Base description which applies to whole site

Artikel 7. Arbeidszaken overheid

A Algemene doelstelling

Een (compacte) overheid met voldoende en goed gekwalificeerde, integere medewerkers en politieke ambtsdragers tegen verantwoorde kosten.

B Rol en verantwoordelijkheid

De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) is verantwoordelijk voor de werking van het stelsel waarin (organisaties van) werkgevers en werknemers in verschillende overheids- en onderwijssectoren afspraken over de collectieve arbeidsvoorwaarden maken. Dit is vastgelegd in de Ambtenarenwet, de Algemene Pensioenwet Politieke Ambtsdragers en de Wet privatisering ABP. De Minister van BZK stimuleert de doorvertaling van kabinetsbeleid naar afspraken over arbeidsvoorwaarden in en tussen de sectoren. De Minister van BZK is tevens verantwoordelijk voor het arbeidsmarktbeleid in de publieke sector en werkt aan het vergroten van de aantrekkelijkheid van de overheid als werkgever alsmede het vergroten van de productiviteit.

De Minister van BZK staat voor een overheid die een aantrekkelijke werkgever is en goede medewerkers aantrekt. De kwaliteit van de publieke sector valt of staat met de input en inzet van haar medewerkers, de bestuurders en ambtenaren, die binnen de publieke sector hun werk doen. Tegelijkertijd is het werken voor de overheid bijzonder, want de overheid heeft bijzondere taken. Dit vraagt om medewerkers die goed kunnen omgaan met de publieke taak en verantwoordelijkheid van de overheid. De publieke verantwoordelijkheid van de overheid vraagt om het tegengaan van bovenmatige topbeloningen in de (semi-)publieke sector. De Minister van BZK is verantwoordelijk voor het goed functioneren van het op de Wet normering topinkomens (WNT) gebaseerde stelsel dat hiervoor de grondslag biedt. De Minister van BZK creëert voorwaarden ter bescherming van klokkenluiders binnen de publieke sector. De coördinerende rol van de Minister van BZK ten aanzien van beleid ter bescherming van klokkenluiders strekt zich – als gevolg van de Wet Huis voor klokkenluiders – mede uit tot de private sector.

De Minister van BZK is uitvoeringsverantwoordelijk voor de rechtspositionele regelingen van (voormalige) politieke ambtsdragers, de pensioenregelingen van Nederlandse ambtenaren uit de voormalige overzeese gebiedsdelen en hun nagelaten betrekkingen, de (her-)benoemingen en ontslagen van onder andere burgemeesters, commissarissen der Koning en leden van de Raad van State, het decoratiestelsel en voor de toekenning van Koninklijke onderscheidingen.

C Beleidsconclusies

Goede uitvoering Wet normering topinkomens (WNT)

In 2017 is gestart met de afbouw van het overgangsrecht waardoor de effecten van de WNT steeds meer zichtbaar worden. De evaluatiewet WNT, bedoeld om de administratieve lasten en uitvoeringskosten te verminderen en om enkele routes voor ontwijking van de wet de pas af te snijden is per 1 juli 2017 in werking getreden (stb-2017-151). Er is mede naar aanleiding van advisering door de Raad van State afgezien van indiening van het wetsvoorstel om de personele reikwijdte van de WNT uit te breiden naar alle werknemers in de publieke en semi-publieke sector. In nauw overleg met de beroepsorganisatie voor accountants NBA is een herzien controleprotocol opgesteld. Als gevolg hiervan zal binnen de grenzen van de wet de controlelast voor accountants als gevolg van de WNT afnemen. Deze activiteiten hebben bijgedragen aan een verbetering van de uitvoering van de WNT. Uit de eerste wetsevaluatie van de WNT en opeenvolgende WNT-jaarrapportages blijkt bovendien dat de wet goed wordt nageleefd.

Rechtsbescherming klokkenluiders «Huis voor klokkenluiders»

Het Huis voor klokkenluiders functioneert conform de in de ontwerpbegroting omschreven doelstellingen. In het najaar van 2017 heeft het bestuur van het Huis een extern onderzoeker gevraagd haar te adviseren over het wettelijk en organisatorisch kader waarbinnen het Huis haar maatschappelijk taak moet uitvoeren. In december 2017 is het «Advies voor een herstart van het Huis voor klokkenluiders: advies, onafhankelijk onderzoek en preventie» uitgebracht en aan de Tweede Kamer aangeboden (Kamerstuknummer II 2017–2018 33 258, nr. 34). In reactie op het rapport is het bestuur van het Huis per 8 januari 2018 afgetreden en heeft de Minister van BZK met ingang van die datum de heer prof. mr. dr. E.R. Muller als interim-voorzitter benoemd. De conclusie van het rapport is dat een herstart van het Huis (op weg naar het Huis 2.0) noodzakelijk is. Conform de aanbevelingen van het rapport is het Huis ook in de overgangsfase «gewoon aan het werk».

