Het bewerkstelligen van een merkbare positieve verandering in het leven van de burgers in de Caribische delen van het Koninkrijk door te ondersteunen bij het creëren van een betrouwbare en goed functionerende overheid, het verbeteren van de arbeidsmarkt, het versterken van de bestaanszekerheid, de zorg en de rechtsstaat. Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) draagt daaraan bij middels het versterken van de uitvoeringskracht, het inzetten van kennis en expertise en het coördineren van de inzet van het Rijk.

De minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties is verantwoordelijk voor:

Stimuleren

• – De minister ondersteunt waar gewenst en mogelijk de Caribische delen van het Koninkrijk bij de uitvoering van taken door middel van technische assistentie en het delen van kennis.

• – De minister ondersteunt waar gewenst en mogelijk de Caribische delen van het Koninkrijk bij de uitvoering van taken door middel van praktische samenwerking en het opzetten van samenwerkingsovereenkomsten.

• – De minister ondersteunt via de Tijdelijke Werkorganisatie (TWO) maatregelen op diverse gebieden met betrekking tot de sociaal economische structuur, zoals de kwaliteit en kosteneffectiviteit van de overheid, de arbeidsmarkt, zorg, onderwijs, en veiligheid.

Regisseren

• – De minister coördineert de rijksbrede inzet in Caribisch Nederland en bevordert de integrale samenwerking.

• – De minister is verantwoordelijk voor het bevorderen van goed bestuur in Caribisch Nederland.

• – De minister geeft invulling aan zijn taken zoals omschreven in de Rijkswet financieel toezicht Curaçao en Sint Maarten (Rft), Landsverordening Aruba financieel toezicht (LAft), het protocol Afspraken tussen de regeringen van Aruba en Nederland over de openbare financiën van Aruba en het protocol Aruba-Nederland 2019-2021.

• – De minister houdt financieel toezicht op de openbare lichamen op basis van de Wet financiën openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba (FinBES).

• – De minister monitort de uitvoering van de hervormingen en ontwikkelingen uit de landspakketten via de uitvoeringsagenda's en voortgangs rapportages die periodiek door de Tijdelijke Werkorganisatie (TWO) en de landen worden opgesteld.

Onderlinge Regeling

Op 4 april 2023 is de Onderlinge Regeling ‘Samenwerking bij hervormingen’ ondertekend door de staatsecretaris van Koninkrijksrelaties en de minister-presidenten van de Aruba, Curaçao en Sint Maarten. De Onderlinge Regeling geldt in principe voor vier jaar. Daarna is er de mogelijkheid van verlenging met telkens maximaal twee jaar. In de preambule van de regeling zijn drie leidende beginselen voor de samenwerking bij de uitvoering van de Landspakketten vastgelegd, namelijk eigenaarschap, gelijkwaardigheid en gemeenschappelijkheid. De Tijdelijke Werkorganisatie (TWO) ondersteunt de Landen bij de uitvoering van de hervormingen. Dit doet zij gezamenlijk met de Uitvoeringsorganisaties, die in ieder van de Landen zijn ingesteld onder de minister-presidenten.

Commissie sociaal minimum Caribisch Nederland

Naar aanleiding van de adviezen van de Commissie sociaal minimum Caribisch Nederland heeft het kabinet in 2024 een belangrijke impuls gegeven aan het verbeteren van bestaanszekerheid op Bonaire, Sint Eustatius en Saba. De kern van het advies van de Commissie bestaat uit het verhogen van de inkomens en het verlagen van de kosten van levensonderhoud. Deze maatregelen zijn door het vorige kabinet toegelicht in de eerste reactie van 2 februari 2024. Hiervoor was in 2024 € 30 mln. beschikbaar en vanaf 2025 structureel € 32 mln. De Tweede Kamer is hierover geïnformeerd (Kamerstukken II 2023/2024, 36 410 IV, nr. 43 en Kamerstukken II 2023/2024,36600-IV-30).

Uitgaven

4.1 Curaçao, Sint Maarten en Aruba

Subsidies (regelingen)

Tijdelijke Werkorganisatie (TWO)

Voor de uitvoering van de maatregelen en hervormingen in de Landspakketten is na de invoering van de Onderlinge Regeling «Samenwerking bij Hervormingen» aan Aruba, Curaçao en Sint Maarten ongeveer € 8,8 mln. aan subsidies beschikbaar gesteld. Hieronder vallen bijvoorbeeld uitgaven voor de aanpak van Red Tape en vermindering van de Costs of Doing Business (€ 0,4 mln.), een subsidie voor het verstrekken van Agri leningen op Sint Maarten (€ 0,3 mln.) en implementatie van het zgn. Three Lines of Defence model om het financieel beheer van Aruba te verbeteren (€ 1,0 mln.). Mede vanwege vertraging in de uitvoering van projecten en een gebrek aan capaciteit op de landen, is hierop minder uitgegeven dan begroot.

Onderwijshuisvesting Curaçao

In het kader van het programma onderhoud scholen Curaçao, dat onderdeel is van het Landspakket Curaçao, heeft Nederland in totaal meerjarig € 30 mln. beschikbaar gesteld. In 2024 is hiervan € 2,5 mln. betaald aan het ministerie van Onderwijs, Wetenschap, Cultuur en Sport van Curaçao als onderdeel van de financiering van de tweede tranche scholen. Dit project heeft enige vertraging opgelopen bij het aanbestedigingsproces. Daarnaast was de staat van de huisvesting bij een aantal scholen slechter dan verwacht. Hierdoor waren aanpassingen noodzakelijk, waardoor het project verder werd vertraagd. Dit tezamen heeft ervoor gezorgd dat een gedeelte van het begrote bedrag nog niet is uitgegeven.

Opdrachten

Tijdelijke werkorganisatie (TWO)

Omdat TWO bij de invulling van de Onderlinge Regeling meer werkt met subsidies, is het aandeel van opdrachten substantieel afgenomen naar € 2,2 mln. Onder meer is een doorlichting van de Arubaanse overheid afgerond (€ 0,7 mln.). Het doel van deze doorlichting was het ontwikkelen van een afwegingskader. Dit afwegingskader helpt te bepalen wat wel en niet tot kerntaken van de Arubaanse overheid behoort.

Inkomensoverdrachten

Toeslagen op pensioenen NA

Het verschil tussen de stand begroting en de realisatie wordt veroorzaakt doordat er in de september suppletoire begroting diverse reallocaties naar artikel 4.2, artikel 6 en naar artikel 8 zijn geweest.

Bijdrage aan medeoverheden

Tijdelijke Werkorganisatie (TWO)

In 2024 is ongeveer circa € 1,9 mln. besteed aan bijdragen in het kader van de Landspakketten. Zo ging ook dit jaar geld naar het inhalen van achterstanden van de Arubaanse Belastingdienst (€ 554K), en ontving ICTU € 486K voor werkzaamheden voor de overheden van Curaçao, Aruba en Sint Maarten.

4.2 Caribisch Nederland

Subsidies

Subsidies Caribisch Nederland

In 2024 is ruim € 3.6 mln. aan subsidies uitgegeven ten behoeve van Caribisch Nederland. Het grootste deel van deze subsidies is verstrekt aan CARTAC, namelijk € 2 mln. Deze subsidies zijn ingezet voor het steunen van activiteiten van verschillende organisaties in het kader van de versterking van de bestuurs- en uitvoeringskracht en armoedebestrijding. Het gaat hierbij bijvoorbeeld om het Caribisch Uitwisselingsnetwerk van VNG International gericht op het versterken van bestuurlijke en ambtelijke capaciteit en expertise. Daarnaast gaat het om de Voedselbank en de activiteiten het programma van Unicef gericht op het bevorderen van positief opvoeden en participatie van jongeren.

Opdrachten

Versterken bestuurs- en uitvoeringskracht

De opdrachten voor Caribisch Nederland waren in 2024 gericht op het inhuren van beleids- en onderzoeksadvies en faciliteren van de samenwerking en uitwisseling, zo is afgelopen jaar de WolBES FinBES conferentie georganiseerd in Nederland waarbij een afvaardiging aanwezig was vanuit Caribisch Nederland.

Inkomensoverdrachten

Pensioenen en uitkeringen politieke ambtsdragers

Dit betreft de bijdragen die worden geleverd ten behoeve van pensioenen en wachtgelduitkeringen voor oud politici van Caribisch Nederland, en de herstelpremie ten behoeve van het Pensioenfonds Caribisch Nederland.

Bijdrage aan medeoverheden

Versterken bestuurs- en uitvoeringskracht

Om de bestuurs- en uitvoeringskracht van de openbare lichamen op Bonaire, Sint Eustatius en Saba te versterken zijn op basis van afspraken in de bestuurlijke akkoorden financiële bijdragen gegeven ter versterking van de bestuurskracht, organisatieontwikkeling van het bestuur en ambtelijk apparaat. Het gaat hierbij ondere andere om het werven van capaciteit op prioritaire thema’s en strategisch personeelsbeleid en het versterken van financieel beheer. Ook is aan het Openbaar Lichaam Sint Eustatius (OLE) is voor € 4,9 mln. aan bijzondere uitkeringen en een renteloze lening verstrekt voor de klif en een schikking met Eco Statia. De bijzondere uitkeringen en de renteloze lening zijn bedoeld voor het stabiliseren en tegengaan van verdere erosie van de klif aan de havenzijde van het eiland, omdat er nu sprake is van veiligheidsrisico’s. De uitwerking van de noodmaatregelen vergt meer tijd waardoor een deel van de klif middelen niet kon worden ingezet en is doorgeschoven naar latere jaren.

Ontvangsten

Dit betreft met name terugvorderingen naar aanleiding van vastgestelde beschikkingen.