Artikel
Algemene doelstelling
De overheid biedt een financiële tegemoetkoming aan ouders of verzorgers voor de kosten van kinderen.
De overheid biedt ouders of verzorgers een financiële tegemoetkoming voor de kosten voor verzorging en opvoeding van kinderen op grond van de Algemene kinderbijslagwet (AKW). Gezinnen met een laag of middeninkomen komen daarnaast in aanmerking voor een tegemoetkoming op grond van de Wet op het kindgebonden budget (WKB). Ouders van thuiswonende gehandicapte kinderen kunnen extra financiële steun ontvangen op grond van de regeling Tegemoetkoming ouders van thuiswonende gehandicapte kinderen (TOG) en daar bovenop, voor alleenverdieners, het TOG-kopje.
Rol en verantwoordelijkheid
De Minister financiert de tegemoetkoming met uitkeringsregelingen. Hij is verantwoordelijk voor:
-
• De vormgeving, het onderhoud en de werking van het stelsel van wet- en regelgeving;
-
• De vaststelling van het niveau van de tegemoetkoming op grond van de AKW, de WKB en de TOG;
-
• De sturing van en het toezicht op de rechtmatige, doelmatige en doeltreffende uitvoering van de AKW en de TOG door de SVB.
De Minister van Financiën is verantwoordelijk voor de rechtmatige, doelmatige en doeltreffende uitvoering van de WKB door de Belastingdienst.
Beleidsconclusies
De in de begroting aangekondigde beleidswijzigingen zijn grotendeels gerealiseerd. De belangrijkste wijziging op dit beleidsartikel is de Wet hervorming kindregelingen37, die het stelsel van kindregelingen hervormt en versobert. De aanvankelijk in het wetsvoorstel opgenomen maatregel waarbij alle kinderbijslagbedragen stapsgewijs (vanaf 1 juli 2014) naar het laagste bedrag (voor kinderen van 0–5 jaar) worden teruggebracht, heeft als gevolg van de afspraken in het begrotingsakkoord 2014 geen doorgang gevonden.
Budgettaire gevolgen van beleid
| artikelonderdeel | Realisatie 2010 | Realisatie 2011 | Realisatie 2012 | Realisatie 2013 | Realisatie 2014 | Begroting 2014 | Verschil 2014 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Verplichtingen | – | – | – | 4.335.531 | 4.441.886 | 4.515.476 | – 73.590 |
| Uitgaven | 60.757 | 4.596.445 | 4.394.526 | 4.335.531 | 4.441.886 | 4.515.476 | – 73.590 |
| Inkomensoverdrachten | 60.757 | 4.596.445 | 4.394.526 | 4.335.531 | 4.441.886 | 4.515.476 | – 73.590 |
| AKW | – | 3.359.500 | 3.225.000 | 3.236.910 | 3.202.671 | 3.187.485 | 15.186 |
| WKB | – | 1.197.736 | 1.140.214 | 1.071.121 | 1.213.415 | 1.302.073 | – 88.658 |
| TOG | 60.757 | 34.109 | 24.100 | 23.000 | 21.900 | 21.858 | 42 |
| Kopje TOG | 0 | 5.100 | 5.212 | 4.500 | 3.900 | 4.060 | – 160 |
| Ontvangsten | 13.734 | 230.986 | 242.847 | 185.843 | 205.454 | 251.967 | – 46.513 |
De AKW en de WKB waren tot en met 2010 op de begroting van het Ministerie van Jeugd en Gezin opgenomen.
Toelichting financiële instrumenten
A. Inkomensoverdrachten
A1. Algemene Kinderbijslag Wet (AKW)
De AKW biedt ouders een inkomensonafhankelijke tegemoetkoming in de kosten die het opvoeden en verzorgen van kinderen met zich mee brengt. De AKW wordt uitgevoerd door de SVB.
Budgettaire ontwikkelingen
De gerealiseerde uitkeringslasten AKW komen nagenoeg overeen met de begrote uitkeringslasten.
