Volksvertegenwoordiging

Als volksvertegenwoordiging heeft de Tweede Kamer twee hoofdtaken: controle van de regering en (mede)wetgeving. Deze taken vloeien voort uit de artikelen 50 (vertegenwoordiging van het gehele Nederlandse volk), 65 tot en met 72 (werkwijze), 81 tot en met 87 (wetten en andere voorschriften), 105 (begrotingen), 137 en 138 (grondwetgeving) van de grondwet en enkele andere (grond)wetsartikelen.

De ambtelijke diensten

Het ondersteunen van het constitutioneel proces. Dit doen de ambtelijke diensten door middel van het bieden van een politiek neutrale, adequate en innovatieve ondersteuning van de Kamerleden in alle facetten van hun werk als volksvertegenwoordiger. De politieke prioriteiten, zoals door de Kamer bepaald, zijn daarbij leidend.

De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties is verantwoordelijk voor het beheer van de begroting van de Staten-Generaal. De colleges voeren zelf het beheer over hun begroting of hun begrotingsdeel. Over de inhoud van dit beheer zijn in artikel 4.4, lid 4 van de Comptabiliteitswet 2016 afspraken vastgelegd (de zogenoemde beheerafspraken) tussen de minister en de colleges, waarin recht gedaan wordt aan hun staatsrechtelijke positie.

Werkwijze Tweede Kamer

Ook de afgelopen periode zijn concrete stappen gezet om de werkwijze van de Tweede Kamer verder te verbeteren. Zo is er meer tijd en aandacht voor het wetgevingsproces. In verschillende vaste Kamercommissies is besloten tot het instellen van (wetgevings-)rapporteurs. Het Presidium heeft op 26 juni 2024 gesproken over de rapportage «Rapporteurs in de Tweede Kamer» en op basis daarvan besloten om commissies in uitzonderlijke gevallen de mogelijkheid te bieden, via de Regeling van werkzaamheden, een aanvraag te doen voor spreektijd bij de aanvang van een plenair debat voor rapporteurs. Het Presidium is van mening dat de inbreng van rapporteurs in plenaire debatten met name toegevoegde waarde heeft bij de behandeling van complexe wetgeving. De spreektijd voor een of meerdere rapporteurs is maximaal vier minuten (in totaal). Bij de Kamer is onlangs het voorstel van het lid Bontenbal aanhangig tot wijziging van het Reglement van Orde in verband met het beperken van de mogelijkheid om moties in te dienen (Kamerstuk 36 537). De nota naar aanleiding van het verslag is op 22 oktober 2024 door de commissie voor de Werkwijze aangemeld voor plenaire behandeling. Op het moment van schrijven heeft de meerderheid in de Kamer op 4 februari 2025 tegen gestemd, zodat het is verworpen.

Een voorstel van de commissie voor de Werkwijze tot wijziging van het Reglement van Orde ter herijking van de regels voor afgesplitste leden (Kamerstuk 36 456) is op 21 november 2024 door de Kamer als hamerstuk aangenomen.

Versterking functies Tweede Kamer

In het verlengde van de aanbevelingen van de werkgroep Versterking Functies Tweede Kamer is de afgelopen Kamerperiode gewerkt met parlementaire verkenningen (er zijn inmiddels drie afgerond: Prestaties in de strafrechtketen, Betalen naar gebruik, Veiligheid en verward/onbegrepen gedrag) en strategische procedurevergaderingen. In de nieuw samengestelde Kamer heeft inmiddels ook een ronde strategische procedurevergaderingen plaatsgevonden. Los van de actualiteit wordt in deze vergaderingen vooruitgeblikt op aankomende werkzaamheden en wordt de eigen werkwijze geëvalueerd, wat o.a. de voorbereiding van wetgeving ten goede komt.

Kabinetsformatie 2023-2024 en hoorzittingen met kandidaat-bewindspersonen

Er zijn vanaf 2012 drie uitgebreide wetenschappelijke evaluaties uitgevoerd van de kabinetsformatie, waarvan de laatste in 2022 heeft plaatsgevonden. Het Presidium heeft daarom besloten tot een meer praktijkgerichte evaluatie van de kabinetsformatie 2023-2024. Deze evaluatie richt zich op de politiek/ambtelijke samenwerking, waaronder de ondersteuning vanuit en samenwerking met het Bureau ondersteuning kabinetsformatie. De evaluatie wordt ambtelijk uitgevoerd onder verantwoordelijkheid van de Griffier. Een aantal vragen en aanbevelingen ligt op het snijvlak politiek/ambtelijk. Het Presidium zal de rapportage begin 2025 bespreken en doorgeleiden naar de commissie voor de Werkwijze waar het debat over de verdere (politieke) uitwerking en invulling van deze evaluatie kan plaatsvinden, zoals ook bij de eerdere evaluaties is gebeurd. De commissie voor de Werkwijze kan ook besluiten op bepaalde punten extern advies in te winnen als dat nuttig wordt geacht. Naast bovengenoemde evaluatie heeft ook, zoals te doen gebruikelijk, een intern-ambtelijke evaluatie plaatsgevonden. Deze evaluatie is gericht op de samenwerking van de ambtelijke diensten van de Kamer die betrokken zijn geweest bij de logistiek/organisatorische uitvoering. Deze evaluatie is inmiddels afgerond.

