Inleiding.

De Rijksgebouwendienst draagt bij aan het succesvol functioneren van zijn klanten, door het bieden van efficiënte en effectieve huisvestingsoplossingen. Met het in stand houden van monumenten draagt de Rijksgebouwendienst bij aan het behoud van ons cultureel erfgoed. De Rijksgebouwendienst heeft de status van baten-lastenagentschap. Deze status vloeit voort uit het in 1999 vernieuwde Rijkshuisvestingsstelsel. Het Rijkshuisvestingsstelsel is in deze opzet ingevoerd met als doel een rijksbrede vergroting van de doelmatigheid in de huisvesting van de rijksoverheid.

De Rijksgebouwendienst levert de producten huisvesting, services, adviezen en beleidsondersteuning. Het product huisvesting bestaat uit het ontwikkelen, realiseren en leveren van huisvesting. De Rijksgebouwendienst handhaaft de afgesproken kwaliteit van de geleverde huisvesting volgens de Regeling Taakverdeling Beheer Rijkshuisvesting.

Oprichting Rijksvastgoedbedrijf (RVB)

Het Rijksvastgoedbedrijf is op 1 juli 2014 van start gegaan. Op 1 januari 2015 is de ministeriële verantwoordelijkheid voor de Dienst Vastgoed Defensie overgaan van de Minister van Defensie naar de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. De oprichting van het baten-lastenagentschap Rijksvastgoedbedrijf is in voorbereiding. Deze jaarrekening 2014 betreft in financiële termen dan ook enkel het baten-lastenagentschap Rijksgebouwendienst.

Voortgang programma Energieambitie 2020

In 2014 zijn de maatregelen voor Energiebesparing in het kader van FCIB (het Functioneel Controleren, Inregelen en Beproeven van klimaatinstallaties) voor tranche 1 (met name objecten met een 24-uursfunctie) op 4 objecten na, afgerond.

Gebruiksgraad monumenten

Uit de begroting voor Wonen en Rijksdienst wordt de instandhouding bekostigd van de monumenten met een erfgoedfunctie (maar zonder rijkshuisvestingsfunctie). De gebruiksgraad op 31 december 2014 van deze monumenten met erfgoedfunctie is 98% (evenals ultimo 2013). De gebruiksgraad is het aantal m² bruto vloeroppervlak (bvo) per object dat in gebruik is in verhouding tot het totaal aantal m² bvo. Een deel van de monumenten is naar hun aard niet geschikt voor gebruik, zoals gedenknaalden of grafmonumenten. Deze zijn buiten de berekening gehouden.

Staat van baten en lasten van het baten-lastenagentschap Rijksgebouwendienst

Toelichting

Baten: leveren producten en diensten

Omzet departementen

De opbrengsten huisvesting hebben betrekking op:

• – de opbrengsten van de interne verhuurcontracten met de Ministeries volgens het huur-verhuurmodel (gebruiksvergoedingen); Een deel van de bevroren gebruiksvergoeding 2014 is via een incidentele korting op de tarieven aan de gebruikers gerestitueerd (€ 53,6 mln.);

• – de PPS – opbrengsten op basis van leveringsovereenkomsten met de Ministeries. Deze omvatten de totale vergoeding, die de gebruikers uit hoofde van het Design Build Finance Maintain Operate (DBFMO)-contract verschuldigd zijn, minus de aflossingscomponent van de langlopende vordering. In de resultatenrekening zijn de opbrengstcomponenten «onderhoud en dienstverlening» en «rente» opgenomen;

• – de à fonds perdu gefinancierde huisvestingsprojecten voor Ministeries (investeringen buiten de gebruiksvergoeding);

• – het verschil tussen de ontvangen gebruiksvergoeding en de afschrijvings- en rentekosten van de vaste activa (egalisatie). In 2014 is er sprake van een afname van de egalisatierekening.

