Algemene doelstelling

De krijgsmacht is er voor de verdediging en bescherming van de belangen van het Koninkrijk, alsmede voor de handhaving en de bevordering van de internationale rechtsorde. Tevens ondersteunt de krijgsmacht civiele autoriteiten bij rechtshandhaving, rampenbestrijding en humanitaire hulp, zowel nationaal als internationaal. Om deze taken te kunnen uitvoeren stelt Defensie militaire eenheden gereed die daarvoor kunnen worden ingezet.

Rol en verantwoordelijkheid

De Minister is verantwoordelijk voor het beschikbaar stellen en daadwerkelijk inzetten van eenheden om de veiligheid van het eigen en bondgenootschappelijk grondgebied te handhaven. Verder is de Minister in samenwerking met bondgenoten verantwoordelijk voor de uitvoering van bijdragen aan missies voor conflictpreventie, crisisbeheersing en vredesopbouw, zowel in Europa als daarbuiten. Het Koninkrijk der Nederlanden draagt daarmee bij aan de handhaving en bevordering van de internationale rechtsorde. De eenheden kunnen ook worden ingezet ten behoeve van nationale taken en het verlenen van (internationale) noodhulp.

Onder Beleidsartikel 1 Inzet wordt een overzicht geboden van de gehele inzet van de krijgsmacht. Dit betreft de bijdragen van Defensie aan crisisbeheersingsoperaties, contributies aan common funded NAVO- en EU-operaties, inzet voor nationale en koninkrijkstaken en overige inzet. Het artikel is in de alinea Toelichting op Nationale inzet daartoe uitgebreid met één niet-financieel overzicht Daadwerkelijke inzet 2018 in aantallen voor de structurele inzet voor nationale- en koninkrijkstaken, bijvoorbeeld door de KMar, de Explosieven Opruimingsdienst Defensie (EODD) en de Kustwachten. In Beleidsartikel 1 is de verantwoording opgenomen van de additionele uitgaven voor inzet onder verantwoordelijkheid van de Commandant der Strijdkrachten. In de beleidsartikelen 2 tot en met 5 wordt de taakuitvoering verantwoord van de Zeestrijdkrachten, Landstrijdkrachten, Luchtstrijdkrachten, de Marechaussee en de aan hen gemandateerde inzet, voor zover deze niet valt onder artikel 1.

Beleidsconclusies

Nederlandse militairen zijn in 2018 wederom breed ingezet voor vrede en veiligheid. Gedurende het jaar waren gemiddeld 900 militairen op uitzending. Dat betekent dat in 2018 ruim 3.500 militairen uitgezonden zijn geweest. Nederland heeft voor de vooruitgeschoven NAVO-aanwezigheid ongeveer 270 militairen geleverd aan de multinationale battlegroup onder leiding van Duitsland in Litouwen. In de strijd tegen ISIS stelde Nederland in 2018 ongeveer 400 militairen beschikbaar. Onder andere voor de training Advise & Assist van Iraakse strijdkrachten, inclusief de Koerdische Peshmerga. Wegens een verandering in de trainingsbehoeften in Noord-Irak is in 2018 de Nederlandse Special Operations Forces (SOF-) bijdrage aldaar teruggetrokken. Tevens werden in 2018 voor de duur van een jaar vier Nederlandse F-16’s ingezet in de strijd tegen ISIS. Ook was er sinds januari een Nederlands chirurgisch team ontplooid in een ziekenhuis geleid door de Verenigde Staten in West-Irak. Deze bijdrage was voorzien voor een jaar en is medio januari 2019 beëindigd. Daarnaast voorzag Nederland met een Target Support Cell (TSC) en een Processing Exploitation and Dissemination (PED) capaciteit in een behoefte binnen het doelontwikkelingsproces dat vooraf gaat aan luchtaanvallen van de Anti-ISIS coalitie. In de United Nations Multidimensional Integrated Stabilization Mission in Mali (MINUSMA) heeft Nederland een bijdrage geleverd met ongeveer 250 militairen. Daarnaast is besloten om deze bijdrage per 1 mei 2019 grotendeels te beëindigen en met twee tot drie stafofficieren in de missie actief blijven. In 2018 heeft Nederland, op verzoek van de NAVO en de Afghaanse regering, de bijdrage aan Resolute Support, de NAVO-missie in Afghanistan, geïntensiveerd van ongeveer 100 tot 160 personen en het mandaat verlengd tot en met 31 december 2021. De intensivering betreft een gezamenlijk met Duitsland op te richten team van SOF-adviseurs en ondersteunende troepen ten behoeve van de training, advisering en begeleiding van Afghan Special Security Forces (ASSF). Voorts leverde Nederland in 2018 een aantal kleine bijdragen aan missies in Afrika en het Midden-Oosten, waaronder United Nations Mission in South Sudan (UNMISS), UN Disengagement Observer Force (UNDOF), European Training Mission (EUTM) Mali en EUTM Somalië. Nederland heeft de bijdrage aan EUTM Somalië met ingang van 1 april 2018 beëindigd.

