24.1 Algemene doelstelling: kinderopvang zorgt ervoor dat ouders beter arbeid en zorg kunnen combineren en draagt er toe bij dat kinderen hun talenten beter kunnen ontwikkelen. Voor de kinderen van 0 tot 4 jaar biedt kinderopvang de mogelijkheid beter toegerust te beginnen aan het primair onderwijs.

Kinderopvang zorgt ervoor dat ouders arbeid en zorg beter kunnen combineren. Ouders kunnen gebruikmaken van dagopvang, buitenschoolse opvang of gastouderopvang. Om de financiële toegankelijkheid van de kinderopvang te garanderen biedt de Wet kinderopvang (Staatsblad 2004, 455) werkende ouders een recht op een inkomensafhankelijke bijdrage: de kinderopvangtoeslag. Daarnaast is goede kwaliteti van kinderopvang van groot belang, zodat ouders hun kind met een gerust hart naar de kinderopvang kunnen laten gaan. De Wet kinderopvang garandeert een goed kwaliteitsniveau. Kwalitatief goede kinderopvang zorgt er ook voor dat kinderen worden gestimuleerd in hun ontwikkeling.

De minister is verantwoordelijk voor de vormgeving en werking van het stelsel van kinderopvang, waaronder zowel de (financiële) toegankelijkheid als de kwaliteit en budgettaire beheersbaarheid van de kinderopvang vallen. De minister van Financiën is verantwoordelijk voor de uitvoering van de kinderopvangtoeslag.

Toelichting:

• 1. en 2. Deze cijfers geven een beeld van het percentage kinderen met kinderopvangtoeslag, uitgesplitst naar de leeftijdscategorie 0 tot 4 jaar en 4 tot 12 jaar. In beide leeftijdscategorieën is het percentage kinderen met kinderopvangtoeslag toegenomen. Omdat een deel van de ouders pas na afloop van het toeslagjaar de toeslag aanvraagt, kunnen de cijfers afwijken van die in voorgaande jaarverslagen en begrotingen. De deelnamecijfers zijn kengetallen en geen streefwaarde omdat OCW niet als doel heeft zoveel mogelijk kinderopvangtoeslag uit te keren.

• 3. en 4. Deze cijfers geven weer in hoeveel huishoudens met jonge kinderen beide ouders werken. Er is een stabilisatie te zien van het aantal huishoudens met jonge kinderen waarin beide ouders werken.

24.2 Budgettaire gevolgen van beleid

Toelichting:

Goede kinderopvang is van groot belang voor ouders die arbeid en zorg combineren. De Wet kinderopvang is met ingang van 2010 op een aantal onderdelen gewijzigd. Het merendeel van de wijzigingen heeft als doel de gastouderopvang te professionaliseren, misbruik en oneigenlijk gebruik terug te dringen en het kinderopvangstelsel budgettair beheersbaar te houden (zie ook de brief aan de Tweede Kamer van 20 juni 2008 (Tweede Kamer 2007–2008, 31 322 VIII, nr. 25) en de Wijziging van de Wet kinderopvang in verband met een herziening van het stelsel van gastouderopvang (Tweede Kamer 2008–2009, 31 874, nr. 25)). Dit heeft een toename van administratieve lasten voor bedrijven tot gevolg.

De ontvangsten kinderopvang in tabel 24.2 «budgettaire gevolgen van beleid» betreffen de verplichte werkgeversbijdrage aan de kinderopvangtoeslag die door de Belastingdienst wordt geïnd, en de teveel uitbetaalde kinderopvangtoeslag in voorgaande jaren die teruggevorderd wordt.

24.3 Operationele beleidsdoelstelling

24.3.1 Kinderen kunnen gebruik maken van kinderopvang zonder financiële drempels voor de ouders

Voor het verhogen van de arbeidsparticipatie is het van belang dat ouders geen onoverkomelijke financiële belemmeringen ervaren om gebruik te maken van kinderopvang.

Ouders die beide werken ontvangen van het Rijk een bijdrage in de kosten van formele kinderopvang, de kinderopvangtoeslag. Ook ouders die studeren of deelnemen aan een traject om weer aan het werk te komen, hebben recht op kinderopvangtoeslag.

De begroting van de uitgaven voor kinderopvangtoeslag is gebaseerd op een raming van het aantal kinderen in de dagopvang (0 tot 4 jaar) als percentage van het aantal kinderen van 0 tot 4 jaar in de bevolking, het deelnamepercentage. Dezelfde systematiek is gebruikt voor het ramen van het aantal kinderen in de buitenschoolse opvang (BSO). De ontwikkeling van de deelname wordt gebaseerd op de trend in de afgelopen jaren. Door de maatregelen in de gastouderopvang zal de deelname in de dagopvang in 2010 naar verwachting tot circa 58% dalen; vanaf 2011 is een beperkte groei geraamd tot een maximum van circa 62% in 2015. In de buitenschoolse opvang is naar verwachting meer groei mogelijk en wordt een toename verwacht tot circa 34% in 2015.