Bij de verlenging per 1-1-2014 van contracten voor specialties heeft geen herberekening van de gebruiksvergoedingen plaatsgevonden (bevriezing gebruiksvergoeding). Voor deze contracten geldt dat geen egalisatieberekening meer wordt toegepast met ingang van 1-1-2014. Deze maatregel is één van de eerste stappen bij de implementatie van het nieuwe Rijkshuisvestingstelsel, waarin de Rijksgebouwendienst met ingang van 1-1-2013 verantwoordelijk is voor de instandhouding in kantorenvoorraad en met ingang van 1-1-2014 voor de specialties.

Het onderdeel services betreft de opbrengsten voor werkzaamheden, die volgens de Regeling Taakverdeling beheer (RTB) tot de taak van de afnemer worden gerekend (RTB-serviceverlening), maar die op verzoek van de afnemers, voor zover rijksoverheid, door de Rijksgebouwendienst worden verricht. Services worden door de Rijksgebouwendienst zowel via incidentele opdrachten als via servicecontracten uitgevoerd. De opbrengsten adviezen hebben betrekking op de opbrengsten van niet-projectgebonden huisvestingsadviezen aan rijksoverheden. De klantvraag met betrekking tot serviceprojecten en adviesopdrachten is vooraf lastig in te schatten. Tegenover hogere baten staan ook hogere lasten.

Omzet moeder

Onder inputfinanciering buiten de huur- verhuurrelatie vallen het beheer van monumenten met een erfgoedfunctie (inclusief Paleis Soestdijk), de beleidsondersteunende taken van de Rijksgebouwendienst en het Energiebesparingsprogramma Rijkshuisvesting. Voor de dekking van de inputfinanciering draagt het moederdepartement zorg. Het moederdepartement verstrekt gedurende het jaar voorschotten aan de Rijksgebouwendienst en op basis van de definitieve realisatiecijfers worden de kosten het jaar daarop afgerekend.

Omzet derden

De opbrengsten van derden betreffen de huuropbrengsten die de Rijksgebouwendienst via het RVOB ontvangt. Onder deze post vallen tevens de opbrengsten uit de exploitatie van de bijzondere objecten (parkeergarages en de grafelijke zalen).

Baten: Bedrijfsvoering

Vrijval voorzieningen

Er is voor een bedrag ad € 16,9 mln. aan vrijval geboekt. Het betreft met name vrijvallen bij de voorziening herstel onderhoud waarvoor met de gebruiker nadere financieringsafspraken zijn gemaakt.

Rentebaten

Het rentepercentage op de rekening-courant RHB is nagenoeg nihil. Rentebaten projecten betreffen rentebaten op à fonds perdu projecten. Tegenover deze baten staan lasten voor de Rijksgebouwendienst als gevolg van voorfinanciering tijdens de realisatiefase. De overige rentebaten betreffen vergoedingen door DJI van boeterente met betrekking tot de afkopen.

Overige baten

In 2014 is een aantal objecten met winst verkocht (€ 8,1 mln.).

De post diverse overige baten betreft onder meer de opbrengsten uit de bestemmingsreserve ten behoeve van apparaats- en onderhoudskosten brandveiligheid ad € 4,4 mln. Daarnaast is sprake van € 1,3 mln. aan baten ter dekking van de leegstandskosten DJI m.b.t. afgekochte complexen (zie ook overige lasten).

Lasten: product huisvesting

Apparaatskosten

Deze post omvat alle apparaatskosten, die niet zijn toegerekend aan de overige producten, huisvestingsprojecten, adviezen, services en beleid) en die gedekt dienen te worden uit 1-opslag Gebruiksvergoeding. De apparaatskosten zijn de kosten voor intern en extern personeel plus de materiële kosten, zoals eigen huisvestingskosten en ICT – kosten.

De gerealiseerde bruto apparaatskosten 2014 zijn € 3,7 mln. lager dan begroot. Het betreft met name lagere materiële kosten voor ICT. De personele kosten waren iets hoger dan begroot. Er is sprake van lagere inhuur van externen, maar de gemiddelde ambtelijke bezetting en de salariskosten waren hoger in 2014. Ten opzichte van 2013 is sprake van een daling van de apparaatskosten van de Rijksgebouwendienst.

