Door IenW is het project ZuidasDok zelf als groot project aangewezen.Project Mainportontwikkeling Rotterdam (PMR) heeft sinds juli 2021 niet langer de status van een groot project.

Het projectartikel is gerelateerd aan de beleidsartikelen 14 Wegen en Verkeersveiligheid, 16 Openbaar Vervoer en Spoor en 18 Scheepvaart en Havens op de beleidsbegroting Hoofdstuk XII.

17.06 Project Mainportontwikkeling Rotterdam

Motivering

De voormalige vaste commissie voor Infrastructuur en Milieu van de Tweede Kamer heeft op voorstel van de Minister (Kamerstukken II 2015–2016, 24 691 nr. 125), vanwege de fase waarin PMR zich bevindt, ingestemd met het laten vervallen van de voortgangsrapportages op grond van de Regeling Grote Projecten. Dit besluit is genomen op basis van de op 16 juni 2020 naar de Tweede Kamer gezonden eindevaluatie PMR (Kamerstukken II 2019–2020, 24 691, nr. 133). Voortaan is een eenvoudiger governance structuur van toepassing waarbij de voortgang wordt gerapporteerd door middel van toezending van de jaarlijkse monitorinformatie van de Tafel van Borging.

Producten

Toelichting

• 1. Er is € 23,8 miljoen overgeboekt van budget PMR onvoorzien naar budget PMR natuurcompensatie voor gevolgen nieuwe compensatie variant (NCV). Vervolgens is € 26,9 miljoen overgeboekt naar LNV voor het afgesproken maatregelenpakket voor NCV;

• 2. € 23,8 miljoen is overgeboekt van budget PMR onvoorzien naar budget PMR natuurcompensatie voor gevolgen nieuwe compensatie variant (NCV), € 1 miljoen restsaldo PMR uitvoeringsorganisatie is toegevoegd aan PMR onvoorzien en er is € 1,3 miljoen prijsbijstelling 2024 toegevoegd.

17.07 European Rail Traffic Management System (ERTMS)

Motivering

De Ontwikkelagenda Toekomstbeeld OV 2040 (Kamerstukken II 2020/21, 23645, nr. 746) zet erop in lange termijn keuzes voor het OV met bijdragen aan wonen, werken en recreëren in een duurzaam en welvarend Nederland te realiseren. Het digitaliseren van het treinbeveiligingssysteem is een van de bouwstenen om de doelen van Toekomstbeeld OV te bereiken. Het vervangen van het analoge huidige systeem, dat stamt uit de jaren ’50-60, door de digitale Europese standaard wordt vormgegeven binnen het groot project ERTMS. Deze vervanging sluit aan bij het algemene uitgangspunt om prioriteit te geven aan de instandhouding van het bestaande netwerk. Met deze beslissing wordt ook invulling gegeven aan Europese afspraken over de aanleg van ERTMS op de belangrijkste nationale en internationale verbindingen (TEN-T kernnetwerk). Daarnaast biedt ERTMS meer mogelijkheden dan de huidige treinbeveiliging, zoals meer veiligheid, de mogelijkheid om meer treinen te laten rijden, en op termijn automatisch rijden.

Producten

Op 17 mei 2019 heeft het Kabinet de programmabeslissing ERTMS (Kamerstukken II 2018/19, 33652, nr. 65) genomen en besloten het huidige treinbeveiligingssysteem landelijk te vervangen door ERTMS. Tot en met 2030 worden door ProRail en vervoerders tientallen werkprocessen aangepast om treinen te kunnen laten rijden, circa 1.300 treinen en locomotieven omgebouwd of opgewaardeerd naar ERTMS en tenminste 15.000 gebruikers opgeleid. Ook zal het systeem en de operatie worden beproefd en uiteindelijk 345 km spoor op zeven baanvakken van ERTMS voorzien. Het kabinet heeft in 2019 tevens besloten structureel middelen te reserveren voor de uitrol van ERTMS in de rest van Nederland in de periode 2030-2050. Hiervoor zijn middelen gereserveerd op artikelonderdeel 11.03.

