Monitor investeringsfondsen
Scope investeringsmonitor
Sinds de afschaffing van de deelplafondsystematiek is de focus van deze monitor verschoven naar enkel de traditionele begrotingsfondsen: het Mobiliteitsfonds en Deltafonds onder beheer van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat en het Defensiematerieelbegrotingsfonds (DMF) onder beheer van het ministerie van Defensie.
Algemeen
Figuur 11.1
Figuur 11.1 geeft het totaal aan investeringen weer binnen de bovengenoemde drie fondsen bij de Miljoenennota 2026. In de grafiek is de verwachting te zien dat de uitgaven een groei doormaken richting 2026 en zich vervolgens rond dat niveau stabiliseren (2025: 22,0 miljard euro, 2026: 25,9 miljard euro). Na verwerking van de kasschuiven uit de Voorjaarsnota 2025, is in 2026 het streven om 3,9 miljard euro meer uit te geven dan in 2025. In de drie jaren erna liggen de uitgaven stabiel rond de 27,2 miljard euro, voor er een kleine daling zichtbaar is naar 26,4 miljard euro in 2030.
Figuur 11.2 Kasschuiven voorjaar
Het afgelopen jaar is er veel aandacht voor realistisch ramen en begroten. In deze hoedanigheid is voor de investeringsfondsen afgelopen voorjaar weer gekeken naar het realistisch ritme van deze begrotingen, en zijn voor alle drie de fondsen middelen in een ander ritme gezet om onderuitputting te voorkomen. Het ritme sluit zo beter aan bij de mogelijkheden om deze middelen uit te kunnen geven, gezien de krappe arbeidsmarkt en beschikbare fysieke, milieu- en juridische ruimte. Dit is in lijn met de aanbevelingen uit de Expertgroep Realistisch ramen. Deze Expertgroep heeft onderzoek gedaan naar het verschil tussen de ramingen en realisatiecijfers de afgelopen jaren, en heeft aanbevelingen gedaan welke de trefzekerheid van ramingen zouden moeten vergroten.
In 2026 is totaal 830 miljoen euro geschoven naar latere jaren, voornamelijk naar de periode 2031 en verder. Dit is ook te zien in figuur 11.2. Ondanks deze kasschuiven blijven de middelen in een ambitieus ritme staan en moet worden bezien of volledige uitputting wordt gerealiseerd. Bij Najaarsnota 2025 is het volgende moment om te bezien of de huidige uitgavenraming voor 2025 aanpassing behoeft. Een nieuwe meerjarige raming volgt bij de Voorjaarsnota 2026.
Mobiliteitsfonds
Om de middelen op het Mobiliteitsfonds in een realistischer ritme te plaatsen is bij de afgelopen Voorjaarsnota per saldo 525 miljoen euro kasbudget uit de periode 2025 tot en met 2030 geschoven naar de jaren 2031 en verder. Hierbij is, naast schuiven uit 2029 en 2030, onder meer 450 miljoen euro uit 2026 weggeschoven. Deze budgetten zijn voor 220 miljoen euro naar 2025 gegaan. De schuiven op de programmering vinden plaats op verschillende projecten binnen het Mobiliteitsfonds. Het gaat hierbij onder andere om de A50 Bankhoef Paalgraven, de OV Verbinding Amsterdam – Haarlemmermeer en de Oude Lijn tussen Leiden en Dordrecht.
Afgelopen voorjaar zijn ook de middelen voor de ontsluiting van woningbouwprojecten overgeheveld vanaf de Aanvullende Post naar de begroting van het Mobiliteitsfonds. Deze middelen zijn na de overheveling ook in een nieuw ritme gezet. Het nieuwe kasritme is gebaseerd op de ervaringen van de eerdere middelen voor de ontsluiting van de woningbouw (7,5 miljard euro van het vorige kabinet) en de adviezen van het IBO Woningbouw en Grond.
Deltafonds
Bij Voorjaarsnota 2025 is tevens het ritme van bepaalde programmering binnen het Deltafonds herzien. Hierbij wordt 20 miljoen euro naar het jaar 2025 geschoven, om het beschikbare budget aan te laten sluiten bij de programmering. In totaal wordt in de periode 2025 tot en met 2030 per saldo 155 miljoen euro kasbudget geschoven naar de jaren 2031 en verder. Dit wordt voornamelijk gehaald uit het budget uit 2026 (255 miljoen euro). Hiermee zijn de middelen op het Deltafonds in een realistischer ritme gezet. De schuiven op de programmering vinden plaats op verschillende projecten binnen het Deltafonds. De budgetten ten behoeve van onder andere waterkwaliteit worden op basis van actuele prognoses naar voren gehaald, en budget voor onder andere het Hoogwaterbeschermingsprogramma en de Afsluitdijk wordt naar latere jaren geschoven.
Defensiematerieelbegrotingsfonds
Ten opzichte van 2025 stijgen de uitgaven op het DMF in 2026 met 3 miljard euro. De DMF-uitgaven nemen in de jaren daarna toe met 691 miljoen euro in 2027 en 569 miljoen euro in 2028 ten opzichte van het jaar ervoor. De defensie-uitgaven stijgen om te voldoen aan de NAVO-norm van 2,0 procent van het bbp. Daarnaast heeft het kabinet bij Voorjaarsnota 2025 een aanvullende structurele investering van 737 miljoen euro gedaan vanaf 2028. Het tempo van de investeringen neemt komende jaren toe in verband met de veranderde internationale verhoudingen. Daarbij zet Defensie in op versnelling van de versterking van de krijgsmacht op een zo ambitieus mogelijk tempo.