De Kiesraad stelt uitslagen van landelijke verkiezingen vast en is een onafhankelijk adviesorgaan én kenniscentrum op het gebied van kiesrecht en het verkiezingsproces. De Kiesraad maakt zich daarbij sterk voor een robuust verkiezingsproces en betrouwbare verkiezingsuitslagen.

Verder ontwikkelt en beheert de Kiesraad de verkiezingssoftware die in de hele verkiezingsketen gebruikt wordt voor de kandidaatstelling en vaststelling van verkiezingsuitslagen en is de Raad het kennis- en informatiepunt over kiesrecht en verkiezingen. Gemeenten, provinciale griffies, politieke partijen, kiezers en media kunnen het gehele jaar vragen over het verkiezingsproces stellen.

De minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) is verantwoordelijk voor het beheer van de begroting van de Overige Hoge Colleges van Staat, de Kabinetten van de Gouverneurs en de Kiesraad. De colleges voeren zelf het beheer over hun begroting of hun begrotingsdeel. Over de inhoud van dit beheer zijn in artikel 4.4 lid 4 van de Comptabiliteitswet 2016 afspraken vastgelegd (de zogenoemde beheerafspraken) tussen de minister en de colleges, waarin recht gedaan wordt aan hun staatsrechtelijke positie.

Centraal stembureau bij Europees Parlementsverkiezing

Voor de verkiezing van de Nederlandse leden voor het Europees Parlement op 6 juni 2024 was de Kiesraad het centraal stembureau en voerde als zodanig taken uit op het terrein van kandidaatstelling en uitslagvaststelling.

Aanduidingen

De Kiesraad registreerde in 2024 9 aanduidingen in het register voor de Europees Parlementsverkiezingen. Bij alle aanduidingen werd ook een logo geregistreerd. Daarnaast werd bij 6 reeds geregistreerde aanduidingen een (nieuw) logo geregistreerd. In totaal waren er voor de Europees Parlementsverkiezing van 6 juni 2024 27 aanduidingen van politieke groeperingen geregistreerd.

In het register voor de verkiezingen van de Tweede Kamer zijn 3 nieuwe aanduidingen geregistreerd. Bij 1 van deze 3 aanduidingen is ook een bijbehorend logo geregistreerd. In het register voor de Eerste Kamerverkiezingen werden geen nieuwe aanduidingen geregistreerd.

Uit het register voor de Tweede Kamerverkiezingen zijn in 2024 42 aanduidingen geschrapt. Dit betrof aanduidingen waarvoor bij de laatste Tweede Kamerverkiezing geen geldige kandidatenlijst is ingeleverd. Uit het register voor de Europees Parlementsverkiezingen zijn 6 aanduidingen geschrapt. 5 van deze aanduidingen werden geschrapt vanwege het niet inleveren van een geldige kandidatenlijst.

Kandidaatstelling

In totaal leverden 21 groeperingen kandidatenlijsten in bij de Kiesraad. 3 partijen hadden herstelbare verzuimen. Het gaat dan bijvoorbeeld om ontbrekende stukken. Al deze verzuimen zijn hersteld.

De Kiesraad verklaarde de kandidatenlijst van JEZUS LEEFT ongeldig. JEZUS LEEFT tekende beroep aan tegen deze beslissing van de Kiesraad. De Raad van State oordeelde het beroep ongegrond. Uiteindelijk namen 20 politieke groeperingen deel aan de Europees Parlementsverkiezing op 6 juni, met in totaal 497 kandidaten.

Uitslagvaststelling

De Kiesraad stelde op 19 juni 2024 de officiële uitslag van de Europees Parlementsverkiezing vast.

Benoemingen

De Kiesraad benoemt nieuwe leden wanneer er vacatures ontstaan in de Eerste Kamer, de Tweede Kamer en het Europees Parlement. In 2024 heeft de verkiezing voor het Europees Parlement plaatsgevonden, waarna op basis van de verkiezingsuitslag kandidaten zijn benoemd. Dit betrof de benoeming van 31 leden. 2 leden zijn benoemd na het vaststellen van de verkiezingsuitslag, nadat 2 kandidaten hun benoeming tot lid niet wensten aan te nemen.

Naast reguliere benoemingen kan er ook tijdens de zittingsperiode een vacature ontstaan. De Kiesraad benoemt voor deze ontstane vacatures ook kandidaten. In 2024 werden 21 Tweede Kamerleden benoemd in een niet-reguliere benoeming, alle benoemingen betroffen benoemingen in tussentijdse vacatures. Het merendeel van de benoemingen kwam voort uit het doorstromen van Kamerleden naar het kabinet.

In de Eerste Kamer vonden 3 benoemingen plaats. Dit waren alle drie tussentijdse vacatures. In het Europees Parlement benoemde de Kiesraad één lid in een tussentijdse vacature.

Aantal tussentijdse en tijdelijke benoemingen

Informatiepunt Verkiezingen

In verkiezingstijd stelt de Kiesraad samen met het ministerie van BZK het Informatiepunt Verkiezingen in. Bij dit Informatiepunt kunnen kiezers, gemeenten, politieke partijen en anderen terecht met vragen over kiesrecht en verkiezingen. In aanloop naar de Europees Parlementsverkiezing in juni was het Informatiepunt Verkiezingen actief van 3 januari 2024 tot en met 28 juni 2024. Er zijn in 2024 in totaal 2.159 vragen gesteld aan het Informatiepunt.

Ondersteuning gemeenten

De Kiesraad heeft gemeenten ondersteund bij de organisatie van de Europees Parlementsverkiezing met onder meer instructiemateriaal en verschillende bijeenkomsten.

Adviezen

De Kiesraad heeft in 2024 geadviseerd over de evaluatie van de verkiezing van de Tweede Kamer van 22 november 2023 en de Europees Parlementsverkiezing van 6 juni 2024. Ook bracht de Kiesraad een advies uit over de evaluatie van het experiment met een nieuw stembiljet. Daarnaast is advies uitgebracht over het wetsvoorstel Met één stem meer keus, dat een kiesstelselhervorming voorstelt. Verder adviseerde de Kiesraad over een voorgestelde wijziging van het Kiesbesluit programmatuur verkiezingsuitslagen en bracht de raad een nader advies en een uitvoerbaarheidstoets uit over digitalisering van de kandidaatstellingsprocedure. Tot slot bracht de Kiesraad een aanvullend advies uit over het vereenvoudigen van de modellen (processen-verbaal en corrigenda), voortbouwend op zijn advies over de modellen uit 2023.

Beroepszaken

In 2024 werd twee keer beroep ingesteld tegen de Kiesraad in zijn functie als centraal stembureau. In deze beroepszaken trad de Kiesraad als verweerder op.

Daarnaast was de Kiesraad als extern deskundige betrokken bij vier andere beroepszaken, waarvan er één werd ingetrokken. Hierbij verstrekte de Raad inlichtingen op verzoek van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State.

Verkiezingssoftware

Bij de verkiezingen maken politieke partijen, gemeenten, hoofdstembureaus en centraal stembureaus gebruik van Ondersteunende Software Verkiezingen (OSV 2020) voor de kandidaatstelling en de berekening van de uitslag. In 2024 is de Kiesraad begonnen met ontwikkelen van nieuwe programmatuur voor de berekening van de uitslag van de verkiezingen en de zetelverdeling.

Ontwikkeling naar verkiezingsautoriteit

Het kabinet is voornemens de Kiesraad nieuwe taken en verantwoordelijkheden te geven, met het oog op toekomstbestendige robuuste verkiezingen. De wetgeving die de grondslag van deze nieuwe taken vormt bestaat uit 2 delen: de Wet programmatuur verkiezingsuitslagen en de Wet kwaliteitsbevordering uitvoering verkiezingsproces.

De Kiesraad wordt verantwoordelijk voor het beschikbaar stellen, de betrouwbare werking en de beveiliging van de programmatuur die in de hele verkiezingsketen wordt gebruikt bij het berekenen en vaststellen van verkiezingsuitslagen. Gemeenten worden verplicht om deze programmatuur te gebruiken.

De Kiesraad krijgt een kwaliteitsbevorderende rol bij verkiezingen. De Kiesraad ondersteunt gemeenten bij de organisatie van verkiezingen, bewaakt de kwaliteit tijdens de verkiezingen en evalueert na afloop van de verkiezingen.

Ook wordt de wettelijke adviestaak van de Kiesraad uitgebreid. De Kiesraad krijgt de bevoegdheid om breder dan alleen over uitvoeringstechnische aangelegenheden te adviseren.

In 2024 heeft de Kiesraad zich voorbereid op deze nieuwe taken en bevoegdheden door het organiseren van ronde tafelgesprekken met gemeenten, burgemeesters, gemeentesecretarissen en projectleiders verkiezingen. Doel hiervan was de gezamenlijke voorbereiding van het samenwerkingsplan dat de Kiesraad begin 2026 vaststelt. Rondom software ontwikkeling is er overleg geweest met samenwerkingsgroepen met vertegenwoordigers van gemeenten en koepels VNG en NVVB.

Uitgaven

Kiesraad

De vastgestelde begroting van de Kiesraad bedroeg in 2024 € 10,2 mln. Hieraan werd bij de eerste suppletoire begroting € 0,5 mln. loon- en prijsbijstelling toegevoegd en de eindejaarsmarge.

Bij de tweede suppletoire begroting werd in totaal € 2 mln. toegevoegd. Deze gelden zijn overgeboekt vanaf de begroting van het ministerie van BZK voor personele ondersteuning van de transitie van de Kiesraad naar verkiezingsautoriteit.

Tevens heeft er ten behoeve van het budget voor 2025 een kasschuif plaatsgevonden van € 2,6 mln. Dit als gevolg van het in 2023 wegvallen van het contract met een marktpartij en het nadien gekozen traject voor het modulair ontwikkelen van de functionaliteiten van de programmatuur.

De Kiesraad heeft een meerjarige negatieve bijstelling van een verplichting over de jaren 2024 t/m 2027 (zie de toelichting negatieve bijstelling verplichting in de BVP) in zijn geheel afgeboekt op de verplichtingenstand van 2024. Daarom loopt de verplichtingenstand in 2024 niet meer in de pas met de daadwerkelijk aangegane verplichtingen in het jaar 2024.

Het totale budget voor de Kiesraad in 2024 bedroeg € 10,2 mln. Van dit totale budget is € 9,9 mln. uitgegeven.