De verticale toelichting bevat een cijfermatig overzicht voor alle begrotingen van budgettaire veranderingen die zich hebben voorgedaan sinds de Ontwerpbegroting 2010. Er wordt per begroting een cijfermatig overzicht gepresenteerd, gevolgd door een toelichting op de voornaamste veranderingen. Voor een meer gedetailleerde toelichting op de veranderingen wordt verwezen naar de afzonderlijke begrotingen.

De totalen per begroting worden in eerste instantie gepresenteerd exclusief de bedragen die onder de Homogene Groep Internationale Samenwerking (HGIS) vallen. Door middel van een aansluitregel wordt het deel van de begroting dat onder HGIS valt, zichtbaar gemaakt. De veranderingen die optreden binnen het HGIS-deel van de begroting worden gepresenteerd en toegelicht in de verticale toelichting van alle HGIS-uitgaven.

Tevens worden de totalen per begroting gepresenteerd exclusief de bedragen die onder het stimuleringspakket, afgesproken in het Aanvullend Beleidsakkoord, vallen. Door middel van een aansluitregel wordt het deel van de begroting dat onder het stimuleringspakket valt, zichtbaar gemaakt. De stimuleringsmiddelen zijn apart toegelicht in bijlage 3 van de Voorjaarsnota 2010.

De laatste regel geeft per begroting de totaalstand inclusief HGIS en het stimuleringspakket aan.

De ondergrens is afhankelijk van de omvang van de begroting en verschilt voor de verschillende categorieën mutaties. De post diversen bevat de mutaties die onder de ondergrens vallen en wordt in principe alleen toegelicht, indien zich bijzonderheden voordoen.

De Koning

Diversen – beleidsmatige mutaties

Deze post betreft het groot onderhoud van de Groene Draeck, het privé-jacht van de Koningin. De Koningin heeft aangegeven de kosten voor het onderhoud (326.000) zelf te dragen, waardoor het hiervoor gereserveerde bedrag voor 2010 en 2011 (elk 163.000) vrijvalt.

Staten-Generaal

Diversen – beleidsmatige mutaties

Dit betreft voornamelijk middelen die in 2009 niet tot besteding zijn gekomen en die via de eindejaarsmarge beschikbaar blijven voor 2010. Ook zijn er hogere uitgaven geraamd voor beeldregistratie (0,5 mln.) en de personele omvang van de Eerste Kamer (0,3 mln.).

Overige Hoge Colleges van Staat en Kabinetten

Diversen – beleidsmatige mutaties

Deze post betreft ondermeer de compensatie van 2,7 mln. voor de toename van het aantal Hoger Beroep zaken Vreemdelingen bij de Raad van State. Tevens wordt er 0,5 mln. meer uitgegeven aan de behandeling van klachten over medeoverheden bij de Nationale Ombudsman. Hier staat een gelijke stijging van de ontvangsten tegenover.

Algemene Zaken

Diversen – beleidsmatige mutaties

Deze diversenpost bevat voornamelijk de kasschuiven voor de rijksbrede communicatieprojecten ONS en 1-LOGO. Bij Najaarsnota en Voorlopige Rekening is afgesproken een deel van het budget voor 2009 voor deze projecten door te schuiven naar 2010. Daarnaast vallen ook de opboeking van de eindejaarsmarge en de aan AZ toegekende middelen voor Sociaal Flankerend Beleid onder deze diversenpost.

Koninkrijksrelaties

Arubadeal

In het kader van de Arubadeal is afgesproken de schuld van Aruba aan Nederland te saneren. De beschikbare middelen kunnen tot en met 2012 worden gebruikt. In 2009 zijn niet alle middelen tot besteding gekomen, deze worden doorgeschoven naar 2010.

Schuldsanering

Met ingang van 2009 is gestart met de sanering van de schuldtitels van het land Nederlandse Antillen en Curaçao. In 2010 loopt de schuldsanering op basis van de gemaakte afspraken door. Voor de dekking hiervan is bij Coalitie akkoord reeds een reservering gemaakt op de Aanvullende Post. Het nu benodigde gedeelte is overgeheveld naar de begroting van Koninkrijksrelaties.

Betalingsachterstanden

Dit jaar zullen naar verwachting de betalingsachterstanden van Bonaire, Sint Eustatius en Saba (BES), het land Nederlandse Antillen, Curaçao en Sint Maarten tot en met 2005 worden afgehandeld. Daarnaast komt het laatste gedeelte van de afwikkeling van de achterstanden BES voor de periode 2006 en 2007 tot uitbetaling. Tegenover deze uitgaven staan gelijke ontvangsten aangezien deze middelen uit de daarvoor bestemde begrotingsreserve worden gefinancierd.

Buitenlandse Zaken

Relatie begroting Buitenlandse Zaken en de Homogene groep internationale samenwerking (HGIS)

Er zijn twee soorten uitgaven op de begroting van Buitenlandse Zaken: HGIS en niet-HGIS. Niet-HGIS uitgaven zijn de afdrachten aan de Europese Unie. HGIS-uitgaven zijn alle andere buitenlanduitgaven. De HGIS-uitgaven staan op diverse begrotingen en worden elders toegelicht; hier wordt alleen ontwikkeling van de EU-afdrachten belicht.

EU-afdrachten

De EU-afdrachten laten een meevaller in 2010 zien als gevolg van onderuitputting van de EU-begroting in 2009. Dit leidt in 2010 tot lagere afdrachten, omdat de aanpassing van de EU-begroting 2009 pas in 2010 heeft plaatsgevonden. De meevaller in 2011 wordt verklaard door het feit dat de ontwerpbegroting van de EU voor 2011 lager is uitgevallen dan het plafond van de Financiële Perspectieven in 2011.

Justitie

Boeking i.v.m. structurele aanpassing asielramingen

De raming ten aanzien van de instroom van het aantal asielzoekers voor 2010 wordt structureel geactualiseerd naar aanleiding van de realisatie over 2009. Conform de huidige systematiek worden de kosten van het eerste jaar opvang toegerekend aan ODA.

