Kinderen in Nederland groeien gezond en veilig op, ontwikkelen hun talenten en doen mee aan de samenleving.

Ouders/verzorgers zijn primair verantwoordelijk voor de opvoeding en verzorging van hun kinderen. Als ouders of het ondersteunende sociale netwerk hun rol niet kunnen vervullen, is er een taak weggelegd voor de overheid om jeugdigen met hulp op maat naar een zelfstandige toekomst te leiden. Kinderen wiens veiligheid in het geding is of die in hun ontwikkeling worden bedreigd, moeten passende hulp krijgen en indien nodig in bescherming worden genomen.

Met de invoering van de Jeugdwet op 1 januari 2015 zijn gemeenten bestuurlijk en financieel verantwoordelijk voor de ondersteuning, hulp en zorg van jeugdigen (jeugdhulp). De ministers van VWS en JenV zijn systeemverantwoordelijk voor het gedecentraliseerde stelsel van jeugdhulp, waaronder het wettelijk kader (de Jeugdwet).

De minister is verantwoordelijk voor:

Regisseren: van het wettelijk kader. De Jeugdwet bevat regels voor de inrichting van het jeugdstelsel waaraan gemeenten, jeugdhulpaanbieders en andere partijen moeten voldoen, onder andere op het gebied van toegang, kwaliteit en beleidsinformatie. De minister voert bestuurlijk overleg met de relevante actoren gericht op het realiseren van de maatschappelijke doelen van het jeugdstelsel. De Inspectie Gezondheidszorgen Jeugd (IGJ) en de Inspectie van Justitie en Veiligheid (JenV) zijn verantwoordelijk voor onafhankelijk toezicht op de aanbieders van jeugdhulp. De Jeugdautoriteit heeft de taak om risico's met betrekking tot de continuïteit van cruciale zorg voor jeugdigen te signaleren,  tevoorkomen en op te kunnen vangen. De minister is bovendien verantwoordelijk voor het monitoren en evalueren van de werking van het jeugdstelsel.

Financieren: van de gemeenten via het gemeentefonds en uitkeringen om hun verantwoordelijkheid voor jeugdhulp op grond van de Jeugdwet waar te kunnen maken. Uitvoeren van de Subsidieregeling schippersinternaten en subsidiëren van vertrouwenswerk en de kindertelefoon.

Stimuleren: de minister bevordert dat de actoren in het jeugdstelsel de jeugdhulp merkbaar en meetbaar beter maken voor de cliënt, de kwaliteit van de jeugdhulp borgen en waar nodig verbeteren. Verbetering van de samenhang tussen beleid en uitvoering op de terreinen van zorg, school en werk. Zorgen voor een landelijke kennisinfrastructuur voor  beleidsontwikkeling en -implementatie en zorgvernieuwing.

Hervormingen jeugdzorg

In juni 2023 is de Hervormingsagenda Jeugd vastgesteld. In april 2023 zijn afspraken gemaakt tussen het Rijk en de VNG over het financieel kader voor de hervorming tot en met 2028. De maatregelen in de Hervormingsagenda dragen bij aan de grote transitie in de jeugdzorg die de komende jaren zijn beslag moet krijgen. Het is een samenwerkingsverband tussen jongeren, gemeenten, aanbieders, cliëntorganisaties, zorgprofessionals en het Rijk.

De Hervormingsagenda is op dit moment in uitvoering. Om de beschikbaarheid van specialistische jeugdhulp te verbeteren is regionale samenwerking tussen gemeenten verplicht. Hiertoe is het wetsvoorstel verbetering beschikbaarheid jeugdzorg ingediend bij de Tweede Kamer in april 2024. De lagere regelgeving met de indeling van de regio’s en de zorgvormen volgde in 2024.

In juni 2024 zijn bestuurlijke afspraken gemaakt over de transformatie van de gesloten jeugdhulp. Hiervoor is tevens een specifieke uitkering in werking getreden. Deze ondersteunt de zeven coördinerende gemeenten om de gesloten jeugdhulp af te bouwen en tot een passend alternatief te komen.

Gemeenten werken aan het versterken van de lokale teams aan de hand van het vastgestelde richtinggevend kader. Daarmee leveren zij een belangrijke bijdrage aan het zo laagdrempelig en integraal mogelijk bieden van hulp, één van de pijlers van het wetsvoorstel reikwijdte waar op dit moment aan wordt gewerkt.

Kinderen en gezinnen goed beschermd

Het programma Toekomstscenario kind- en gezinsbescherming heeft als doel het realiseren van een kwalitatief verbeterd en vereenvoudigd systeem van kind- en gezinsbescherming. In 2024 zijn onder andere proeftuinen en regio’s ondersteund en is het kerndocument van het Handelingskader in concept opgeleverd. Om het wegnemen van volwassenproblematiek integraal bij de geboden hulp aan en bij bescherming van het gezin of huishouden te betrekken, is gewerkt aan een Kompas dat begin 2025 in concept gereed is voor doorontwikkeling met de praktijk. Daarnaast is een ontwikkelrichting bepaald voor de toekomstige inrichting van de Regionale Veiligheidsteams.

