Inleiding

Logius levert producten en diensten voor de digitale overheid. Daarnaast beheert Logius standaarden die alle overheidsorganisaties gebruiken in hun digitale dienstverlening en is Logius actief betrokken bij meerdere afsprakenstelsels. Logius levert diensten aan publieke dienstverleners, zodat zij onder meer veilig digitaal post kunnen versturen, meldingen uit basisregistraties kunnen ontvangen en hun toegankelijkheid kunnen toetsen. Logius werkt in het hart van de digitale overheid. Dankzij de Logiusdiensten kunnen burgers bijvoorbeeld online hun aangifte inkomstenbelasting doen door met DigiD in te loggen en hun gegevens te bekijken in MijnOverheid. Bedrijven kunnen gestandaardiseerd gegevens uitwisselen met de overheid en organisaties met een publieke taak. Daarbij zet Logius de behoefte van burgers en bedrijven centraal. De werkwijze van Logius is gericht op het flexibel en wendbaar kunnen inspelen op deze behoeften om de dienstverlening continue te verbeteren.

Wat is er bereikt in 2021

Burgers, bedrijven en publieke dienstverleners mogen erop vertrouwen dat Logius zorgt voor een beschikbare, veilige en toegankelijke digitale overheid die werkt voor iedereen. Logius bevindt zich in een dynamische omgeving en heeft in 2021 op het niveau van de organisatie, de dienstverlening en de bedrijfsvoering diverse veranderingen doorgevoerd en er is geïnvesteerd in de continuïteit, veiligheid en doorontwikkeling van de dienstverlening.

Continuïteit en veiligheid dienstverlening

Logius heeft er in 2021 weer voor gezorgd dat de dienstverlening voor iedereen beschikbaar, veilig en toegankelijk was. De beschikbaarheid van alle Logiusdiensten zijn boven de afgesproken normen gehouden. Ondanks de groeiende dreiging op de digitale infrastructuur door cyber- en DDos-aanvallen. Op verschillende vlakken is gewerkt aan het verhogen van de veiligheid. Een voorbeeld is dat inmiddels meer mensen DigiD met een hoger beveiligingsniveau gebruikt. Dit gaat vooral om het niveau 'substantieel', waarbij eenmalig via een geschikt identiteitsbewijs een mobiel apparaat aan de DigiD-app wordt gekoppeld.

Dienstverlening

Het gebruik van de Logiusdiensten is in 2021 verder toegenomen. Zo is het gebruik van DigiD gestegen van 403 miljoen authenticaties in 2020 naar 557 miljoen in 2021. De stijging kwam voor een belangrijk deel door het maken van test- en vaccinatieafspraken en het ophalen van testuitslagen en de QR-code in de CoronaCheck-app. De livegang van de CoronaCheck-app met DigiD-inlog zorgde voor een toename van 50% telefonisch contact met ons klantcontactcentrum tot een totaal van 873.448 oproepen. Burgers waardeerden de telefonische serviceverlening gemiddeld met een 8,3.

Er zijn diverse diensten verder doorontwikkeld. Eén van de voorbeelden is de aanpassing van DigiD Machtigen, zodat een hulpgever meerdere machtigingen in één keer kan aanvragen en de hulpgever meerdere machtigingen in één keer kan activeren. Een tweede voorbeeld is dat de Belastingdienst na overlijden van een persoon een machtigingsrelatie kan registreren, waarna de gemachtigde namens de overledene zaken kan regelen. Ook is Machtigen aangepast zodat mensen met een buitenlands inlogmiddel Machtigen kunnen gebruiken, waardoor zij als hulpgever ook digitaal kunnen handelen. Een doorontwikkeling van MijnOverheid is dat burgers berichten over de eigen buurt kunnen bekijken en dat woningeigenaren het energielabel van hun woning kunnen inzien en als pdf kunnen downloaden.

Organisatieontwikkeling en bedrijfsvoering

Voor het tweede jaar op rij is er vanwege de coronasituatie voor het grootste gedeelte thuis gewerkt. Ondanks deze situatie heeft Logius zich als organisatie in 2021 verder doorontwikkeld. Zo is er in 2021 volop verder gewerkt aan het implementeren van het Scaled Agile Framework (SAFe) binnen de organisatie: ‘SAFe bij Logius’. Daarnaast zijn voorbereidingen getroffen om Logius met Kennis- en Exploitatiecentrum Officiële Overheidspublicaties (KOOP) te vervlechten per 1 januari 2023. 

