Inleiding en doelstelling

Deze tweede Strategische Evaluatie Agenda laat zien hoe LNV de komende jaren werkt aan het voortbrengen van inzichten over de (voorwaarden voor) de doeltreffendheid en doelmatigheid van ons beleid. Door voldoende (goed) evaluatieonderzoek te programmeren neemt het aantal bruikbare inzichten toe en daarmee onze kennis over het bereiken van onze departementale missie en onderliggende doelstellingen.

Leeswijzer SEA/ opbouw SEA

Trede 1: departementale missie

Het Ministerie van LNV staat voor duurzaam voedsel, waardevolle natuur en een vitaal platteland. Deze missie staat voor ogen bij al het beleid dat we uitvoeren. Ook voor de SEA is deze missie het vertrekpunt.

Trede 2: thema's

Conform afspraak met de Kamer wordt periodiek, indicatie 4-7 jaar, per thema verantwoording afgelegd over de doeltreffendheid en doelmatigheid van het gevoerde beleid. Dit gebeurt via een periodieke rapportage (voorheen: beleidsdoorlichting).

Trede 3: centrale doelstellingen

Elk thema kent een aantal centrale doelstellingen. Door uiteenlopende vormen van «georganiseerd handelen» werkt LNV aan het behalen van deze doelstellingen. Voorbeelden hiervan zijn subsidiëring, wetgeving, kennisdeling en uitvoering.

Trede 4: evaluatieonderzoek

Op het niveau van de centrale doelstellingen wordt relevant evaluatieonderzoek weergegeven. Evaluatieonderzoek wordt gebruikt om uitspraken te kunnen doen over het effect van beleid op de voortgang van doelstellingen. Het voorziet in benaderingen en methoden om valide en betrouwbare antwoorden te geven op vragen over de doeltreffendheid en doelmatigheid van beleid.

Toelichting aan de planning toegevoegde evaluaties:

Voedselverspilling (2025)

1. Waarom wordt deze evaluatie uitgevoerd?

Ruim vier jaar geleden is begonnen met een nieuwe aanpak, in een soort partnership met Samen Tegen Voedsel Verspilling en in nauwe samenwerking met het Voedingscentrum. Er wordt inzet gepleegd om voedselverspilling te voorkomen, verminderen en verwaarden in de gehele voedselketen op een integrale manier. Krachten van organisaties, overheid en kennisinstellingen zijn gebundeld en er wordt gewerkt aan één gemeenschappelijk doel: voedselverspilling voor 2030 halveren ten opzichte van 2015. Om dit te bereiken wordt gewerkt binnen 4 actielijnen. Deze evaluatie moet inzicht geven in hoeverre de resultaten van de evaluatie die in 2021 staat gepland doorwerking hebben gehad en effect hebben gesorteerd bij het tegengaan van voedselverspilling: wat is succesvol geweest en wat niet of minder en waarom? Welke verbeteringen kunnen doorgevoerd worden om het doelbereik in 2030 te behalen?

2. Hoe draagt deze evaluatie naar verwachting bij aan meer kennis over het vergroten van de maatschappelijke waardering van landbouw/voedsel?

De evaluatie laat zien hoe en in hoeverre beleid, maatregelen, instrumenten en initiatieven bijdragen voorkomen, verminderen en verwaarden van voedselverspilling in de gehele keten. Dit zal mogelijk leiden tot nieuwe inzichten en mogelijkheden. Goed beleid voor het tegengaan van voedselverspilling is belangrijk om alle spelers in de keten de waarde van voedsel te laten inzien. Een vierde van het voedsel wordt jaarlijks in Nederland verspild met een negatieve milieuafdruk al gevolg. Voor zowel consument als producent betekent minder voedselverspilling een betere waardering van landbouw en voedsel en grote kostenbesparingen.

Consumptie duurzaam geproduceerd voedsel (2025)

1. Waarom wordt deze evaluatie uitgevoerd?

Inzicht verkrijgen in effect van beleid, maatregelen, instrumenten en initiatieven t.b.v. het stimuleren van consumptie van duurzaam geproduceerd voedsel: wat is succesvol geweest en wat niet of minder en waarom? Welke verbeteringen kunnen doorgevoerd worden?

2. Hoe draagt deze evaluatie naar verwachting bij aan meer kennis over het vergroten van de maatschappelijke waardering van landbouw/voedsel?