Toelichting:

De kengetallen in tabel 24.4 geven de ontwikkeling van het algemene gebruik van formele kinderopvang en het gebruik bij huishoudens tot anderhalf modaal weer. Zowel het algemene gebruik van formele kinderopvang als het gebruik bij huishoudens tot anderhalf modaal is de afgelopen jaren gestegen.

Toelichting:

In tabel 24.5 staan de kosten van kinderopvang per uur voor ouders bij drie verschillende inkomensklassen, gegeven de werkelijke gemiddelde uurprijs en de toeslag die ouders ontvangen.

24.3.2 Kinderopvang is van goede kwaliteit, passend bij de leeftijd, mogelijkheden en behoeften van kinderen en ouders

Het kabinet wil dat ouders hun kinderen met een gerust hart aan de kinderopvang kunnen toevertrouwen. Het kabinet neemt, juist omdat het om jonge kinderen gaat, mede de verantwoordelijkheid voor de kwaliteit van kinderopvang en het toezicht daarop. Daarom investeert het kabinet in de kwaliteit van de kinderopvang. Onderdeel van de verbetering van de kwaliteit is het verhogen van de deskundigheid van medewerkers in de kinderopvang en het stimuleren van samenwerking tussen kinderopvangorganisaties en sport- en cultuurorganisaties. Daarnaast is het van belang dat ouders keuzevrijheid hebben bij het kiezen van een kinderopvanginstelling.

• Subsidies

Mede door middel van het verstrekken van subsidies stimuleert het kabinet onder andere het verbeteren van de kwaliteit maar ook het versterken van toezicht en het uitvoeren van diverse onderzoeken.

• Normen kwaliteit kinderopvang

De Wet kinderopvang stelt eisen aan de aanbieders van kinderopvang zodat er sprake is van verantwoorde kinderopvang, die bijdraagt aan een goede en gezonde ontwikkeling van het kind in een veilige en gezonde omgeving. Om de algemene eisen van de wet te concretiseren zijn er landelijke normen ontwikkeld door de vertegenwoordigers van ouders en ondernemers in de kinderopvang. Deze normen zijn door het kabinet overgenomen in beleidsregels en toetsingskaders voor het gemeentelijk toezicht. Hiermee wordt een basiskwaliteit van de kinderopvang gegarandeerd.

• Toezicht op de kinderopvang

Op grond van de Wet kinderopvang is de gemeente verantwoordelijk voor het toezicht op en de handhaving van de kwaliteit van de kinderopvang. Het toezicht wordt feitelijk uitgevoerd door de GGD. De GGD’en voeren dit toezicht uniform uit op basis van landelijke gestandaardiseerde toetsingskaders met concrete toetsingscriteria, waarin de eisen uit de Wet kinderopvang en de normen uit de Beleidsregels kwaliteit kinderopvang één op één zijn overgenomen en geconcretiseerd. In september 2009 is de GGD gestart met risicogestuurd toezicht, «minder waar mogelijk, meer waar nodig». De verwachting is dat met het efficiënter worden van het toezicht de administratieve lasten per bedrijf zullen dalen.

Vanaf 1 januari 2010 houdt de GGD waar het gastouderopvang betreft, niet alleen toezicht op het gastouderbureau, maar ook op de kwaliteit van de opvang bij de gastouder. Dat betekent een uitbreiding van de toezichtstaak van de GGD. Voor dit doel wordt er in 2011 € 10 miljoen extra toegevoegd aan het gemeentefonds. De Inspectie van het Onderwijs ziet namens de minister van OCW toe op de wijze waarop gemeenten het toezicht op de kwaliteit van de kinderopvang en de handhaving uitvoeren.

• Kwaliteit personeel en opleidingen

• Landelijk register

Het Landelijk Register Kinderopvang (LRK) is begin 2010 in gebruik genomen. Het wordt in de loop van 2010 gevuld met informatie over alle kinderopvangvoorzieningen, inclusief gastouders, die aan de wettelijke eisen voldoen. De Belastingdienst kent op basis van dit LRK kinderopvangtoeslag toe: ouders hebben alleen recht op kinderopvangtoeslag als hun kinderopvangorganisatie of gastouder met ingang van 1 januari 2011 in het LRK staat. Ouders kunnen via internet het LRK raadplegen, om opvang te zoeken of om vast te stellen of voor de opvang waarvan zij gebruik (willen gaan) maken recht op kinderopvangtoeslag bestaat. Daarnaast vervult het LRK, in combinatie met de Gemeenschappelijke Inspectie Ruimte (GIR) een belangrijke rol bij een efficiëntere uitvoering van inspectie en handhaving door GGD’en en gemeenten. Ook het peuterspeelwerk en de voor- en vroegschoolse educatie (vve) worden opgenomen in het LRK.

