4.7.1 Algemene doelstelling
De verwerving, het beheer en de vervreemding van onroerende en roerende zaken en de bijdrage aan gebiedsontwikkelingsprojecten door het Rijk is doelmatig.
Doelbereiking en maatschappelijke effecten
Het Rijksvastgoed- en Ontwikkelingsbedrijf (RVOB) is in 2010 in het project Valkenburg gestart met het opdoen van ervaring met het Financieel Kader Rijksvastgoed- en ontwikkelingsbedrijf d.d. 6 november 2009 (zie Kamerstukken II 2009/10, 32 275, A en nr. 1). Het RVOB werkt voor eigen rekening en risico aan dit project.
Het verkoopbeleid voor zowel agrarische domeinengronden als voor niet-agrarische domeinengronden en ander rijksvastgoed is aangepast, zie paragraaf 4.7.2
Op weg naar een slimmere en compacte beheersing van verwerking van beslag en overtollige Rijksgoederen. Regievoering in plaats van de uitvoering steeds zelf ter hand te nemen. Dit is het groeimodel waaraan Domeinen Roerende Zaken (DRZ) in 2010 heeft gebouwd met als missie de vanzelfsprekende partner te zijn in de afstoot van door het Rijk overcompleet gestelde goederen.
De in de Raad voor Vastgoed Rijksoverheid (RVR) samenwerkende vastgoeddiensten hebben informatie aangeleverd voor de Brede Heroverwegingen en leveren thans een bijdrage aan een onderzoek dat gericht is op aanpassing van het rijksvastgoedstelsel.
Externe factoren
Er zijn geen externe factoren die de doelmatigheid van de verwerving, beheer en vervreemding door het Rijk hebben beïnvloed.
Tabel budgettaire gevolgen van beleid
Algemene beleidsdoelstelling: De verwerving, het beheer en de vervreemding van onroerende en roerende zaken en de bijdrage aan gebiedsontwikkelingsprojecten door het Rijk is doelmatig. | Realisatie | Vastgestelde begroting | Verschil | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
2006 | 2007 | 2008 | 2009 | 2010 | 2010 | 2010 | |
Verplichtingen | 77 345 | 105 791 | 81 748 | 98 851 | 296 298 | 92 844 | 203 454 |
Waarvan garantieverplichting vorderingenplafond RVOB | 207 000 | ||||||
Uitgaven | 77 249 | 105 515 | 82 102 | 95 854 | 90 454 | 92 844 | – 2 390 |
Programma-uitgaven | 55 362 | 82 953 | 58 325 | 73 034 | 65 291 | 66 694 | – 1 403 |
Doelstelling 1 Optimaal handelen in vastgoed | |||||||
Anticiperende aankopen | 0 | 3 450 | 392 | 0 | 0 | 10 000 | – 10 000 |
Doelstelling 2 Beheer/verkoop Onroerend | |||||||
Onderhoud en beheerskosten | 10 702 | 11 190 | 10 738 | 14 642 | 10 823 | 8 779 | 2 044 |
Zakelijke lasten | 44 660 | 44 863 | 46 969 | 51 742 | 51 624 | 47 915 | 3 709 |
Overige programma-uitgaven | 0 | 23 450 | 226 | 6 650 | 2 844 | 0 | 2 844 |
Apparaatsuitgaven | 21 887 | 22 562 | 23 777 | 22 820 | 25 163 | 26 150 | – 987 |
Ontvangsten | 331 769 | 317 424 | 270 337 | 237 597 | 350 375 | 168 638 | 181 737 |
Programma-ontvangsten | 329 535 | 315 929 | 269 686 | 237 306 | 347 964 | 168 459 | 179 505 |
Doelstelling 1 Optimaal handelen in vastgoed | |||||||
Anticiperende aankopen | 1 196 | 0 | 139 | 3 491 | 410 | 0 | 410 |
Doelstelling 2 Beheer/verkoop Onroerend | |||||||
Verkoop onroerende zaken | 175 709 | 125 960 | 120 495 | 79 115 | 222 354 | 36 545 | 185 809 |
Beheersontvangsten | 96 376 | 97 214 | 112 523 | 99 728 | 97 997 | 95 014 | 2 983 |
Overige programma-ontvangsten | 46 443 | 83 140 | 34 823 | 55 130 | 39 255 | 35 400 | 3 855 |
Doelstelling 3 Bewaring/vervreemding Roerend | |||||||
Verkoop roerende zaken | 9 811 | 9 615 | 1 706 | – 158 | – 12 052 | 1 500 | – 13 552 |
Apparaatsontvangsten | 2 234 | 1 495 | 651 | 291 | 2 411 | 179 | 2 232 |
Toelichting bij tabel budgettaire gevolgen van beleid
Uitgaven
Doelstelling 1 Optimaal handelen in vastgoed
Anticiperende aankopen en gebiedsontwikkeling (– € 10,0 mln.)
