Vrede, veiligheid en duurzame ontwikkeling door het voorkomen en terugdringen van gewelddadig conflict en het bevorderen van vreedzame, rechtvaardige en inclusieve samenlevingen. We doen dit door te investeren in veiligheid voor mensen, toegang tot recht, vredesopbouw en inclusief bestuur. Tevens zetten we in op het bevorderen van migratiesamenwerking, het verbeteren van de perspectieven van vluchtelingen en gastgemeenschappen (met focus op bescherming, onderwijs en werk) en het verlenen van noodhulp ter leniging van humanitaire nood wereldwijd, via internationale en nationale partners.
De minister is verantwoordelijk voor:
Financieren
• Programma’s, fondsen, en partners op het terrein van veiligheid & rechtsorde, gericht op het aanpakken van de grondoorzaken van conflict, waaronder early warning en early action, conflictpreventie, stabilisatie en vredesopbouw, hervorming van de veiligheidssector, toegang tot recht en veiligheid van mensen, rechtsstaatontwikkeling, vredesprocessen en inclusief bestuur. Uitvoering richt zich met name op de focusregio’s (Sahel, MENA, Grote Meren en Hoorn van Afrika). Voor een deel worden deze gefinancierd uit het Stabiliteitsfonds (BZ-begroting), waarmee het geïntegreerde karakter van de inzet van diplomatieke, civiele en/of militaire activiteiten wordt geborgd.
• Humanitaire hulpverlening door gespecialiseerde VN-organisaties, het Internationale en Nederlandse Rode Kruis, en Nederlandse ngo’s (Dutch Relief Alliance).
• Programma’s gericht op de ontwikkeling van een effectiever en efficiënter humanitair systeem, o.a. gericht op innovatie, data-ontwikkeling, psychosociale zorg en naleving van oorlogsrecht.
• Programma’s gericht op duurzame opvang en bescherming van vluchtelingen in de regio.
• Het ondersteunen van brede partnerschappen op migratieterrein met prioritaire herkomst-, transit- en opvanglanden, door financiering van activiteiten die belangrijk zijn voor betrokken ontwikkelingslanden en die bijdragen aan beter migratiesamenwerking, betere bescherming en perspectieven voor vluchtelingen en gastgemeenschappen, tegengaan van uitbuiting en mishandeling van migranten en bestrijding mensensmokkel/handel, en het bevorderen van vrijwillige terugkeer en herintegratie.
Stimuleren
• Programma’s gericht op het bevorderen van vreedzame, rechtvaardige en inclusieve samenlevingen in partnerlanden en in landen waarin zich actuele crises voordoen, met name in de Sahel, MENA, Grote Meren en Hoorn van Afrika regio’s. Onder deze programma’s valt ook inzet op fysieke veiligheid van burgers via humanitair ontmijnen en cluster munitie programma’s. toegang tot recht en inzet op psychosociale steun om duurzame vrede te bevorderen.
• De nadruk ligt daarbij op het bereiken van resultaten onder Sustainable Development Goal 16, dat zich specifiek richt op vrede, recht en sterke (inclusieve) instellingen, als leidraad voor de Nederlandse inzet.
• Grotere synergie tussen de verschillende thema’s en programma’s op het terrein van veiligheid en rechtsorde, met bijzondere aandacht voor de positie van vrouwen en jongeren. Centraal hierbij staan noden, perspectieven en eigenaarschap van mensen en gemeenschappen in de landen waar we werken.
• Innovatie en hervorming bij noodhulporganisaties om efficiënter en effectiever te werken en om de onderlinge coördinatie te versterken.
• Vergroten van paraatheid voor tijdige en effectieve rampenrespons.
• Betrekken van kwetsbare groepen in humanitaire situaties bij beleid en uitvoering.
• Preventie en effectieve aanpak van seksueel wangedrag.
• De positieve bijdrage van migratie aan ontwikkeling bevorderen en de negatieve effecten tegengaan door tegengaan van uitbuiting en mishandeling van migranten en bestrijding mensensmokkel/handel, en het bevorderen van vrijwillige terugkeer en herintegratie.