Naast de internationale inzet heeft Defensie in 2018 zowel in Nederland als in het Caribisch deel van het Koninkrijk ook een bijdrage geleverd aan de nationale veiligheid of ondersteuning verleend aan de civiele autoriteiten (met inzet van o.a. KMar, EODD, CZSK, CLAS, CLSK en de Kustwacht), in de vorm van militaire bijstand en steunverlening. Dit is zichtbaar in de tabel daadwerkelijke inzet in 2018 in aantallen.

In een aantal missieramingen (zie tabel crisisbeheersingsoperaties bij de toelichting) is financiële compensatie opgenomen om de negatieve effecten van inzet op de gereedheid en geoefendheid van de krijgsmacht te beperken. Zo zijn in diverse missieramingen bijvoorbeeld kosten opgenomen voor vervangende inhuur van luchttransportcapaciteit als gevolg van de inzet van de KDC-10 en de C-130.

Toelichting algemeen

In artikel 1 worden alleen uitgaven voor inzet begroot en verantwoord:

• (1) Voor zover deze uitgaven additioneel zijn. Dit betekent dat vormen van inzet budgettair niet zichtbaar zijn in dit artikel indien geen sprake is van aanvullende uitgaven ten opzichte van de uitgaven voor gereedstelling en instandhouding binnen de artikelen van de operationele commando’s (bijvoorbeeld de inzet van helikopters voor Search and Rescue) of indien deze worden verrekend met tweeden of derden (bijvoorbeeld noodhulp die wordt verrekend met het Ministerie van Buitenlandse Zaken).

• (2) Voor zover deze inzet onder directe verantwoordelijkheid van de Commandant der Strijdkrachten wordt uitgevoerd. Verschillende vormen van inzet zijn gemandateerd aan de operationele commando’s, zoals de inzet voor de Kustwacht, en worden daarom bij die artikelen begroot en verantwoord.

• (3) Om het geïntegreerde karakter te borgen wordt besluitvorming over het Budget Internationale Veiligheid (BIV) interdepartementaal voorbereid en uitgevoerd. In 2018 zijn middelen uit het BIV structureel overgeheveld naar de begrotingen van de Ministeries van Buitenlandse Zaken (€ 30 miljoen) en Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking (BHOS) (€ 30 miljoen) en andere artikelen binnen de Defensiebegroting (€ 59,5 miljoen).

• (4) Bijlage 4 van het jaarverslag geeft een overzicht van de raming en realisatie van het BIV. In de toelichting op de instrumenten wordt op bondige wijze ingegaan op de verschillen (grensbedrag € 5 miljoen) tussen de budgettaire raming en de realisatie.

Toelichting op de financiële instrumenten

De posten met een verschil groter dan € 5,0 miljoen worden hieronder nader toegelicht.

Verplichtingen

De gerealiseerde verplichtingen zijn € 87,3 miljoen lager dan begroot als gevolg van het overhevelen van kas- en verplichtingenbudget naar de begrotingen van BZ en BHOS (€ 60 miljoen) en naar de begrotingsartikelen van defensieonderdelen (€ 59,5 miljoen). Hierdoor zijn de verplichtingen niet op dit artikel aangegaan. Daarentegen zijn voor enkele missies hogere verplichtingen aangegaan dan was voorzien, zoals Resolute Support, EFP en missies algemeen. Verder zijn er nog voor € 3,6 miljoen verplichtingen aangegaan voor de inzet van Vessel Protection Detachments (VPD’s). Deze inzet is niet vooraf te voorzien.

Uitgaven

De uitgaven voor artikel 1 zijn met de begroting 2018 vastgesteld op € 335,8 miljoen. In 2018 is € 103,8 miljoen minder gerealiseerd. Dit is met name veroorzaakt door de overheveling van middelen naar de begrotingen van BZ en BHOS en andere begrotingsartikelen in de eerste suppletoire begroting. Daarnaast is in 2018 minder gerealiseerd door minder gebruik dan verwacht van de VPD’s die kwetsbare scheepvaart voor de Afrikaanse noordoostkust helpen beschermen tegen piraterij.

Toelichting crisisbeheersingsoperaties (HGIS)

In bovenstaande tabel wordt bij de stand begroting 2018 weergegeven hoeveel budget begroot was per missie. Hieronder worden de verschillen groter dan € 5 miljoen per missie toegelicht.

Strijd tegen ISIS

In de begroting 2018 is voor ATF ME een bedrag opgenomen gerelateerd aan de verwachte wapeninzet die gedurende het jaar zou plaatsvinden. De wapeninzet van ATF ME in 2018 is lager geweest dan voorzien.

