Toelichting

Mutaties 1e suppletoire begroting

Stikstofaanpak Landbouw

Op artikel 51 is € 600,0 mln. toegevoegd ten behoeve van de stikstofaanpak landbouw voor de Veluwe en de Peel.

Kasschuif stikstofaanpak landbouw

De middelen voor de stikstofaanpak landbouw voor de Veluwe en de Peel worden in een realistisch ritme gezet, zodat er tijd is voor de uitwerking van het beleid.

Extensiveringsregeling melkveehouderij

De extensiveringsregeling heeft als doel om de emissies van broeikasgassen te verminderen en de mestproductie te verlagen. Dit verlaagt het risico op overschrijding van mestproductieplafonds. Met deze regeling wordt een subsidie verleend aan melkveehouders die op vrijwillige basis hun aantal melkkoeien verminderen. Deze middelen zijn overgeheveld vanaf de Aanvullende Post van het Ministerie van Financiën.

Brede beëindigingsregeling

Het hoofddoel van de brede beëindigingsregeling is het realiseren van een nationale reductie van ammoniakemissie. Belangrijke nevendoelen zijn de reductie van broeikasgasemissies en het verlichten van de druk op de mestmarkt. Deze middelen zijn overgeheveld vanaf de Aanvullende Post van het Ministerie van Financiën.

Agrarisch Natuurbeheer

Met deze middelen wordt ingezet op de uitbreiding van het Agrarisch Natuurbeheer (ANB). Hiermee vergroten we het aantal hectares, zodat het ANB een bijdrage kan leveren aan verschillende doelen op het gebied van milieu en klimaat. Deze middelen zijn overgeheveld vanaf de Aanvullende Post van het Ministerie van Financiën.

Doelsturing

Met deze middelen wordt er verder ingezet op het ontwikkelen van een KPI-systematiek en stoffenbalans om doelsturing op bedrijfsniveau mogelijk te maken. Deze systematiek draagt bij aan doelbereik op diversie milieu- en klimaatdoelen. Deze middelen zijn overgeheveld vanaf de Aanvullende Post van het Ministerie van Financiën.

Natuurherstel

Met deze middelen worden herstelmaatregelen gefinancierd die zich focussen op stikstofgevoelige natuurgebieden. Deze middelen zijn overgeheveld vanaf de Aanvullende Post van het Ministerie van Financiën.

Subsidieregeling grasland

In 2025 wordt het subsidieplafond van de subsidieregeling behoud grasland bij afbouw derogatie opgehoogd met € 52,4 mln. Dit is het gevolg van een ophoging van de Europese deminimisgrens, waardoor er een hoger bedrag per aanvrager kan worden uitgekeerd. Deze middelen zijn overgeheveld vanaf de Aanvullende Post van het Ministerie van Financiën.

In beslag genomen goederen

Jaarlijks worden er op grond van dierenwelzijn dieren in bewaring of in beslag genomen. Deze dieren komen in bewaring bij een opslaghouder die kosten maakt voor onder andere voer en medische zorg. De afgelopen jaren is een consequent hoger aantal dieren in beslag genomen wat heeft geleid tot financiële tegenvallers. Daarom wordt voor de jaren 2025-2028 aanvullend € 21,3 mln. beschikbaar gesteld.

Landelijke aanpak wolf

De provincies en LVVN intensiveren de samenwerking en gaan in versneld tempo te werken aan beleidsmaatregelen voor de wolf. In december 2024 hebben Rijk en provincies daarom een gezamenlijke Landelijke Aanpak Wolven vastgesteld. Voor de uitvoering van deze aanpak wordt cumulatief € 29,1 mln. beschikbaar gesteld voor de periode 2025-2029. Deze middelen worden overgeheveld vanaf de Aanvullende Post van het Ministerie van Financiën.

Mestbeleid 2026-2029

Uit de Hoofdlijnenakkoord (HLA) middelen wordt € 250 mln. beschikbaar gesteld voor het 8e Actieprogramma Nitraatrichtlijn en het mestbeleid, waaronder het Landelijk Meetnet effecten Mestbeleid, toezicht en handhaving van het mestbeleid en maatregelen voor de aanpak van de mestmarkt. Deze middelen zijn overgeheveld vanaf de Aanvullende Post van het Ministerie van Financiën.

Mestaanwending en RENURE

Uit de HLA middelen wordt, in anticipatie op goedkeuring vanuit de Europese Commissie, € 125 mln. beschikbaar gesteld voor subsidieregelingen voor het stimuleren van RENURE als kunstmestvervanger en voor emissiearme aanwendingstechnieken. Deze middelen zijn overgeheveld vanaf de Aanvullende Post van het Ministerie van Financiën.