De evaluatie laat zien hoe en in hoeverre beleid, maatregelen, instrumenten en initiatieven bijdragen aan een stijging van het marktaandeel consumentenbestedingen aan duurzaam geproduceerd voedsel. Dit leidt tot een groter aanbod van duurzaam geproduceerd voedsel in de afzetkanalen en dus tot een grotere productie van duurzaam voedsel (vraag en aanbod). Duurzaamheidskeurmerken zijn een belangrijk instrument om de consument te helpen bij het maken van een bewuste en duurzame keuze en geeft producent en afzet de mogelijkheid om zich te onderscheiden.

Toelichting aan de planning toegevoegde evaluaties:

Evaluatie van de uitbraak van Sars-Cov-2 in de nertsenhouderij

1. Waarom wordt deze evaluatie uitgevoerd?

Het is standaard beleid om elke dierziekte- of zoönosecrisis na afloop er van te evalueren.

2. Hoe draagt deze evaluatie naar verwachting bij aan meer kennis over het bevorderen van de diergezondheid?

Uit de evaluatie van de aanpak van een uitbraak van een dierziekte of zoönose kunnen altijd lessen getrokken worden die gebruikt kunnen worden voor verbetering van de crisisparaatheid en aanpak van een mogelijk volgende crisis.

Vogelgriepuitbraken in het seizoen 2020/2021

1. Waarom wordt deze evaluatie uitgevoerd?

Het is standaard beleid om elke dierziekte- of zoönosecrisis na afloop er van te evalueren.

2. Hoe draagt deze evaluatie naar verwachting bij aan meer kennis over het bevorderen van de diergezondheid?

Uit de evaluatie van de aanpak van een uitbraak van een dierziekte of zoönose kunnen altijd lessen getrokken worden die gebruikt kunnen worden voor verbetering van de crisisparaatheid en aanpak van een mogelijk volgende crisis.

Toelichting aan de planning toegevoegde evaluaties:

Tijdelijke regeling subsidie dierentuinen COVID-19

1. Waarom wordt deze evaluatie uitgevoerd?

Om te toetsen of de beleidsinterventie (het geven van financiële steun) leidt tot het bereiken van het doel (waarborgen dierenwelzijn). Als dierenleed middels deze interventie is voorkomen wordt er gesproken van doeltreffendheid van de regeling.

2. Hoe draagt deze evaluatie naar verwachting bij aan meer kennis over het bevorderen van het dierenwelzijn?

Direct is dit niet het geval, de regeling is immers bedoeld als coronasteun om zodat het dierenwelzijn niet onder druk komt te staan omdat dierentuinen in de financiële problemen komen of zelfs failliet gaan. Mogelijk kan het geëiste transitieplan hier wel aan bijdragen. Dit plan vraagt dierentuinen toekomstbestendiger te worden. Daarbij moeten ze beschrijven wat ze gaan doen ten aanzien van hun bedrijfsvoering, dierenwelzijn, educatie en conservatie.

Toelichting aan de planning toegevoegde evaluaties:

Regeling tegemoetkoming land- en tuinbouwondernemers (COVID-19)

1. Waarom wordt deze evaluatie uitgevoerd?

In het voorjaar van 2020 maakte deze steunregeling onderdeel uit van het eerste steunpakket van het kabinet voor het ledigen van de acute financiële nood die ontstond door het wegvallen van de vraag door beperkende maatregelen als gevolg van COVID-19. Gezien de omvang van de steun is het noodzakelijk om de doelmatigheid en de effectiviteit van de steun te evalueren en waar mogelijk lessen te trekken voor de toekomst. Aangezien verschillende steunmaatregelen van het kabinet zullen worden geëvalueerd, die in meer of mindere mate met een vergelijkbare doelstelling zijn ingesteld, is het wenselijk om de aanpak en tijdspad waar mogelijk op elkaar af te stemmen.

2. Welke kennisinzichten worden er naar verwachting opgedaan in deze evaluatie?

Een oordeel over doelmatigheid en effectiviteit van de verleende steun. Daarnaast lessen voor het verbeteren van toekomstige maatregelen in tijden van crisis.

Ongedekte vaste kosten TVL (COVID-19)

1. Waarom wordt deze evaluatie uitgevoerd?

De TVL is een belangrijk instrument geweest in de noodsteun voor het bedrijfsleven. De hoge uitgaven van deze regeling maken het al noodzakelijk om deze te evalueren om vast te stellen of deze uitgaven doelmatig en effectief waren. Daarnaast is het van belang om lessen te trekken voor eventuele nieuwe steunmaatregelen in de toekomst. De evaluaties van de maatregelen die tijdens de financiële crisis werden genomen, leverde bruikbare lessen op voor de maatregelen nu.