Het programma ERTMS is door de Kamer aangewezen als Groot Project. De Kamer wordt daarom twee keer per jaar door middel van een voortgangsrapportage geïnformeerd. De laatste voortgangsrapportage in 2024 betreft de 21e voortgangsrapportage (Kamerstukken II 2024/25, 33652, nr. 95).

Toelichting

• 1. De uitgaven en verplichtingen voor het programma ERTMS liggen dit jaar € 75 miljoen lager vanwege de huidige herijking van het programma en de lagere uitgaven bij het ombouwen van het materieel. Zoals aangegeven in de Voortgangsrapportage 21 heeft de ombouw van het materieel te maken met langere levertijden en schaarste in materieel bij leveranciers. Verder is er vanwege de herijking van het programma ERTMS minder uitgegeven en verplicht, omdat besluitvorming over de eerste tranche eerst moet worden afgerond.

In verband met de inbouw van het European Rail Traffic Management System (ERTMS) is € 95 miljoen verrekend met de concessievergoeding NS. Daarnaast is € 0,3 miljoen overgeboekt naar de beleidsbegroting HXII voor de inzet van de ILT en eveneens € 0,3 miljoen ten behoeve van de inzet van de RVO. Tenslotte is € 0,5 miljoen overgeboekt naar het project HSL-Zuid ten behoeve van een onderzoek naar de aansluiting van de ERTMS-versie van het HRN op de ERTMS-versie van de HSL-Zuid. De toegevoegde loon- en prijsbijstelling 2024 bedraagt € 66 miljoen.

17.08 Zuidasdok

Motivering

De ruimtelijke ontwikkelingen in de corridor Haarlemmermeer-Almere en op de Zuidas versterken de toename van reizigers en verkeer. Door  opening van de Noord-Zuidlijn, Hanzelijn en ov-SAAL neemt het aantal reizigers op station Amsterdam-Zuid toe. De vergroting en kwalitatieve opwaardering van de capaciteit op het station is nodig om de groeiende reizigersstromen te accommoderen en te voldoen aan de NSP-kwaliteitsnorm. Om ruimte te bieden aan de uitbreiding van de ov-terminal en de wegcapaciteit te vergroten, wordt de A10 ondergronds gebracht en verbreed. Een investering in de ruimtelijke kwaliteit van de Zuidas draagt verder bij aan de versterking van een internationale toplocatie. In kamerbrief van 16 mei 2024 (Kamerstukken II 2023-2024, 32668, nr. 23) is de Kamer geïnformeerd over de actuele stand van zaken op het project.

Producten

• – Projectorganisatie en voorbereiding (inclusief Knopen);

• – Uitbreiding van de ov-terminal (inclusief keersporen, regionaal ov en ketenmobiliteit);

• – Tunnel en uitbreiding van A102;

• – Inrichting van de openbare ruimte en generieke uitgaven.

Overzicht van de bijdragen: In onderstaande tabel wordt een overzicht gegeven van de financiering van het project. Deze middelen kunnen tijdens de realisatieperiode integraal aan alle productuitgaven worden besteed. Tussentijds en achteraf zal inzichtelijk worden gemaakt waaraan de middelen zijn besteed (verantwoording).

Toelichting

De ontvangsten van Amsterdam en Vervoersregio Amsterdam zijn in 2024 ontkoppeld aan de uitvoeringsplanning. De ontvangsten van Amsterdam ‒ € 7 miljoen en Vervoersregio Amsterdam ‒ € 6 miljoen zijn in lijn gebracht met de herziene uitvoeringsplanning. Het aandeel rijk is in 2024 ook met ‒ € 7 miljoen bijgesteld. De totale bijdrage in 2024 aan het project Zuidasdok komt daarmee op € 172 miljoen. Op de post overige ontvangsten worden eventuele extra bijdragen van voornamelijk ProRail verwerkt, die waren in 2024 heel beperkt.