EU ATALANTA

In de begroting 2018 is voor EU ATALANTA een bedrag opgenomen voor de inzet van maritieme eenheden. In 2018 heeft echter geen maritieme inzet plaatsgevonden met betrekking tot EU ATALANTA. De realisatie in 2018 betreft slechts de onkosten van de bezetting van het hoofdkwartier en onkosten van inzet voor EU ATALANTA die eind 2017 eindigde en in 2018 zijn verrekend.

Toelichting op ontvangsten

Ontvangsten Crisisbeheersingsoperaties en Overige inzet

In 2018 is € 36,1 miljoen ontvangen. Dit is € 9,4 miljoen meer dan begroot, doordat de gerealiseerde ontvangsten van met name de VN voor de missie MINUSMA hoger waren dan vooraf gepland. Daarnaast waren de bijdragen van de Nederlandse reders voor de VPD’s in de begroting 2018 in de uitgavenraming van crisisbeheersingsoperaties verwerkt en zijn deze onder Overige inzet separaat zichtbaar gemaakt.

Toelichting op Nationale inzet

Structurele nationale taken

Defensie voert structurele taken uit ten behoeve van civiele overheden. De financiële middelen van deze structurele taken zijn opgenomen in de verschillende begrotingsartikelen van Defensie. Deze structurele taken zijn vastgelegd in wet- of regelgeving, inclusief ministeriële besluiten, convenanten of arrangementen. Onder de structurele taken vallen de taken van de KMar, de Kustwacht in Nederland en het Caribisch gebied, luchtruimbewaking, de Bijzondere Bijstandseenheden en Explosieven OpruimingsDienst Defensie.

Militaire bijstand en steunverlening (Financiering Nationale Inzet Krijgsmacht, FNIK)

Defensie verleent militaire bijstand (MB) voor de handhaving van de openbare orde en veiligheid en voor de strafrechtelijke handhaving van de rechtsorde (MB SHRO). Deze bijstand wordt zowel door de KMar geleverd als door andere eenheden van Defensie. Daarnaast wordt bijstand verleend in geval van een ramp of crisis, of de vrees voor het ontstaan daarvan (Wet Veiligheidsregio). Verder kan een civiele autoriteit/Minister een beroep doen op militaire steunverlening in het openbaar belang (MSOB).

Voorbeelden van nationale taken die Defensie in 2018 gedurende het hele jaar heeft uitgevoerd zijn:

• • De notice to move (NTM) van batch 1 (200 man) en één compagnie van het Bataljon Bewaken – Beveiligen is op verzoek van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) resp. van 8 en 48 uur verkort naar 6 uur NTM. In 2018 is verder invulling gegeven aan de gezamenlijke operationele voorbereidingen (KMar-Defensie en Nationale Politie).

• • De KMar is tot 16 november 2018 ondersteund door het CZSK en het CLAS bij het Mobiel Toezicht Veiligheid (MTV). Door de behoefte aan grotere capaciteit bij de grensbewaking aan de Europese buitengrens in de Nederlandse zeehavens Hoek van Holland, Europoort en IJmuiden ontstond capaciteitstekort binnen de KMar.

• • Zoek- en observatieteams van Defensie hebben regelmatig het civiele gezag ondersteund.

• • Gedurende de droogteperiode (maart-september) heeft Defensie op verzoek (met enige frequentie) een blushelikopter stand-by gesteld. Deze is 10 maal ingezet.

Host Nation Support

Host Nation Support (HNS) (gastlandsteun) is de militaire ondersteuning die door Nederland wordt geleverd aan bondgenootschappelijke eenheden en NAVO-organisaties die verblijven op of zich verplaatsen over Nederlands grondgebied. Dit is een nationale verplichting die ten grondslag ligt aan de NAVO. In 2018 zijn twee grote HNS-operaties uitgevoerd.

Van 12 tot 25 juni 2018 heeft Defensie bijgedragen aan een deployment van een Amerikaanse Taskforce via Rotterdam en Eindhoven naar de thuisbasis in Duitsland. Deze HNS-operatie kenmerkte zich bij aanvang door een aantal aanvragen voor militaire verplaatsingen over Nederlands grondgebied en door het Nederlands luchtruim van verschillende Amerikaanse instanties. Met behulp van de NCTV zijn gezamenlijk coördinerende vergaderingen belegd en is de afstemming en informatievoorziening naar de relevante instanties (interdepartementaal) opgestart. Tevens is gebruik gemaakt van het netwerk van de betrokken veiligheidsregio’s. Uiteindelijk zijn 60 helikopters en 1.200 voertuigen doorgevoerd.

Van 1 tot 11 oktober 2018 heeft Defensie de verplaatsing van een Britse eenheid ondersteund. Daarbij zijn circa 500 voertuigen met 1.000 militairen in colonnes via Hoek van Holland en Rotterdam naar Duitsland doorgereisd voor deelname aan de NAVO-oefening Trident Juncture in Noorwegen.