• Realisatie van brede partnerschappen op migratieterrein met prioritaire herkomst-, transit- en opvanglanden, waar zowel betrokken landen, NL/ EU als vluchtelingen/migranten baat bij hebben.
• Versterking opvang en bescherming van vluchtelingen in de regio, door inzet op betere bescherming en een sterkere rechtspositie voor vluchtelingen (inclusief toegang tot werk), meer en betere voorzieningen (onderwijs, gezondheidszorg, water etc.) en het stimuleren van economische ontwikkeling en banengroei, zodat vluchtelingen en gastgemeenschap-pen betere perspectieven en dienstverlening krijgen. Toegang tot werk en onderwijs vormen hierbij speerpunten. Speciale aandacht gaat uit naar vrouwen en jongeren.
Regisseren
• Handhaving en bevordering van internationaal humanitair recht en humanitaire principes en vergroten van effectiviteit van humanitaire hulpverlening. Toepassing, maar ook waar mogelijk verbetering van mechanismen om naleving van internationaal oorlogsrecht af te dwingen.
• Samenwerking met actoren zoals de VN, het Rode Kruis en ngo’s voor een effectievere noodhulpverlening, en met de Europese Commissie Office for Humanitarian Aid Department (ECHO) en EU-lidstaten.
• Samenwerking op toegang tot recht tussen landen en organisaties door inzet van de Justice Action Coalition waar Nederland een voortrekkersrol speelt. Meer interne cohesie tussen EU-lidstaten en -instellingen, met name de Europese Commissie en EDEO, op crisisbeheersing, conflictpreventie en vredesopbouw, onder meer via de EU Global Strategy, de Integrated Approach to external Conflicts and Crises, het ‘EU wide Security Sector Reform framework’ en de ‘Joint Communication on Capacity Building in support of security and development’ waarbij Nederland eigen ‘best practices’ inbrengt.
• Bevordering van herstel na crises en stimulering van een belangrijke rol voor het maatschappelijk middenveld bij lokale conflictpreventie, vredesopbouw, en het bevorderen van participatie van burgers in deze processen, in het bijzonder vrouwen en jongeren.
• Nederland leidt en coördineert namens de EU en de EU-lidstaten de uitrol van het EU-programma om vluchtelingenopvang in de Hoorn van Afrika te versterken. Dit heeft als doel een betere bescherming van vluchtelingen (speciale aandacht voor vrouwen en meisjes), betere perspectieven voor gastgemeenschappen en vluchtelingen inclusief meer mogelijkheden om buiten de vluchtelingenkampen te wonen, werken en onderwijs te volgen.
Het aantal vluchtelingen en intern ontheemden was nooit eerder zo hoog. Het kabinet maakt daarom meer geld vrij voor het langdurig opvangen van vluchtelingen in de regio. Ook de inzet op humanitaire hulp wordt geïntensiveerd, in het licht van de toenemende aantal conflicten en de gevolgen daarvan. Mensen wereldwijd ondervinden de gevolgen van de stijgende kosten voor onder meer voedsel, energie en kunstmest, met grote gevolgen voor mensen in nood, in een wereld die ook getekend wordt door (de gevolgen van) de COVID-19 pandemie en klimaatverandering. De extra inzet t.a.v. humanitaire hulp beoogt de noden van de meest behoeftigen te verlichten.