In 2021 heeft Logius vooruitgang geboekt in het professionaliseren en optimaliseren van de financiële en personele sturingsinformatie. Zo zet Logius stappen om op waarde te kunnen sturen én te verantwoorden. Bovendien is hard gewerkt aan het werven van medewerkers met een afstand tot de arbeidsmarkt en het in dienst nemen van externe medewerkers om de inclusiviteit en stabiliteit van het personeelsbestand te vergroten. In 2021 is de strategie voor nadere overeenkomsten voor Applicatiediensten vastgesteld om zo ook met de dienstverlening en infrastructuur meer wendbaar en flexibel te kunnen zijn.

Ontwikkelingen financiering GDI

Er is en wordt gewerkt aan een nieuwe governance- en financieringsstructuur voor Generieke Digitale Infrastructuur (GDI) dienstverlening, genaamd Meerjarenprogramma Infrastructuur Digitale Overheid (MIDO) waarbij het streven is om vanaf 1 januari 2023 te starten met het centraal financieren van de GDI-bouwstenen.

Staat van baten en lasten

Toelichting

Specificatie van de omzet

Hieronder is een tabel opgenomen met een uitsplitsing van de omzetten.

Op totaalniveau komt de realisatie € 3,3 mln. (1,4%) boven begroting uit, waarmee de realisatie op totaalniveau in lijn ligt met de begroting. Per dienstverlening en doorontwikkeling zijn er verschillende onder en overschrijdingen die divers van aard zijn.

Beheer en exploitatie

De omzet bij beheer en exploitatie is € 200,3 mln., € 11,4 mln. hoger dan de begroting ad € 188,9 mln.. Ten opzichte van 2020 is de omzet toegenomen met € 14,0 mln. (2020: € 186,3 mln.). Dit komt overwegend door hogere kosten DigiD, DigiD Machtigen, MijnOverheid en Haagse Ring.

Bij DigiD zijn de totale kosten € 7,1 mln. boven begroting uitgevallen. Door het hoger aantal authenticaties zijn de sms-, porto en printkosten toegenomen. Deze kostentoename is relatief beperkt ten opzichte van het aantal authenticaties, dat is toegenomen van 403 miljoen naar 557 miljoen. Hierdoor is het tarief DigiD met € 0,11 ruim lager uitgevallen ten opzichte van het vastgestelde tarief van € 0,14.

Bij de Digipoort zijn de kosten € 0,6 mln. boven de vastgestelde begroting uitgevallen. Voor € 0,4 mln. komt dit door later met afnemers overeengekomen meerwerk. De realisatie verschilt weliswaar per domein. Bij SBR ligt de realisatie boven begroting en bij Financiële Stromen, Sociaal en e-Factureren is sprake van onderbesteding. Bij de dienstverlening MijnOverheid incl. Berichtenbox is in de begroting € 35,6 mln. opgenomen. Later is dit in samenspraak met de afnemers bijgesteld naar € 38,4 mln. De realisatie ligt op € 38,5 mln. De realisatie ligt hiermee in lijn met de bijgestelde begroting. Voor DigiD Machtigen ligt de realisatie op € 17,4 mln., waarmee de kosten licht hoger zijn uitgevallen. Bij de Stelseldiensten zijn de kosten in lijn met de begroting gerealiseerd. De kosten voor Haagse Ring en Netwerkdiensten ad € 10,2 mln. zijn € 1,3 mln. boven begroting. Dit komt door hogere facturatie van SSC-ICT en het ministerie van Defensie. Bij het Bureau Forum Standaardisatie (BFS) lag de realisatie € 0,6 mln. boven de begroting. De opdrachtovereenkomst heeft een looptijd van vier jaar en loopt tot en met 2021. Op het totaal van de overeenkomst liggen de kosten onder het overeengekomen totaalbudget 2018-2021.

Bij de overige opdrachten bedraagt de realisatie € 30,8 mln., waarmee het € 1,5 mln. onder begroting is uitgevallen. Deze lagere realisatie is het gevolg van het saldo van verschillende onder- en overschrijdingen van de overige beheer- en exploitatie opdrachten.