Toelichting

• 1. Het hogere projectbudget op artikelonderdeel 17.08 Zuidasdok (€ 154,7 miljoen) wordt met name veroorzaakt door:

  • • Toegekende loon-en prijsbijstelling 2024 (€ 53,4 miljoen).

  • • Toekenning budgetoverheveling vanuit E&O (€ 73,7 miljoen). Hoofdzakelijk als gevolg van het intern overhevelen van E&O middelen t.b.v. mee kunnen opdragen van vast tunnelonderhoud (€ 47,1 miljoen) bij het op de markt zetten van het tunnelcontract, toevoegen budgetten t.b.v. noodzakelijke vervanging van de Roozenoordbrug (€ 25,2 miljoen), en overige kleinere aanpassingen (€ 1,4 miljoen) o.a. aanvullende bijdragen van gemeente Amsterdam voor werkzaamheden geluidsschermen Schinkelkwartier.2. Het hogere projectbudget op artikelonderdeel 17.08 Zuidasdok (OVT deel) (€ 112 miljoen) wordt met name veroorzaakt door:

• 4. Het hogere projectbudget op artikelonderdeel 17.08 Zuidasdok (€ 124,2 miljoen) is hoofdzakelijk als gevolg van het toevoegen van aanvullende middelen uit de reservering doortrekken Noord-Zuidlijn i.v.m. de aanbesteding van het contract openbaar vervoerterminal (€ 87 miljoen), de aanvullende bijdrage van gemeenten Amsterdam en Vervoersregio wordt verrekend met de nog te bepalen aanvullende bijdrage derden. Daarnaast de toegekende loon- en prijsbijstellingen (€ 37,2 miljoen).

17.10 Programma Hoogfrequent Spoorvervoer

Motivering

Het Programma Hoogfrequent Spoorvervoer (PHS) heeft tot doel op de drukste trajecten in het land te komen tot hoogfrequent spoorvervoer en een toekomstvaste routering van het goederenvervoer met zo intensief mogelijk gebruik van de Betuweroute. Er gaan meer treinen rijden in de drukste delen van het land en er komt extra ruimte voor goederenvervoer op het spoor naast maatregelen om het gebruik van de Betuweroute extra te stimuleren. 

Producten

In 2024 zijn twee voortgangsrapportages over PHS uitgebracht gezien de groot project-status van PHS. Uit de rapportages blijkt de voortgang van de diverse projecten die onderdeel zijn van PHS en de financiële stand van zaken, zoals de ontwikkeling van het potentieel tekort. Ook wordt ingegaan op de geplande uitbreiding van de treindienst, die samenhangt met de oplevering van de relevante infraprojecten en andere maatregelen.

Eind 2024 is met de start van de dienstregeling 2025 door NS een aantal extra tienminutentreinen gaan rijden. Ook is de airportsprinter Amsterdam-Hoofddorp geïntroduceerd gezien de start van de maatregelen op en rond Amsterdam Centraal. Een belangrijke mijlpaal is de start van de nieuwe tienminutensprinter Den Haag-Rotterdam-Dordrecht (maandag t/m donderdag) door oplevering van een groot deel van de extra PHS-infrastructuur tussen Rijswijk-Rotterdam.

Er is in 2024 op en rond Amsterdam Centraal een groot aantal maatregelen in uitvoering. Deel daarvan is het zo snel mogelijk realiseren van een nieuwe en grotere terminal voor beveiligd vertrek van de internationale treinen naar Londen. Deze terminal is begin februari 2025 in gebruik genomen.