Beleidsrelevante kerncijfers
Het aantal gezinnen en het aantal kinderen met kinderbijslag is licht gedaald. Het aantal gezinnen is iets hoger uitgekomen dan verwacht en het aantal kinderen is iets lager uitgekomen dan verwacht.
| Realisatie 2012 | Realisatie 2013 | Realisatie 2014 | Begroting 2014 | Verschil 2014 | |
|---|---|---|---|---|---|
| Aantal gezinnen AKW (x 1.000, jaargemiddelde) | 1.936 | 1.929 | 1.922 | 1.914 | 8 |
| Aantal telkinderen AKW (x 1.000, jaargemiddelde) | 3.458 | 3.436 | 3.416 | 3.423 | – 7 |
Handhaving
Het aantal geconstateerde overtredingen met financiële benadeling is met circa 200 toegenomen, terwijl het gemiddelde benadelingsbedrag is afgenomen tot € 500.
| Realisatie 2012 | Realisatie 2013 | Realisatie 2014 | |
|---|---|---|---|
| Preventie1 | |||
| Gepercipieerde detectiekans (%) | 68 | –2 | 71 |
| Kennis van de verplichtingen (%) | 76 | –2 | 78 |
| Opsporing3 | |||
| Aantal geconstateerde overtredingen met financiële benadeling (x 1.000) | 4,3 | 2,1 | 2,3 |
| Totaal benadelingbedrag (x € 1 mln) | 2,7 | 1,7 | 1,2 |
A2. Wet op het Kindgebonden Budget (WKB)
Het kindgebonden budget is een inkomensafhankelijke tegemoetkoming van de overheid in de kosten van gezinnen tot een bepaald inkomen. De WKB wordt uitgevoerd door Belastingdienst/Toeslagen.
Budgettaire ontwikkelingen
De gerealiseerde uitkeringslasten zijn in 2014 € 89 miljoen lager uitgekomen dan de begrote uitkeringslasten. Hiervoor is een aantal redenen. De eerste reden is dat het bedrag aan nabetalingen over voorgaande jaren lager is uitgekomen dan verwacht. De tweede reden is de – ten opzichte van de verwachting – meevallende economische ontwikkeling en de daaruit voortvloeiende hogere inkomens. Vanwege de afbouw van de tegemoetkoming met het inkomen hebben gezinnen met een hoger inkomen een lager recht op het (inkomensafhankelijke) kindgebonden budget. Tot slot is het aantal kinderen en het aantal huishoudens met kindgebonden budget lager uitgekomen dan verwacht.
Beleidsrelevante kerncijfers
Met ingang van het jaarverslag 2013 is de volumedefinitie in deze tabel gewijzigd. De oude definitie ging uit van het totaal aantal kinderen/huishoudens dat op enig moment in het jaar gebruik maakt van kindgebonden budget. De nieuwe definitie gaat uit van het aantal kinderen/huishoudens dat gemiddeld gedurende het jaar gebruik maakt van kindgebonden budget. Het volume valt in de nieuwe definitie lager uit. Om deze reden zijn de begrotingsaantallen voor 2014 aangepast, zoals ook is opgenomen in de begroting 2015.
A3. Tegemoetkoming ouders van thuiswonende gehandicapte kinderen (TOG)
De TOG geeft extra financiële steun aan ouders met een thuiswonend kind met een lichamelijke of verstandelijke handicap. Het zogenaamde TOG-kopje maakt onderdeel uit van de TOG-regeling. Dit onderdeel is specifiek gericht op alleenverdienerhuishoudens. De TOG wordt uitgevoerd door de SVB.
Budgettaire ontwikkelingen
Er is nagenoeg geen verschil tussen de gerealiseerde uitkeringslasten van de TOG en de begrote uitkeringslasten.
Beleidsrelevante kerncijfers
Het aantal kinderen met recht op TOG is in het afgelopen jaar licht gedaald en is iets lager uitgekomen dan geraamd.
| Realisatie 2012 | Realisatie 2013 | Realisatie 2014 | Begroting 2014 | Verschil 2014 | |
|---|---|---|---|---|---|
| Aantal telkinderen TOG (x 1.000, jaargemiddelde) | 28 | 26 | 24 | 25 | – 1 |
B. Ontvangsten
De ontvangsten zijn in 2014 € 47 miljoen lager uitgekomen dan begroot. Deze ontvangsten betreffen grotendeels de terugontvangsten ten gevolge van terugvorderingen van het kindgebonden budget. Nadat de toeslagen definitief zijn toegekend, worden er terugvorderingen ingesteld bij de huishoudens die meer hebben ontvangen dan waar ze recht op hadden op basis van hun vastgestelde inkomen. De daadwerkelijke terugontvangsten vinden met vertraging plaats.