2. Welke kennisinzichten worden er naar verwachting opgedaan in deze evaluatie?

Enerzijds een oordeel over doelmatigheid en effectiviteit. Anderzijds gaat het om lessen voor het verbeteren van toekomstige maatregelen en lessen over de meerwaarde van de TVL voor volgende crises.

Toelichting aan de planning toegevoegde evaluaties:

Evaluatie van de paragraaf over houtopstanden in Wet natuurbescherming/Besluit activiteiten leefomgeving

• 1. Waarom wordt deze evaluatie uitgevoerd?

  Naar aanleiding van de gesprekken over de bevoegdheidsverdeling tussen provincies en gemeenten en het beleid ten aanzien van bossen en landschapselementen ben ik voornemens om de regels over de houtopstanden (in Wnb en Bal) opnieuw te bekijken en te onderzoeken of deze aanpassing behoeven in het licht van het huidige natuurbeleid en de Europese bossenstrategie. Aan de hand van de evaluatie wordt bepaald of aanvullende regelgeving of wijziging van de regelgeving voor houtopstanden nodig is.

2. Hoe draagt deze evaluatie bij aan kennis over de instandhouding van de biodiversiteit

De kennis die de evaluatie oplevert draagt bij aan de bescherming van houtopstanden en daarmee aan de bescherming van de biodiversiteit.

Toelichting aan de planning toegevoegde evaluaties:

Maatregelenpakket Ijsselmeergebied

1. Waarom wordt deze evaluatie uitgevoerd?

Om te zien in hoeverre het wegnemen van inzetbare vistuigen bijdraagt aan het beoogde herstel van de visbestanden (o.a. doel Actieplan).

2.Hoe draagt deze evaluatie naar verwachting bij aan meer kennis over het streven naar een duurzame en economisch rendabele visserijsector?

Het geeft inzicht in de effectiviteit van sanering van visrechten als instrument voor visstandbeheer.

Toelichting aan de planning toegevoegde evaluaties:

Kennis en Innovatieagenda (KIA)

1. Waarom wordt deze evaluatie uitgevoerd?

LNV streeft naar maximale impact van zijn kennis- en innovatiebeleid bij het werken aan oplossingen voor de maatschappelijk uitdagingen binnen het agrofood-systeeem. In de KIA LNV zijn voor die uitdagingen specifieke speerpunten benoemd en is de vernieuwde werkwijze van het integraal programmeren (brede mix van instrumenten) geïntroduceerd. Samen met het werken in het missiegedreven topsectoren- en innovatiebeleid moet dit leiden tot meer samenhang en massa van de inspanningen, tot gerichtere samenwerking met stakeholders en daarmee tot een efficiënte en effectieve inzet van de beperkte capaciteit. In de evaluatie wordt getoetst of dit vernieuwde K&I-beleid leidt tot deze beoogde uitkomsten.

2. Hoe draagt deze evaluatie naar verwachting bij aan meer kennis over het borgen en benutten van een kwalitatief hoogwaardige kennis- en innovatie- en onderzoeksinfrastructuur?

De uitkomsten van de evaluatie kunnen worden gebruikt voor het aanpassen van de KIA LNV. Zijn er met behulp van deze agenda aantoonbaar stappen gezet in het oplossen van de maatschappelijke uitdagingen en is dat efficiënt en effectief verlopen? Is de instrumentenmix geschikt of dienen daar aanpassingen in gedaan te worden? Hoe werkt het integraal programmeren uit in de praktijk, biedt het aantoonbaar meerwaarde? Zo nee, welke oplossingsrichtingen zijn daarbij te benoemen?

Kennisnetwerk Ontwikkeling en Beheer Natuurkwaliteit (OBN)

1. Waarom wordt deze evaluatie uitgevoerd?

Deze cyclus van het programma loopt in 2024 af. Lijkt zinnig om alvorens een nieuwe cyclus te starten, te evalueren. Moet wel samen met provincies, want dit is een co-programma.

2. Hoe draagt deze evaluatie naar verwachting bij aan meer kennis over het borgen en benutten van een kwalitatief hoogwaardige kennis- en innovatie- en onderzoeksinfrastructuur?

Bij de evaluatie in 2018/19 toonden directbetrokkenen zich erg tevreden over het nut van OBN. Tegelijkertijd wisten personen op wat grotere afstand vaak niet van het bestaan. Doel: kijken of programma nog steeds aan de wensen voldoet én nagaan of inmiddels meer relevante personen OBN kennen en gebruiken.