Om de omvang van het potentieel tekort van PHS passend te maken bij de fase waarin PHS verkeert, zijn in 2024 financiële maatregelen genomen, door inzet van de risicoreservering en toevoeging vanuit de post voor excessieve prijsstijgingen.

Toelichting

• 1. PHS: Meteren-Boxtel: Het projectbudget is verhoogd met € 67,7 miljoen in verband met prijs- en markteffecten. De toegevoegde loon- en prijsbijstelling 2024 bedraagt € 19,2 miljoen.

• 2. PHS: Rijswijk-Rotterdam: Het project wordt in de uitvoering geconfronteerd met een grote hoeveelheid afwijkingen door issues als indexatie, veilig werken onder laagspanning, tegenvallers in de ondergrond, capaciteitsgebrek van specialistisch personeel (langere doorlooptijden), en hogere kosten in verband met wijzigingen in de scope. Dit vertaalt zich door in een grote hoeveelheid meerwerken en extra kosten en zodoende ook hogere uitgaven in 2024 ter hoogte van € 10 miljoen.

• 3. PHS: Amsterdam: Het contract met betrekking tot de aanpassing van Amsterdam Centraal is gegund met een negatief aanbestedingsresultaat. Dit is verwerkt in de termijnstaten van de aannemer en heeft  geleid tot hogere uitgaven in 2024 dan eerder geprognosticeerd. Daarnaast is ook de overheveling van het project Amsterdam CS Stallingen onder de oostelijke sporen (SOOS) vanuit de beschikking Fietsparkeren bij stations naar PHS Amsterdam Centraal opgenomen in de uitgavenplanning en zijn er diverse Verzoeken tot wijzigingen (VTW’s) opgetreden met een financiële afwikkeling in 2024. Het projectbudget is gestegen met € 131 miljoen. Het deelproject Amsterdam Amstel is gereed en de subsidie is per 1 januari 2024 vastgesteld. Er is een bedrag van € 0,3 miljoen overgeboekt naar de MIRT-post PHS Nazorg en de vrijval van het onbenodigde onvoorzien van € 2,2 miljoen is toegevoegd aan het planuitwerkings-budget PHS. Daarnaast is het projectbudget verhoogd met € 68,2 miljoen naar aanleiding van prijs- en markteffecten en is € 44,1 miljoen toegevoegd vanuit het programma Fietsparkeren (MF 13.03). Omdat een deel van de oorspronkelijk binnen dat programma geraamde scope (de stallingen onder de oostelijke sporen (SOOS)) wordt overgeheveld naar het PHS project ‘Amsterdam Centraal, kunnen de werkzaamheden efficiënter worden uitgevoerd. De toegevoegde loon- en prijsbijstelling 2024 bedraagt € 20,9 miljoen.

• 4. PHS: Ede: In verband met excessieve prijsstijgingen sinds de gunning van het werk in maart 2021, extra benodigde werkzaamheden voor het verkrijgen van schaarse kritische materialen en aanpassingen in de werkzaamheden als gevolg van het, in afwijking van verricht vooronderzoek, aantreffen van de beschermde zandhagedis in het werkgebied is een aanvullende realisatiebeschikking verstrekt. Een deel van deze aanvullend beschikte middelen hebben geleid tot € 7 miljoen hogere uitgaven in 2024 dan gepland. In verband met een aanvullende realisatiebeschikking is het projectbudget verhoogd met € 14,9 miljoen, gedekt vanuit het budget planuitwerking PHS (Artikel MF 17.10.02). De toegevoegde loon- en prijsbijstelling 2024 bedraagt € 0,4 miljoen.

• 5. PHS: Alkmaar-Amsterdam: De realisatiefase is later gestart als gevolg van de vertraging in de aanloop van het Tracébesluit. De uitgaven planning is daarop aangepast met een lagere kasrealisatie van € 5 miljoen in 2024 tot gevolg. In verband met het afgeven van de realisatiebeschikking is € 270 miljoen toegevoegd vanuit het planuitwerkingsbudget (MF 17.10.02).