Tot slot is de ook de organisatie en het verloop van de hoorzittingen met kandidaat-bewindspersonen geëvalueerd. De evaluatie is op 22 oktober 2024 besproken door de commissie voor de Werkwijze. Deze adviseert de Kamer de hoorzittingen met beoogde bewindspersonen te continueren en daarbij de handleiding voor de hoorzitting op enkele punten aan te passen. Op het moment van schrijven heeft de meerderheid in de Kamer besloten hiermee niet door te gaan.

Aantreden kabinet Schoof: drie nieuwe vaste commissies

Daarnaast heeft de Kamer besloten tot het instellen van een tijdelijke commissie Grondrechten en constitutionele toetsing, waarvan de constituerende vergadering in aanwezigheid van de Voorzitter op 21 november jl. plaatsvond.

Pilot Burgersignalen

Op 3 december 2024 is het eindverslag van de pilot Burgersignalen officieel overhandigd door de voorzitter van de commissie voor de Verzoekschriften en de Burgerinitiatieven (CVB), Raoul White, aan de Kamervoorzitter. Eerder, op 27 november 2024, heeft het Presidium ingestemd met het eindverslag. Het doel van de pilot was om signalen uit brieven en e-mails die burgers aan de Kamer sturen, structureler op te vangen, beter te ordenen en inzichtelijk te maken, zodat Kamerleden dit nog beter in commissies kunnen bespreken. De pilot is een concrete uitwerking van het rapport ‘Meer dan de som der delen’ van de werkgroep Versterking functies Tweede Kamer. In het eindrapport introduceert de CVB drie nieuwe kennisinstrumenten: de reader burgerbrieven, de burgersignalenrapportage en een signalenoverleg.

Digitalisering en informatiehuishouding

Onderzoeksinstrumenten Kamer

De parlementaire enquêtecommissie Fraudebeleid en Dienstverlening heeft haar rapport «Blind voor mens en recht» op 26 februari 2024 aangeboden aan de Kamervoorzitter (Kamerstuk 35 867, nrs. 5-7). De vaste commissie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid heeft in de procedurevergadering van 2 juli 2024 besloten tot een verzoek aan de Minister van SZW om een kabinetsreactie op het rapport. Deze reactie is onlangs ontvangen. Op dit moment loopt de parlementaire enquête Corona. Het Presidium heeft op 24 april 2024 gesproken over het (gewijzigde) onderzoeksvoorstel voor de enquête, en dit ter (in)stemming doorgeleid. Het aangepaste voorstel bevat o.a. een geactualiseerde planning, die uitgaat van een looptijd van mei 2024 tot december 2026. Op 14 mei 2024 heeft de Kamer met het onderzoeksvoorstel ingestemd. De werving voor een commissiestaf is inmiddels afgerond en de vorderingen zijn verstuurd. Parlementaire enquêtes leggen een groot beslag op zowel de politieke als de ambtelijke capaciteit. De planning wordt nauwlettend in de gaten gehouden. Naar aanleiding van de vorderingen aan het ministerie van VWS heeft het kabinet op 13 september jl. voorlichting gevraagd aan de Raad van State.

Sociale veiligheid

In het voorjaar 2024 is het programma Sociale Veiligheid gestart, een programma voor de toekomst ter versterking van sociale veiligheid. Dit programma staat nadrukkelijk ook ter beschikking aan de fracties. De nadruk ligt op het versterken van leiderschap (diensthoofden en overige leidinggevenden in het bijzonder), preventie voor een veilige werkomgeving, verbeterde systemische architectuur en sociale cultuur voor sociale veiligheid conform de aanbevelingen van het onderzoeksrapport «Kracht zonder tegenkracht» door de Universiteit van Utrecht.

De samenwerking met de fracties, Eerste Kamer en rijksonderdelen verloopt effectief getuige de uitwisseling en behoefte aan samenwerking.

Ten slotte is conform CAO-afspraak een personeelsraadgever geworven, die is gestart na het zomerreces. Het betreft een onafhankelijke functionaris die kan worden benaderd door medewerkers over vraagstukken van rechtspositie en/of onderwerpen op het thema sociale veiligheid. Het betreft een pilot die rond zomer 2025 zal worden geëvalueerd.

Duurzaamheid

Tijdens het commissieoverleg dd. 19-6-2023 over de Raming van de voor de Tweede Kamer in 2024 benodigde uitgaven, alsmede aanwijzing en raming van de ontvangsten is door verschillende Leden gesproken over verduurzaming van de daken van de tijdelijke huisvesting van de Tweede Kamer. Het gebouw wordt door veel mensen bezocht en wordt zodoende beschouwd als een voorbeeldfunctie. In het zomerreces zijn door het RVB drie daken voorzien van een groen dak en zijn er voorbereidende werkzaamheden uitgevoerd voor het plaatsen van de zonnepanelen op de Statenpassage. Het RVB is nog bezig met opdrachtverstrekking voor de zonnepanelen, inmiddels is de omgevingsvergunning verleend.