In 2010 is geen gebruik gemaakt van de leenfaciliteit voor anticiperend- en ontwikkelingsgericht handelen in vastgoed.
Doelstelling 2 Beheer/verkoop onroerende zaken
Onderhoud en Beheerskosten (+ € 2,0 mln.)
De onderhoud- en beheerskosten zijn hoger door met name hogere pachtafkopen.
Zakelijke lasten (+ € 3,7 mln.)
Doordat het RVOB nog meer dan voorheen als enig loket voor de Rijksoverheid voor het betalen en behandelen van alle zakelijke lasten is gaan optreden, zijn de uitgaven voor gemeentelasten en waterschapslasten toegenomen.
Overige programma-uitgaven (+ € 2,8 mln.)
In 2009 zijn in het kader van lopende projecten van het RVOB verplichtingen aangegaan die in 2010 tot plankosten hebben geleid (+ € 1,5 mln.). Daarnaast zijn in de loop van het jaar twee zaken naar voren gekomen waar geen rekening mee was gehouden. Het betreft een terugbetaling van in het verleden ten onrechte ontvangen toeslagrechten (+ € 0,6 mln.) en een betaling aan een waterschap voor overdracht van rechten (+ € 0,7 mln.).
Ontvangsten
Doelstelling 1 Optimaal handelen in vastgoed
Anticiperende aankopen en gebiedsontwikkeling (+ € 0,4 mln.)
Het betreft een vervroegde aflossing van de laatste nog uitstaande lening.
Doelstelling 2 Beheer/verkoop onroerende zaken
Verkoop onroerende zaken (+ € 185,8 mln.)
Het RVOB heeft voor de overname van vlottende activa van het moederdepartement een beroep gedaan op de leenfaciliteit van het ministerie van Financiën. De uit de verstrekte lening ontvangen gelden zijn betaald aan het moederdepartement ter vergoeding van de overgenomen activa en als niet-relevante ontvangst ingeboekt. De overige meeropbrengst is nagenoeg geheel toe te schrijven aan de verkoop van agrarische gronden. Een deel hiervan betreft de verkopen van gronden die, hoewel voor 2011 gepland, in de laatste periode van 2010 onverwacht snel zijn gerealiseerd.
Beheersontvangsten (+ € 3,0 mln.)
De beheersontvangsten zijn hoger door met name hogere pachtopbrengsten.
Overige programma-ontvangsten (+ € 3,9 mln.)
De overige programma-ontvangsten zijn hoger door met name hogere OZB-ontvangsten.
Doelstelling 3 Bewaring vervreemding roerende zaken
Verkoop roerende zaken (– € 13,6 mln.) 63
De verkoop roerende zaken zijn in 2010 negatief beïnvloed door de teruggaaf van opbrengsten die in 2006 en 2007 zijn gerealiseerd met de verkoop van in beslaggenomen mobiele telefoons. In 2006 is een aantal partijen telefoons in beslag genomen onder verdenking van een BTW carrousel onder verschillende -buitenlandse- BV’s. Deze telefoons zijn in 2006 en 2007 verkocht om waardedaling te voorkomen.
Apparaatsontvangsten (+ € 2,2 mln.)
Het eigen vermogen van het RVOB lag per ultimo 2009 boven de 5% norm: het deel boven de 5% is afgeroomd door het moederdepartement.
4.7.2 Operationele doelstellingen
4.7.2.1 Operationele doelstelling 1: De samenwerkende departementen zijn een sterke speler op de vastgoedmarkt en hebben het verwerven, beheren en vervreemden van vastgoed en de bijdrage aan gebiedsontwikkelingsprojecten efficiënt georganiseerd.
Doelbereiking
De Raad voor Vastgoed Rijksoverheid heeft vastgesteld dat er geen juridische belemmeringen zijn voor de bij de RVR aangesloten rijksvastgoeddiensten, COA, ProRail B.V. en Staatsbosbeheer om desgewenst vastgoedgerelateerde producten en diensten aan elkaar te leveren.
Het COA kan zijn overtollig vastgoed – conform het kabinetsstandpunt n.a.v. het IBO «organisatie beheersfuncties vastgoed Rijk» – op dezelfde wijze als de rijksvastgoeddiensten door tussenkomst van het RVOB laten vervreemden.
Nadat eerder overleg met de NS over de implementatie van het kabinetsbesluit n.a.v. het IBO organisatie beheersfuncties vastgoed Rijk m.b.t. overtollige ProRail-gronden geen resultaat had opgeleverd, zijn in 2010 werkafspraken gemaakt door het RVOB, het Ministerie van I&M en ProRail B.V., gericht op de situatie die zal ontstaan na het slaan van het KB van artikel 125 Spoorwegwet. Ingevolge dit KB zal de eigendom van het vastgoed van ProRail B.V. overgaan van Rail Infra Trust B.V. naar de Staat. De werkafspraken zijn gericht op het omgaan met overtollig vastgoed.