• 6. PHS: Maatregelen TEV: Het wijzigen van aanbesteden in een grote tranche via een raamovereenkomst naar het aanbesteden in deeltranches heeft geleid tot een herziene planning van de tranches en het volume daarvan. De uitgavenplanning is daarop aangepast met een € 10 miljoen lagere kasrealisatie in 2024 tot gevolg. De binnen het programma Spoorcapaciteit 2030 geraamde scope Tractie Energievoorziening (TEV) wordt uitgevoerd binnen het project PHS Tractie Energievoorziening. Het hiervoor gereserveerde bedrag van € 11 miljoen is toegevoegd aan dit project. De toegevoegde loon- en prijsbijstelling 2024 bedraagt € 2,7 miljoen.

• 7. PHS: Nijmegen West-entree: In verband met excessieve prijsstijgingen is een aanvullende subsidiebeschikking verleend. Een deel van deze aanvullend beschikte middelen is ook in 2024 gerealiseerd en heeft geleid tot hogere uitgaven dan eerder gepland. Het projectbudget met € 19 miljoen. In verband met het afgeven van een aanvullende realisatiebeschikking naar aanleiding van een de herziene AK-systematiek is € 3,8 miljoen toegevoegd vanuit het planuitwerkings-budget (MF 17.10.02). Daarnaast is het projectbudget verhoogd met € 9,9 miljoen in verband met prijs- en markteffecten. De toegevoegde loon- en prijsbijstelling 2024 bedraagt € 5,6 miljoen.

• 8. PHS: Overige maatregelen: Er is in totaal € 36,6 miljoen toegevoegd aan het deelprojectbudget Tilburg 4e perron spoor in verband met de seinenproblematiek (€ 30,4 miljoen) en een aanvullende realisatiebeschikking in verband met abusievelijk niet opgenomen AK-kosten (€ 6,1 miljoen). Een deel van deze aanvullend beschikte middelen is ook in 2024 gerealiseerd en heeft geleid tot hogere uitgaven dan eerder gepland. Het projectbudget is gestegen met € 69 miljoen. In verband met het afgeven van een realisatiebeschikking Culemborg Transfermaatregelen is € 1,8 miljoen toegevoegd vanuit het planuitwerkingsbudget (MF 17.10.02) en € 7,6 miljoen voor het project Wissels Almere Oostvaarders. Daarnaast is € 17 miljoen overgeboekt vanuit het programma Grensoverschrijdend Spoorvervoer (MF 13.03.04) voor maatregelen bij het emplacement Eindhoven die uitgevoerd worden binnen het PHS project Eindhoven. Vanuit de afgeronde projecten is € 3,9 miljoen overgeboekt naar de post Nazorg gereed gekomen projecten. De toegevoegde loon- en prijsbijstelling 2024 bedraagt € 2,1 miljoen.

17.09 Ontvangsten

Motivering

Op dit artikelonderdeel worden de bijdragen van derden voor de realisatie van de Megaprojecten verkeer en vervoer, die rechtstreeks aan IenW worden betaald, verantwoord.

Toelichting

• 1. Voor het Megaproject ERTMS is € 6,9 miljoen meer ontvangen dan oorspronkelijk was begroot. Er is meer ontvangen aan EU-subsidies in 2024.

• 2. Voor het Megaproject Zuidasdok is circa € 12 miljoen minder gerealiseerd oorspronkelijk begroot in 2024. Dit komt doordat de ontvangsten van Amsterdam en Vervoersregio Amsterdam in een lijn zijn gebracht met de herziene uitvoeringsplanning.

• 3. Voor het Megaproject PHS is € 16 miljoen verrekend met ProRail. Dit heeft te maken met de Afrekening van de voorschotten op de verleende subsidies aan ProRail. Deze uitgaven zijn verrekend met het uitgavenartikel 17.10.