Herschikkingen uitgavenkader

De drie grootste posten betreffen de nog door te verdelen negatieve eindejaarsmarge 2009, het nog te verdelen resterende tekort bij de Boeten & Transacties en Vernieuwing HRM (samen circa 68 mln.). Om de Justitiebegroting meerjarig te laten sluiten heeft Justitie daarnaast een algehele korting aan alle budgethouders binnen Justitie uitgedeeld.

Inzet personeel t.b.v. brandveiligheid

De uitvoering van het project «Brandwerendheid» in het gevangeniswezen blijkt duurder uit te vallen dat oorspronkelijk is geraamd. Dit wordt veroorzaakt door meerkosten als gevolg van extra personeel dat ’s nachts aanwezig moet zijn conform voorschriften van de plaatselijke brandweer.

PMJ: civiel rechtsbijstand

Volgens het Prognosemodel Justitiële Ketens (PMJ) neemt het aantal civiele toevoegingen flink toe. Deze toename wordt vooral veroorzaakt door het aantal faillissementen en arbeidsconflicten als gevolg van de economische crisis.

Taakstelling Boeten & Transacties 2009

Als gevolg van het tekort op de ontvangsten van de Boeten & Transacties in 2009, is in 2010 het resterende tekort taakstellend ingeboekt.

Toename productie Raad voor de Rechtspraak

De meerjarige instroomramingen laten voor de rechtspraak een toename zien van het aantal zaken. Deze wordt o.a. veroorzaakt door toenemende ontslagen dat resulteert in een hoger aantal civiele zaken en een toename van de bestuursrechtspraak door stijgingen van het aantal bijstands- en sociale verzekeringszaken.

Diversen – beleidsmatige mutaties

Het saldo van deze diversenpost wordt veroorzaakt door een aantal posten waarvan de grootste nu worden toegelicht. Er zijn meer kosten gemaakt voor de projecten Vernieuwing HRM en P-direkt dan eerder geraamd. Daarnaast zijn er extra uitgaven voor biometrie. Als gevolg van een Europese verordening is Nederland gehouden tot het voorzien van verblijfsdocumenten van onderdanen van derde landen van een opslagmedium met biometrische gegevens.

Aanpassing ODA ontvangsten a.g.v. nieuwe systematiek

In verband met de boeking ten behoeve van de structurele aanpassing van de asielramingen, wordt ook een mutatie doorgevoerd ten aanzien van de reeds geboekte bedragen in het kader van de ODA-toerekening. De definitieve afrekening blijft op jaarbasis plaatsvinden en kan dan gecorrigeerd worden voor de daadwerkelijk gerealiseerde instroom.

Hogere ontvangsten griffierechten

Als gevolg van een hogere instroomverwachting bij de rechtspraak wordt een hogere opbrengst van de griffierechten verwacht.

Diversen – beleidsmatige mutaties

Onder deze diversenpost vallen o.a. hogere ontvangsten uit de «Pluk-Ze»-regeling en meer verbeurd verklaringen dan oorspronkelijk geraamd.

Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

Arbeidsvoorwaarden

De loonbijstelling tranche 2010 wordt niet uitgekeerd. Om de politiekorpsen en de AIVD in de gelegenheid te stellen zich aan de thans in de CAO vastgelegde verplichtingen te voldoen, wordt de raming in 2010 verhoogd ten laste van het budget van latere jaren.

Vernieuwing Rijksdienst

De raming wordt voor 2010 en 2011 met respectievelijk 16,5 mln en 17,2 mln verhoogd voor verschillende investeringsprojecten van het Programma Vernieuwing Rijksdienst. Het gaat onder andere om de projecten 4FM, Categoriemanagement en Elektronisch bestellen en factureren.

Diversen – beleidsmatige mutaties

De post diversen onder beleidsmatige mutaties bestaat onder meer uit een verhoging van de raming met 14 mln. voor de instroom van 1.600 aspiranten bij de politie. Om op termijn de operationele sterkte van de politie te handhaven, is de komende drie jaar een minimale instroom van 1.600 aspiranten per jaar nodig. De raming is met 8,8 mln. verhoogd ten behoeve van de convenanten met de veiligheidsregio’s, met 6,2 mln. voor de landelijke uitrol van Burgernet in 50 gemeenten en met 8,4 mln. voor vertraagde uitgaven uit 2009 voor de programma’s modernisering Gemeentelijke Basis Administratie (mGBA) en Online Registratie Reisdocumenten Administratie (ORRA).

Bestuurskosten

Opboeking houdt verband met de bestuurlijke afspraak uit 2008 over het terugdraaien van de taakstelling bestuurskosten voor gemeenten en provincies. De taakstelling bestuurskosten is voor een deel teruggedraaid en is voor een deel gekort op het gemeentefonds.

Diversen

De post diversen onder technische mutaties heeft onder andere betrekking op de bijdragen á 8,6 mln. van de verschillende gebruikers van C2000, zoals de Douane, de ambulancediensten en de Marechaussee, voor de exploitatiekosten van C2000. Daarnaast heeft de post diversen betrekking op een overheveling van 12,7 mln. naar het Gemeentefonds voor de financiering van de programma’s modernisering Gemeentelijke Basis Administratie (mGBA) en Online Registratie Reisdocumenten Administratie (ORRA) als gevolg van de aangepaste kasritmes van beide programma’s. De uitgavenraming wordt verhoogd voor de uitgaven voor de dienstverlening aan de Baten Lastendiensten P-Direkt en de Werkmaatschappij (16,4 mln.). Tegenover deze hogere uitgaven staan even hoge ontvangsten van de deelnemende departementen geraamd.

VUT-fonds

De financieringsbehoefte van het VUT-fonds is gewijzigd. In 2010 lost het fonds minder af dan eerder werd voorzien. De ontvangstenraming wordt hiervoor aangepast.

