De overheid beschermt nabestaande partners en wezen voor zover nodig tegen de financiële gevolgen van het verlies van partner of ouders.

De overheid vindt dat mensen die geconfronteerd zijn met het overlijden van hun partner of ouder(s) en die vanwege de zorg voor een kind of arbeidsongeschiktheid niet (volledig) in een eigen inkomen kunnen voorzien, verzekerd moeten zijn van financiële ondersteuning. Daarom regelt zij in deze gevallen op grond van de Algemene nabestaandenwet (Anw) een nabestaandenuitkering voor de overblijvende partner en een wezenuitkering voor kinderen die beide ouders hebben verloren.

Inwoners van Caribisch Nederland die geconfronteerd zijn met het overlijden van hun partner of ouder(s), hebben op grond van de Algemene weduwen- en wezenverzekering (AWW) recht op een uitkering.

Beleidsdoorlichting artikel 9

In 2019 is de beleidsdoorlichting van artikel 9 Nabestaanden afgerond (Tweede Kamer, 2019-2020, 30 982, nr. 55). Uit de doorlichting kwam naar voren dat het beleid doeltreffend is geweest. De Anw biedt inkomensbescherming voor alle gerechtigden, maar die inkomensondersteuning is niet altijd nodig om een minimuminkomen te genereren. Er zijn aanknopingspunten om de Anw doelmatiger en meer activerend te maken door de regeling meer te richten op nabestaanden die geen andere inkomensbronnen hebben en ook geen mogelijkheden hebben om op een andere manier in inkomen te voorzien. Dit onderwerp verdient een bredere maatschappelijke discussie.

Voor de meeste burgers is het nabestaandenpensioen de belangrijkste nabestaandenvoorziening ter dekking van de financiële risico’s van het overlijden van de partner (en/of ouders). De Stichting van de Arbeid (STAR) is om advies gevraagd (Tweede Kamer, 2019-2020, 34 996, nr. 3) over de wenselijke dekking van het nabestaandenpensioen. Het advies richt zich ook op de verdeling tussen publieke en private nabestaandenregelingen. Bij een mogelijke nadere uitwerking worden de uitkomsten van de beleidsdoorlichting betrokken.

Algemene Weduwen- en Wezenverzekering (AWW) Caribisch Nederland

In de voortgangsrapportage ijkpunt bestaanszekerheid Caribisch Nederland (Tweede Kamer, 2018-2019, 35 000 IV, nr. 61) heeft het kabinet een volgende stap aangekondigd om de inkomenspositie van inwoners van Caribisch Nederland te verbeteren. Het gaat om een verhoging van de AWW per 1 januari 2020 voor Bonaire en Saba met 5% en voor Sint Eustatius met 2%. Met het besluit van 11 november 2019 (Stcrt. 2019, 62805) is deze verhoging geformaliseerd.

Inkomensoverdrachten

Algemene weduwen- en wezenverzekering (AWW) (Caribisch Nederland)

Inwoners van Caribisch Nederland die geconfronteerd zijn met het overlijden van hun partner of ouder(s), hebben op grond van de AWW recht op een uitkering. De SZW-unit bij de Rijksdienst Caribisch Nederland (RCN) is verantwoordelijk voor de uitvoering van deze regeling in Caribisch Nederland.

De budgettaire en volume ontwikkeling is conform begroting.

Algemene nabestaandenwet (Anw) inclusief tegemoetkoming Anw

De Anw is een volksverzekering en regelt, onder voorwaarden, bij overlijden een uitkering voor de partner en een wezenuitkering voor kinderen die beide ouders hebben verloren. Daarnaast ontvangt iedere Anw-gerechtigde maandelijks de Anw-tegemoetkoming. De Anw wordt door de SVB uitgevoerd.

Budgettaire ontwikkelingen

De uitkeringslasten van de Anw komen in 2019 circa € 1,1 miljoen lager uit dan begroot. Als rekening gehouden wordt met de in de begroting voorziene loon- en prijsbijstelling (€ 8,2 miljoen, in tabel 65 de post nominaal) is de realisatie circa € 9,3 miljoen lager dan begroot. Het gemiddeld aantal Anw-gerechtigden gedurende het jaar is iets lager uitgekomen dan ten tijde van het opstellen van de begroting werd geraamd. De gemiddelde uitkering is iets hoger uitgekomen.

Kerncijfers Anw

Het aantal Anw-gerechtigden is gedurende het jaar iets sterker afgenomen dan verwacht. Het aantal gerechtigden komt ultimo 2019 uit op circa 28 duizend personen. Het aantal gerechtigden met een uitkering op grond van overgangsrecht sinds de invoering van de Anw in 1996 neemt in recente jaren gestaag af. De omvang van overige groepen is redelijk stabiel.

HandhavingDe kerncijfers op het gebied van preventie in 2019 zijn significant gedaald ten opzichte van het voorgaande jaar. Naar aanleiding van de daling (die ook bij de AOW zichtbaar is) gaat de SVB periodiek herinneringsbrieven sturen. Het implementatietraject daarvan loopt. De kerncijfers op het gebied van opsporing zijn gedaald ten opzichte van het voorgaande jaar. De incassoratio van cohort 2019 is laag in vergelijking met voorgaande jaren. Door het relatief lage aantal terugvorderingen verloopt de ontwikkeling van de incassoratio niet volgens een vast patroon. Daarom worden de incassoratio’s gedurende een periode van tien jaar gevolgd.