De Eerste Kamer is een deeltijdparlement met als kerntaak de totstandkoming van deugdelijke wetgeving. Dat doet ze als medewetgever door wetsvoorstellen die door de Tweede Kamer zijn aangenomen, te toetsen voordat deze in werking kunnen treden. De Eerste Kamer controleert daarnaast het beleid van de regering.

Toetsing

De 75 senatoren toetsen wetsvoorstellen onder meer op rechtmatigheid, handhaafbaarheid en uitvoerbaarheid. Bij de beoordeling van wetsvoorstellen spelen daarnaast ook politieke afwegingen een rol.

Proces

De behandeling van een wetsvoorstel start in een Kamercommissie. Daar kunnen de senatoren hun oordeel over een wetsvoorstel scherp stellen door middel van schriftelijke vragen aan de betrokken bewindspersoon, via deskundigenbijeenkomsten of technische briefings. Een deel van de wetsvoorstellen wordt als hamerstuk aangenomen. Over een deel van de wetsvoorstellen wordt een debat gehouden. Dit gebeurt in plenaire vergaderingen op dinsdag, de vaste vergaderdag van de Eerste Kamer. De plenaire vergaderingen, waar ook de uiteindelijke besluitvorming over een wetsvoorstel plaatsvindt, worden voorgezeten door de Voorzitter van de Eerste Kamer.

Zorgvuldigheid en transparantie zijn belangrijke kernbegrippen voor de Eerste Kamer. Voor een ordentelijke beoordeling van wetsvoorstellen wordt de tijd genomen die de senatoren daarvoor nodig achten: in de Eerste Kamer vindt immers de laatste toets plaats voordat een wet in werking kan treden. De wekelijkse vergaderingen in commissies en de plenaire debatten op dinsdagen zijn te volgen vanaf de publieke tribune en via de livestream. Vergaderingen kunnen ook worden teruggekeken. Op de Eerste Kamerwebsite worden zowel woordelijke debatverslagen als samenvattingen gepubliceerd. Op die manier kunnen burgers en belanghebbenden het werk van de Eerste Kamer volgen.

Ondersteuning

De Eerste Kamer wordt in haar werk ondersteund door de griffie, de ambtelijke organisatie onder leiding van de Griffier. De griffie bestaat uit ongeveer 80 medewerkers die er samen voor zorgen dat het wetgevingsproces en de bedrijfsvoering op effectieve en efficiënte wijze verlopen.

Staatsrechtelijk bestel

Samen met de Tweede Kamer vormt de Eerste Kamer de Staten-Generaal. Het politieke primaat ligt bij de Tweede Kamer, die bestaat uit direct gekozen fulltime politici en meer bevoegdheden heeft. De indirect gekozen Eerste Kamer opereert met enige afstand tot de dagelijkse politiek. Ze vormt de laatste schakel in de keten van het wetgevingsproces en is daarmee een belangrijk instituut binnen onze democratische rechtsstaat. Naast nationale wetgeving is de Eerste Kamer, net als de Tweede Kamer, ook betrokken bij Europese wetgeving en beleid.

De leden van de Eerste Kamer doen hun politieke werk in deeltijd: er is één vaste vergaderdag per week en de meeste leden hebben naast hun Kamerlidmaatschap ook nog één of meerdere andere functies.

De Voorzitter van de Eerste Kamer is ook de Voorzitter van de Verenigde Vergadering van de Staten-Generaal, zoals de vergadering op Prinsjesdag waarin de koning de troonrede voorleest.

De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties is verantwoordelijk voor het beheer van de begroting van de Staten-Generaal. De colleges voeren zelf het beheer over hun begroting of hun begrotingsdeel. Over de inhoud van dit beheer zijn in artikel 4.4, lid 4 van de Comptabiliteitswet 2016 afspraken vastgelegd (de zogenoemde beheerafspraken) tussen de minister en de colleges, waarin recht gedaan wordt aan hun staatsrechtelijke positie.

Openbaarmaking van informatie

Rekening houdend met de Wet open overheid (Woo) streeft de Eerste Kamer naar maximale transparantie, toegankelijkheid en het versterken van een open bestuurscultuur. De Woo legt een inspanningsverplichting op aan bestuursorganen om zoveel mogelijk informatie proactief openbaar te maken. Daarnaast zijn bestuursorganen verplicht om informatie uit 17 wettelijke informatiecategorieën – voor zover van toepassing – actief te publiceren.

In 2026 gaat de Eerste Kamer verder met de actieve openbaarmaking van informatie op eigen initiatief en verplichtingen implementeren die voortvloeien uit de gefaseerde invoering van de Woo. Dit betreft informatie behorend tot de vierde tranche van de inwerkingtreding van de openbaarmakingsverplichtingen. Naast actieve openbaarmaking verplicht de Woo tot het openbaar maken van informatie op verzoek van burgers (passieve openbaarmaking). In 2026 optimaliseert de Eerste Kamer de afhandeling van de Woo-verzoeken en gaat verder met het verbeteren van de informatiehuishouding.

Institutionele inrichting

Apparaat Eerste Kamer

Het artikelonderdeel Apparaat Eerste Kamer maakt de ondersteuning van de Eerste Kamer mogelijk. Hieronder vallen zowel de capaciteit voor ondersteuning als exploitatie en beheer van de organisatie, huisvesting en de fractiekosten.

Personele uitgaven

Vergoeding Voorzitter/leden Eerste Kamer

Dit betreft de vergoedingen aan de Voorzitter en de leden van de Eerste Kamer en daaruit voortvloeiende uitgaven.

Materiële uitgaven

Verenigde Vergadering

De Voorzitter van de Eerste Kamer is ook de Voorzitter van de Verenigde Vergaderingen en daarom ook verantwoordelijk voor de uitvoering van deze vergaderingen. Voor 2026 staat één vergadering gepland (Prinsjesdag).

Ontvangsten

De ontvangsten hebben voornamelijk betrekking op de afwikkeling van verstrekte voorschotten met betrekking tot de Regeling financiële ondersteuning fracties Eerste Kamer uit het voorgaande begrotingsjaar.