Diversen

De post diversen betreft onder andere de verhoging van de ontvangstenraming in verband met doorbelasting van de dienstverlening aan de baten-lastendiensten P-direkt en de Werkmaatschappij (zie ook de toelichting onder diversen bij technische mutaties uitgaven).

Daarnaast wijzigt de raming voor de renteontvangsten als gevolg van de bijgestelde ramingen bij de uitgaven van het VUT-fonds.

Onderwijs, Cultuur en Wetenschap

Gastouderopvang

Volgens de huidige verwachtingen zullen veel meer gastouders voldoen aan de eisen voor vooropleiding dan oorspronkelijk geraamd. Hierdoor zullen de subsidies aan gastouders bij het halen van een certificaat, alsmede de kosten van het toezicht hoger uitvallen.

Kinderopvangtoeslag

Binnen de kinderopvangtoeslag wordt het grootste deel van de tegenvaller veroorzaakt door tegenvallende opbrengsten van de aanpassingen in de gastouderopvang die per 1 januari jl. zijn doorgevoerd. In plaats van een reductie van het aantal gastouders met circa tweederde, komt de reductie naar verwachting op circa éénderde van de omvang van de gastouderopvang van 2009 uit. Daarnaast is nog sprake van een tegenvallende opbrengst van de tabelaanpassing die per 1 januari 2009 is doorgevoerd. Ten slotte wordt de raming van de uitgaven (en de ontvangsten) omhoog bijgesteld omdat er naar verwachting meer nabetalingen (en terugontvangsten) voortvloeien uit de afrekening van oude toeslagjaren door de belastingdienst.

Leerlingen volume

In de verschillende onderwijssectoren hebben zich meer leerlingen en studenten aangemeld dan verwacht. De grootste tegenvallers doen zich voor in het HBO en het MBO. Aangenomen kan worden dat de hoger uitvallende ramingen voor een deel het gevolg zijn van de economische crisis.

Raming studiefinanciering

De ramingbijstelling studiefinanciering bestaat uit een tegenvaller samenhangend met de ontwikkeling in de aantallen studenten en een meevaller die wordt veroorzaakt door minder omzettingen van prestatiebeurs naar gift en een lager dan geraamd gebruik van de aanvullende beurs. Aan de ontvangstenkant zijn de renteontvangsten licht hoger dan geraamd (zie diversen – mee- en tegenvallers).

Eindejaarsmarge + eindejaarsmarge: intertemporele compensatie + eindejaarsmarge: inzet ter dekking problematiek 2010

In 2009 zijn diverse budgetten niet volledig tot besteding gekomen. Deze middelen gaan via de eindejaarsmarge over naar 2010. Circa de helft daarvan wordt ingezet voor overlopende verplichtingen (intertemporele compensatie). Een bedrag van 10 mln. is toegezegd aan Hogeschool Windesheim als bijdrage aan de bouw van een vestiging in Almere. Dat bedrag is vanwege de beperkte omvang niet apart zichtbaar, maar is opgenomen in de diversenpost. De resterende middelen worden ingezet voor dekking van de uitvoeringsproblematiek in 2010.

Intertemporele compensatie

Verschillende budgetten die in 2009 niet tot besteding zijn gekomen door onder meer vertragingen, worden in 2010 alsnog ingezet. Het betreft bijvoorbeeld de einddeclaraties voor versterking van de beroepsbegeleidende leerweg en de bestrijding van voortijdig schoolverlaten die niet in 2009 maar in 2010 binnenkomen.

Intertemporele compensatie loonbijstelling tranche 2011

De loonbijstelling tranche 2010 wordt niet uitgekeerd. Om de ontstane liquiditeitsproblematiek in het voortgezet onderwijs te verlichten, wordt de raming in 2010 verhoogd ten laste van 2011.

Leerlingen volume 2010 dekking

Middelen uit de stimuleringsenveloppe MBO en Jeugdwerkloosheid worden ingezet als dekking van de extra uitgaven voor de leerlingaantallen in 2010.

OV-jaarkaart

Bij Najaarsnota is besloten om een deel van de verplichtingen voor de OV-kaart van 2010 reeds in 2009 te voldoen. Om die reden wordt de betalingsverplichting voor 2010 nu met hetzelfde bedrag verminderd.

Prijsbijstelling tranche 2010

De prijsbijstelling tranche 2010 wordt in 2010 niet uitgekeerd. OCW is wettelijk verplicht om aan een aantal sectoren wel prijsbijstelling uit te keren. Om aan deze verplichting te kunnen voldoen, ontvangt OCW in 2010 incidenteel 30 mln., dit bedrag komt ten laste van VWS.

Diversen – technische mutaties

Onder deze post vallen onder meer enkele overboekingen naar het Gemeentefonds en Provinciefonds. Zo ontvangen de gemeenten onder andere middelen voor het tegengaan van voortijdig schoolverlaten (22 mln.) en voor het versterken van de kwaliteit van peuterspeelzalen (35 mln.). De overboeking naar het Provinciefonds is bedoeld voor monumentenzorg (19 mln.). Daarnaast zijn hierin opgenomen de uitgaven aan FES projecten, zoals aan het Besluit subsidies investeringen kennisinfrastructuur (BSIK) waarmee fundamenteel onderzoek en de vertaling hiervan naar praktische producten en processen wordt gestimuleerd (31 mln.). De middelen die OCW hiervoor uit het FES ontvangt, zijn opgenomen onder de diversenpost bij technische mutaties aan de ontvangstenzijde.

Bijstelling autonome raming studiefinanciering

De raming van de niet-relevante uitgaven is verhoogd omdat uit realisatiecijfers blijkt dat er in 2010 minder omzettingen van prestatiebeurs naar gift zijn dan geraamd. Er wordt dus minder aan prestatiebeurs afgeboekt. Daarnaast is er sprake van een toename van het aantal studerenden met studiefinanciering op basis van de meest recente referentieraming en een stijging van het gebruik van de leenfaciliteiten, met name het collegegeldkrediet.