2021 | 2022 | 2023 | 2024 | 2025 | 2026 | 2027 | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Verplichtingen | 527 479 | 1 464 076 | 712 160 | 761 137 | 1 174 137 | 766 137 | 1 200 137 | |
Uitgaven: | ||||||||
Programma-uitgaven totaal | 784 522 | 951 914 | 1 073 712 | 1 042 312 | 1 114 460 | 1 112 260 | 1 112 260 | |
4.1 | Humanitaire hulp | 431 360 | 512 279 | 554 017 | 520 017 | 520 017 | 520 017 | 520 017 |
Subsidies (regelingen) | ||||||||
Noodhulpprogramma's | 93 174 | 107 000 | 87 000 | 87 000 | 87 000 | 87 000 | 87 000 | |
Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties | ||||||||
Noodhulpprogramma's | 246 744 | 314 262 | 384 000 | 350 000 | 350 000 | 350 000 | 350 000 | |
Noodhulpprogramma's non-ODA | 3 442 | 1 017 | 1 017 | 1 017 | 1 017 | 1 017 | 1 017 | |
UNHCR | 33 000 | 33 000 | 33 000 | 33 000 | 33 000 | 33 000 | 33 000 | |
UNRWA | 19 000 | 13 000 | 13 000 | 13 000 | 13 000 | 13 000 | 13 000 | |
Wereldvoedselprogramma | 36 000 | 44 000 | 36 000 | 36 000 | 36 000 | 36 000 | 36 000 | |
4.2 | Opvang en bescherming in de regio en migratiesamenwerking | 174 060 | 219 000 | 304 000 | 304 000 | 354 000 | 357 000 | 357 000 |
Subsidies (regelingen) | ||||||||
Opvang in de regio | 9 335 | 5 000 | 5 000 | 5 000 | 5 000 | 5 000 | 5 000 | |
Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties | ||||||||
Opvang in de regio | 131 061 | 180 000 | 265 000 | 265 000 | 315 000 | 318 000 | 318 000 | |
Migratie en ontwikkeling | 33 664 | 34 000 | 34 000 | 34 000 | 34 000 | 34 000 | 34 000 | |
4.3 | Veiligheid en Rechtstaatontwikkeling | 179 102 | 220 635 | 215 695 | 218 295 | 240 443 | 235 243 | 235 243 |
Subsidies (regelingen) | ||||||||
Legitieme stabiliteit | 6 786 | 7 000 | 7 000 | 7 000 | 16 950 | 16 950 | 16 950 | |
Inclusieve vredes- en politieke processen | 24 470 | 13 500 | 13 500 | 15 500 | 15 200 | 10 000 | 10 000 | |
Vredesdividend: werkgelegenheid en basisvoorzieningen | 5 007 | 2 000 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Functionerende rechtsorde | 17 311 | 33 743 | 33 725 | 28 695 | 36 876 | 34 038 | 33 538 | |
Opdrachten | ||||||||
Inclusieve vredes- en politieke processen | 1 500 | 1 500 | 1 500 | 1 500 | 1 500 | 1 500 | ||
Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties | ||||||||
Legitieme stabiliteit | 10 404 | 9 000 | 9 000 | 9 000 | 10 000 | 10 000 | 10 000 | |
Functionerende rechtsorde | 93 160 | 121 142 | 118 220 | 121 850 | 123 612 | 126 450 | 126 950 | |
Inclusieve vredes- en politieke processen | 21 964 | 32 750 | 32 750 | 34 750 | 36 305 | 36 305 | 36 305 |
Budgetflexibiliteit
Geschatte budgetflexibiliteit | 2023 |
|---|---|
Juridisch verplicht | 43% |
Bestuurlijk gebonden | 1% |
Beleidsmatig gereserveerd | 56% |
Nog niet ingevuld / vrij te besteden | 0% |
Het budget voor humanitaire hulp (artikelonderdeel 4.1) is voor 59% juridisch verplicht.
De subsidies zijn geheel verplicht. In 2022 zijn meerjarige subsidies verleend aan de Dutch Relief Alliance en het Nederlandse Rode Kruis onder het subsidiebeleidskader Humanitaire hulp 2022–2026. Het subsidieplafond is geheel benut.
De bijdragen aan UNHCR, UNRWA en het Wereldvoedselprogramma zijn geheel juridisch verplicht. Voor wat betreft de bijdragen noodhulpprogramma’s is ca. euro 155 miljoen juridisch verplicht. De grootse bijdragen betreffen:
• het Central Emergency Relief Fund (euro 55 miljoen );
• het International Committee of the Red Cross (euro 40 miljoen );
• het Global Humanitarian Thematic Fund van UNICEF (euro 17 miljoen);
• UN OCHA (euro 7 miljoen).
