A. Algemene doelstelling

De algemene doelstelling is het scheppen van een internationaal concurrerende onderzoeksomgeving die onderzoekers uitdaagt tot optimale wetenschappelijke prestaties en die goed aansluit op maatschappelijke behoeften.

B. Rol en verantwoordelijkheid

De Minister is verantwoordelijk voor het stelsel van onderzoek en wetenschap.

Financieren

De Minister bekostigt het onderzoeks- en wetenschapsbestel.

Stimuleren

De Minister stimuleert in het wetenschappelijk onderzoek:

• • kwaliteit en excellentie;

• • zwaartepuntvorming en profilering. De afspraken die hierover gemaakt zijn met de universiteiten staan vermeld in het hoofdlijnenakkoord;

• • samenwerking in de gouden driehoek van bedrijven, kennisinstellingen en overheid. In het topsectorenbeleid zijn hiervoor innovatiecontracten ontwikkeld;

• • aansluiting op het maatschappelijk belang.

Regisseren

Indicatoren/kengetallen

Indicatoren, kengetallen en overige informatie over de toerusting en de prestaties voor het onderzoekstelsel worden ook beschreven in Trends in Beeld.

C. Beleidsconclusies

Naast de in het beleidsverslag genoemde prestaties voor wetenschap zijn er nog veel andere resultaten geboekt waaronder de onderstaande.

De Permanente Commissie Grootschalige Wetenschappelijke Onderzoeksfaciliteiten heeft haar eerste nationale roadmap uitgebracht. Voorafgaand aan de roadmap heeft de commissie een brede landschapsanalyse uitgebracht waar ook faciliteiten met een toegepast karakter op staan van zowel TO2-instellingen als Rijkskennisinstellingen mits open toegankelijk voor onderzoekers. Door de aansluiting op de Nationale Wetenschapsagenda 1 en de ESFRI-roadmap heeft de nieuwe roadmap een veel strategischer karakter gekregen. Daarbij is een efficiëntieslag gemaakt door de clustering en prioritering van faciliteiten binnen wetenschapsgebieden. Eind december 2016 is een call opengegaan bij NWO (€ 105,– miljoen) waar de faciliteiten op de nationale roadmap voor kunnen indienen. De uitslag hiervan is begin 2018.

Onder leiding van Nederland zijn in 2016 drie belangrijke sets Europese raadsconclusies aangenomen: over open science, investeringen in onderzoek en innovatie en de juiste randvoorwaarden voor onderzoek en innovatie.

In algemene zin kan gesteld worden dat het op dit artikel uitgevoerde beleid en de bijbehorende resultaten het afgelopen jaar conform de verwachtingen zoals opgenomen in de begroting waren.

D. Budgettaire gevolgen van beleid

E. Toelichting op de instrumenten

De realisatie van de uitgaven 2016 ligt € 86,6 miljoen hoger dan oorspronkelijk begroot. De realisatie van de ontvangsten is € 0,6 miljoen hoger dan oorspronkelijk begroot.

Bekostiging

Het Ministerie van OCW bekostigt de nationale onderzoeksinstellingen NWO, KNAW en KB. Hiermee stelt de Minister deze organisaties in staat om binnen de wettelijke kaders en in lijn met de vierjaarlijkse strategische agenda en strategische plannen van de instellingen hun missies en doelstellingen te realiseren. Deze missies en doelstellingen zijn gericht op het bevorderen van de kwaliteit van het wetenschappelijk onderzoek in Nederland en het initiëren en stimuleren van nieuwe ontwikkelingen daarin.

OCW draagt met een structureel karakter bij aan:

• • NWO voor grote infrastructurele onderzoeksvoorzieningen voor de uitvoering van projecten die geselecteerd zijn op grond van de resultaten van de nationale roadmap commissie grootschalige researchinfrastructuur. Met de inzet van deze middelen worden onderzoekers in staat gesteld om te kunnen werken met onderzoeksfaciliteiten van wereldniveau;

• • NWO voor het uitvoeren van een integraal persoonsgebonden talentprogramma waarin naast de «vernieuwingsimpuls» ook de voormalige middelen voor de specifieke doelgroepen zijn opgegaan. Doelen zijn om via competitie op basis van wetenschappelijke kwaliteit voldoende ruimte te geven aan (jonge) veelbelovende onderzoekers, excellentie in het onderzoek te bevorderen en te zorgen voor een adequate in- en doorstroom van onderzoekers zodat er verbetering optreedt in hun loopbaanperspectieven;

• • NWO voor het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek ten behoeve van de coördinatie en financiering van het onderwijsonderzoek.