Huren

Het betreft hier de huren die de Rijksgebouwendienst aan de markt betaalt.

Rentelasten

Onder deze post worden de rentekosten van de rentedragende leningen en (eventuele) debetrente van de rekening courant RHB verantwoord. De rentelasten in 2014 bedragen € 197,3 mln. De realisatie is lager dan de oorspronkelijke raming als gevolg van de lage actuele rentepercentages.

Afschrijvingen

Onder deze post worden de afschrijvingskosten voor materiële vaste activa (gebouwen, inclusief inbouwpakketten en bedrijfsmiddelen) verantwoord. De begrotingsraming is gebaseerd op de geplande opleveringen in de totale projectenportefeuille en de daadwerkelijke realisatie is afhankelijk van de werkelijke opleveringen en activeringen.

Voorzieningen

Er zijn diverse dotaties aan de verschillende voorzieningen gedaan. De belangrijkste betreffen een bijdrage aan de renovatie van Paleis Huis ten Bosch (€ 20 mln.), dotaties in het kader van de voorziening geschillen en rechtsgedingen (€ 10 mln.) en asbest (€ 12,9 mln.).

Investeringen buiten gebruiksvergoedingen

Onder deze post zijn investeringen opgenomen die niet leiden tot een (aanpassing van de) gebruiksvergoeding. Het betreft hier kleinere projecten voor Ministeries en het energiebesparingsprogramma rijkshuisvesting. Kleine projecten voor Ministeries betreffen de integrale kosten van de door de Rijksgebouwendienst uitgevoerde kleine, à fonds perdu gefinancierde, projecten voor Ministeries alsmede à fonds perdu bijdragen aan investeringsprojecten. Het betreft hier over het algemeen (ver)bouwactiviteiten van relatief geringe financiële omvang.

PPS Lasten

De PPS-lasten omvatten de totale vergoeding, die de Rijksgebouwendienst uit hoofde van DBFMO-contracten verschuldigd is aan consortia, gecorrigeerd voor de aflossingscomponent van de langlopende schuld (indien van toepassing).

Overige producten

Services

De post services betreft de integrale kosten (inclusief apparaatskosten) voor werkzaamheden, die volgens de RTB tot de taak van de afnemer worden gerekend (RTB – serviceverlening), maar op verzoek van de afnemers door de Rijksgebouwendienst worden verricht, en overige services.

Adviezen

De Rijksgebouwendienst levert op verzoek van de gebruikers niet-projectgebonden adviezen. De kosten betreffen zowel de interne als externe kosten. De adviesvraag van klanten aan de Rijksgebouwendienst fluctueert over de jaren heen.

Beleidsondersteuning

Onder deze post zijn de door het moederdepartement gefinancierde kosten voor beleidsondersteuning opgenomen.

Overige lasten

De afgelopen jaren heeft de Rijksgebouwendienst naar aanleiding van de vaststelling van de masterplannen voor kantoorhuisvesting aanzienlijke boekwaardecorrecties toegepast op de af te stoten voorraad. In 2014 hebben alleen aanpassingen plaatsgevonden voor zover ontwikkelingen bij individuele objecten daar aanleiding toe gaven. De omvang van de correcties is daarmee aanzienlijk minder dan in 2013 (€ 67,1 mln.).

De diverse overige lasten betreffen, naast de (jaarlijkse) kosten voor het programma brandveiligheid (€ 4,4 mln.) en bouwkundig ruimtelijk tekenwerk (€ 2,5 mln.), de volgende posten:

• – leegstandskosten DJI € 1,3 mln. Bij de afkoop van contracten als gevolg van het masterplan DJI ontvangt de Rijksgebouwendienst een vergoeding van DJI voor toekomstige kosten van o.a. leegstandsbeheer. Hiertegenover staan baten (onder de overige baten);

• – bij de (interdepartementale) voorlopige afrekening van de egalisatievordering voor kantoren is besloten het deel van de vordering dat betrekking heeft op bijvoorbeeld het leegstaande deel van de Hoftoren (€ 5,5 mln.) voor rekening te laten komen van de Rijksgebouwendienst. Daarnaast is een aantal mutaties t.o.v. de voorlopige stand (€ 5,2 mln.) ook ten laste van het resultaat van de Rijksgebouwendienst gebracht;

• – diverse kleinere posten (€ 1,7 mln.).