In 2024 is ingezet op de aanpak van huiselijk geweld en kindermishandeling. Het traject ‘Wijzer met de meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling’ heeft nieuwe aandacht gekregen en meer professionals hebben gebruik gemaakt van de bijbehorende gesprekshandleiding. Daarnaast is regionaal aandacht geweest voor de landelijke week tegen kindermishandeling met verschillende activiteiten door het land.

Ook is in 2024 bijgedragen aan het Nationaal actieplan seksueel geweld, dit heeft onder andere geleid tot het project ‘Seksuele opvoeding door ouders’ van Rutgers en online voorlichtingscampagne gericht op ouders. Ook is bijgedragen aan het programma «Samen tegen mensenhandel» wat heeft geleid tot verspreiding van kennis voor professionals uit verschillende domeinen die werken met (potentiële) jongensslachtoffers van seksuele uitbuiting.

Verplichtingen

De realisatie van het verplichtingenbudget is € 35,2 miljoen hoger uitgevallen dan begroot. De verplichtingenstand volgt grotendeels de bijbehorende verlaging van de uitgavenbudgetten. Voor de subsidieregeling continuïteit cruciale jeugdzorg zijn er vanuit het gemeentefonds middelen overgeheveld naar VWS, artikel 5. In totaal is € 5,4 miljoen aan subsidie verstrekt( zie toelichting onder jeugdstelsel). Daarnaast is in het kader van de SPUK niet beoogde jeugdzorgkosten vanwege verblijf in gemeente € 29,6 miljoen beschikt aan de gemeenten (zie toelichting onder bijdragen medeoverheden).Tevens is er, zoals toegelicht in de 2e suppletoire begroting, ca. € 5,6 miljoen van de Hervormingsagenda middelen overgeheveld naar de algemene uitkeringen. Verder is voor het toekennen van diverse (meerjarige) subsidies het verplichtingenbudget met € 9,1 miljoen opgehoogd. De overige mutaties leiden tot een mutatie van per saldo € 3,3 miljoen.

Uitgaven

3. Effectief en efficiënt werkend jeugdstelsel

Subsidies

Kennis en informatiebeleid

De realisatie binnen dit hoofdbudget is € 6 miljoen hoger uitgevallen dan begroot. In het kader van Kwaliteit en Blijvend Leren (KBL) is € 2,8 miljoen aan subsidie verstrekt. KBL is een netwerkorganisatie waarin betrokkenen uit de jeugdhulp samenwerken aan het duurzaam verhogen van de kwaliteit van de jeugdhulp. Verder zijn middelen vanuit andere onderdelen van de begroting naar dit hoofdbudget overgeboekt en zijn ingezet voor diverse subsidies rondom het thema kennis en informatiebeleid.

Jeugdbeleid

De realisatie is € 84,7 miljoen lager dan begroot. Voor de specifieke uitkering transformatie gesloten jeugdhulp is, zoals gemeld in de 2e suppletoire begroting, € 70 miljoen overgeheveld naar het instrument bijdrage medeoverheden. De subsidie ondersteunt coördinerende gemeenten om gesloten jeugdhulp af te bouwen en tot een passend alternatief te komen. Daarnaast is in het kader van Kwaliteit Blijvend Leren € 2,8 miljoen overgeboekt naar de subsidie Kennis en Informatiebeleid.

Er is ca. € 5,6 miljoen van de Hervormingsagenda middelen overgeheveld naar de algemene uitkeringen. Verder zijn in het kader van (inter)departementale samenwerkingen op het terrein jeugdhulp ca. € 3,7 miljoen overgeheveld naar andere departementen en artikelen van VWS voor o.a. de projectsubsidie onderwijs(zorg)consulenten en de projectsubsidie ketenbureau. De overige mutaties en interne herschikkingen leiden tot een mutatie van per saldo € 2,6 miljoen.

Jeugdstelsel

De realisatie is € 9,3 miljoen hoger uitgevallen dan begroot. Voor de subsidieregeling continuïteit cruciale jeugdzorg is er vanuit het gemeentefonds € 10 miljoen overgeheveld naar VWS, artikel 5. Deze regeling is bedoeld voor activiteiten die ervoor zorgen dat belangrijke vormen van jeugdzorg blijven bestaan. In totaal is € 5,4 miljoen aan subsidie verstrekt. Het resterende deel van € 4,6 miljoen is overgeboekt naar de Algemene Uitkering van het gemeentefonds. De overige mutaties en interne herschikkingen leiden tot een mutatie van per saldo € 3,9 miljoen.

Opdrachten

Jeugdbeleid

De realisatie is € 4,4 miljoen lager dan begroot. Het grootste deel van de mutatie betreft een herschikking van middelen naar andere instrumenten binnen artikel 5. De overige mutaties zijn gevolg van diverse overboekingen en mutaties ten behoeve van (inter)departementale samenwerkingen.

Bijdragen aan medeoverheden

Overige

Vanuit het gemeentefonds is € 60 miljoen overgeboekt om in te zetten voor de SPUK niet beoogde jeugdzorgkosten vanwege verblijf. Hiervan is € 29,6 miljoen gerealiseerd. Dit budget is, zoals bij de 2e suppletoire begroting vermeld, overgeboekt naar de Algemene Uitkering van het gemeentefonds.

Verder is in het kader van de SPUK transformatie gesloten jeugdhulp circa € 70 miljoen beschikt aan de coördinerende gemeenten. De overige mutaties leiden tot een mutatie van per saldo € -1 miljoen.