Het budget voor bekostiging is per saldo met € 86,3 miljoen verhoogd. Belangrijkste oorzaken van deze verhoging zijn:

• • Een overboeking van € 42,3 miljoen van artikel 14 (Cultuur) met betrekking tot de Wet Stelsel Openbare Bibliotheekvoorzieningen (WSOB). De taken, die zijn vastgelegd in artikel 9 van de WSOB, worden uitgevoerd door de Koninklijke Bibliotheek.

• • De doorverdeling van de loonprijsbijstelling tranche 2016 en de meerjarige doorwerking van de loonruimte-overeenkomst (€ 19,3 miljoen).

• • Interne overboekingen ten behoeve van de Nationale Wetenschapsagenda startimpuls (€ 15,0 miljoen).

• • Interne overboekingen ten behoeve van het Nationaal Regieorgaan Onderwijs Onderzoek (€ 5,6 miljoen).

• • Diverse interne en interdepartementale overboekingen (€ 4,1 miljoen).

Subsidies

Voor het stimuleren en realiseren van de centrale doelstelling van het Onderzoek en Wetenschapsbeleid (OWB) worden diverse subsidies verstrekt aan stichtingen en centra met een specifieke rol in de kennisinfrastructuur. Het gaat hier onder andere om:

• • Naturalis Biodiversity Center voor onderzoek naar biodiversiteit en instandhouding van de nationale grootschalige infrastructuur voor biodiversiteitsonderzoek;

• • het Biomedical Primate Research Centre (BPRC) voor het primatenonderzoek en de huisvesting van primaten en subsidie aan de Stichting AAP voor het verzorgen van de opvang van de BPRC chimpansees;

• • Stichting NCWT (Nationaal Centrum voor Wetenschaps- en Technologiecommunicatie) voor het beheren en verder ontwikkelen van NEMO Science Museum en NEMO kennislink, voor het organiseren van het landelijke festival Weekend van de Wetenschap en voor het faciliteren van het netwerk van science centra en wetenschapsmusea en overige landelijke wetenschaps- en techniek communicatie-activiteiten.

Het budget voor subsidies is per saldo met € 5,7 miljoen verlaagd. Dit wordt met name veroorzaakt door diverse interne overboekingen alsmede door een subsidietaakstelling.

Opdrachten

Voor de beleidsontwikkeling worden opdrachten verstrekt voor het uitvoeren van diensten. Het gaat hierbij met name om opdrachten voor beleidsgerichtonderzoek en evaluaties.

Bijdrage aan agentschapen

Dienst Uitvoering Onderwijs

De Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) is de uitvoeringsorganisatie van het Ministerie van OCW en levert producten en diensten op het terrein van bekostiging van instellingen, financiering van studenten en informatievoorziening. Het betreft het aandeel in de uitvoeringskosten van DUO voor dit begrotingsartikel.

Bijdrage aan mede overheden

Opdracht aan het Expertisecentrum Internationaal Onderzoek en Innovatie (EIOI) voor het ondersteunen en stimuleren van een zo groot mogelijke Nederlandse participatie in het EU-Kaderprogramma voor onderzoek en ontwikkeling en het programma voor Onderzoek en Innovatie alsmede de ondersteuning van het Europees voorzitterschap. De medewerkers van EIOI blijven hierdoor het Nationaal contactpunt Kaderprogramma in Nederland.

Bijdrage (inter)nationale organisaties

Contributies aan de grote internationale onderzoeksorganisaties EMBC, EMBL, ESA, CERN en ESO. Door deelname van Nederland aan deze intergouvernementele organisaties krijgen wetenschappelijke onderzoekers toegang tot unieke grootschalige onderzoeksfaciliteiten en internationale netwerken van toponderzoekers. Deze deelname is mede van groot belang voor het functioneren van ons nationale onderzoeksbestel.

Het budget is per saldo met € 5,6 miljoen verhoogd. De belangrijkste oorzaken van deze verhoging zijn:

• • Een verhoging van bijna € 5,0 miljoen van de contributie aan CERN als gevolg van het vrijgeven van de minimum wisselkoers door de Zwitserse Nationale Bank in 2015.

• • De doorverdeling van de prijsbijstelling tranche 2016 (€ 0,6 miljoen).

Ontvangsten

De ontvangsten betreffen met name terugvorderingen bij instellingen en andere subsidieontvangers als gevolg van eindafrekeningen van toegekende subsidies.