nederland voert op verzoek van het ministerie van Justitie en Veiligheid het REAN-programma uit. Op basis van dit programma biedt IOM praktische terugkeerondersteuning aan vreemdelingen die naar Nederland zijn gekomen met het oog op langdurig verblijf en zelfstandig uit Nederland willen vertrekken, maar niet over voldoende middelen beschikken om hun eigen vertrek te organiseren. Daarnaast wordt via het REAN-programma aan een specifieke groep vreemdelingen herintegratieondersteuning aangeboden in het land van herkomst. De IOM levert daarmee een bijdrage aan de uitvoering van het Nederlandse terugkeerbeleid.

Overige subsidies

Niet-gouvernementele organisaties in Nederland voeren op grond van de «Subsidieregeling ondersteuning zelfstandig vertrek 2019» projecten uit met als doel om onrechtmatig verblijf van vreemdelingen in Nederland te voorkomen of te beëindigen door hun zelfstandig vertrek uit Nederland te ondersteunen. De nadruk ligt op activiteiten die erop gericht zijn vertrekplichtige vreemdelingen te bewegen tot zelfstandig vertrek uit Nederland. Daarnaast beoogt de subsidieregeling gemeenschapsonderdanen die de intentie hadden om zich voor langere duur in Nederland te vestigen, die het niet gelukt is om in Nederland voldoende inkomsten te genereren om in hun eigen levensonderhoud te voorzien, die voor overlast (kunnen) zorgen en die sociaal maatschappelijke begeleiding nodig hebben bij hun terugkeer of herintegratie, te ondersteunen bij terugkeer. Daarnaast worden incidentele pilot projecten gericht op het vertrek van vreemdelingen gesubsidieerd.

Opdrachten

Vertrek Vreemdelingen

Als professionele terugkeerorganisatie voert de Dienst Terugkeer en Vertrek (DT&V) het terugkeerbeleid uit. De DT&V regisseert met behulp van casemanagement het vertrek van vreemdelingen die geen recht hebben op verblijf in Nederland. Uitgangspunt is dat de vreemdeling de kans heeft om zelfstandig te vertrekken, met of zonder hulp van de DT&V en maatschappelijke organisaties zoals IOM. Zo levert de DT&V een bijdrage aan de veiligheid, het maatschappelijk evenwicht en aan het draagvlak voor het Nederlandse toelatingsbeleid.

Ontvangsten

De geraamde ontvangsten van € 7 mln. bestaan uit een ontvangst van € 3 mln. van Eurostar als vergoeding voor de grenscontrole in Nederland en daarnaast uit diverse kleinere ontvangsten.