Overzicht van risicoregelingen

Eind 2023 was sprake van een bedrag van € 5,6 mln. aan uitstaande garanties. In 2024 is een bedrag van € 192.596 aan garanties tot betaling gekomen. Het totaal aan uitstaande garanties aan de fracties per 31-12-2024 heeft een omvang van € 5,4 mln.

Uitgaven

Institutionele inrichting

Apparaat Tweede Kamer

De oorspronkelijke uitgavenbegroting 2024 bedroeg € 125 mln. Bij de eerste en tweede suppletoire begroting 2024 is extra budget toegevoegd. Het aanvullende budget was met name nodig voor veiligheid, toegevoegd als gevolg van de loon- en prijsontwikkeling.

De stand na de tweede suppletoire begroting 2024 bedroeg € 141 mln. Er is € 3,2 mln. niet besteed, vanwege externe inhuur voor de implementatie van de moderne werkplekken. Door verschuiving in de planning van de terugverhuizing naar het Binnenhof zijn adviesopdrachten verschoven. Voor een aantal onderdelen, zoals inhuur en beveiliging, zijn nog niet alle facturen ontvangen, hierdoor vindt de betaling in 2025 plaats. Het betreft diverse soorten inhuur en uitgevoerde opdrachten ten aanzien van diverse projecten.

externe inhuur (Roemernorm)

In de motie-Roemer (Kamerstukken II 2009/10, 32360, nr. 5) worden de uitgaven binnen het Rijk aan niet-formatief personeel begrensd op 10% van de gezamenlijke uitgaven op alle artikelen voor formatief en niet-formatief personeel. Daarbij is aangegeven dat de norm van 10% het karakter heeft van «comply-or-explain» en dan ook gezien wordt als richtinggevend en niet als afdwingbaar.

Onderzoeksbudget

Dit betreft de uitgaven aan kennisactiviteiten van de Kamercommissies. Commissies programmeren deze activiteiten op basis van de kennisagenda die ze jaarlijks op- / bijstellen. De kennisagenda is het afgelopen jaar maar deels uitgevoerd. Dit komt voornamelijk door de kabinetsformatie tot halverwege 2024 i.v.m. het controversieel verklaren van onderwerpen in de demissionaire periode. De oorspronkelijke begroting bedroeg € 1,3 mln., deze is bij de eerste en tweede suppletoire begroting 2024 naar beneden bijgesteld tot € 0,78 mln. Ten opzichte van de laatste stand resteert € 0,37 mln.

Materiële uitgaven

Drukwerk

Onder dit budget worden de uitgaven voor de publicatie van de handelingen en officiële publicaties op www.overheid.nl. geboekt. De uitgaven in 2024 liepen€ 0,58 mln. achter op de oorspronkelijke begroting. De uitgaven in 2024 zijn lager dan begroot, omdat het aantal geproduceerde pagina’s bij het SDU (Staatsdrukkerij en Uitgeverij) lager zijn uitgevallen.

Fractiekosten

De oorspronkelijke begroting 2024 bedroeg € 44 mln. bij de eerste en tweede suppletoire begroting 2024 is € 11 mln. aangevuld. De stijging van de fractiekosten komt voort uit de Verkiezingen van 22 november 2023. Volgens de regeling voor financiële ondersteuning van fracties Tweede Kamer hebben krimpende fracties recht op één jaar doorbetaling van de oude maandelijkse bijdragen (schokdemping). Dit resulteert in een incidentele stijging van € 11 mln. in 2024. Ten opzichte van de stand na de tweede suppletoire begroting zijn de uitgaven aangaande de fractiekosten nagenoeg in lijn met de begroting.

Uitzending Leden

In 2024 hebben de verschillende commissies minder gebruik gemaakt van de werkbezoeken aan het buitenland te doen. Dit resulteert in een onderbenutting van € 0,2 mln.

Parlementaire enquêtes

Het afgelopen jaar is de parlementaire enquête Fraudebeleid en dienstverlening afgerond en de parlementaire enquête Corona gestart en loopt nog door tot begin 2027. Hiervoor zijn bij de eerste en tweede suppletoire begroting middelen gealloceerd.

Bijdrage aan ProDemos

de Tweede Kamer betaalt een bijdrage aan ProDemos voor de uitvoering van educatieve activiteiten. De uitgaven in 2024 zijn in lijn met de begroting.

Ontvangsten

De totale ontvangsten zijn € 4,9 mln. zijn hoger uitgevallen ten opzichte van de oorspronkelijke begroting. Dit heeft te maken met een aantal fracties die in 2024 het maximum in hun egalisatiereserve bereikt hebben en is het overschot terugbetaald aan de Tweede Kamer. Daarnaast zijn er diverse ontvangsten van UWV ontvangen. Dit tezamen heeft geleid tot een overschot op de ontvangsten.