Maatregelen op het gebied van waterkwaliteit in het hoofdwatersysteem ten behoeve van de Kaderrichtlijn Water (KRW) worden verantwoord op artikelonderdeel 7.01.

Onderstaand wordt een toelichting gegeven op de verschillen (de mutaties) tussen de begroting en de realisatie, zie voor de gehanteerde norm de toelichting «normering jaarverslag» zoals opgenomen in de leeswijzer.

7.01 Investeringen waterkwaliteit

Het op orde krijgen en houden van een duurzaam watersysteem tegen maatschappelijk aanvaardbare kosten, waardoor Nederland schoon (drink)water heeft.

Verbeterprogramma Waterkwaliteit

Het Verbeterprogramma Waterkwaliteit Rijkswateren bestaat uit maatregelen die zijn geclusterd tot concrete projecten. De projecten richten zich op het herstel van natuurlijkere overgangen tussen land en water, zoet en zout en van verbindingen, waaronder die tussen het hoofd- en regionaal watersysteem. Het betreft vooral aanlegprojecten om een meer natuurlijke inrichting van de watersystemen te bewerkstelligen. Dit moet bijdragen aan het bereiken van een goede ecologische en chemische toestand van de watersystemen, zoals vereist onder de Europese Kaderrichtlijn. Tevens draagt dit bij aan de doelen voor Natura 2000 en de Kaderrichtlijn Mariene Strategie. Hieronder zijn de indicatoren en kengetallen voor waterkwaliteit opgenomen. Deze indicatoren en kengetallen zijn gerelateerd aan beleidsartikel 11 (Integraal Waterbeleid) op de Begroting hoofdstuk XII. De uitvoering van het verbeterprogramma is in een drietal tranches verdeeld. Voor de eerste tranche is in 2018 decharge verleend.

De tweede tranche is gestart in 2016. De meeste projecten in de tweede tranche zitten in de verkenning en planuitwerking of realisatie.

Bovenstaande tabel en figuur geven inzicht in de voortgang van de projecten van de tweede tranche. De beleidsinspanningen richten zich op de regie en realisatie van deze projecten. De derde tranche start in 2021.

Anders dan in de eerste tranche, zijn vanaf de tweede tranche geen projecten meer opgenomen die de migratie van vissen tussen het hoofdwatersysteem en de regionale wateren moeten bevorderen. De uitvoering hiervan is overgedragen aan de waterschappen, die hiervoor een bijdrage ontvangen.

Over de uitvoering van alle maatregelen, ook die uitgevoerd door de waterschappen, gericht op de ecologische en chemische kwaliteit van de oppervlaktewateren in de stroomgebieden van de Rijn, Maas, Schelde, Eems en de uitvoering gericht op een goede chemische en kwantitatieve toestand van de grondwateren in de vier stroomgebieden wordt de Tweede Kamer jaarlijks geïnformeerd via «De Staat van ons Water». Daarnaast wordt over de voortgang en uitvoering van de maatregelen in de Rijkswateren gerapporteerd in de KRW jaarrapportages4. De status van de waterlichamen wordt zesjaarlijks gerapporteerd conform de rapportageverplichting onder de KRW.

7.02 Overige investeringen waterkwaliteit

Naast het Verbeterprogramma Waterkwaliteit Rijkswateren ten behoeve van de KRW zijn hieronder de overige aanlegprojecten inzake waterkwaliteit opgenomen.

Verkenningen- en Planuitwerkingsprogramma

Het verkenningen- en planuitwerkingsprogramma dient om een probleem of een initiatief met een maatschappelijke meerwaarde te verkennen en om daarna, indien nodig, uit alternatieven de beste oplossing voor het probleem te zoeken en voor te bereiden voor de uitvoering.

Dit artikelonderdeel geeft inzicht in de stand van zaken van diverse projecten en programma’s op het gebied van zoetwatervoorziening die zich in de fasen van voorbereiding tot realisatie bevinden.

Toelichting:

• Ad 1) EPK Planuitwerking en verkenningen Waterkwaliteit: In 2018 is door RWS de eerste verkenning gestart voor de Grevelingen en Grote Wateren.