In maart 2010 is een herzien verkoopbeleid voor de agrarische domeinengronden aan de Tweede Kamer aangeboden (zie Kamerstukken II 2009/10, 24 490, nr. 24).
Het verkoopbeleid van het RVOB voor niet-agrarische domeinengronden en ander rijksvastgoed is zodanig aangepast dat het RVOB de betrokken departementen al ruim voor een eventuele overtollig stelling kan adviseren welke objecten vanuit RVOB optiek (verkoopbaarheid, ontwikkelingsmogelijkheden) op enig moment het beste overtollig gesteld en/of (eerst) herontwikkeld kunnen worden (ondersteuning portefeuillemanagement). Voor reeds overtollig gesteld vastgoed zal (alsnog) eerst duidelijk worden gemaakt of het direct verkocht dan wel (eerst) herontwikkeld en/of in ieder geval nog enige tijd aangehouden moeten worden. Deze nieuwe aanpak zal in 2011 verder beproefd en verbeterd worden.
De RVR heeft advies uitgebracht over de wijze waarop de gezamenlijke RVR-diensten de voorbeeldrol op zich kunnen nemen die past bij de Beleidsbrief Modernisering Monumentenzorg en een effectieve bijdrage kunnen leveren aan de uitvoering van het ruimtelijk beleid dat is verwoord in de Structuurvisie Randstad 2040.
Tenslotte heeft de RVR in het kader van de Brede Heroverwegingen pro-actief informatie aangeleverd over mogelijke bezuinigingsvarianten en mogelijkheden om structureel hogere opbrengsten met rijksvastgoed te realiseren. In het verlengde hiervan levert de RVR thans een bijdrage aan een uit het Regeerakkoord voortvloeiend nader onderzoek naar de mogelijkheden tot clustering van of binnen het rijksvastgoedstelsel.
De RVR heeft een uitgebreid jaarverslag over 2010 uitgebracht.
Realisatie meetbare gegevens bij de operationele doelstelling
Er is gebruik gemaakt van een meerjarig werkprogramma 2007–2010, dat in 2009 geactualiseerd is. Dit werkprogramma is uitgevoerd.
4.7.2.2 Operationele doelstelling 2: Op een financieel en maatschappelijk verantwoorde manier verwerven, beheren en vervreemden van onroerende zaken en bijdragen aan complexe gebiedsontwikkelingsprojecten met meervoudige rijksbelangen door het Rijk.
Doelbereiking
Het ministerie van Financiën zorgt, met de inzet van het RVOB, als privaatrechtelijk eigenaar voor het aankopen, beheren, realloceren en verkopen van onroerende zaken van/voor het Rijk. Hierbij wordt gestreefd naar een optimale prijs zonder de maatschappelijke belangen uit het oog te verliezen. Daarnaast levert het ministerie van Financiën een bijdrage aan complexe gebiedsontwikkelingsprojecten waarin meerdere rijksbelangen spelen.
Het RVOB heeft conform de verwachting in 2010 twee gebiedsontwikkelingsprojecten met succes afgerond. Dit betekent dat het Rijk voldoende zekerheid heeft over de realisatie van deze projecten, doordat de hierbij horende afspraken tussen het Rijk en de regio zijn vastgelegd en eventuele transacties zijn afgehandeld.
Bij het Vliegveld Twente is er overeenstemming bereikt over de verkoop van het vliegveld en de herontwikkeling van het gebied waarin het vliegveld gelegen is. De regio zal hier een compacte luchthaven in het groen ontwikkelen die naar verwachting in 2014 operationeel zal zijn. De overdracht heeft in december 2010 plaatsgehad.
Eindhoven A2 zone betreft de ontwikkeling van een aantal hoogwaardige bedrijfslocaties ten behoeve van de Brainport Eindhoven. Het RVOB heeft bijgedragen aan een sluitende business case en zorggedragen voor overeenstemming over de besteding van ca. € 75 mln. vanuit het Nota Ruimtebudget, die het Rijk in 2009 in het vooruitzicht had gesteld.
Bij de afsluiting van 2010 werkt het RVOB namens verschillende ministeries aan de realisatie van zeven grootschalige complexe gebiedsontwikkelingen met meervoudige rijksdoelstellingen. Daarbij werkt RVOB voor eigen rekening en risico aan het project-Valkenburg. Dit betreft het eerste project waarvoor gebruik is gemaakt van het nieuwe financiële instrumentarium dat met ingang van 2010 aan het RVOB ter beschikking is gesteld. De gebiedsontwikkeling rond de Zeeuw-Vlaamse Kanaalzone is in 2010 aan de projectenportefeuille toegevoegd.
Tenslotte heeft het RVOB ministeries geadviseerd over de haalbaarheid en mogelijkheden bij diverse projecten waar afwegingen over de uitvoering en publieke investeringen voor de langere termijn nog gemaakt moeten worden, zoals het project Stadshavens in Rotterdam en de A12 zone in Utrecht.
In de tabel budgettaire gevolgen van beleid wordt onder doelstelling 2 ingegaan op de uitgaven en ontvangsten van het RVOB ten behoeve van en voor rekening van het ministerie van Financiën.
Het RVOB realiseert, met inachtneming van zogenaamde middelenafspraken, ook ontvangsten voor andere ministeries. Deze ontvangsten worden in de jaarverslagen van deze ministeries verantwoord.
In de «Jaarcijfers RVOB 2010» die te vinden zijn op www.rvob.nl/nieuws/jaarverslagen zijn gegevens opgenomen over verkopen, ingebruikgevingen en betaalde zakelijke lasten.
Realisatie meetbare gegevens bij de operationele doelstelling
Omdat operationele doelstelling 2 geen effecten op outcomeniveau heeft, worden hier geen prestatie-indicatoren genoemd. Indicatoren met betrekking tot de doelmatigheid van de uitvoering komen aan de orde in de paragraaf betreffende de baten-lastendiensten.
4.7.2.3 Operationele doelstelling 3: Op een financieel en maatschappelijk verantwoorde manier bewaren, vernietigen en vervreemden van roerende zaken van het Rijk.
Doelbereiking
Het ministerie van Financiën vertegenwoordigt de Staat in eigendomsrechtelijke verhoudingen. Dit vertaalt zich in de zorg voor de bewaring, de verkoop en eventuele vernietiging van overtollige en/of in beslag genomen roerende zaken. De uitvoering door de baten-lastendienst Domeinen Roerende Zaken wordt op een integere en efficiënte manier gedaan.
Op weg naar een slimmere en compacte beheersing van verwerking van beslag en overtollige Rijksgoederen. Regievoering in plaats van de uitvoering steeds zelf ter hand te nemen. Dit is het groeimodel waaraan DRZ in 2010 heeft gebouwd met als missie de vanzelfsprekende partner te zijn in de afstoot van door het Rijk overcompleet gestelde goederen.
In de «Beslagketen» kunnen Justitie en Politie leunen op een stevige organisatie die voor hen logistieke problemen uit handen neemt. Een integere dienstverlening die aansluit binnen de ketenprocessen. Binnen de Rijksoverheid is DRZ de partner voor efficiënte verwerking van Rijksgoederen zoals bijvoorbeeld de Rijksmarktplaats voor meubilair.
Een doelmatige uitvoering van steeds betere geoptimaliseerde processen die bij voorkeur goedkoper worden is het ultieme doel van de baten- en lastendienst. Als resultante hiervan heeft DRZ in 2010 de opslaglocatie te Veldhoven gesloten. Hierdoor zijn voor de toekomst belangrijke doelmatigheid resultaten gerealiseerd.
Realisatie meetbare gegevens bij de operationele doelstelling
Omdat operationele doelstelling 3 geen effecten op outcomeniveau heeft, worden hier geen prestatie-indicatoren opgenomen. Indicatoren met betrekking tot de doelmatigheid van de uitvoering komen aan de orde in de paragraaf betreffende de baten- en lastendienst.
4.7.3 Overzicht afgeronde onderzoeken
Type Onderzoek | Onderzoekonderwerp | AD of OD | Start | Afgerond | Vindplaats |
|---|---|---|---|---|---|
Beleidsdoorlichting | Beoordeling gehele rijksvastgoedstelsel/is het Rijk een sterke speler op de vastgoedmarkt en heeft het zijn vastgoedactiviteiten efficiënt georganiseerd? | OD 1 | 2011 | 2011 | |
Roerende zaken van het Rijk worden op een efficiënte manier bewaard, vervreemd en vernietigd. | OD 3 | 2011 | 2011 | ||
Effectenonderzoek ex post | |||||
Overig evaluatieonderzoek |
Toelichting tabel
De voor 2010 geplande beoordeling van het rijksvastgoedstelsel is verplaatst naar 2011. De beoordeling wordt afhankelijk gesteld van de resultaten van het door de Brede Heroverwegingen en het Regeerakkoord ingegeven nader onderzoek naar de mogelijkheden tot clustering van of binnen het rijksvastgoedstelsel.
De voor 2010 geplande beleidsdoorlichting inzake Roerende zaken zal in 2011 worden uitgevoerd. De latere opleveringsdatum houdt verband met de in 2010 voorbereide en per 1 februari 2011 doorgevoerde reorganisatie van Domeinen Roerende Zaken.