Doorontwikkeling

Bij de doorontwikkelopdrachten is een onderuitputting te zien van € 8,1 mln., de realisatie bedraagt in totaal € 38,8 mln. tegen € 47 mln. begroot. Opdrachten met de grootste realisatie zijn het programma Federatief Berichtenstelsel (€ 9,7 mln.), Vrijwillig Machtigen (€ 4,6 mln.), Herbouw Digipoort (€ 4,5 mln.) en Platformontwikkeling (€ 3,5 mln.).

Bij de overige doorontwikkeling is via opdrachtovereenkomsten een lagere toekenning gedaan waarmee de opdrachtwaarde is verlaagd naar € 9,8 mln. De realisatie is uitgekomen op een totaal van € 6,3 mln. De lagere realisatie zit grotendeels bij de onderdelen van het programma eID.

Omzet moederdepartement

De omzet moederdepartement is begroot op € 72,0 mln. De realisatie is € 0,4 mln. lager dan begroot. Hiermee ligt de realisatie in lijn met de begroting. Van het moederdepartement zijn er in 2021 geen bijdragen ontvangen waar geen prestatie tegenover staat.

Omzet overige departementen

De omzet overige departementen was begroot op € 124,4 mln. De realisatie is € 16,8 mln. hoger dan begroot. Dit wordt met name veroorzaakt door een hogere omzet bij DigiD en in beperktere mate bij MijnOverheid en DigiD Machtigen.

Omzet derden

De omzet derden is € 26,0 mln. waarmee deze € 13,5 mln. lager is dan begroot. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door lagere realisatie bij DigiD en DigiD Machtigen. En deels doordat enkele afnames van derden financieel worden afgerekend door tussenkomst van het moederdepartement.

Bijzondere baten

De bijzondere baten van circa € 0,8 mln. zijn ontstaan als gevolg van vrijval van transitorische posten (kortlopende schulden voor ontvangen diensten waarvan de betaling nog moest worden gedaan) uit 2020.

Personele kosten

Tot de personele kosten zijn gerekend de lonen en salarissen van eigen personeel, de kosten van inhuur en overige personeelskosten. Deze capaciteit aan medewerkers is nodig voor het kunnen uitvoeren van alle geplande activiteiten. De begrote kosten voor capaciteit hangen samen met de begrote en gecontracteerde omzet. Voor het merendeel van de dienstverlening geldt dat de werkelijke kosten worden afgerekend. Dit houdt in dat wanneer werkzaamheden niet doorgaan dit invloed heeft op zowel de kosten als de omzet. De personele kosten zijn ten opzichte van 2020 met 6,6% toegenomen, het aandeel van de personele kosten van de totale kosten is met 1% gestegen en bedraagt in 2021 34%.

Ten opzichte van de begroting zijn de totale personeelskosten € 6,6 mln. hoger. De hogere realisatie is voor € 4,8 mln. het gevolg van aanvullende opdrachtenverstrekkingen. De kosten voor eigen personeel liggen € 2,0 mln. onder begroting. De gemiddelde bezetting was met 382 fte lager dan het gemiddeld begrote aantal van 397 fte. De kosten voor inhuur liggen met € 8,6 mln. boven begroting. Onder andere de gemiddelde bezetting was met 221 fte hoger dan het begrote aantal van 195 fte. Daarnaast lagen de gemiddelde inhuurtarieven boven de gemiddeld begrote inhuurtarieven. En worden er gemiddeld meer werkuren gemaakt per medewerker, wat mogelijk een corona gerelateerd effect is.

Materiële kosten

De materiële kosten van € 161,4 mln. zijn € 0,6 mln. lager dan begroot. De lagere kosten zitten voornamelijk op de overige doorontwikkeling. Waarbij onder andere de kostenrealisatie op Herbouw Digipoort en de diverse onderdelen van Programma eID lager zijn uitgevallen.