Robotisering en digitalisering

In het HLA is een innovatieprogramma voor de land- en tuinbouw aangekondigd, voor robotisering gericht op het besparen van arbeidskrachten. Voor de introductie en opschaling van inzet van robots in de boerenpraktijk is een samenhangend innovatieprogramma vereist. De belangrijkste doelen van dit innovatieprogramma zijn arbeidsbesparing, verduurzaming, nieuwe verdienmodellen en het verhogen van de efficiëntie van voedselproductie. Deze middelen zijn overgeheveld vanaf de Aanvullende Post van het Ministerie van Financiën.

Dierwaardigheid

Het doel is om in 2040 dierwaardige veehouderij te bewerkstelligen. In wet- en regelgeving (AMvB) zullen de gedragsbehoeften van productiedieren worden aangewezen. In de periode 2025 ‒ 2030 zijn activiteiten voor voorbereiding, onderzoek en pilots voorzien. Hiervoor is uit de HLA middelen € 50,3 miljoen beschikbaar gesteld en overgeheveld vanaf de Aanvullende Post van het Ministerie van Financiën.

Verdienvermogen (eco-regeling)

Deze middelen worden ingezet om het budget voor de ecoregeling in 2026 te verhogen, zodat de vooraf gecommuniceerde bedragen voor goud, zilver en brons uitbetaald kunnen worden. Dit is een ambitie uit het HLA. Het borgt daarnaast de stap van agrariërs naar een meer duurzame vorm van landbouw en een stabiele uitvoering van deze regeling. Deze middelen zijn overgeheveld vanaf de Aanvullende Post van het Ministerie van Financiën.

Visserij

Voor de genoemde ambities voor de visserij in het Regeerprogramma is in totaal € 50 mln. beschikbaar gesteld uit de HLA-middelen voor de periode 2026 ‒ 2030. De middelen worden ingezet voor het stimuleren van innovatie, investeren in verduurzaming van de visserijsector, toekomstvisie garnalenvisserij, visakkers en een versterkte internationale inzet voor de Nederlandse belangen. Deze middelen zijn overgeheveld vanaf de Aanvullende Post van het Ministerie van Financiën.

Experimenteerlocaties en pilots

In het HLA wordt innovatie in de landbouw benoemd als ambitie. Het hoofddoel van de aanpak voor experimenteerlocaties is het ondersteunen van de verdere verduurzaming van de Nederlandse land- en tuinbouw met nieuwe kennis en baanbrekende innovatieve praktijken. De innovaties waarmee geëxperimenteerd wordt kunnen bijdragen aan het behalen van doelstellingen op het gebied van water- en bodemkwaliteit, stikstofreductie, klimaat en biodiversiteit. Deze middelen zijn overgeheveld vanaf de Aanvullende Post van het Ministerie van Financiën.

Gewasbescherming

De middelen voor deze ambitie uit het HLA zijn bedoeld om de afhankelijkheid van chemisch-synthetische gewasbeschermingsmiddelen te verminderen en ervoor te zorgen dat de toepassing veilig is voor mens, dier en milieu. Dit wordt onder anderen bereikt door meerjarig gezondheidsonderzoek en het verbeteren van de naleving van gebruiksvoorschriften, waarvoor € 25,0 mln. beschikbaar wordt gesteld. Deze middelen zijn overgeheveld vanaf de Aanvullende Post van het Ministerie van Financiën.

GLB voorbereiding nieuwe periode

Vanaf 2025 is er een intensief proces van (Europese) besluitvorming en de ontwikkeling voor een nieuw Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) voor 2028-2034. Er wordt cumulatief € 15,0 mln. beschikbaar gesteld om de ICT-architectuur voor te bereiden en de systemen hiervoor in te richten. Daarnaast zijn er middelen beschikbaar om de onderhandelingen en beleidsontwikkeling te faciliteren.

Versterking positie boer in de keten

Voor de uitvoering van EU-wetgeving om de positie van de boer in de keten te versterken worden middelen beschikbaar gesteld. Met deze middelen wordt onder andere (grensoverschrijdende) handhaving op oneerlijke handelspraktijken verbeterd en de keten middels een bemiddelingsmechanisme versterkt.

Vervanging AERIUS

Een ambitie uit het HLA is de ontwikkeling van een alternatief systeem voor Aerius. Om dit te ontwikkelen wordt er € 11,2 mln. beschikbaar gesteld. Deze middelen zijn overgeheveld vanaf de Aanvullende Post van het Ministerie van Financiën.

Voedselbeleid

Voedselbeleid is een ambitie uit het HLA. Er wordt in totaal € 10,0 mln. beschikbaar gesteld in de periode 2026-2030 voor het tegengaan van voedselverliezen en voedselverspilling, het verhogen van transparantie in milieubelasting en voedselverbruik en het creëren van een volhoudbaar voedselsysteem. Deze middelen zijn overgeheveld vanaf de Aanvullende Post van het Ministerie van Financiën.

