Bij het jaarverslag van 2023 besteedden departementen, op verzoek van de Tweede Kamer, aandacht aan resultaatbereik in relatie tot onderuitputting. Voor dit focusonderwerp werd een bijlage voorgeschreven. Vanwege de politieke actualiteit moet het onderwerp onderuitputting nu verplicht worden opgenomen in het beleidsverslag bij het jaarverslag over 2024.

Aan de hand van onderstaande tabel wordt de totale onderuitputting gepresenteerd. Daarbij worden de grootste en belangrijkste meevallende realisaties toegelicht.

Toelichting

Groningen In totaal is er voor artikel 5, een veilig Groningen met perspectief, € 451 mln minder gerealiseerd dan geraamd bij de Suppletoire Begroting September (SBS). De voornaamste reden is dat er € 149 mln minder is gerealiseerd bij de versterkingsoperatie voor het financieel instrument opdrachten. Bij Najaarsnota is een neerwaartse bijstelling gedaan van € 83 mln, omdat de bij voorjaarsnota verwachte hogere realisatie niet haalbaar is bleek. Zo zijn er minder adressen versterkt dan in eerste instantie verwacht omdat de aankondiging en implementatie van de Nij Begun Maatregelen zorgde voor vertraging van het versterkingsproces. Daarnaast is er bij versterken in eigen beheer (€ 86 mln). Er is in 2024 € 86 mln meer gerealiseerd dan was begroot, omdat de middelen voor versterken in eigen beheer pas bij de eerste suppletoire begroting zijn toegevoegd aan de EZK begroting. Tot slot is er onderuitputting bij vergoeding waarde daling van € 45 mln. De regeling waardedaling laat zich moeilijk ramen. De regeling wordt in tegenstelling tot verwachtingen uit de vorige meerjarenbegroting gecontinueerd. IMG gaat rechthebbende actief benaderen.

SDE - domeinBinnen het SDE-domein is er in totaal € 856 mln afgeboekt. Vanwege uitblijvende staatssteungoedkeuring door de Europese Commissie is de nadeelcompensatie voor de eigenaren van de kolencentrales in 2024 niet uitbetaald, dit bedraagt € 497 mln. Daarnaast heeft RVO terugontvangsten voor de SDE (€ 257 mln) in één keer verwerkt, terwijl verwacht was dat dit in meerdere tranches zou worden terugbetaald. Deze onderuitputting is teruggestort in de reserve Duurzame Energie.

Nationaal Groeifonds projecten EZKDeze onderuitputting is voor de NGF-projecten op de EZK-begroting die niet volledig tot uitputting zijn gekomen, dit betreft een bedrag van € 412 mln. Er is voor het project Groenvermogen € 93 mln aan onderuitputting geboekt. De verplichtingen en uitgaven zijn uiteindelijk lager dan eerder geraamd doordat de IMKE-regeling (onderdeel van GroenvermogenNL, Material Independence & Circular Batteries en SolarNL) later is geopend en sluit dan eerder aangenomen, waardoor verplichtingen en uitgaven grotendeels doorschuiven naar 2025. Een andere in 2024 voorgenomen regeling voor waterstofhubs wordt nu ook pas in 2025 gepubliceerd. Dit is ontstaan als gevolg van een vertraging in de uitvoering. Ook wordt er voor Circulaire Plastics € 64 mln aan onderuitputting geboekt. De reden hiervoor is dat de verplichtingen en uitgaven uiteindelijk lager zijn dan eerder geraamd doordat de Circular Plastics NL subsidieregeling in 2024 niet geheel is uitgeput. Moeilijke marktomstandigheden voor recyclaat, hebben geleid tot minder aanvragen dan oorspronkelijk verwacht. Daarnaast is voor het project Material Independence & Circulair Batteries een bedrag van € 58 mln afgeboekt. In verband van vertraging bij de start van dit NGF-project zijn er minder verplichtingen afgegeven. Deze verplichtingen worden gedeeltelijk begin 2025 aangegaan. Tot slot zijn er veel kleinere bedragen afgeboekt voor NGF projecten. Deze middelen zullen in het voorjaar 2024 weer worden opgevraagd doormiddel van de 100% eindejaarsmarge.

