De saldibalans per 31 december 2015 geeft de financiële posten weer die bij de afsluiting van de begrotingsboekhouding aan het einde van 2015 bestonden en meegenomen worden naar volgende begrotingsjaren.

Hieronder worden de onderdelen van de saldibalans nader toegelicht. De cijfers die tussen haken achter de tabeltitels staan, verwijzen naar de betreffende post op de saldibalans.

Onder de post uitgaven en ontvangsten ten laste van de begroting zijn de gerealiseerde begrotingsuitgaven en -ontvangsten van het jaar 2015 opgenomen, met betrekking tot het jaar waarvoor de Rijksrekening nog niet door de Tweede Kamer is goedgekeurd. De verschillen met de departementale verantwoordingsstaat 2015 betreffen afrondingsverschillen.

Het saldo van deze post geeft de financiële verhouding met het Ministerie van Financiën weer. Het saldo, € 10.804.386, sluit aan bij het Rekening-courant overzicht van de afdeling Rijkshoofdboekhouding van het Ministerie van Financiën.

Voor onderbouwing en nadere toelichting wordt verwezen naar de toelichting op artikel 37, paragraaf asielreserve.

De uitgaven buiten begrotingsverband worden als volgt gespecificeerd:

Door te belasten uitgaven: de belangrijkste posten betreffen:

• • Het product schadevergoedingsmaatregelen van het CJIB (Wet Terwee) (€ 14,8 mln.). Er is een lichte daling ten opzichte van 2014 bij deze vergoeding.

• • Het saldo van de nader te verrekenen door de griffier voorgeschoten deskundigenkosten (€ 2,8 mln.) is gestegen ten opzichte van voorgaand boekjaar.

De post overig zoals gepresenteerd in de saldibalans 2014 is opgenomen onder door te belasten uitgaven.

Salarisvoorschotten: Op deze rekeningen worden de salarisvoorschotten verantwoord die door de decentrale diensten zijn verstrekt na goedkeuring van de salarisadministratie. Het verstrekte voorschot wordt vervolgens op het salaris van de medewerker ingehouden. Eind 2014 zijn er door VenJ acties ondernomen om de voorschotten correct en sneller af te laten rekenen. Deze actie is in 2015 voortgezet en heeft geleid tot een lagere stand van de salarisvoorschotten (31% daling). In 2016 zullen deze acties worden voortgezet.

• • Afdrachten sociale lasten: Dit betreft de afdrachten aan de belastingdienst, UWV en Loyalis over de maand december 2015. Deze zijn voldaan in februari 2016.

• • EU subsidies: De stijging van de EU subsidies betreft onder andere de VA (Verenigde Autoriteit) voorheen PEF- Fondsen) (€ 1,0 mln.), Dienst Terugkeer & Vertrek (Immigratie-en migratiefondsen) (€ 10,6 mln.) en NCTV (voor bestrijding zware criminaliteit en terrorisme (€ 3,0 mln.).

• • Inningen voor bestuursorganen/agentschap CJIB: Het saldo betreft voornamelijk ontvangen betalingen op vorderingen die het CJIB voor bestuursorganen onder andere Zorginstituut Nederland (ZiN) en Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid incasseert en nog moet worden doorgestort. De post geïnde zaken voor bestuursorganen is toegenomen doordat de afdracht aan het bestuursorgaan plaats vindt nadat de zaak volledig is geïnd. De ZiN zaken betreffen ongeveer 95% van de inningen voor bestuursorganen. Ondanks een dalende instroom aan ZiN zaken is er nog steeds sprake van een stijging van de post nog af te dragen gelden. Dit komt doordat er veelal sprake is van deelbetalingen bij ZiN zaken als gevolg van beslag op zorgtoeslag. De stijging is minder hard dan voorgaand jaar doordat er relatief veel zaken definitief zijn geworden als gevolg van de zogenaamde tweede gang deurwaarder.

• • Af te wikkelen proceskosten OM: Deze rekening geeft het saldo weer van de proceskosten die nog met partijen moet worden afgerekend.

• • Af te wikkelen OM/Griffie: Bedragen die in het kader van het «vrijlaten op borgtocht» van een verdachte zijn ontvangen, worden op deze rekening verantwoord. Daarnaast wordt deze rekening gecrediteerd voor de gelden die in beslag genomen zijn. De uiteindelijke bestemming van de gelden wordt bepaald door een uitspraak van de rechter in de desbetreffende zaak of door het Openbaar Ministerie. Een dergelijke beslissing kan leiden tot geheel of gedeeltelijke teruggave of verbeurdverklaring van het in beslag genomen geld.

• • Conservatoir In Beslaggenomen Gelden (IBG): Het creditsaldo op deze rekening wordt gevormd door de gelden waarop in het kader van ontnemingsmaatregelen conservatoir beslag is gelegd.