Kinderopvangtoeslag

De raming van de ontvangsten (en de uitgaven) wordt omhoog bijgesteld omdat er naar verwachting meer terugontvangsten (en nabetalingen) voortvloeien uit de afrekening van oude toeslagjaren door de Belastingdienst.

Nationale Schuld

Rentelasten kasbeheer

De raming voor rentelasten kasbeheer wordt naar beneden bijgesteld, als gevolg van aanpassing van de rente. Ook worden er naar verwachting minder middelen aangehouden.

Leningen kasbeheer

De aanpassingen bij de uitgaven en ontvangsten leningen kasbeheer worden grotendeels veroorzaakt door de vervroegde aflossingen op schuld van ProRail aan de Staat.

Mutaties rekening courant/Rente sociale fondsen

De inleg van de sociale fondsen is gewijzigd als gevolg van (onder meer) mutaties in de premieontvangsten en de premiegefinancierde uitgaven. Hierdoor verandert ook de rentevergoeding over de inleg.

Wijziging geldmarktberoep en rente

De geraamde rentebaten en -lasten over de vlottende schuld worden bijgesteld als gevolg van aanpassing van de korte rekenrente en wijzigingen van het verwachte beroep op de geldmarkt als gevolg van nieuwe inzichten in het tekort.

Wijziging kapitaalmarktberoep en rente

Gewijzigde inzichten in de ontwikkeling van het tekort alsmede de veronderstelde lange rente leiden tot aanpassingen in de rentebaten en rentelasten op de vaste schuld.

Rentebaten kasbeheer

De raming voor rentebaten kasbeheer worden naar beneden bijgesteld, omdat er naar verwachting minder leningen worden verstrekt. Dit wordt grotendeels veroorzaakt door de vervroegde aflossingen op schuld van ProRail aan de Staat, in verband met de uitkering superdividend NS.

Financiën

Schade EKV

Naar verwachting zal de schade op bij de exportkredietverzekering (EKV) 40 mln. hoger zijn dan oorspronkelijk geraamd. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt doordat een deel van de in 2009 geraamde schade in 2010 gerealiseerd zal worden.

Advieskosten

Naar verwachting zijn er in 2010 extra middelen nodig voor strategisch, juridisch en financieel advies voor het beheer van o.a. de door de kredietcrisis verworven financiële deelnemingen.

Kasschuif bedrijfsvoering Belastingdienst

Naar verwachting zullen enkele in 2010 voorziene uitgaven niet worden gerealiseerd. Deze middelen worden doorgeschoven naar 2012 t/m 2014. Het gaat o.a. om middelen in het kader van het programma complexiteitsreductie.

Problematiek loon- en prijsbijstelling Belastingdienst

Dit betreft de problematiek die is ontstaan als gevolg van het inhouden van de loon- en prijsbijstelling in 2010.

Diversen – beleidsmatige mutaties

Deze diversenpost bevat onder meer de hogere toezichtskosten van DNB, de uitvoeringskosten van de Belastingdienst i.v.m. de BES eilanden, hogere onderhouds- en beheerskosten van het Rijksvastgoed- en ontwikkelingsbedrijf (RVOB) en hogere apparaatsuitgaven.

Uitkering superdividend NS

De Nederlandse Spoorwegen (NS) heeft in 2009 extra dividend aan de Staat uitgekeerd. Deze mutatie betreft de overboeking van het superdividend naar ProRail.

Back-up faciliteit ING

De funding fee voor 2010 is opwaarts bijgesteld doordat alles wat binnenkomt onder de Illiquid Assets Back-up Facility (portefeuilleontvangsten en fees) vooralsnog ook weer worden terugbetaald aan ING. Hierdoor wordt de verplichting aan ING versneld afgebouwd.

Kasschuif tweede herkapitalisatie ABN AMRO

Het is de verwachting dat een gedeelte van het gereserveerde kapitaal niet in 2010 wordt uitgegeven en daarom wordt doorgeschoven naar 2011.

Lening Griekenland

Deze mutatie betreft het leningenprogramma aan Griekenland. Het gaat hierbij om een bedrag van maximaal 4,705 mld aan leningen voor de periode 2010–2013.

Separatiekosten ABN AMRO

Deze mutatie betreft o.a. de kosten voor de definitieve afrekening t.a.v. de bedrijfsonderdelen die eerder zijn verdeeld onder de consortiumpartners.

Tweede herkapitalisatie ABN AMRO

Deze mutatie betreft de prudentiële marge die volgt uit de tweede herkapitalisatie, zoals deze in november 2009 aan de Tweede Kamer is voorgelegd.

Afdrachten Staatsloterij

In 2009 is het door de Staatsloterij af te dragen percentage van de winst naar beneden bijgesteld. Aangezien er ondanks het lagere afdrachtpercentage alsnog hogere afdrachten hebben plaatsgevonden en wordt verondersteld dat deze lijn zich voortzet, zijn de afdrachten voor 2010 en 2011 tot het oorspronkelijke bedrag naar boven bijgesteld.

Dividend Staatsdeelnemingen

Deze mutatie wordt met name veroorzaakt door tegenvallende resultaten bij de NS. Door de crisis blijft de groei van het aantal reizigers achter en reizen er minder mensen in de eerste klas. Daarnaast heeft de NS een verliesgevend resultaat gerealiseerd op de hogesnelheidslijn. Mede hierdoor blijven de verwachte dividendontvangsten achter bij de raming en moet deze naar beneden worden bijgesteld.

Winstafdracht DNB

Vanwege rente effecten op de kapitaal- en geldmarkt wordt de winstraming bijgesteld.

Heffings- en invorderingsrente

Bij het Belastingplan 2010 is de maatregel genomen om heffingsrente te berekenen over de verschuldigde rechten van successie bij overlijden vanaf acht maanden na overlijden. De maatregel levert extra ontvangsten aan heffingsrente op.

SENO-GOM reserve

Voor de verwachte schade bij de exportkredietverzekering wordt dekking gevonden binnen de SENO-GOM portefeuille.