Toelichting op het resultaat

In de onderstaande tabel is het resultaat van de Rijksgebouwendienst gepresenteerd op productniveau.

Toelichting

Materiële Vaste Activa

De versobering van het gevangeniswezen is vormgegeven in het Masterplan DJI. Naar aanleiding van kritiek van de Tweede Kamer op het eerste Masterplan DJI, heeft Staatssecretaris van het Ministerie van Veiligheid en Justitie op 19 juni 2013 een aangepast Masterplan naar de Tweede Kamer gestuurd. Op 24 april 2013 is een kaderovereenkomst getekend door de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) en de Rijksgebouwendienst. In deze overeenkomst zijn de financiële consequenties van Masterplan DJI uitgewerkt. De restboekwaardes worden door de DJI aan de Rijksgebouwendienst vergoed. Pas bij sluiting van een penitentiaire inrichting en na instemming van DJI op de individuele afkoopbrieven wordt overgegaan tot facturatie. In 2013 heeft de financiële afwikkeling voor de eerste complexen plaatsgevonden. Ook in 2014 is sprake van financiële afwikkeling voor een aantal complexen. De boekwaarde van de betreffende complexen is hierna nihil.

Financiële Vaste Activa

Egalisatierekening

In het kader van de invoering van de nieuwe beprijzing voor kantoren per 1 januari 2016 wordt de openstaande egalisatievordering per 31 december 2015 afgerekend met de departementen. Het Ministerie van Financiën heeft ingestemd met vervroegde aflossing in 2014 door departementen die daar financiële ruimte voor hadden binnen de begroting 2014. Hier is door alle departementen gebruik van gemaakt. Daarnaast heeft € 27,1 mln. betrekking op reguliere afkopen (bij vervroegde contractsbeëindiging) en op vervroegde afrekening van de egalisatievordering door de sluiting van penitentiaire inrichtingen conform het masterplan DJI.

Vorderingen PPS

De Regeling Agentschappen is van toepassing bij de Rijksgebouwendienst. Deze Regeling zou door artikel 17 lid 9 voor de Rijksgebouwendienst tot gevolg hebben dat een ongelijksoortige behandeling van PPS-projecten zou ontstaan. Het Ministerie van Financiën heeft toestemming verleend om de huidige verwerkingswijze van de PPS-projecten te handhaven en deze als financieel vast actief in de balans op te nemen.

Activering van afgekochte BTW heeft in het verleden plaatsgevonden op basis van goedkeuring van het Ministerie van Financiën. Deze afkopen zijn opgenomen in de gebruiksvergoeding. Er worden geen nieuwe BTW-afkopen meer gedaan met gebruik van de leenfaciliteit.

Het vermogen van de Rijksgebouwendienst overstijgt per 31-12-2014 de bandbreedte van het toegestane eigen vermogen met € 20,3 mln. Uiterlijk bij eerste suppletoire 2015 wordt het vermogen hersteld tot het maximaal toegestane vermogen door middel van afroming door de eigenaar.

Voorzieningen

Een voorziening wordt opgenomen indien:

• – De Rijksgebouwendienst een bestaande verplichting heeft ten gevolge van een gebeurtenis in het verleden;

• – Het waarschijnlijk is dat voor de afwikkeling van die verplichting een uitstroom van middelen noodzakelijk is;

• – Een betrouwbare schatting kan worden gemaakt van de omvang van de verplichting.