Het beleidsmatig gereserveerde bedrag is bestemd voor crisis-specifieke bijdragen humanitaire hulp waaronder de «country-based pooled funds» van de VN, voor acute noodhulp en voor bijdragen thematische noodhulp, waaronder aan geestelijke gezondheid en psychosociale hulp (MHPSS).
Voor opvang en bescherming in de regio en migratiesamenwerking (artikelonderdeel 4.2) is 25% juridisch verplicht.
De subsidies zijn juridisch verplicht voor ruim euro 1 miljoen, dit betreft geplande slotbetalingen volgend uit toekenningen verstrekt uit het subsidiebeleidskader Migratie en Ontwikkeling 2019–2022.
De bijdragen zijn juridisch verplicht voor ca. euro 70 miljoen, dit betreft voor ca. euro 50 miljoen het bilaterale partnerschapsprogramma PROSPECTS met de Wereldbank, IFC, UNHCR, UNICEF en ILO en voor ca. euro 20 miljoen het bilaterale partnerschapprogramma COMPASS met IOM.
Naar verwachting zal het niet aangesproken deel van het Opportunity Fund van het genoemde partnerschapsprogramma PROSPECTS met de Wereldbank, IFC, UNHCR, UNICEF en ILO ca. euro 10 miljoen belopen per 1 januari 2023, dit is opgenomen als bestuurlijk gebonden.
Beleidsmatig gereserveerd zijn de middelen om het het partnerschap met internationale organisaties om te voorzien in opvang en bescherming in de regio te vernieuwen. Ook wordt de samenwerking met NGO’s in 2023 vorm gegeven.
De programma's op het gebied van veiligheid en rechtstaatontwikkeling (artikelondereel 4.3) zijn voor een groot deel (94%) juridisch verplicht. Dit betreft ca. euro 126 miljoen aan landenprogramma’s waarvoor de ambassades middelen gedelegeerd hebben gekregen. Subsidies verstrekt uit centrale middelen zijn juridisch verplicht voor ruim euro 30 miljoen. Dit betreft het strategische partnerschappen met VNG-I voor 8,6 miljoen. Toegekende subsidies met een verwachte uitgave < 5 miljoen betreffen subsidies aan het Centre For Humanitarian Dialogue Geneve, St The Hague Institute for Innovation of Law, International Center For Transitional Justice, stichting vredesbeweging PAX Nederland, Transparancy International (UK), International Alert, International Peacebuilding Alliance- Interpeace, Stichting Nederlands Instituut voor Internationale Betrekkingen Clingendael, New York University, SJAC, Van Vollenhoven Instituut, European Institute Of Peace, Impunity Watch en ICMP. De bijdragen voor veiligheid en rechtsorde zijn juridisch verplicht voor ca euro 44 miljoen. Dit betreft het Peace Building Fund voor ca. euro 20,5 miljoen en verder kleinere bijdragen aan het UN programma Global Programme Rule of Law & Human Rights, UNDP-DPPA Joint programme conflict prevention, het Multi-Year Appeal van UNDPPA, UNDP RSF Liptako-Gourma Region, IDEA, ICMP en IDLO. Onder opdrachten is het begrote bedrag volledig verplicht in een onderzoeksprogramma onder een consortium geleid door Clingendael.
Beleidsmatig gereserveerd zijn middelen om onder meer bij te dragen aan het Peace and Statebuilding Fund van de Wereldbank en om landenprogramma’s te kunnen intensiveren en opschalen indien nodig.