• Tussenschoolse opvang

Voor de scholing van overblijfmedewerkers is ca € 4,0 miljoen per jaar beschikbaar.

Toelichting:

Toelichting:

In de begroting 2011 is voor het eerst de indicator oudertevredenheid opgenomen. Deze omvat de gemiddelde ervaren algemene en pedagogische kwaliteit kinderopvang door huishoudens met kinderen van 12 jaar en jonger waarvan beide ouders 1 uur of meer per week werken. Aan ouders die gebruik maken van de formele kinderopvang is gevraagd een rapportcijfer, met de schaal 1 op 10, te geven voor de algemene kwaliteit en voor de pedagogische kwaliteit. Voor de algemene kwaliteit is een 7,9 gegeven en voor de pedagogische kwaliteit een 7,6. Het streven is om deze score vast te houden.

Toelichting:

24.3.3 Het ondersteunen van kinderen zodat zij hun talenten kunnen ontwikkelen

Het streven van het kabinet is dat er in Nederland voor alle kinderen wier ouders dat wensen goede opvang is in peuterspeelzalen en kinderopvanginstellingen. Eind juni 2009 is het wetsvoorstel Ontwikkelingskansen door kwaliteit en educatie ingediend bij de Tweede Kamer (Tweede Kamer, vergaderjaar 2008–2009, 31 989, nr. 2). Dit wetsvoorstel is in augustus 2010 in werking getreden. Het doel is dat in 2011 alle kinderen die het nodig hebben voor- en vroegschoolse educatie (vve) aangeboden krijgen. De vve moet van goede kwaliteit zijn en financieel toegankelijk. Het toezicht moet goed geregeld zijn. De harmonisatie van kinderopvang en peuterspeelzaalwerk betreft zowel de kwaliteit als de financiële toegankelijkheid van met name voorschoolse educatie in peuterspeelzalen. Doel is een kwaliteitsverbetering van peuterspeelzalen, zodat in alle voorzieningen voor jonge kinderen dezelfde uitgangspunten voor veiligheid en gezondheid van toepassing zijn, met behoud van het specifieke karakter van peuterspeelzalen als laagdrempelige buurtvoorziening. Gemeenten hebben een regierol bij het lokaal vormgeven van harmonisatie en voorschoolse educatiebeleid.

Er is structureel € 30 miljoen beschikbaar voor het verbeteren van de leidster/kind ratio in het peuterspeelzaalwerk zodat het meer in lijn komt met de leidster/kind ratio in de kinderopvang (voor driejarigen). Er is € 5 miljoen om ervoor te zorgen dat er minimaal één beroepskracht op een groep kan worden aangesteld. Deze € 35 miljoen is structureel vanaf 2010 beschikbaar en wordt toegevoegd aan het gemeentefonds.

In het kader van de landelijke kwaliteitseisen voor peuterspeelzalen wordt de verantwoordelijkheid voor toezicht en handhaving bij de gemeenten en de GGD’en belegd. Hiervoor is structureel € 5 miljoen euro aan het Gemeentefonds toegevoegd.

Toelichting:

Deze indicator betreft het percentage doelgroepkinderen van de 2- en 3-jarigen aan wie een vve-programma wordt aangeboden. De doelgroep bestaat uit achterstandsleerlingen op basis van de gewichtenregeling. Het gaat om kinderen die een risico hebben op een taalachterstand in het Nederlands door een gebrek aan taalaanbod in de omgeving waarin zij opgroeien. Op beleidsartikel 1, Primair Onderwijs, is deze indicator voor doelgroepkinderen van 4 en 5 jaar opgenomen. Het is het streven dat het aanbod van vve aan de doelgroepkinderen in de leeftijd van 2 tot en met 5 jaar, groeit naar 100%.

Toelichting:

Voor 2010 zijn er geen nieuwe gegevens. Dit mede als gevolg van het feit dat het een overgangsjaar is nu de wet op 1 augustus 2010 is ingevoerd en het pas na invoering relevant is of de gewenste verbetering ook plaats heeft gevonden.

24.4 Overzicht onderzoek naar de doelmatigheid en de doeltreffendheid van beleid