Activering Valkenburg

Deze mutatie betreft de technische verwerking van de activering van Valkenburg op de balans van het Rijksvastgoed- en ontwikkelingsbedrijf (RVOB).

Aflossingen lening Griekenland

Deze mutatie betreft de aflossingen op de lening aan Griekenland.

Back-up faciliteit ING

Vanaf 2010 zijn de ontvangsten naar boven bijgesteld o.a. door de additionele betalingsovereenkomsten tussen ING en de Staat.

ING en SNS Reaal restitutie dividendbelasting

ING en SNS Reaal hebben in 2009 gebruikt gemaakt van de mogelijkheid om vervroegd securities terug te kopen. Hierbij is ook dividendbelasting teruggevorderd, maar deze is pas dit jaar ontvangen.

Premieontvangsten garantieregeling bancaire leningen

Deze mutatie betreft de meerjarenraming voor de premieontvangsten voor de garantieregeling bancaire leningen. De regeling loopt tot 30 juni 2010, maar heeft budgettaire gevolgen tot en met 2014.

Rente-ontvangsten MCN

Aangezien de Mandatory Convertible Note (MCN) bij separatie is geconverteerd zullen er geen inkomsten voortvloeien uit de coupon.

Rente-ontvangsten lening Griekenland

Deze mutatie betreft de renteontvangsten over de lening aan Griekenland.

Defensie

Materiële exploitatie

Aan het budget voor materiële exploitatie is 75 mln. toegevoegd. De doorwerking van de eindejaarsmarge, oftewel de compensatie voor overschrijdingen in 2009, vermindert het exploitatiebudget in 2010 met circa 60 mln. Dit kan in 2010 niet binnen de materiële exploitatie worden opgevangen, hiervoor is het exploitatiebudget dan ook verhoogd. De per saldo stijging van het budget met 15 mln. dient o.a. voor energiekosten die hoger uitvallen dan oorspronkelijk geraamd.

Overheveling van Buitenlandse Zaken

Deze overheveling bestaat uit twee elementen. De Koninklijke Marechaussee in 2010 de beveiliging van ambassades verzorgen. Hiervoor levert Buitenlandse Zaken een bijdrage van 16 mln. Het tweede element is de bijdrage in 2010 van Buitenlandse Zaken t.b.v. het Strategic Airlift Capacity C-17 NAVO initiatief om de strategische luchttransportcapaciteit te vergroten. Deze bedraagt 12 mln. De eenmalige investeringskosten van dit project bedragen voor Nederland in totaal 130 mln. gespreid in de jaren. Deze zijn geaccommodeerd binnen de begrotingen van Defensie (70 mln.) en Buitenlandse Zaken (60 mln.).

Overige problematiek

Het gaat hier om verhoging van de budgetten op diverse terreinen waar de oorspronkelijke raming naar verwachting overschreden zal worden. Enkele voorname posten zijn hogere afstotingskosten (25 mln.) als gevolg van de verwachte hogere verkopen in 2010, hogere personele kosten (10 mln.) door de toegenomen vulling van de Defensie-organisatie en hogere kosten voor telefonie- en werkplekdiensten (10 mln.) aangezien de ingeboekte efficiencyslag vertraagd is.

Uitdeling eindejaarsmarge

In 2009 heeft Defensie het budget overschreden. Deze overschrijding wordt in 2010 gecompenseerd door het Defensie budget te verlagen.

Uitgavenbijstelling a.g.v. hogere ontvangsten Domeinen

Dit betreft een opwaartse bijstelling van de uitgaven als gevolg van hogere opbrengst verkopen materieel uitgevoerd door de Dienst Domeinen Roerende Zaken.

Verlaging investeringen t.b.v. exploitatie

Om de toevoeging aan het budget voor materiële exploitatie te dekken, is het investeringsbudget met 75 mln. verlaagd.

Verlaging investeringen t.b.v. overige problematiek

Om de verhoging van de budgetten op diverse terreinen te dekken is het investeringsbudget met 79 mln. verlaagd.

Opbrengst verkopen materieel

Diverse verkopen die in 2009 niet zijn gerealiseerd, komen naar verwachting in 2010 wel tot realisatie. De raming van de verkoopopbrengsten is dan ook verhoogd. Het gaat hier o.a. om de verkoop van Orion’s aan Portugal, waarvoor de betaling van 24 mln. reeds is ontvangen.

Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieu

Besparingsverlies taakstelling personeel

VROM had in 2009 een hogere personele bezetting dan het interne streefcijfer. Dit streefcijfer is gebaseerd op de veronderstelling dat de taakstelling in drie jaar lineair wordt afgebouwd. Deze afbouw is ambitieuzer dan het tempo vanuit de Vernieuwing Rijksdienst. Het budget voor het apparaat binnen VROM/WWI is gebaseerd op het eigen afgesproken tempo. De hogere bezetting leidt derhalve tot besparingsverliezen in 2010 en latere jaren.

Bijdrage RGD dekking overschrijding 2009

De Rijksgebouwendienst (RGD) levert een dekkingsbijdrage aan de budgetoverschrijding uit het jaar 2009. Daartoe wordt de neerwaartse bijstelling van het eigen vermogen (de voorziening leegstand) ingezet

Bijdrage VROM-Inspectie dekking overschrijding 2009

De VROM-Inspectie (VI) maakt deel uit van de VROM-begroting en draagt derhalve bij aan de centrale problematiek (waaronder de besparingsverlies taakstelling). Door de VI wordt momenteel gewerkt aan de omvorming naar een baten-lastendienst waarbij de VI toewerkt naar kostendekkende tarieven.

Bijdrage VROM dekking overschrijding 2009

DG Milieu en DG Ruimte leveren hun deel in de dekking voor de overschrijding van 2009 en de centrale problematiek door diverse ombuigingen, zoals op verkeersmaatregelen luchtkwaliteit, uitvoering door Agentschap NL en onderzoek en subsidies (o.a. ruimtelijk instrumentarium).