Kasschuif beëindigingsregelingen

De Landelijke beëindigingsregeling veehouderijen en de Landelijke beëindigingsregeling veehouderijen plus zijn grote subsidieregelingen waarvan de uitgaven afhankelijk zijn van diverse marktfactoren. Op basis van ramingen wordt het kasritme aangepast.

Mutaties begroting 2026

Robots en Digitalisering

Robots in de agrarische praktijk leiden tot een verhoging van de productiviteit en kwaliteit. Daarnaast maakt het precisietoepassingen mogelijk bij bemesting en het gebruik van gewasbescherming. Er wordt tot en met 20230 in totaal € 137,4 mln. aan de LVVN begroting toegevoegd, wat een verhoging is van de middelen die reeds beschikbaar zijn gesteld voor dit onderwerp. Met deze middelen kan de toepassing van robotica en digitale tools in de agrarische sector worden versneld.

Verduurzaming landbouwvoertuigen

Er wordt € 16,6 mln. beschikbaar gesteld voor het stimuleren van een machinepark met alternatieve aandrijving, zoals waterstof, biogas en elektriciteit.

Nationaal Groenfonds

Met deze middelen kan het Nationaal Groenfonds fondsen opzetten die boeren helpen om tegen gunstige voorwaarden te investeren in nieuwe techniek. Hiervoor wordt € 135,8 mln. beschikbaar gesteld.

Klimaatadaptatie en bodem

De agrarische sector wordt geraakt door toenemende weersextremen. Het beschikbaar stellen van middelen geeft de mogelijkheid om de risico’s van weersextremen en verzilting op het boerenbedrijf te verkleinen. Hiervoor wordt € 51,2 mln. beschikbaar gesteld.

BoerenPerspectief

Via het programma BoerenPerspectief kunnen agrarische ondernemers sociaal-economische begeleiding ontvangen bij het verkennen van de toekomst van hun onderneming. Er wordt € 31,5 mln. ter beschikking gesteld.

Mentale fitheid

Met dit programma wordt de aandacht voor de mentale kant van ondernemen in de agrarische sector vergroot. Dit draagt bij aan het toekomstperspectief binnen de agrarische sector. Er wordt € 6 mln. beschikbaar gesteld.

GLB vanaf 2028

Vanaf 2028 gaat de nieuwe periode van het Europese landbouwbeleid in. De middelen worden ingezet voor de uitvoering van een pakket van structurele regelingen die de agrarische sector ondersteunen en bijdragen aan innovaties. Naast perspectief in de agrarische sector dragen de maatregelen bij de klimaat- en waterkwaliteitsdoelen. Er wordt t/m 2030 in totaal € 205,5 mln. toegevoegd.

De Veluwe & de Peel

Het demissionaire kabinet stelt € 600 mln. beschikbaar voor de regionale maatwerkaanpak in de Veluwe & de Peel in de periode 2026 tot en met 2028. Hiermee worden maatregelen gefinancierd ten behoeve van natuurherstel en emissiereductie in de arealen die grenzen aan N2000 gebieden van de Veluwe en de Peel. Voor deze mutatie wordt de onderbouwing, het zogeheten kader Beleidskeuzes Uitgelegd (CW 3.1), spoedig verzonden.

Reservering agrarische sector en agrarisch natuurbeheer

Het demissionaire kabinet heeft in het kader van de Ministeriële Commissie Economie en Natuurherstel een reservering overgeheveld naar de LVVN-begroting. Dit betreft een reservering van € 2,6 mld. in de jaren 2028 t/m 2030 voor de Agrarische sector, en een structurele reservering oplopend naar € 287,5 mln. vanaf 2027 voor Agrarisch natuurbeheer. Zodra deze maatregelen verder zijn afgerond worden de middelen bij een volgende begrotingswijziging naar de beleidsartikelen overgeheveld.

Kasschuif extensiveringsregeling melkveehouderij

De regeling opent eind 2025. De betalingen zullen daardoor begin 2026 plaatsvinden. Doordat de reactie van de EC moest worden afgewacht is er vertraging opgelopen in de openstelling van deze regeling.

Toelichting

Maatregel gerichte aankoop

In 2020 is de Regeling provinciale aankoop veehouderijen nabij N2000- gebieden (Maatregel Gerichte Aankoop) opengesteld voor een gebiedsgerichte aanpak van het vrijwillig beëindigen van veehouderijlocaties. In latere jaren werden de generieke Lbv en Lbv-plus opengesteld die financieel aantrekkelijker zijn. Hierdoor is het budget voor de Maatregel Gerichte Aankoop gedeeltelijk onbesteed gebleven. De overgebleven middelen uit deze specifieke uitkering zijn door de provincies terugbetaald aan LVVN.