Na de invoering van de nieuwe gerechtelijke kaart van Nederland is het nu tijd voor kwaliteitsverbetering, digitalisering en vereenvoudiging van processen binnen onze rechtsstaat. Daarmee willen we de kwaliteit en snelheid van onder meer de strafrechtketen en de rechtspraak toekomstbestendig te maken.

Versterking Prestaties strafrechtketen

De versterking van de ketenprestaties ligt op koers en de vaart zit er in. Om de kwaliteit van de ketenprestaties te verbeteren, werken politie en OM nauw samen om het aangifteproces te optimaliseren. Op dit moment krijgt al rond de 95% van de aangevers van woninginbraken en ruim 90% van de aangevers van straatroof en overvallen binnen twee weken een persoonlijke terugkoppeling.

Met hun ketenpartners hebben politie en OM de afhandeling van veelvoorkomende criminaliteit een sterke impuls gegeven door de landelijke invoering van de ZSM-werkwijze. Vanaf 1 januari 2015 zal Slachtofferhulp Nederland op de tien ZSM-locaties zeven dagen per week actief slachtoffers benaderen en hen waar nodig juridisch bijstaan en psychosociale of andere hulp aanbieden. Dit betekent dat maar liefst 100.000 slachtoffers per jaar kunnen worden bereikt. Een mooi voorbeeld van een betekenisvolle manier van werken in de strafrechtketen.

Met betrekking tot digitalisering zijn er concrete stappen gezet. Het streven is om vanaf 2016 de ketenorganisaties van de politie, dus aan de voorkant van de keten, tot en met de fase van executie voor een belangrijk deel digitaal met elkaar te laten communiceren.

Een grote slag is verder gemaakt in het inzichtelijk maken van de prestaties van de strafrechtketen via de strafrechtketenmonitor. In de komende jaren wordt de monitor stap voor stap uitgebreid. De monitor geeft ketenorganisaties steeds meer greep op de prestaties. Zo wordt het gemakkelijker verbeteringen te treffen.

De modernisering van het Wetboek van Strafvordering komt op stoom. Vóór het zomerreces van 2015 ontvangt de Tweede Kamer een contourennota waarin de hoofdlijnen van het nieuwe Wetboek uitvoerig zullen worden toegelicht. Het gaat bij deze modernisering om een complexe operatie, waarbij negentien wetsvoorstellen aan de huidige tijd worden aangepast. Iedereen die bij het strafrecht betrokken is of zich erbij betrokken voelt – advocaten, rechters, officieren van justitie, maar ook anderen die zich bezighouden met opsporing en berechting – zullen mee kunnen praten en denken over de inhoud van het nieuwe Wetboek van Strafvordering. De parlementaire afronding zal naar verwachting eind 2016 zijn beslag krijgen.

Uitvoeringsketen Strafrechtelijke Beslissingen

Een wezenlijk onderdeel van de strafrechtsketen betreft de tenuitvoerlegging. Naar verwachting treedt het wetsvoorstel herziening tenuitvoerlegging strafrechtelijke beslissingen in 2015 in werking. Daarmee verschuift de verantwoordelijkheid voor de tenuitvoerlegging van straffen van het Openbaar Ministerie naar de Minister van Veiligheid en Justitie.

Om een daadkrachtige manier invulling te geven aan deze verantwoordelijkheid is het Administratie- en Informatiecentrum Executie (AICE) bij het CJIB ingericht. In 2015 wordt informatie vanuit het AICE ontsloten naar Politie, DJI en reclasseringsorganisaties (3RO) waardoor de executietaken nog sneller en beter ter hand kunnen worden genomen.

Daarnaast worden in 2015 maatregelen genomen ter verbetering en versnelling van de executie van financiële sancties. Ook de verwerking van contante of pinbetalingen van boetes wordt verbeterd door de plaatsing van betaalvoorzieningen door heel Nederland.

Verder zijn de inspanningen, onder meer, gericht op de aanpak van openstaande vrijheidsstraffen. Enerzijds door de opsporing van gezochte veroordeelden maar ook met name door het voorkomen van nieuwe openstaande vrijheidsstraffen. Maatregelen zijn daarbij gericht op beperking van de uitval in de executiefase zoals verhoging van de effectiviteit van voorlopige hechtenis in combinatie met snelrecht en verbetering van de Basisregistratie Persoongegevens (BRP).

Verbeterde rechtsgang

Civielrechtelijke procedures worden vereenvoudigd en gedigitaliseerd. In 2015 is voor alle rechtzoekenden e-kanton beschikbaar. Naar verwachting komt de wet in 2015 in het Staatsblad, zodat die direct in werking kan treden als het digitale systeem gereed is. Daarna volgt de landelijke invoering van de verbeterde en gedigitaliseerde rechtsgang binnen de verschillende civielrechtelijke en bestuursrechtelijk rechtsgebieden.

Modernisering toezicht

Er is wetgeving in de maak voor het notariaat, de gerechtsdeurwaarders en de advocatuur die de doorbelasting regelt van de kosten van de toezichthouder, het Bureau Financieel Toezicht (BFT) en tuchtrechtspraak. Kosten, die nu voor rekening van de overheid komen. Daarnaast realiseert de Wet positie en toezicht advocatuur een modernisering van het toezicht op de advocatuur, met uitbreiding van de toezichtsbevoegdheden van de lokale dekens en eindverantwoordelijkheid voor dit toezicht van het College van toezicht van de Nederlandse Orde van Advocaten (NOvA). De landelijke deken krijgt tevens de bevoegdheid om aanwijzingen te geven aan de lokale dekens, gehoord de andere leden van het college van toezicht.

Stelselvernieuwing rechtsbijstand

De eerste maatregelen voor vernieuwing van het stelsel van gesubsidieerde rechtsbijstand zijn gepland voor 1 januari 2015. De vernieuwing van het systeem brengt dit stelsel bij de tijd en vergroot de financiële beheersbaarheid ervan. Het levert tegelijkertijd een structurele besparing op van € 85,1 miljoen per 2018. Met de stelselvernieuwing is een nieuwe balans gevonden in de taak van de overheid om zorg te dragen voor een rechtsbestel waarbinnen ook minder vermogenden voldoende gelegenheid hebben om te kunnen opkomen voor hun rechtsbelangen. In 2015 wordt de nadere uitwerking van het stelsel in de vorm van wetgeving aan de Tweede Kamer aangeboden.