Bijdrage WWI dekking overschrijding 2009 en centrale problematiek

De WWI-begroting is een programmabegroting. Alle apparaatskosten van WWI worden op de begroting van VROM begroot en verantwoord. Ter dekking van de centrale problematiek VROM/WWI voor de komende jaren levert WWI – net als de andere onderdelen van VROM – een bijdrage.

Dekking overschrijding 2009

De overschrijding op de VROM-begroting in 2009 maken ombuigingen noodzakelijk in 2010. Deze ombuigingen worden voor zoveel mogelijk verhaald op de veroorzakers (zie ook bovenstaande mutaties). Een deel van de overschrijding wordt gedekt door een stelselherziening bij de Rijksgebouwendienst.

Kasschuif Asbestwegen

VROM heeft een generale kasschuif nodig voor de snellere sanering van asbestwegen om tegemoet te komen aan een toezegging aan de Tweede Kamer door het vorige kabinet. De reeds begrote middelen voor de derde fase sanering asbestwegen voorzien in 2013–2014 worden nu naar voren gehaald (2010 en 2011).

Kasschuif Bodemsanering

VROM is momenteel aan de slag om het ritme van de decentralisatie-uitkering naar de medeoverheden voor bodemsanering beperkt aan te passen. In 2010 en 2011 gaan er minder middelen naar de medeoverheden toe voor bodemsanering. Daar staat tegenover dat in de jaren 2012–2014 in gelijke mate meer middelen naar de medeoverheden gaan. VROM streeft ernaar om de gevolgen van de ritmecorrectie te beperken door zoveel mogelijk rekening te houden met de liquiditeitsbehoefte van de provincies/gemeenten.

Kasschuif WABO

Vorig jaar is een decentralisatie-uitkering via het Gemeentefonds verstrekt aan medeoverheden ten behoeve van de invoering van de Wet Algemene Bepalingen Omgevingsrecht (WABO). Om deze betaling mogelijk te maken, heeft VROM gebruik gemaakt van een generale kasschuif van 2010 naar 2009 van 9 mln.

Kasschuif Waddenfonds

Om de interne problematiek te dekken in 2010 en 2011, is gebruik gemaakt van een kasschuif met het Waddenfonds. In 2010 wordt de toekenning van middelen aan het Waddenfonds verlaagd. Het Waddenfonds wordt hiervoor in de periode 2013–2015 gecompenseerd. Deze kasschuif komt overeen met de liquiditeitsbehoefte van het Waddenfonds.

Overschrijding 2009

De overschrijding op de VROM-begroting in 2009 van 53.5 mln. is voor een groot gedeelte veroorzaakt op de gemeenschappelijke voorzieningen (o.a. externe inhuur, ICT-kosten, hogere loonkosten en een besparingsverlies op de taakstelling personeel). Ook waren er meer programma uitgaven voor o.a. een schadevergoeding aan Van Gansewinkel als gevolg van een rechterlijke uitspraak.

Kostenoverschrijding WABO

Bij de invoering van de WABO is er sprake van een kostenoverschrijding op het gebied van ICT van circa 6 mln. Daarnaast zijn er structurele ICT-kosten voor het beheer en onderhoud van het ICT-systeem van circa 2,3 mln. Deze incidentele en structurele kosten ten behoeve van gemeenten worden door VROM intern gedekt.

Vernieuwing Rijksdienst

In het najaar 2009 is besloten om de tweede tranche investeringsbudget «Programma Vernieuwing Rijksdienst» (2010 en 2011) in het voorjaar van 2010 uit te keren. Het kasritme is na afstemming met de departementen aangepast. Onder de bedragen per departement liggen de verschillende goedgekeurde projecten. Voor VROM is dat met name het project ter invoering van de regionale uitvoeringsdiensten (Mans).

WABO/Mans

De voor Wabo gereserveerde middelen op de Aanvullende Post worden toegevoegd aan de VROM-begroting cf. de in het najaar 2009 gemaakte bestuurlijke afspraak. Een bedrag van 9 mln. betreft een eenmalige vergoeding aan provincies voor invoeringskosten van de WABO. Het restant (1 mln.) is bestemd voor proceskosten verbonden aan de oprichting van regionale uitvoeringsdiensten (Mans).

Bodemsanering

Met ingang van 1 januari 2010 is een deel van het bodemsaneringsbudget uitgekeerd aan de provincies en gemeenten via een decentralisatie-uitkering Bodemsanering in het provinciefonds, respectievelijk het gemeentefonds. De komst van een decentralisatie-uitkering Bodemsanering is het gevolg van bestuursafspraken met het IPO en de VNG. Mede in het vervolg hierop is op 10 juli 2009 het «Convenant Bodem – ontwikkelingsbeleid en aanpak spoedlocaties» ondertekend door het Rijk, het IPO, de VNG en de Unie van Waterschappen. Met de ondertekening van het Convenant wordt ook de definitieve stap gezet naar de verdere decentralisatie van de middelen. Ook is met ingang van 1 januari 2010 het budget voor bodemsanering voor het stedelijk gebied overboekt naar WWI. Deze middelen worden via het Investeringsbudget Stedelijke Vernieuwing uitgekeerd.

Centraliseren budget WWI Agentschap NL

WWI is een programmabegroting. De bijdragen voor onder andere apparaat en de uitvoeringsorganisaties staan vermeld op de begroting van VROM. WWI levert jaarlijks een bijdrage aan de uitvoeringskosten van het Agentschap NL. Deze bijdragen zijn gecentraliseerd op de begroting van VROM. Door deze centralisering van budgetten is snel inzichtelijk welke bijdragen van VROM en WWI aan het Agentschap NL worden verstrekt.

FES BIRK + saneringsregeling

Met het Budget Investeringen Ruimtelijk Kwaliteit (BIRK) draagt het Rijk financieel bij aan ruimtelijke investeringsprojecten die passen binnen het nationaal ruimtelijk beleid. Een aantal investeringsprojecten liep vertraging op in 2009 waardoor de voorschotbetalingen achterliepen op schema. De FES-budgetten worden op grond van nieuwe kasprognoses bijgesteld en zijn toegevoegd aan de begroting van VROM voor 2010.