Niet uit de balans blijkende rechten en verplichtingen bestaan uit:

Kasstroomoverzicht over 2014

Toelichting

Het kasstroomoverzicht geeft aan hoeveel kasmiddelen in de verslagperiode beschikbaar zijn gekomen en op welke wijze gebruik is gemaakt van deze middelen. Aan de hand van het kasstroomoverzicht worden de kapitaaluitgaven en -ontvangsten toegelicht. In dit model vormen de posten 3a, 4a en 4c de kapitaaluitgaven, terwijl de posten 3b, 4b en 4d de kapitaalontvangsten vormen.

Operationele kasstroom

Bij het bepalen van de operationele kasstroom is uitgegaan van het saldo van baten en lasten, dat is gecorrigeerd voor de afschrijvingen en de mutaties in de balansposten egalisatie, voorzieningen en kortlopende activa en passiva en langlopende activa en passiva, voor zover dit niet betreft de leenfaciliteit van het Ministerie van Financiën.

Investeringskasstroom

De investeringskasstroom bestaat uit het saldo van investeringen en (boekwaarde van de) desinvesteringen. De afwijking ten opzichte van de begroting is het gevolg van lagere investeringen en dientengevolge een lager kasberoep, dit is bij de 2e suppletoire begroting als mutatie verwerkt.

Financieringskasstroom

De aflossingen op leningen bestaan uit de aflossing op de leenfaciliteit bij het Ministerie van Financiën (€ 481,6 mln.). Alleen voor de investeringen in huisvestingsprojecten en voor de terugbetaling van de voorfinancieringen wordt een beroep op de leenfaciliteit gedaan.

Zoals ook in de 2e suppletoire begroting gemeld, waren er in 2014 minder investeringsmiddelen nodig vanwege vertraging in de start en uitvoering van huisvestingsprojecten. Het betreft hier met name projecten in het kader van de masterplannen huisvesting en het instandhoudingsprogramma waarvoor het Rijksvastgoedbedrijf zelf opdrachtgever is. Gelet op noodzaak de masterplannen binnen beperkte tijd uitgevoerd te hebben vanwege de ingeboekte bezuinigingen door de kabinetten Balkenende IV en Rutte I, zullen de projecten de komende jaren zeker tot uitvoering komen. Het is niet uitgesloten dat op enig moment tot verhoging van het leenplafond van een bepaald jaar moet worden overgegaan.

Overzicht doelmatigheidindicatoren per 31 december 2014

Toelichting

Leegstand

De leegstand voor rekening van de Rijksgebouwendienst (5,9%) is lager dan begroot (6,0%). De daling van de huisvestingsvoorraad is licht lager dan begroot. Dit is onder andere het gevolg van het inzetten van een deel van de overtollige DJI voorraad voor de huisvestingsbehoefte van het COA.

ITK

De indicator technische kwaliteit (ITK) geeft in een cijfer de technische kwaliteit van de vastgoedportefeuille weer op een bepaald tijdstip. Het cijfer loopt van 1 (nieuwbouw) tot 6 (zeer slecht). De ITK is een gewogen gemiddelde van de technische condities van alle gebouwelementen. Deze technische condities worden bepaald door inspecties. De ITK in 2014 is 2,39 en voldoet daarmee aan de doelstelling dat deze tussen de 2,1 en 2,8 blijft.

Bezetting in fte’s

De gemiddelde bezetting over 2014 was 737 fte. De werkelijke bezetting per 31 december 2014 bedroeg 741 fte. Deze ontwikkeling is in lijn met de verwachte werklastontwikkeling voor de komende jaren van het Rijksvastgoedbedrijf.

Gemiddelde loonkosten

Apparaatsindicator bruto apparaat/omzet

De apparaatsindicator continueert een dalende lijn en geeft daarmee een indicatie van een toenemende efficiency. De omzet is nagenoeg gelijk aan het voorgaande jaar terwijl sprake is van een reductie van de apparaatskosten. Er is met name sprake van lagere materiële kosten dan begroot.