4.1 Humanitaire Hulp
Onder dit artikelonderdeel vallen:
– Ongeoormerkte bijdragen aan het wereldwijde VN-noodhulpfonds Central Emergency Response Fund (CERF), UN-OCHA en het Internationale Comité van het Rode Kruis (ICRC) ten behoeve van de snelle beschikbaarheid en flexibiliteit van de humanitaire hulp;
– Ongeoormerkte bijdragen aan UNHCR, UNRWA, UNICEF, WHO en WFP, eveneens ten behoeve van snelle beschikbaarheid en flexibiliteit;
– Crisisspecifieke bijdragen aan VN-organisaties, het Internationale Rode Kruis en subsidies aan Nederlandse NGO’s (Dutch Relief Alliance-DRA);
– Bijdragen ten behoeve van versterking van de responscapaciteit van lokale actoren en innovatie van het humanitaire systeem;
– Bijdragen ten behoeve van de integratie van specifieke thema’s in humanitaire hulp, zoals -geestelijke gezondheid en psychosociale steun en onderwijs; en
– Bijdragen ten behoeve van de hervorming van het systeem voor internationale humanitaire hulpverlening.
Zoals gebruikelijk informeert het kabinet de Tweede Kamer aan het begin van het nieuwe begrotingsjaar over de humanitaire crises en de Nederlandse inzet op het gebied van noodhulp in het afgelopen jaar. Deze brief zal daarnaast ook een vooruitblik op de financiële inzet van humanitaire middelen in 2023 bieden.
4.2 Opvang en bescherming in de regio en migratiesamenwerking
Opvang en bescherming in de regio
Nederland draagt bij aan een partnerschap met de Wereldbank, IFC, ILO, UNICEF en UNHCR in een strategisch samenwerkingskader waarbinnen landen specifieke programma’s worden uitgewerkt, met de focus op onderwijs en werk voor vluchtelingen en kwetsbare lokale bevolking. Het partnerschap voorziet eveneens in een meer strategische beleidsdialoog met deze organisaties die een voortrekkersrol spelen bij de transformatie van een humanitaire naar een ontwikkelingsaanpak in landen die veel vluchtelingen opvangen. De bijdrage wordt in 2023 vernieuwd. Nederland werkt met ngo’s gericht op opvang en bescherming in de regio.
Nederland steunt via subsidies en bijdragen programma’s gericht op onderwijs voor vluchtelingenkinderen, toegang tot voorzieningen, bescherming van kwetsbare groepen en werk voor vluchtelingen en kwetsbare gastgemeenschappen.
Migratiesamenwerking
Bijdragen aan programma’s voor migratie en ontwikkeling van IOM en maatschappelijke organisaties in Nederland ter bevordering van vrijwillige terugkeer en herintegratie van ex-asielzoekers uit ontwikkelingslanden.
Bijdragen aan het ondersteunen van brede partnerschappen op migratieterrein met prioritaire herkomst-, transit- en opvanglanden, door financiering van activiteiten die belangrijk zijn voor betrokken ontwikkelingslanden en die bijdragen aan beter migratiemanagement, betere bescherming en perspectieven voor vluchtelingen en gastgemeenschappen, tegengaan van uitbuiting en mishandeling van migranten, bestrijding mensensmokkel/-handel, datacollectie en onderzoek, voorkomen van irreguliere migratie en het bevorderen van terugkeer en herintegratie, bevorderen van dataverzameling –analyse inzake migratiestromen.
Daarnaast subsidieert Nederland activiteiten gericht op migratiesamenwerking.
4.3 Veiligheid en Rechtstaatontwikkeling
Onder legitieme stabiliteit wordt vooral via het instrument subsidies met een beperkt aantal multilaterale en niet-gouvernementele organisaties samengewerkt en is op landenniveau een aantal ngo’s actief.
Bevordering van inclusieve vredes- en politieke processen, bestaande uit conflictpreventie, mediation en inclusief bestuur op lokaal en nationaal niveau, wordt voor het overgrote deel uitgevoerd via subsidies aan een mix van nationale en internationale NGO’s. Daarnaast wordt bijgedragen aan het United Nations Peace Building Fund.
Subsidies voor een beter functionerende rechtsorde worden geheel gefinancierd via een aantal grote, internationaal opererende organisaties op het gebied van democratisering, lokaal bestuur, politieke partijen en parlementen samen met lokale organisaties. Via de landenprogramma’s van ambassades worden zowel bijdragen als subsidies vertrekt.