A: Algemene doelstelling

Het bevorderen van de Nederlandse en internationale veiligheid en stabiliteit door doelgerichte bilaterale en multilaterale samenwerking en het bevorderen van democratische transitie in prioritaire gebieden, vooral in de ring rond Europa.

Veiligheid is geen vanzelfsprekendheid. De internationale omgeving verandert snel en ingrijpend. Wat er in de wereld om ons heen gebeurt, heeft direct gevolgen voor onze eigen veiligheid en voor onze welvaart. Veel van de grensoverschrijdende dreigingen waaraan Nederland bloot staat, zijn van een dusdanige omvang en complexiteit dat een aanpak in internationaal verband geboden is. Voorbeelden zijn de proliferatie van massavernietigingswapens, terrorisme en gewelddadig extremisme, piraterij, grensoverschrijdende criminaliteit en cyberdreigingen.

B: Rol en verantwoordelijkheid

De basis voor de inzet van het kabinet op internationaal veiligheidsbeleid ligt besloten in de Internationale Veiligheidsstrategie. Het bevorderen van de internationale rechtsorde, de bescherming van onze economische veiligheid en de verdediging van onze grenzen en die van bondgenoten staat daarin centraal. De samenhangende inzet bestrijkt defensie, diplomatie, economie en ontwikkelingssamenwerking en strekt zich uit naar andere begrotingen, zoals Defensie, Buitenlandse Handel & Ontwikkelingssamenwerking, Veiligheid en Justitie, Binnenlandse Zaken en Economische Zaken. Uitgangspunt is de Nederlandse veiligheidsbelangen te behartigen door gezamenlijke inzet en samenwerking met andere landen, internationale en maatschappelijke organisaties en het bedrijfsleven.

De Minister is verantwoordelijk voor:

Stimuleren

• – Van grotere veiligheid en stabiliteit. De Minister bevordert en bewaakt de coherentie en consistentie van de Nederlandse inzet in bilateraal en multilateraal verband, onder andere door Nederlandse bijdragen in het kader van de EU, de VN, de NAVO en de OVSE, door deelname aan ad hoc coalities zoals het Non-Proliferation and Disarmament Initiative (NPDI) en door organisatie van bijeenkomsten als de Global Conference on Cyber Space 2015.

Regisseren

• – Artikel 100-procedures ter voorbereiding van besluitvorming betreffende wereldwijde inzet van de krijgsmacht in crisisbeheersingsoperaties conform het Toetsingskader 2014, in nauwe afstemming met de Minister van Defensie.

• – De toepassing van terrorismesancties/Sanctieregeling 2007 als onderdeel van het sanctiebeleid, uitgevoerd in overeenstemming met de ministers van Financiën en Veiligheid en Justitie.

• – In het kader van een restrictief en transparant internationaal en Nederlands wapenexportbeleid draagt de Minister van Buitenlandse Zaken verantwoordelijkheid voor de buitenlandpolitieke toetsing van wapenexportaanvragen. De Minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingszaken is eindverantwoordelijk voor het wapenexportbeleid.

Financieren

• – Bijdragen aan goede internationale samenwerking ter bevordering van de eigen en bondgenootschappelijke veiligheid, waaronder aan de NAVO.

• – Bijdragen ter bestrijding en terugdringing van internationaal terrorisme en andere vormen van internationale criminaliteit, waaronder aan het International Centre for Counter-Terrorism.

• – Bijdragen ter bevordering van ontwapening en wapenbeheersing en bestrijding van proliferatie van massavernietigingswapens, waaronder aan IAEA en OPCW.

• – Bijdragen ter bevordering van veiligheid, stabiliteit en rechtsorde in internationaal verband, waaronder bijdragen aan crisisbeheersingsoperaties van de VN.

• – Bijdragen ter bevordering van transitie in prioritaire gebieden, m.n. in de ring rond Europa: Matra-programma’s in (Zuid)Oost-Europa en de Arabische regio.