FES Nota Ruimtebudget

Het kabinet heeft in het kader van het Nota Ruimtebudget subsidies beschikbaar gesteld voor een 23-tal complexe projecten voor de ruimtelijke prioriteiten van dit kabinet. Deze subsidies gaan o.a. naar de projecten Noordelijke IJ-oevers, Spoorzone Den Bosch, Nijmegen Waalfront, Stadshavens Rotterdam, IJsseldelta Kampen en dierenpark Emmen.

FES Sleutelprojecten

In 2009 is de realisatie van het FES Sleutelproject Zuidas vertraagd. Een rijksvertegenwoordiger is in 2009 aangesteld om samen met de betrokken partijen te onderzoeken hoe de business case verbeterd kan worden. De FES-budgetten zijn op grond van nieuwe kasprognoses bijgesteld en zijn toegevoegd aan de begroting van VROM voor 2010.

Herstructurering bedrijventerreinen (motie Van Heugten)

VROM maakt conform de motie Van Heugten (Kamerstukken II 2008/09, 31.700 XI, nr. 16 herdruk) incidenteel 10 mln. over naar het gemeentefonds ten gunste van de gemeenten Noordoostpolder en Oldenzaal. De rijksbijdrage van 10 mln. wordt geïnvesteerd in de gebiedsontwikkeling van het Corridorproject in Noordoostpolder (5 mln.) en het deelproject Groene Loper dat onderdeel uitmaakt van het masterplan Stationspark Oldenzaal-Centraal (5 mln.). Deze bijdragen hebben als randvoorwaarden dat de betrokken gemeenten voor tenminste een gelijkwaardig bedrag mee investeren en dat het project binnen drie jaar tot uitvoering (of gerealiseerd wordt) komt.

Sloopregeling

De nationale sloopregeling is tijdelijk ingevoerd voor de jaren 2009 en 2010. De regeling voorziet in een inruilvergoeding (slooppremie) voor oude auto’s. De premie varieert per type ingeruilde auto. Er is in totaal 65 mln. vanuit het Rijk beschikbaar gesteld. Dit is aangevuld met 20 mln. vanuit de sector. Deze middelen vanuit de sector zijn nu toegevoegd aan de begroting van VROM.

Vorig jaar was vanuit het Rijk reeds 36,7 mln. uitgekeerd. Nu worden de resterende Rijksmiddelen voor de sloopregeling 28,3 mln. toegevoegd aan de begroting van VROM. Het totale budget voor de sloopregeling is hiermee uitgeput.

Wonen, Wijken en Integratie

Aanpassing fasering subsidieregelingen energiebesparing

Omdat de belangstelling voor de tijdelijke energiebesparingsregelingen voor de gebouwde omgeving (subsidieregeling isolatieglas en subsidieregeling maatwerkadviezen) een trage start kenden in 2009 is het budget doorgeschoven naar 2010.

BLS meerontvangsten en bestaande ruimte

De beschikbare ruimte van 51,2 mln. op het instrument Budget Locatiegebonden Subsidies (BLS) wordt ingezet ter compensatie van de specifiek te dekken problematiek waaronder de forse overschrijding huurtoeslag.

EJM: opboeking EJM 2009

In 2009 zijn er minder middelen uitgegeven dan geraamd, 48,8 mln. wordt daarom in 2010 via de eindejaarmarge (EJM) toegevoegd aan de begroting.

EJM: uitboeking i.v.m. budgettaire problematiek

De beschikbare eindejaarsmarge (EJM) van WWI van 48,8 mln. wordt deels ingezet voor specifieke problematiek in 2010 (28,7 mln.). Hierbij valt te denken aan additionele uitgaven voor de Dienst van de Huurcommissie en voor uitgaven ten behoeve van de strengere eisen op het gebied van huwelijksmigratie.

EJM: uitboeking i.v.m. vertragingen 2009

De beschikbare eindejaarsmarge (EJM) van WWI van 48,8 mln. wordt ook deels ingezet voor de vertragingen in 2009 die in 2010 tot betaling komen (20,1 mln.). Hierbij valt te denken aan betalingen omtrent het energiebesparingskrediet.

Intertemporele compensatie via het generale beeld + intertemporele kasschuif via het specifieke beeld

WWI komt in 2010 bijna 53 mln. tekort. Via deze reeks wordt WWI hier in 2010 generaal voor gecompenseerd. In latere jaren wordt dit bedrag terugbetaald. WWI boekt dit ontvangen bedrag specifiek op om dit vervolgens specifiek te verdelen.

Per saldo hogere uitgaven huurtoeslag

De uitgaven van de huurtoeslag vallen deels hoger uit door een geactualiseerde verwerking van de macro-economische situatie en deels doordat bij het voorlopig toekennen in grotere mate dan eerder verwacht meer wordt uitgekeerd dan waar ontvangers uiteindelijk recht op hebben (regelmatig wordt een hoger inkomen niet of te laat doorgegeven aan de belastingdienst).

Naar gemeentefonds: uitvoeringskosten inburgering

De bevoorschotting van de uitvoeringskosten die gemeenten maken voor inburgeringstrajecten verloopt via het gemeentefonds.

Systeemwijziging RGD

Dit betreft een technische mutatie. Financiering van de huisvesting van de Hoge Colleges van Staat, Algemene Zaken en de staatspaleizen wordt niet langer gedaan op basis van kas, maar via de leenfaciliteit van Financiën.

ISV reeks 2010–2014 voor bodemsanering

De budgetten voor bodemsanering voor het stedelijk gebied zijn van de begroting van VROM overboekt naar de begroting van WWI. Deze middelen worden via het Investeringsbudget Stedelijke Vernieuwing uitgekeerd.