  Schikkingen en transacties van het Openbaar Ministerie worden met ingang van het boekjaar 2014 verantwoord op het moment van ontvangst van het kasbedrag en niet meer tijdelijk verantwoord als ontvangsten buiten begrotingsverband als conservatoir in beslag genomen gelden (IBG).

• • Gedeponeerde geldsommen: Betreft ontvangsten van partijen in rechtszaken waarvan de rechter een deskundigenonderzoek heeft gelast. De kosten van het deskundigenonderzoek worden hiermee gefinancierd.

• • Door te belasten agentschappen/Raad voor de rechtspraak (via RHB MvF): Vanwege technische redenen in het administratieve systeem zijn de werkgeverslasten december 2015 aan de agentschappen/Raad voor de rechtspraak opgenomen. Deze zijn in de maand januari 2016 verrekend via de Rijkshoofdboekhouding van het Ministerie van Financiën.

De stijging bij sancties in het kader van Wahv (Wet administratiefrechtelijke handhaving verkeersvoorschriften) wordt veroorzaakt door:

• • Gemiddelde stijging van het openstaande bedrag met € 10 per sanctie. Het aantal openstaande vorderingen is met ruim 8% toegenomen.

• • Doorwerking van de «vermuldering» van 30-WAM (Wet Aansprakelijkheid Motorvoertuigen)-zaken vanaf 2011. De 30-WAM zaken hebben betrekking op het onverzekerd besturen van een motorvoertuig. Dit zijn zaken met een relatief hoog bedrag en een veel lager inningspercentage dan de andere Wahv-sancties.

De stijging van ontnemingsmaatregelen wordt veroorzaakt door:

• • De vorderingenstand betreft een openstaand saldo van Ontnemingsmaatregelen, Schikkingen en Confiscatiebeslissingen. In 2015 is er sprake van extra hoge instroom van zaken groter dan € 1 mln./per zaak.

• • Het totaal aantal openstaande zaken is in 2015 toegenomen met 8% (502 zaken). Openstaande zaken met een bedrag kleiner dan € 10.000 zijn juist afgenomen.

De stijging van de vorderingen bij het Bestuursdepartement/ overige debiteuren wordt veroorzaakt door een vordering op de Nationale Politie (€ 15,7 mln.). Deze vordering is voor bijzondere bijdragen die niet meer tot besteding zullen komen.

Een ander deel van de stijging overige debiteuren is ontstaan door een vordering van het Openbaar Ministerie op de Nationale Politie vanwege inzet van personeel (€ 16 mln.).

De beginstand per 2015 voorschotten is gewijzigd (kolom correctie ontstaansjaar) vanwege foutieve toerekening van voorschotten aan een verkeerd ontstaansjaar in 2014. Daarnaast is de stand voorschotten € 7 lager omdat er een voorschot dubbel was opgenomen in 2014.

In 2015 is er een lichte stijging ten opzichte van 2014 wat grotendeels veroorzaakt wordt door de hogere voorschotten die verstrekt zijn aan COA en het niet kunnen afrekenen van de voorschotten 2014 van de Raad voor de Rechtsbijstand.

Dit is het totaal van de «Uitstaande garanties 2015» uit tabel 3.3 en de «Uitstaande garanties 2015» en de «rekening courant limiet» uit tabel 3.5. Voor de onderbouwing en nadere toelichting op de garantieverplichtingen wordt verwezen naar deze tabellen 3.3 en 3.5.

De stand van de openstaande verplichtingen is ten opzichte van 2014 toegenomen met € 128 mln. De grootste verschillen zijn te verklaren door de volgende artikelen:

• • Artikel 33: Daling met € 65 mln.:

• • In 2015 zijn verplichtingen PV vergoeding CJIB (€ 12 mln.), Stichting Thuiskopie (€ 33 mln.), Project Rups II (€ 4 mln.), project digitale flitspalen (€ 8 mln.) en Leaseplan (€ 11 mln.) tot betaling gekomen.

• • Artikel 34: Stijging met € 19 mln.:

• • De stijging is veroorzaakt aangezien de volgende instanties per 31 december 2015 een hogere verplichtingenstand hebben eind 2015 dan per eind 2014 door beleidsmatige toezeggingen: Reclassering Nederland (€ 8 mln.), Slachtofferhulp Nederland (€ 7 mln.), Verslavingsreclassering GGZ (€ 6 mln.) en Leger des heils (€ 2 mln.). Bij Centrum voor Criminaliteitspreventie is er een daling van € 5 mln.