De materiële kosten bestaan uit kosten voor beheer en exploitatie, doorontwikkeling en overige kosten van de dienstverlening (€ 150,5 mln.) en kosten voor bedrijfsvoering (€ 10,9 mln.). De kosten voor de dienstverlening zijn voornamelijk ICT-kosten die aan private partijen worden betaald voor infrastructuur, applicatiebeheer, licenties, migraties, ontwikkelkosten, sms-dienstverlening, servicedesks, veiligheidsmaatregelen, testen, audits en benchmarks. De kosten voor de bedrijfsvoering betreffen voornamelijk kosten voor huisvesting, ICT, werkplekkosten en overige bedrijfsvoeringaspecten.

Afschrijvingen en Rentelasten

Logius heeft in 2021 zelf geen investeringen gedaan, maar heeft deze uitbesteed aan de markt. Hierdoor is er in 2021 geen gebruik gemaakt van de leenfaciliteit.

Saldo van baten en lasten

Het resultaat van Logius over 2021 bedraagt circa € 2,0 mln. negatief. Dit is ontstaan door een negatief resultaat op projecten van circa € 3,3 mln., waarvan € 3 mln. betrekking heeft op de dienstverlening Standaard Platform inclusief Centraal Aansluitpunt en voor € 0,3 mln. op MijnOverheid Berichtenbox. Logius heeft de dienstverlening Standaard Platform inclusief Centraal Aansluitpunt op 1 juli 2020 overgenomen van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Ten tijde van de overname was het platform meerdere jaren verlieslatend wat doorgewerkt heeft in 2021. Daarnaast is een positief resultaat van circa € 0,8 mln. ontstaan als gevolg van vrijval van transitorische posten uit 2020. En een positief resultaat van € 0,6 mln. op de dekking van kosten bedrijfsvoering en personeel. Het resultaat wordt ten laste van het eigen vermogen gebracht.

Balans

Toelichting

Debiteuren

De post debiteuren betreft alle openstaande verkoopfacturen per 31 december 2021. Het gaat grotendeels om facturen aan opdrachtgevers over het laatste kwartaal 2021, te weten het moederdepartement € 3,3 mln., overige departementen € 2,2 mln. en derden € 0,5 mln.

Overige vorderingen en overlopende activa

De post overige vorderingen en overlopende activa bedraagt € 47,2 mln. Dit betreft voornamelijk posten van projecten waarbij de werkzaamheden in 2021 hebben plaatsgevonden die nog moeten worden afgerekend met opdrachtgevers (€ 39,2 mln.). En projecten die doorlopen in 2022 (€ 6,8 mln.). Het totaal is onder te verdelen naar moederdepartement € 27 mln., overige departementen € 16,3 mln. en derden € 3,9 mln.

Liquide middelen

De liquide middelen van € 88,4 mln. betreffen bijdragen van het moederdepartement, overige departementen en derden. Deze bijdragen bestaan uit de voorschotten 2021 voor werkzaamheden die doorlopen in 2022, de voorschotten eerste kwartaal 2022 en de nog te verrekenen overschotten 2021.

Eigen vermogen

Het eigen vermogen is onder de toegestane maximumomvang van 5% van de gemiddelde jaaromzet over drie jaar, zijnde € 11,2 mln. Het eigen vermogen was ultimo 2020 € 7,2 mln. Het negatieve resultaat van € 2,0 mln. wordt ten laste van het eigen vermogen gebracht. Daarmee bedraagt het eigen vermogen ultimo 2021 € 5,2 mln.

Crediteuren

De post crediteuren van € 18,5 mln. bestaat uit alle openstaande facturen per 31 december 2021 waarvan de prestatie per balansdatum is geleverd. Het merendeel betreft geleverde prestaties in het laatste kwartaal 2021, onder te verdelen naar moederdepartement € 15,0 mln., overige departementen € 0,6 mln. en derden € 2,9 mln.

Belastingen en premies sociale lasten

Van de omzet komt 10,9% van derden, voor dit deel van deze omzet is Logius vanaf 2018 BTW-plichtig. De sociale lasten van opgebouwd vakantiegeld en eindejaarsuitkering in 2021 zijn opgenomen in de post overige verplichtingen en overlopende passiva.

Overige schulden en overlopende passiva

De post overige schulden en overlopende passiva bestaat voornamelijk uit nog te ontvangen facturen van leveranciers en vooruitgefactureerde voorschotten. Het aandeel van het moederdepartement in de overlopende schulden en overlopende passiva is € 37,7 mln., van overige departementen € 42,3 mln. en van derden € 37,0 mln.

Kasstroomoverzicht

Toelichting

De kasstroom uit operationele activiteiten heeft betrekking op de dagelijkse bedrijfsvoering en is hoger dan begroot namelijk € 21,1 mln. Zowel de totaal ontvangsten en uitgaven operationele kasstroom zijn hoger dan begroot (respectievelijk € 25,3 mln. en € 4,2 mln. hoger). In 2021 zijn er geen investeringen gepleegd. De begrote investeringskasstroom en financieringskastroom was opgenomen vanwege het mogelijk activeren van de herbouw Digipoort. In 2021 is dit niet toegepast vanwege het financieren vanuit ICM middelen.

Doelmatigheidsindicatoren

Toelichting

• – Verloop kostprijs MijnOverheid; De kostprijs van MijnOverheid is gebaseerd op de kosten MijnOverheid (buiten de btw) gedeeld door het aantal berichten (netto). In de rijksbegroting is een tarief van € 0,40 opgenomen. In de Programmeringsraad Logius is het tarief verhoogd en gesplitst naar MijnOverheid Gegevens van € 0,16 en MijnOverheid Berichten van € 0,32. De realisatie in 2021 voor MijnOverheid Gegevens ligt op € 0,17 en MijnOverheid Berichten op € 0,32 per bericht.

• – Verloop kostprijs DigiD; De kostprijs van DigiD is gebaseerd op de kosten DigiD (buiten de btw) gedeeld door het aantal authenticaties (netto).

• – Verloop kostprijs DigiD Machtigen; De kostprijs van DigiD Machtigen is gebaseerd op de kosten DigiD Machtigen (buiten de btw) gedeeld door het aantal authenticaties (netto).

• – Tarieven worden op gehele centen naar boven afgerond.

• – Verloop uurtarief; Het verloop uurtarief is hoger dan begroot, namelijk

  € 90,97. Dit hogere uurtarief is voornamelijk te verklaren door een andere mix van intern en extern personeel dan bij de begroting is ingeschat.

• – Fte totaal (excl. externe inhuur); De bezetting per jaareinde 2021 is 394 fte. Dit is 56 fte’s lager dan begroot.

• – Klanttevredenheid; Logius organiseert onderzoeken naar klanttevredenheid met betrekking tot de prestaties betreffende de dienstverlening. In 2021 heeft vanwege Covid-19 geen klanttevredenheidsonderzoek (KTO) plaatsgevonden.

• – Medewerkerstevredenheidonderzoek; In 2021 is een medewerkerstevredenheidonderzoek onder de medewerkers van Logius uitgevoerd.

• – Benchmark; Logius doet jaarlijks mee met de Rijksbrede Benchmark.

• – Doorlichting BLA’s; De in 2021 geplande periodieke doorlichting van het Agentschap Logius is doorgeschoven naar 2022, zodat de evaluatie die uitgevoerd is door de directie Digitale Samenleving meegenomen kan worden in de doorlichting van Logius.

• – DigiD aantal authenticaties; Het aantal authenticaties DigiD was 557 miljoen (bruto). Dit is 205 miljoen. hoger dan opgenomen in de Rijksbegroting, Covid-19 heeft bijgedragen aan het stijgende gebruik van DigiD. Zo is DigiD gebruikt als inlogmiddel voor het plannen van een coronatest en het opvragen van testuitslagen.

• – MijnOverheid aantal berichten; Het aantal berichten MijnOverheid voor 2021 is 81 miljoen (bruto). Het aantal berichten is in de begroting te hoog ingeschat.

• – Digipoort aantal berichten; Het aantal berichten dat via Digipoort zijn verstuurd is in 2021 67 miljoen. De afname komt door de afsluiting van de Digipoort Handel & Transport eind 2020.

• – Beschikbaarheid eerstelijnsburgerondersteuning; In de periode van september tot en met december 2021, na de aankondiging van het 3G beleid, is het telefoon en e-mail aanbod sterk gestegen. Het aanbod lag aanzienlijk hoger dan dezelfde periode in 2020. Vanaf eind september werd burgers bij grote drukte gevraagd op een ander tijdstip terug te bellen. Dit heeft gezorgd voor een afname van de wachttijd in de wachtrij, maar kon het aanname level en service level niet helpen om binnen de norm te scoren.