De kwaliteit van de informatievoorziening in begrotingen en jaarverslagen heeft al geruime tijd de aandacht van het kabinet. Zoals toegezegd in de Kamerbrief van 11 december 2019 bevat deze paragraaf een beschrijving van de ontwikkelingen richting 2022.
Naar een Digitale Begroting
De volgende projecten richten zich op het vernieuwen van de informatiesystemen die aan het begrotings- en jaarverslagproces ten grondslag liggen:
– de website www.rijksfinancien.nl bevat de stukken van het begrotingsproces direct nadat ze publiceerbaar zijn. De integratie met andere informatie vindt zoals aangekondigd plaats door verwijzing naar extra informatie bij de begrotingshoofdstukken en artikelen. Hierdoor kan de lezer zich een breed beeld vormen van de resultaten van het beleid:
• de voornamelijk financiële informatie uit begrotingen en jaarverslagen wordt aangevuld met beleidsinformatie door verwijzingen naar informatiepagina's, bijvoorbeeld van het CBS of van het ministerie zelf.
• In de laatste beleidsdoorlichting staat de prestatie-informatie, en kan de lezer zich een beeld vormen van de doeltreffendheid en doelmatigheid van het beleid.
• In de gerelateerde visualisatie staat de budgettaire informatie zo gerangschikt dat bijvoorbeeld vergelijking met andere departementen en een beeld van de budgettaire ontwikkeling door de tijd ontstaat.
• Een link naar de kamerstukken op officielebekendmakingen.nl geeft een overzicht van de stukken rond de begrotingen en jaarverslagen, inclusief de op dat dossier ingediende moties.
– Het Ministerie van Financiën is gestart met een strategische verkenning naar hoe het totaal van financiële administraties bij de departementen er in de toekomst uit moet zien.
– Daarnaast onderzoekt het ministerie de potentie van linked data technologie waarmee de bestaande informatie binnen de comptabele wet- en regelgeving zodanig georganiseerd kan worden dat een wendbare, herbruikbare en geautomatiseerde informatiestructuur ontstaat. Een hierop gericht innovatieproject probeert de kennis en informatie binnen de overheidsfinanciën in een zogeheten taxonomie te vatten. De eerste stappen zijn hierin gezet, en in 2021 en met name 2022 zal het vervolg verder vorm krijgen.
– De digitale ontwikkelingen geven ook regelmatig aanleiding om de regelgeving, met name de rijksbegrotingsvoorschriften, met een digitale bril te bekijken. In 2020 is bijvoorbeeld de opzet van de budgettaire tabellen van beleid aangepast, zodat de cijfers eenvoudiger omgezet kunnen worden in (open) data. Deze feedback-loop blijft de komende jaren zeer relevant.
Voortgang aanbevelingen Adviescommissie Verslaggevingsstelsel Rijksoverheid
In 2017 verscheen de eindrapportage van de Adviescommissie Verslaggevingsstelsel Rijksoverheid (AVRo). Hierin werd geconcludeerd dat hoewel het verslaggevingsstelsel op orde is, er tegelijkertijd aanleiding is om stappen te zetten teneinde het stelsel verder te verbeteren en harmoniseren. Momenteel wordt onderzocht op welke wijze dit mogelijk is. Hierbij wordt onder andere gekeken in hoeverre verdere toevoeging van baten-lasteninformatie de oordeels- en besluitvorming kan ondersteunen. In dit kader is in 2019 besloten – in lijn met het advies van de rapporteurs Sneller en Snels – om bij de ministeries van Defensie en Infrastructuur en Waterstaat verschillende investeringspilots uit te voeren. Doel van de pilots is om te onderzoeken of additionele baten-lasteninformatie de oordeels- en besluitvorming voor investeringsprojecten ondersteunt voor de gebruikers (zijnde het Parlement, de departementen én de burgers). Bij de begrotingen 2021 van deze twee departementen is van drie investeringsprojecten baten-lasteninformatie beschikbaar gesteld. Tevens is de informatie bij de verantwoording over het jaar 2020 beschikbaar gekomen. De pilots zijn medio 2021 afgesloten. Middels een eerder toegezegde evaluatie wordt breed gekeken of baten-lasteninformatie van toegevoegde waarde is en of, en zo ja, hoe dit onderdeel kan vormen van het begrotings- en verslaggevingsstelsel van de Rijksoverheid. De evaluatie wordt op dit moment uitgevoerd en zal in de eerste helft van 2022 worden afgerond.
Stand van zaken versterking evaluatiestelstel en professionalisering van evaluatievaardigheden
Inzicht in de effectiviteit en efficiëntie van lopend en voorgenomen beleid is essentieel om als overheid maatschappelijke meerwaarde te kunnen leveren. Om dit inzicht te vergroten werken alle departementen aan het versterken van het rijksbrede evaluatiestelsel. Een belangrijk instrument daarbij is de Strategische Evaluatie Agenda (SEA). Sinds 2021 geeft elk ministerie bij de begroting een jaarlijks overzicht van de belangrijke beleidsthema's, een korte toelichting op de inzichtbehoefte per thema en een geprioriteerde agendering van (evaluatie)onderzoek die aansluit op die inzichtbehoefte. Op de SEA staan alle ex-ante, ex-durante, ex-post onderzoeken naar de doelmatigheid en doeltreffendheid van beleid, waaronder ook evaluaties van subsidies, agentschappen en zelfstandige bestuursorganen.
De Regeling periodiek evaluatieonderzoek (RPE) wordt, mede gelet op het nieuwe instrument SEA en de eisen die dit instrument stelt, herzien. In brieven aan de Tweede Kamer over nieuwe voorstellen wordt – in lijn met artikel 3.1 van de Comptabiliteitswet (‘CW 3.1’) – doelen, instrumenten, financiële gevolgen, doeltreffendheid/doelmatigheid en beoogde monitoring en evaluatie van het voorgestelde beleid worden toegelicht.
Ten slotte wordt met een breed opleidingenaanbod, in het bijzonder de uit zes modules bestaande opleiding monitoren, evalueren en leren (Rijksacademie), ingezet op het (verder) professionaliseren van de evaluatievaardigheden van ambtenaren. Per januari 2021 is bovendien een toolbox beleidsevaluaties gelanceerd die beleidsmedewerkers helpt om bij elk vraagstuk een passende evaluatiemethode te kiezen. Deze toolbox is openbaar beschikbaar en wordt steeds geüpdatet met nieuwe inzichten en methodes.