Klimaatfondsmiddelen EZKIn totaal is € 136 mln aan Klimaatfondsmiddelen van de EZK- begroting afgeboekt. Hiervan zijn de grootste posten, uitvoeringskosten klimaat medeoverheden (-€ 27 mln), ISDE- regeling (-€ 38 mln) en overige subsidies (-€ 13,9 mln). Voor uitvoeringskosten klimaat medeoverheden is de grootste reden voor onderuitputting dat een grote betaling aan Groningen (€ 13,8 mln) niet voor einde jaar kon worden betaald. Daarnaast is de uitputting voor het KF-deel van de ISDE lager dan verwacht. Hier speelt waarschijnlijk een rol dat er afnemende vraag is naar warmtepompen als gevolg van het afschaffen van de verplichting om over te stappen op een (hybride-)warmtepomp. Tot slot is de reden voor overige subsidies voornamelijk te vinden bij subsidies aan EBN. In 2024 zijn meerdere subsidiebeschikkingen verstrekt aan EBN voor deelname aan haalbaarheidsstudies van CO₂-opslagprojecten op de Noordzee. Per project werd afgelopen jaar door EBN een begroting opgesteld om de haalbaarheid vast te stellen. Een aantal projecten zijn pas einde van het jaar toegekend met een uitfinanciering over meerdere jaren. Bovendien wordt de subsidie niet in één keer volledig uitbetaald, maar volgt het voorschotritme de kosten die gedurende het project worden gemaakt.

Energiemaatregelen In 2023 zijn er middelen voor energiemaatregelen toegevoegd aan de EZK-begroting. Aan het einde van het jaar bleek er voor de Tegemoetkoming Energiekosten (TEK) minder middelen nodig te zijn dan geraamd, namelijk € 12,9 mln. Er zijn minder aanvragen geweest dan verwacht. Daar tegenover staat dat er € 35,6 mln meer is ontvangen bij de TEK dan verwacht. Doordat de energieprijzen lager uitvielen dan verwacht blijkt dat bij veel bedrijven een (deel) van de Tegemoetkoming Energiekosten (TEK) subsidie voorschot terugbetaald dient te worden. De RVO hanteert ruime terugbetalingsmogelijkheden van twee tot drie jaar, daarnaast zijn maatwerkafspraken mogelijk. Minder bedrijven dan verwacht hebben gebruik gemaakt van de ruime terugbetalingsmogelijkheden en hebben hun terug te betalen deel van het voorschot (grotendeels) in 2024 terugbetaald.

Indirecte kostencompensatie ETS Er is in 2024 minder verplicht en betaald dan geraamd bij Suppletoire begroting September (SBS) doordat er minder aanvragen zijn ingediend op de IKC ETS regeling dan verwacht, omdat productie (en dus energieverbruik) van alle aanvragers gezamenlijk lager lag. Waardoor er minder kosten hoefden te worden gecompenseerd.

PPS-toeslag Een aantal vaststellingen waarna tot betaling wordt overgegaan heeft niet plaatsgevonden in 2024 waardoor er minder budget is uitgegeven dan initieel geraamd (- € 24,2 mln) .

Demonstratieregeling Energie- en Klimaatinnovatie (DEI+) De DEI+ is gericht op de commercialisering van pilot- en demonstratieprojecten van energie- en klimaatinnovaties die een bijdrage kunnen leveren aan Nederlandse CO₂-reductieopgaven. Ten opzichte van de SBS minder gerealiseerd dan begroot (- € 23,1 mln). Er is gebleken dat een deel van het resterende budget niet gerealiseerd kon worden in 2024 (- € 20 mln). De oorzaak van de onderuitputting binnen het instrument DEI+ is dat er meerdere projecten vertraagd zijn en de eerder geplande mijlpalen van projecten niet worden behaald. De vertragingen en uitval van projecten hebben (groten)deels te maken met de uitdagende marktomstandigheden op het moment, zoals stijgende arbeids- en materialenkosten als gevolg van inflatie en schaarste.

Diverse ontvangsten Deze ontvangsten hebben voor een deel betrekking op doorberekening aan initiatiefnemers van energieprojecten van kosten die het Ministerie van EZK maakt in het kader van de Rijkscoördinatieregeling (RCR). Daarnaast worden ook de door het ministerie betaalde planschade-uitkeringen verhaald op deze initiatiefnemers. Ook de door RVO terugontvangen subsidievoorschotten worden ten gunste van dit budget begroot. De realisatie op deze ontvangsten is hoger dan geraamd in de SBS (+ € 279,3 mln). Dit wordt met name verklaard door de ontvangsten voor de SDE(+(++)) (+ € 272 mln). Dit betreffen terugvorderingen van eerder verstrekte middelen aan exploitanten die gebruik maken van de SDE. Verder zijn er meer ontvangsten gerealiseerd in 2024 vanwege correcties en terugvorderingen op uitgekeerde middelen voor het tijdelijk prijsplafond energie kleinverbruikers 2023.