• Ad 2) Grevelingen: In 2018 is een reservering opgenomen voor nadere uitwerking verkenningen, planuitwerking en uitvoering van het project Grevelingen. Op dit project is in 2018 vanuit het Regeerakkoord ca € 21 miljoen en de Investeringsruimte (artikel 5) 30 miljoen toegevoegd. Daarnaast is ca € 6 miljoen voor de capaciteit van RWS overgeheveld naar artikel 5. Het jaar 2018 stond in het teken van de ontwikkeling van het plan van aanpak voor de planuitwerking voor het terugbrengen van beperkt getij op Grevelingen. Dat traject wordt in de loop van 2019 afgerond en markeert tevens de afronding van de verkenningsfase. In 2018 is tevens de basis gelegd voor een bestuursovereenkomst met de regio voor het vervolg van project Grevelingen.

Realisatieprogramma Zoetwatervoorziening

Toelichting:

• • Grote Wateren: In 2018 is de gezamenlijke ambitie van LNV en IenW voor de verbetering van de natuur en waterkwaliteit in de Grote Wateren uitgewerkt in een programmaplan voor de periode 2018–2020. IenW en LNV hebben gezamenlijk opdracht gegeven voor de uitvoering van dit programmaplan. Vanuit het Regeerakkoord, Enveloppe Natuur en Waterkwaliteit, is € 20 miljoen voor de Grote Wateren opgenomen. Hieruit is € 3,6 miljoen voor de capaciteit van RWS overgeheveld naar artikelonderdeel apparaatskosten RWS (5.01.02). Daarnaast is de bijdrage van € 0,6 miljoen ten behoeve van de programmatische aanpak Grote Wateren aan het Ministerie van LNV overgeheveld.

7.03 studiekosten waterkwaliteit

Dit betreft enerzijds studie- en onderzoekskosten voor het Deltaprogramma (MIRT-onderzoeken) en daarnaast de overige studiekosten op het gebied van waterkwaliteit.

In de Delta-aanpak waterkwaliteit en zoetwater is op basis van de prioriteiten en kennisleemten een 4-jarig onderzoeksprogramma opgestart in 2018: de kennisimpuls Delta-aanpak. De eerste onderzoeken zijn van start gegaan en richten zich op: het terugdringen van de problematiek van nutriënten in het grond- en oppervlaktewater, de toepassing van gedragswetenschappen en het KRW-doelbereik in brakke systemen. Komend jaar wordt dit uitgebreid naar de belasting van het water door de lozing van gewasbeschermingsmiddelen en ecologie. De onderzoeken richten zich op de analyse van deze vraagstukken en op het identificeren van effectieve maatregelen. De kennisimpuls wordt deels gesubsidieerd door IenW, en medegefinancierd door de waterschappen, IPO en de drinkwaterbedrijven. Gezamenlijk hebben deze partijen de exacte scope bepaald van de onderzoeken die worden uitgevoerd door de vier grote kennisinstituten Deltares, WEnR, RIVM en KWR.

In 2018 is het uitvoeringsprogramma «Aanpak opkomende stoffen in water» opgesteld. Hierin is onder meer het bezien van 70 watervergunningen door RWS als pilot opgenomen, als mogelijke opmaat voor een meer grootschalige doorlichting. Er wordt een opleidingsprogramma voorbereid voor vergunningsverleners water bij alle bevoegde gezagen, met als doel om de vergunningverleningspraktijk voor industriële lozingen te verbeteren. Ook is met alle ketenpartners het uitvoeringsprogramma ketenaanpak medicijnresten uit water opgesteld met maatregelen van bron tot zuivering. Met extra geld uit het regeerakkoord is eind 2018 de eerste pilot zuivering medicijnresten bij de rioolwaterzuivering van Aa en Maas op locatie Aarle-Rixtel gestart.

De aanpak van (micro)plastics in rivieren is in 2018 gestart met middelen uit het regeerakkoord, Enveloppe Natuur en Waterkwaliteit. Daarbij wordt gekeken naar de bronnen, monitoringstechnieken en de mogelijkheden van afvangen.