De Dienst Justitiële Inrichtingen levert een bijdrage aan de veiligheid van de samenleving door de tenuitvoerlegging van vrijheidsstraffen en vrijheidsbenemende maatregelen en door de aan onze zorg toevertrouwde personen de kans te bieden een maatschappelijk aanvaardbaar bestaan op te bouwen.

Het negatieve exploitatieresultaat ad € 13,3 mln. wordt o.a. veroorzaakt door de toevoeging van de bijdrage voor de bedrijfsvoering aan het eigen vermogen, de gestegen kosten voor eigen personeel, ICT en inkoop Forensische Zorg.

Ten opzichte van de begroting realiseert DJI meer lasten en baten dan oorspronkelijk begroot. In zijn algemeenheid heeft de loon en prijsontwikkeling (LPO) van € 204,9 mln hier een belangrijk effect in. Daarnaast vindt realisatie binnen andere baten/lasten categorieën plaats dan begroot. Dit geldt bijvoorbeeld voor de personele kosten en afschrijvingslasten. Dit komt door een andere invulling van (personele) behoefte. Dit is bijvoorbeeld te zien bij externe inhuur en eigen personeel. Er is ten opzichte van de begroting een toename externe inhuur te zien. Dit wordt onder andere verklaard doordat DJI kampt met personele onderbezetting en meer inzet pleegt op werving waarvoor externe expertise is ingezet.Ook speelt mee dat in de realisatie specifieke grootboekrekeningen anders zijn gerubriceerd dan waar in de begroting rekening mee is gehouden Dit speelt onder andere bij overige personele lasten vanwege een stelwijziging die hier heeft plaatsgevonden.Andere belangrijke afwijkingen t.o.v. de begroting vallen op bij de bijzondere baten en baten als gevolg van vrijval van voorzieningen. Deze zijn bij het opstellen van de begroting niet te ramen en daarom in zijn geheel niet opgenomen.

Baten

Omzet moederdepartement

De stand van de departementale verantwoording volgens de diverse begrotingsartikelen in IBOS bedraagt in 2024 € 3.223 mln. Op deze stand is een aantal mutaties (+ € 8,2 mln.) als gevolg van mutaties in vooruitontvangen en terug te betalen bijdrage verantwoord. Daarnaast zijn er nog overige mutaties zoals het niet in de omzet moederdepartement opnemen van de mutaties van het eigen vermogen voor bijdragen van het moederdepartement in bedrijfsvoering (- € 47,2 mln.), en de terug te betalen OPF 2024 (- € 6,0 mln.) en nog te ontvangen OPF 2022/2024 (+ € 4,6 mln.). De via de bijdrage (IBOS) verrekende kosten voor DJI (+ € 1,9 mln.) dienen bij omzet te worden opgeteld.Deze mutaties leiden uiteindelijk tot omzet moederdepartement zoals deze in de Staat van baten en lasten is verantwoord.

Voor Gevangeniswezen, Vreemdelingenbewaring en Penitentiar Psychiatrische Centra is met het departement overeengekomen dat de financiering in 2024 plaatsvindt tegen een vaste capaciteit van 11.000 plaatsen.

Omzet overige departementen

Omzet derden

Opbrengsten arbeidHet betreft hier de bruto externe opbrengst van de arbeid en de winkels ten behoeve van de gedetineerden € 29,4 mln. (2023: € 27,3 mln.). De kosten van de arbeid zijn verdisconteerd in de programmakosten (inzet, grond- en hulpstoffen, kosten machines, onderhoudskosten etc.) en apparaatskosten voor wat betreft de personele inzet.

Overige omzet derdenDe andere opbrengsten zijn grotendeels gelijkgebleven in vergelijking met 2023. In 2024 zijn er geen afrekeningen inkoop forensische zorg geweest.

RentebatenDJI kent een positief saldo op de Rekening Courant.De rentebaten (€24,9 mln.) bestaan vooral uit de ontvangen rente op het saldo van de Rekening-Courant ministerie bij het Ministerie van Financiën in 2024.

Vrijval uit voorzieningenDe vrijval uit voorzieningen komt voort uit het actualiseren van voorzieningen. Indien het niet langer waarschijnlijk is dat een uitstroom van middelen noodzakelijk zal zijn om de verplichtingen af te wikkelen, valt de voorziening vrij (€ 2,9 mln.).

Bijzondere batenDe bijzondere baten bestaan voornamelijk uit een extra opbrengst van € 1,5 mln. uit verkoop/verhuur van voormalige DJI-panden. In 2024 is nog een paar correcties doorgevoerd in de post financiële vaste activa zodat de uitstaande leningen richting Pompe Stichting (Pro persona) en de Rooyse Wissel juist worden verantwoord. Dit levert een eenmalige bate op van € 0,6 mln..

Lasten

Apparaatskosten

a. Personele kosten

De kosten eigen personeel zijn in 2024 verantwoord voor een bedrag van € 1.418,7 mln. (2023: € 1.261,2 mln.). Het verschil tussen 2023 en 2024 wordt o.a. veroorzaakt door de CAO-verhoging van per 1-1-2024 1,5% en vanaf 1-7-2024 is het 9,7% gemiddeld. Tevens is er in mei en oktober 2024 nog éénmalig aan alle medewerkers een bedrag ad € 1.200 resp. € 800 uitbetaald. Dit heeft ook doorwerking in o.a. kosten IKB, sociale lasten en diverse premies. Daarnaast is de DJI bezig met een forse wervingscampagne. Hierdoor is er sprake van een stijging van het aantal personeelsleden met 471 FTE ten opzichte van 2023. De stijging van de kosten externe inhuur wordt grotendeels veroorzaakt doordat niet alle vacatures konden worden ingevuld met name op het gebied van psychiaters en beveiligingspersoneel.In 2024 heeft er een herrubricering van kosten en opbrengsten plaatsgevonden. Een deel van de overige personele kosten is onder de kosten voor eigen personeel opgenomen, de opbrengsten van detacheringen zijn onder de omzet verantwoord. De vergelijkende cijfers zijn hierop aangepast. Het financieel effect bedraagt voor 2024 € 127 mln. en voor 2023 € 112,5 mln.. Met deze stelselwijziging sluit de rubricering beter aan bij de definities zoals opgenomen in de Rijksbegrotings-voorschriften 2025.

b. Materiële apparaatskosten

De ICT kosten zijn gestegen vanwege de toegenomen kosten van JIO in verband met de loonstijging en materiële kosten. De bijdrage SSO’s betreft o.a. de Rijksbeveiligingsorganisatie, de dienstverlening van O&P Rijk inzake de bedrijfsartsen en de kosten van het RVB inzake de huur van kantoorpanden.

c. Materiële programmakosten

De kosten Forensische zorg zijn gestegen door een aanpassing van de transitieprestatie en aanpassing van de NZA tarieven over 2022 t/m 2024.

De stijging wordt onder meer veroorzaakt door investeringen in beveiligingssystemen.

Dotaties aan voorzieningen

De dotaties aan de voorzieningen hebben vooral betrekking op nieuwe instroom van medewerkers in de Substantieel Bezwarende Functies (SBF) -regeling (€ 38,0 mln.). Daarnaast is er als gevolg van actualisering van de overige voorzieningen die betrekking hebben op personele voorzieningen een bedrag ad € 5,5 mln. gedoteerd. Door uitbreiding van het af te wikkelen tijdvak is een extra bedrag ad € 1,7 mln. aan de voorziening Zorgkosten in detentie gedoteerd. Ook is er een nieuwe voorziening voor de passantenregeling TBS gevormd ad € 0,4 mln.).

Saldo van baten en lastenOver 2024 is een negatief exploitatieresultaat ad € 13,3 mln. gerealiseerd.

Toelichting op de debetzijde van de balans

In afwijking van de Regeling Agentschappen (art. 33) zijn in het verleden verstrekte leningen aan 2 stichtingen (particuliere zorginstellingen) opgenomen in de balans van 2023. De leningen zijn vanaf 1999 t/m 2005 aanvankelijk verstrekt als bouwsubsidie aan de Pompe Stichting (Pro persona) en aan de Rooyse Wissel. Vervolgens zijn deze omgezet in een lening. Het zijn verschillende leningen met uiteenlopende looptijden voor bouwprojecten van deze zorginstellingen. Jaarlijks wordt de rente en aflossing in rekening gebracht bij de desbetreffende organisaties. In 2023 heeft DJI besloten deze leningen op te nemen in de jaarrekening en te verantwoorden als financieel vast actief. In 2024 heeft DJI een correctie doorgevoerd op de beginstand van de leningen.

Er staan nog te vorderen incidentele posten uit oude jaren 2022/2023 open. Dit betreft een bedrag van € 1,9 mln. inzake de transitieprestatie en € 0,6 mln. doelmatigheid. De productmix ZZP/ EP 2024 bedraagt € 0,9 mln.. De te vorderen transitieprestatie 2024 is € 5,5 mln..

Toelichting op de creditzijde van de balans

Het eigen vermogen bestaat uit de exploitatiereserve en het onverdeelde resultaat uit het verslagjaar.

Op grond van de gemiddelde omzet over de jaren 2022, 2023 en 2024 bedraagt de maximaal toegestane stand van het eigen vermogen € 150,8 mln.. De berekening van het maximale eigen vermogen is gebonden aan een maximumomvang van 5% van de gemiddelde jaaromzet berekend over de laatste drie jaar (artikel 27 lid 4 c van de Regeling agentschappen).

De toevoeging door het moederdepartement bestaat uit mutaties in het eigen vermogen voor bijdragen in de bedrijfsvoering (€ 47,2 mln.).

Het exploitatieresultaat 2024 bedraagt € 13,3 mln. negatief en is verantwoord als onverdeeld resultaat 2024. Dit zal in 2025 ten laste van de exploitatiereserve worden gebracht.

Het bedrag dat boven de 5% norm van de exploitatiereserve uitkomt zal worden terugbetaald (€ 21,3 mln.).

Voorzieningen

De voorzieningen zijn in 2023 met een bedrag van circa € 6,1 mln. gestegen. Belangrijkste oorzaak van de stijging is de hoge instroom van medewerkers die gebruik maken van de SBF regeling vanuit de CAO Rijk. Er is ook uitstroom van medewerkers die gebruik maken van de VWNW regeling uit de CAO en uitstroom van medewerkers die opgenomen waren in de voorziening doorlopende salariskosten in verband met reorganisaties inzake het Masterplan in 2013 t/m 2015. Onder de reorganisatie-voorzieningen valt met name op de voorziening inzake te betalen suppletie voor medewerkers waarvoor een garantie geldt op het behoud van het salarisniveau voor de reorganisatie. Ook is een voorziening verantwoord voor medewerkers die uit dienst zijn gegaan met een vaststellingsovereenkomst. Tevens is een voorziening getroffen voor de Regeling Vervroegde Uittreding voortvloeiend uit de CAO afspraken 2022. De voorziening zorgkosten betreft de claim van zorgverzekeraars voor ten onrechte betaalde zorg voor gedetineerden. De voorziening passanten TBS is gevormd i.v.m. oplopende te betalen vergoedingen aan TBS gestelden die langer dan vier maanden in een GW (Gevangeniswezen) inrichting verblijven omdat er geen plek is in een TBS kliniek.

Crediteuren

De toename van het crediteurensaldo is o.a. te verklaren door nog niet betaalde posten van de Directie O&P van het ministerie van Binnenlandse Zaken.

Overige schulden en overlopende passiva

De stijging van de schuld wordt veroorzaakt door de toename van gespaarde uren in 2024. Daarnaast zijn de lonen in 2024 gestegen (9,7% gemiddeld) en is het IKB percentage van 16,37% naar 16,5% gewijzigd. Beide wijzigingen zijn van invloed op de hoogte van het uurloon, gebaseerd op het maandloon.

De grote mutatie bij de nog te betalen Forensische zorg wordt veroorzaakt door de aanpassing van de tarieven van het zorg-prestatie model door de NZA.

• – De stijging van de investeringen wordt o.a. veroorzaakt door aanschaffing van beveiligingssystemen;

• – De boekwaarde van de desinvesteringen heeft betrekking op desinvesteringen in 2024 van vrijwel volledig afgeschreven activa;

• – De stortingen in het eigen vermogen – bijdragen van het moederdepartement ten behoeve van de bedrijfsvoering - zijn als omzet begroot;

• – De stijging van het RC saldo is o.a. gelegen in de stijging van kosten die in 2024 niet geleid hebben tot uitgaven, bv. dotaties voorzieningen, stijging kortlopende schuld niet opgenomen vakantiedagen etc..

Toelichting Ten aanzien van de gerealiseerde kostprijzen doen zich ten opzichte van de begroting verschillende effecten voor.In algemene zin stijgen de kosten als gevolg van loon en prijsindexatie ten opzichte van de begroting 2024.Bij  een aantal producten (waaronder de direct inzetbare sanctiecapaciteit) sprake van een lager gerealiseerde capaciteit ten opzichte van de begroting. De lagere productie hangt mede samen met een lagere personele bezetting dan begroot. Bij deels gelijk blijvende kosten leidt dit bij deze producten tot een gemiddeld hogere prijs per eenheid dan begroot. Samenhangend met de veranderende doelgroep zijn er daarnaast naar verhouding meer zwaardere regimes en zorgzwaarte. Dit heeft een kostprijsverhogend effect gehad.