Lager inningstempo 2010 en positief effect ingestelde vorderingen

Ten opzichte van eerdere ramingen is sprake van een groter bedrag aan in te stellen vorderingen huurtoeslag. Dit hangt samen met de hierboven beschreven mutatie in de uitgaven als gevolg van hogere voorlopige toekenningen. Daarnaast ligt het inningstempo van de ingestelde vorderingen lager dan aangenomen. In 2010 is daarom sprake van lagere ontvangsten, in latere jaren staan daar hogere ontvangsten tegenover.

Verkeer & Waterstaat

Diversen – beleidsmatige mutaties

Deze diversenpost bevat onder meer (een kasschuif in de) GIS-uitgaven en de middelen voor het Sociaal Flankerend Beleid en de Vernieuwing Rijksdienst.

Pakket Zuiderzeelijn

Ingevolge regionale afspraken worden voor het Pakket Zuiderzeelijn middelen uitgekeerd aan het provinciefonds en het gemeentefonds voor de regio’s Groningen, Drenthe, Friesland en Flevoland.

Tweede tranche Spoorse Doorsnijdingen

Door VenW worden voor de jaren 2010 tot en met 2013 en in 2015 middelen naar het gemeentefonds overgeboekt voor de tweede tranche Spoorse Doorsnijdingen van in totaal 141 mln.

Diversen – technische mutaties

Deze diversenpost bevat met name ontvangsten voor diverse FES projecten, waaronder de elektrische auto en biobrandstoffen.

Economische Zaken

Intertemporele kasschuif MEP / SDE

De SDE (Stimulering Duurzame Energie) en de MEP (Milieukwaliteit Electriciteitsproductie) worden als communicerende vaten gezien. Dat wil zeggen dat vrijvallende MEP-middelen ter beschikking voor de SDE-regeling cq. hogere MEP-uitgaven ten laste van de SDE-regeling komen. De hogere uitgaven voor de MEP in 2009 zijn ten laste gebracht van de vrije ruimte voor MEP/SDE in de jaren tot en met 2014. De onderuitputting bij de SDE in 2009 is doorgeschoven naar 2010.

Diversen – beleidsmatige mutaties

Deze post bestaat grotendeels uit aanpassingen van kasramingen en herschikkingen tussen operationele doelstellingen van beleidsartikelen. Jaarlijks wordt beoordeeld of de kasramingen op aangegane, nog openstaande verplichtingen juist zijn. Dit kan leiden tot gewijzigde kasramingen voor diverse instrumenten en regelingen. Daarnaast zijn er in 2010 en 2011 middelen aan de EZ-begroting toegevoegd voor Sociaal Flankerend Beleid (ca. 2 mln.), Vernieuwing Rijksdienst (ca. 2 mln.) en de eindejaarsmarge (ca. 2 mln.).

FES mutaties

Bij een aantal FES-projecten (zoals Duurzaamheid) is de uitfinanciering in 2009 trager verlopen, omdat er door de subsidieontvangers minder declaraties zijn ingediend. Ook is er een aantal FES-projecten (zoals Energie Innovatie) uiteindelijk later gestart waardoor middelen niet uitgegeven zijn in 2009. Deze middelen zullen alsnog tot besteding komen in 2010. Daarnaast worden FES-middelen opgevraagd voor diverse innovatieprogramma’s, Nota Ruimte-projecten en Sterke Regio-projecten (zie ook de ontvangstenkant).

Diversen – technische mutaties

Voor de Garantie Ondernemingsfinanciering (GO) is een raming van schade-uitgaven en premieontvangsten opgenomen op de EZ-begroting. De niet benutte verplichtingenruimte in 2009 wordt alsnog beschikbaar gesteld in 2010. Daarnaast is 250 mln. verplichtingenruimte toegevoegd voor garanties op leningen in het kader van bouwinvesteringen in de zorg (de zgn. GO-Cure). Voor beide onderdelen van de GO worden ter afdekking van de schades kostendekkende premies in rekening gebracht, waarvoor zowel een ophoging van de uitgavenraming (schades) als ontvangstenraming (premies) is verwerkt.

CO₂ veilingopbrengsten

De oorspronkelijk in 2009 geplande veiling van CO₂-emissierechten heeft uiteindelijk in april 2010 plaatsgevonden. Er zijn 4 miljoen CO₂-rechten geveild voor een totaalbedrag van 55 mln.

Diversen – beleidsmatige mutaties

De boeteontvangsten uit hoofde van de «oude» bouwfraudezaken waren in 2009 lager dan geraamd, met name als gevolg van trager verlopende (hoger) beroepszaken. De NMa verwacht dat de ontvangstenverlaging in 2009 betreffende «oude» bouwfraude zaken, in 2010 (4,8 mln.) en 2011 (4,6 mln.) alsnog ontvangen wordt. Daarnaast wordt het surplus aan eigen vermogen (ca. 4,5 mln.) van agentschappen afgedragen aan EZ, omdat dit eigen vermogen ultimo 2009 hoger was dan op basis van de Regeling Baten-lastendiensten 2007 is toegestaan.

Aanpassing afdracht FES

Het kasritme en de omvang van de uitgavenraming binnen het FES zijn leidend voor de voeding van het fonds. Deze mutatie betreft de aanpassing van de voeding van het FES die nodig is om het bij Voorjaarsnota aangepaste kasritme van de FES-uitgaven te dekken.

Aardgasbaten

De daling van de geraamde kasinkomsten aan aardgasbaten in 2010 is het netto-resultaat van een aantal effecten. Ten eerste zijn de verwachte kosten van de aardgaswinning naar boven bijgesteld. Daarnaast wordt de koppeling tussen de gasprijs en de olieprijs steeds losser. Een steeds groter deel van het gas wordt verkocht tegen lager dan geraamde spotprijzen in plaats van tegen oliegekoppelde gasprijzen. De sterke opwaartse aanpassing van de aardgasbaten, in 2011 en verder, wordt veroorzaakt door zowel het verwachte productievolume als de verwachte olieprijs. Daarbij speelt ook het feit mee dat de cijfers voor de jaren 2011 en verder met het uitkomen van de middellangetermijn (MLT) verwachting van het CPB voor het eerst sinds de vorige MLT zijn aangepast.

Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit