De Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) levert een bijdrage aan de veiligheid van de samenleving door de tenuitvoerlegging van vrijheidsstraffen en vrijheidsbenemende maatregelen en door de aan onze zorg toevertrouwde personen de kans te bieden een maatschappelijk bestaan op te bouwen.

In bovenstaande tabel wordt een positief saldo van baten en lasten gepresenteerd van € 23,7 mln. In de begroting 2014 werd uitgegaan van een tekort van € 161,1 mln. De uitvoering van het Masterplan DJI heeft tot gevolg dat een aanzienlijk aantal justitiële inrichtingen wordt gesloten. Dit brengt frictiekosten ten aanzien van het vastgoed met zich mee. Deze kosten worden volledig gedragen door VenJ en op de begroting ingepast door middel van een kasschuif. In de ontwerpbegroting 2014 stonden de benodigde middelen gereserveerd op de Aanvullende Post bij het Ministerie van Financiën. Doordat de benodigde middelen bij het Ministerie van Financiën stonden gereserveerd en niet op de VenJ-begroting, ontstond een negatief saldo van baten en lasten.

Baten

Opbrengst moederdepartement

De bijdrage 2014 van het moederdepartement (omzet) is gedurende het jaar opwaarts bijgesteld, onder andere voor:

• • de afdekking van de frictiekosten in het kader van het Masterplan DJI is € 159 mln. toegevoegd aan de begroting van DJI;

• • hogere vergoeding voor loonkosten aan zorgverleners in de private sector als gevolg van het OVA (overheidsbijdrage in arbeidskostenontwikkeling)-convenant (€ 12,3 mln.);

• • diverse beleidsmatige mutaties voor onder andere zorginkoop ten behoeve van gedragsbeïnvloedende maatregelen, terugkeeractiviteiten gevangeniswezen en onderwijsmiddel als gevolg van het capaciteitsplan JJI’s. In totaal gaat het om € 6,7 mln. aan extra bijdragen;

• • terugontvangen bijdrage van OCW in verband met de neerwaartse ontwikkeling van de justitiële jeugdcapaciteit en daarmee ook de capaciteit van de aan de JJI’s verbonden scholen (€ 7,8 mln.).

Onder opbrengst moederdepartement zijn ook een aantal opbrengsten van activiteiten uitgevoerd voor andere onderdelen van VenJ opgenomen. De begroting van deze bedragen is in 2014 nog onderdeel van de opbrengst derden. Vanaf 2015 worden deze bedragen afzonderlijk begroot.

Opbrengsten derden

De gerealiseerde opbrengsten van derden zijn ten opzichte van de oorspronkelijke begroting € 27,9 mln. hoger uitgekomen. De hogere realisatie is voornamelijk het gevolg van de verlenging van het Verdrag met het Koninkrijk België (€ 39,9 mln.). Daarnaast zijn opbrengsten overgeheveld en verantwoord onder opbrengst overig VenJ.

Rentebaten

Door gebruik te maken van de depositofaciliteit van het Ministerie van Financiën en ontvangen rente op het positieve rekeningcourantsaldo is in 2014 € 0,3 mln. aan rentebaten gerealiseerd.

Vrijval uit voorzieningen

Bij de balanspost voorzieningen is een toelichting opgenomen op de vrijval uit de voorzieningen.

Bijzondere baten

Het saldo van de bijzondere baten betreft € 29,4 mln. terugbetaling door het RVB aan DJI in het kader van het nieuwe huisvestingsstelsel.

Lasten

Apparaatskosten

De gerealiseerde personele kosten 2014 zijn in lijn met de begroting 2014. Er heeft in 2014 wel een verschuiving plaatsgevonden tussen inzet eigen vast personeel en tijdelijk personeel. De daling van het eigen personeel heeft voornamelijk te maken met de effecten van het Masterplan DJI.

Het verschil in ICT-kosten wordt veroorzaakt door dat in de begroting 2014 abusievelijk het volledige ICT-budget is opgenomen voor zowel ICT-kosten als personele, materiële en huisvestingskosten voor de ICT-organisatie DJI. In de begroting 2016 zal dit – conform Verantwoord Begroten – gecorrigeerd worden en worden alleen de netto ICT-kosten begroot.

De financiering van de particuliere inrichtingen is gewijzigd. Vanwege de invoering van de DBBC-systematiek en het loslaten van de budgetparameters vanaf 2016 en verder, is er voor gekozen om de inkoop van forensische zorg in totaliteit te verantwoorden onder die post. Onder financiering particuliere inrichtingen worden nu alleen een aantal subsidies verantwoord van particuliere Tbs-inrichtingen die geen onderdeel uitmaken van de inkoop van forensische zorg. Verder worden ook de exploitatiesubsidies van de particuliere Justitiële Jeugdinrichtingen hier verantwoord.

Rentelasten

De rentelasten hebben betrekking op de leningen bij het Ministerie van Financiën. Omdat de afgelopen jaren voor een lager bedrag aan nieuwe leningen is afgesloten dan oorspronkelijk geraamd, zijn de totale rentekosten lager uitgekomen.

Afschrijvingskosten

De gerealiseerde afschrijvingskosten zijn lager uitgevallen dan geraamd. Het verschil bedraagt € 9,3 mln. Dit heeft onder meer te maken met het afstoten van activa bij het sluiten van locaties in het kader van het Masterplan DJI.

Dotatie voorzieningen

De dotaties aan de voorzieningen zijn nader toegelicht bij de betreffende post in de balans.

Bijzondere lasten

Het saldo van de bijzondere lasten bestaat voornamelijk uit reeds in 2014 betaalde afkoop boekwaarde RVB in het kader van het Masterplan DJI.

Over 2014 is een positief exploitatieresultaat van € 23,7 mln. gerealiseerd. Dit saldo is het resultaat van de consolidatie van de administraties van de onder de DJI ressorterende inrichtingen en diensten.

In het kader van het Masterplan DJI zijn nieuwe afspraken gemaakt omtrent het negatieve eigen vermogen. Dit houdt in dat DJI door het Ministerie van Financiën bij uitzondering toestemming is verleend om voor 2014 af te wijken van de Regeling agentschappen inzake het negatief eigen vermogen, mits dit negatieve eigen vermogen uiterlijk per eerste suppletoire begrotingswet 2015 wordt aangezuiverd conform de Regeling agentschappen. Om deze reden is in de vergelijkende cijfers 2013 de vordering op het moederdepartement, die betrekking had op de verliezen van voorgaande jaren, niet meer opgenomen. Tevens is deze post als rechtstreekse vermogensmutatie in de exploitatiereserve opgenomen.

Ultimo 2012 bedroeg het eigen vermogen DJI € 76 mln. negatief. In 2013 verslechterde het eigen vermogen naar € 120 mln. negatief. Binnen DJI zijn maatregelen getroffen om deze negatieve ontwikkeling te keren. Dit heeft ultimo 2014 geresulteerd in een verbetering van het eigen vermogen tot € 77 mln. negatief.

Nadere specificatie balansposten

Hieronder worden enkele balansposten nader gespecificeerd.

Activa

Passiva

Voorziening Substantieel Bezwarende Functies (SBF)

Met ingang van 1 januari 2010 is de FLO-regeling opgevolgd door de regeling omtrent Substantieel Bezwarende Functies. De duur van deze verlofregeling verschilt per persoon. Op basis van de instroom en de looptijd per persoon is een voorziening gevormd. Omdat ook deze regeling als «onzuiver» is aangemerkt geldt hier eveneens de fiscale heffing van 26% per 2010 en de verhoging tot 52% per 2011 ter ontmoediging van het vervroegd uittreden. De dotatie in 2014 van € 23,8 mln. is gebaseerd op de medewerkers die tot en met december 2014 van de regeling gebruik gemaakt hebben. De onttrekking van € 27,8 mln. betreft de in 2014 betaalde uitkeringen. In 2014 is een bedrag van € 1,46 mln. vrijgevallen als gevolg van actualisering van de voorziening. Deze regeling is met ingang van 1 oktober 2014 beëindigd. Instroom na 1 oktober 2014 in deze regeling kan in beginsel alleen nog plaatsvinden op basis van eerder gemaakte afspraken. Met ingang van 1 oktober 2014 is er een nieuwe SBF-regeling van kracht. Deze regeling wordt uitgevoerd door Loyalis. Van de nieuwe SBF-regeling is in het laatste kwartaal van 2014 door zes medewerkers gebruik gemaakt. De dotatie in 2014 bedraagt € 0,6 mln. De onttrekking in 2014 bedraagt € 31.000.

Aan alle deelnames liggen besluiten ten grondslag. Voor deze zes medewerkers is thans een voorziening opgenomen op basis van de door Loyalis verstrekte informatie. De grondslag voor het vormen van de voorziening betreft het in rekening gebrachte maandbedrag door Loyalis vermenigvuldigd met de duur van de looptijd.

Voorziening Van Werk Naar Werk

In het kader van het Masterplan vindt een reorganisatie plaats, waarbij medewerkers komen te vallen onder de rijksbrede VWNW-regeling. Voor de medewerkers die eind 2014 in de vrijwillige fase zijn ondergebracht is een voorziening getroffen van € 16,9 mln. Voor de verplichte fase is nog geen voorziening opgenomen omdat nagenoeg alle verplichte kandidaten elders binnen DJI gedetacheerd zijn.

Voorziening afkoop boekwaarde gebouwen

DJI heeft ten aanzien van een aantal van de RVB gehuurde panden de beslissing genomen deze af te stoten. Aan deze beslissingen zijn veelal kosten verbonden, zoals nog resterende huren, kosten wederoplevering en eventuele sloopkosten. In 2014 is aan de RVB een aantal bedragen betaald in het kader van het Masterplan DJI, hetgeen heeft geleid tot een onttrekking aan de voorziening van € 95 mln. Voorts zijn er in het kader van de verdere uitvoering van het Masterplan DJI voorzieningen van € 93,5 mln. getroffen voor het sluiten van locaties van na 2014. Daarnaast is voor diverse locaties een totaalbedrag van € 4,4 mln. vrijgevallen als gevolg van herberekening van de afkoopbedragen door de RVB.

Voorziening verlieslatende contracten

In het kader van het afkopen van de subsidierelatie met Amsterbaken dient ook de garantstelling voor de door hen aangegane lening bij het Ministerie van Financiën eind 2015 afgekocht te worden. Deze garantstelling bedraagt per die datum € 21,3 mln. Dit bedrag is eind 2014 als voorziening opgenomen. In het kader van het Masterplan is besloten de beveiliging bij DJI uitsluitend met eigen werknemers uit te voeren. Daarom is het contract met G4S in 2014 beëindigd. In dit kader is een afkoopsom voorzien van € 0,8 mln.

De mutatie in het werkkapitaal is voornamelijk het gevolg van de toename van de overige kortlopende schulden met € 50,3 mln. en het gewijzigde saldo van crediteuren en debiteuren. Omdat nog steeds een hoog bedrag aan langlopende voorzieningen beschikbaar is voor de financiering van vaste activa, is geen beroep op de leenfaciliteit gedaan. De bijdrage van het moederdepartement (OPF 2013 en eindejaarsmarge 2013), om de financiële positie van DJI te verbeteren, is rechtstreeks aan het eigen vermogen van DJI toegevoegd en is derhalve uit de bijdrage van het moederdepartement gelaten.

In 2014 zijn door DJI investeringen gedaan in grond en gebouwen, installaties en inventaris en overig activa waaronder ICT-middelen. Immaterieel betreft alleen ICT-gerelateerde licenties

Doelmatigheid per doelstelling

In onderstaande tabellen worden doelmatigheidsgegevens gepresenteerd. De verschillen bij de omzet (PxQ) kunnen zowel het gevolg zijn van volumeverschillen als van prijsverschillen ten opzichte van de oorspronkelijke begroting.

Toelichting Gevangeniswezen

Naar aanleiding van de capaciteitseffecten (PMJ 2015) is in de begroting 2015 een capaciteitsdaling op de extramurale capaciteit opgenomen in 2014. Hiertoe is conform afspraak de begroting 2014 van DJI niet op voorhand aangepast, maar wordt DJI afgerekend volgens de geldende spelregels omtrent de outputfinanciering. De huidige lage bezettingsgraad bij de intramurale cellen loopt ook mee in deze afrekening.

Het prijsverschil van de extramurale capaciteit houdt met name verband met de lagere bezetting en hogere DJI-brede overheadkosten.

Toelichting forensische zorg

In het kader van het Masterplan DJI worden twee FPC’s gesloten en vindt herbestemming van één FPC plaats. In 2014 zijn bij deze FPC’s geen nieuwe patiënten geplaatst. Bovendien zijn patiënten overgeplaatst naar de overige FPC’s. Om dit te kunnen opvangen is bij de overige FPC’s extra capaciteit gecontracteerd. Hierom is de gefinancierde capaciteit bijgesteld met 52 plaatsen.

Bij de te sluiten/te herbestemmen FPC’s was de gemiddelde bezetting in 2014 reeds relatief laag. Dit werkt door in de gemiddelde bezettingsgraad van de totale tbs-capaciteit waardoor deze lager is uitgekomen. Bij de niet bezette plaatsen wordt alleen de vaste bedprijs gefinancierd. Omdat in 2014 relatief veel plaatsen niet bezet waren, heeft dit de gerealiseerde dagprijs gedrukt.

In 2014 was er sprake van hoge druk op de capaciteit van de overige forensische zorg. Gedurende het jaar is de gefinancierde capaciteit opwaarts bijgesteld in verband met autonome groei en in het kader van de aangenomen motie Van der Staaij over extra middelen voor de inkoop van forensische zorg.100 De gemiddelde bezetting van de intramurale capaciteit is uitgekomen op 101,5% van de bijgestelde gefinancierde capaciteit. De hogere prijs van de intramurale forensische zorgplaatsen is voornamelijk het gevolg van indexatie van de tarieven.

Toelichting Vreemdelingenbewaring

De lagere realisatie van de gemiddelde prijs is voornamelijk het gevolg van het concentreren van leegstand.