C: Beleidsconclusies

De uitvoering van het voorgenomen beleid is in grote lijnen volgens plan verlopen. Door de voortdurende crises aan de oost- en zuidflank van Europa bleef de focus op veiligheidsgebied gehandhaafd. De Nederlandse bijdrage aan de Special Monitoring Mission van de OVSE in Oekraïne was zowel financieel als personeelsmatig boven verwachting. Daarnaast vroegen de conflicten in Syrië, Irak, Libië, Jemen en de opmars van ISIS ook in 2015 om veel extra inspanning en leidden tot extra maatregelen van het kabinet om het postennet in de regio te versterken en initiatieven gericht op stabiliteit en veiligheid waar mogelijk te ondersteunen.

In de Matra-programma’s voor de Arabische-, de pre-accessie- en de Oostelijk Partnerschaps-regio stonden capaciteitsopbouw en institutionele versterking van het maatschappelijk middenveld, het rechtssysteem en de overheid centraal. De in 2015 afgeronde IOB-evaluatie van de Nederlandse bijdrage aan transitie in de Arabische regio gaf aanleiding om het Matra-Zuid programma onder de naam «Nederland Arabisch Partnerschap» (NAP) te continueren. Conform de motie en het amendement Servaes / Ten Broeke zullen in 2016 alle hiervoor genoemde programma’s voortgezet worden als onderdeel van het «Nederlands Fonds voor Regionale Partnerschappen» (NFRP).

Met ingang van 2015 staat het Budget Internationale Veiligheid (BIV) op de begroting van het Ministerie van Defensie. Binnen het kabinet is afgesproken dat een bedrag van EUR 60 miljoen beschikbaar blijft voor BZ en BHOS ten behoeve van onder andere de hervorming van de veiligheidssector, beveiliging van diplomaten en ambassades in gebieden waar dat noodzakelijk is, rechtstaatontwikkeling en capaciteitsopbouw. In 2015 zijn vanuit het BIV de training van Afrikaanse troepen ten behoeve van VN vredesmissies gefinancierd en vredesmissies met ontwikkelingsprogramma’s ondersteund. Deze middelen zijn conform planning ingezet. Daarnaast is de geïntegreerde «3D» benadering in Mali versterkt door – complementair aan de Nederlandse militaire inbreng – de inzet van politiefunctionarissen (Nationale Politie en KMar) en civiele adviseurs en experts (o.a. gender en bescherming van burgers).

De Global Conference on Cyber Space 2015 is succesvol verlopen. Nederland heeft met deze conferentie een agenda neergezet voor cyberdiplomatie, o.a. op het gebied van mensenrechten, normen en internationaal recht in cyber.

D: Budgettaire gevolgen van beleid

E: Toelichting

Verplichtingen

De hogere realisatie van het verplichtingenbudget wordt veroorzaakt doordat eind 2015 overeenstemming is bereikt over het Nederlands aandeel in de VN-crisisbeheersingsoperaties. Omdat de uitkomst nog voor het einde van het kalenderjaar 2015 bekend is gesteld dient begrotingstechnisch gezien de verplichting nog te worden aangegaan in dat jaar, terwijl in eerdere ramingen nog uit was gegaan van begin 2016. Overigens heeft de betaling van de eerste tranche op dit onderdeel pas in januari 2016 plaatsgevonden.

Uitgaven

Artikel 2.1

De per saldo verhoogde uitgaven op dit subartikel worden met name veroorzaakt door de verhoging van het Veiligheidsfonds en het Programma Ondersteuning Buitenlands Beleid in combinatie met een daling van de uitgaven voor de NAVO (nieuwbouw), zoals gemeld in de eerste en de tweede suppletoire begroting.

Artikel 2.2

Zoals gemeld in de eerste suppletoire begroting zijn de uitgaven op dit artikelonderdeel voor de Global Conference on CyberSpace verhoogd doordat een deel van de voorziene uitgaven voor 2014 zijn gerealiseerd in 2015.

Artikel 2.5

De verhoging van de uitgaven op dit onderdeel betreft met name een stijging van het budget voor de additionele inzet ten aanzien van hervormingen in zes Arabische transitielanden op het gebied van goed bestuur en duurzame en inclusieve groei, zoals gemeld in de tweede suppletoire begroting.

Ontvangsten

Artikel 2.40

De programma-ontvangsten voor veiligheid en stabiliteit zijn toegenomen als gevolg van restituties op uitgaven voor (beëindigde) VN-crisisbeheersingsoperaties uit eerdere jaren.