• • Artikel 35: Stijging met € 13 mln.:

• • De stijging is te verklaren doordat de verplichting voor 2016 voor de Stichting Halt (€ 10 mln.) reeds is aangegaan in 2015 (verplichting voor 2015 in 2015 vastgesteld) en een hogere stand van inkooporders bij de Raad voor de Kinderbescherming (€ 3 mln.)

• • Artikel 36: Stijging met € 15 mln.:

• • De verplichting voor 2016 van de Onderzoeksraad voor de Veiligheid is reeds aangegaan in 2015 dit in tegenstelling tot 2015 (€ 11 mln.). Daarnaast is er een stijging vanwege verplichtingen aan de grote telecomproviders (€ 6 mln.) in verband met NL-Alert.

• • Artikel 37: Stijging met € 159 mln.:

• • De stichting Nidos heeft voor de betalingen in 2016 een mutatie ten opzichte van 2015 van € 162 mln., te verklaren door de toestroom asielzoekers.

Niet uit de balans blijkende verplichtingen en bestuurlijke verplichtingen

Raad voor Rechtsbijstand

De Raad voor Rechtsbijstand heeft een vordering van € 272,6 miljoen (stand 31 december 2015) op het Ministerie van VenJ die samenhangt met de verplichting in haar balans voor het deel van de afgegeven toevoegingen dat nog niet is vastgesteld. De vordering loopt de laatste jaren op. De commissie Wolfsen heeft onderzoek gedaan naar het stelsel van de rechtsbijstand en doet aanbevelingen om het stelsel beter beheersbaar en duurzamer te maken. Daarmee wordt het benodigde budget voor de rechtsbijstand zoveel mogelijk voorspelbaar. De kabinetsreactie naar aanleiding van het rapport van de commissie Wolfsen zal uiterlijk in het voorjaar 2016 aan de Kamer worden verstuurd.

Vordering inzake vakantiegelden Raad voor de Rechtspraak

De Raad voor de rechtspraak heeft sinds het boekjaar 2005 een vordering op het ministerie inzake de financiering van de te betalen vakantiegelden en sociale lasten. Bij het inwerking treden van het baten-lastenstelsel per 1 januari 2005 is overeengekomen dat ter financiering van deze verplichting op de openingsbalans van de RvdR een separate vordering wordt opgenomen en er door het Ministerie van VenJ geen aflossing op deze vordering zal plaatsvinden en ook geen rente wordt vergoed. Het betreft hier louter een boekhoudkundige vordering. De vordering bedraagt € 21,1 miljoen.

Schikkingen en transacties

Schikkingen en transacties van het Openbaar Ministerie worden met ingang van het boekjaar 2014 verantwoord op het moment van ontvangst van het kasbedrag. Mocht in de toekomst blijken dat ofwel in het kader van een artikel 12-procedure het OM over zal moeten gaan tot vervolgen en dat de transactie of schikking terugbetaald moet worden, ofwel naar de mening van het OM voldoende vaststaat dat in rechte afdwingbare rechten van derden voorgaan, zal OM het betreffende bedrag onverwijld terugbetalen. Op 31 december 2015 bedroeg het maximale risico van terugbetalen van schikkingen en transacties een bedrag van € 146 mln.

Egalisatie huisvesting

In de ministerraad van 4 december 2015 is besloten tot fusie van drie huisvestingsorganisaties van het Rijk tot het Rijksvastgoedbedrijf.

In 2016 is een aflossing van de egalisatieschuld vereist voor de specialties (bijzondere panden) van het Rijksvastgoedbedrijf waarvoor op dit moment nog een gebruiksvergoeding volgens SIVR/SEVR wordt betaald. Voor het Rijksvastgoedbedrijf is egalisatie via de balans niet meer toegestaan. Departementen en de betreffende taakorganisaties moeten om die reden voor 1 januari 2017 hun resterende egalisatieschuld voldoen aan het Rijksvastgoedbedrijf. Voor het ministerie VenJ betreft dit een bedrag van € 194,7 over de jaren 2017 en verder. De aflossing over het jaar 2016 is verwerkt in de gebruiksvergoeding voor 2016. De financiering van de schuld zal (merendeels) plaats vinden via een kasschuif. Niet duidelijk is wat het uiteindelijke effect is van de nieuwe prijssystematiek.

Arbeidsvoorwaarden Sector Politie 2015–2017 en Regeling landelijk sociaal statuut in verband met voorzieningen in de voorfase van de reorganisatie Politiewet 2012

Als gevolg van het onderhandelingsresultaat Arbeidsvoorwaarden Sector Politie 2015 – 2017 is er een verplichting aangegaan voor de hoogte van € 83,7 mln. Daarnaast is een verplichting aangegaan voor de hoogte van € 54,6 mln. ten behoeve van de voorfase personele reorganisatie.