Subsidies Overlegstelsel

Op basis van de in 2017 uitgevoerde evaluaties heeft de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties de Tweede Kamer geïnformeerd over het voornemen om de subsidies aan de Stichting Verdeling Overheidsbijdragen (SVO) en het Verbond Sector-werkgevers Overheid (VSO) per 1 januari 2021 te beëindigen met een afbouw van twee jaar (Kamerstukken II 2017–2018 34 550, nr. 56).

D Tabel Budgettaire gevolgen van beleid

Budgettaire gevolgen van beleid (bedragen x € 1.000)
   

Realisatie

Vastgestelde begroting

Verschil

2013

2014

2015

2016

2017

2017

2017

Art.nr.

Verplichtingen:

32.136

40.415

33.972

23.326

29.068

30.340

– 1.272

                 
 

Uitgaven:

40.146

35.396

35.019

29.118

28.566

30.340

– 1.774

                 

7.1

Overheid als werkgever

14.099

12.304

12.998

10.870

12.159

12.551

– 392

Subsidies

9.534

6.079

7.914

7.135

7.121

5.386

1.735

Diverse subsidies

2.634

3.287

2.498

2.493

3.819

2.273

1.546

Programma Veilige Publieke Taak

1.175

732

729

0

0

0

0

Overlegstelsel

5.541

1.811

4.422

4.445

3.066

2.895

171

Internationaal

184

249

265

197

236

218

18

Opdrachten

4.200

6.225

5.084

3.728

5.038

7.165

– 2.127

Arbeidsmarktbeleid

3.338

5.355

4.427

3.211

4.242

3.503

739

Huis voor klokkenluiders

0

0

0

0

0

3.000

– 3.000

Programma Veilige Publieke Taak

102

245

152

20

0

0

0

Zorg voor politieke ambtsdragers

760

625

505

497

796

662

134

Bijdragen aan (inter)nationale organisaties

0

0

0

7

0

0

0

Arbeidsmarktbeleid

0

0

0

7

0

0

0

Bijdragen aan andere begrotingshoofdstukken

365

0

0

0

0

0

0

Bijdrage aan de NOM

365

0

0

0

0

0

0

                 

7.2

Pensioenen, uitkeringen en benoemingsregelingen

26.047

23.092

22.021

18.248

16.407

17.789

– 1.382

Inkomensoverdrachten

8.214

7.594

7.920

5.815

5.428

7.644

– 2.216

Pensioenen en uitkeringen Politieke ambtsdragers

8.214

7.594

7.920

5.815

5.428

7.644

 

Bijdragen aan ZBO's / RWT's

17.833

15.498

14.101

12.433

10.979

10.145

834

Stichting Administratie Indonesische Pensioenen (SAIP)

17.833

15.498

14.101

12.433

10.979

10.145

834

                 
 

Ontvangsten:

1.769

3.259

1.919

2.791

25

820

– 795

E Toelichting op de financiële instrumenten

Uitgaven

7.1 Overheid als werkgever

Subsidies

Diverse subsidies

De Minister van BZK werkt aan de bevordering van integriteit en professionalisering binnen de overheid. Politieke ambtsdragers zijn in 2017 via hun beroepsverenigingen (Nederlands Genootschap van Burgemeesters, de Wethoudersvereniging, Raadslid.nu, de Vereniging van Griffiers en Statenlid.nu) in de gelegenheid gesteld om deel te nemen aan opleidingen en trainingen en te werken aan versterking van hun kwaliteiten en vaardigheden.

Met de extra middelen van € 1,7 mln die naar aanleiding van de Motie Wolbert beschikbaar zijn gesteld, is met het oog op de gemeenteraadsverkiezingen in 2018 het bestaande ondersteuningsaanbod in kaart gebracht en vervolgens een inwerkprogramma voor raadsleden gerealiseerd. Dit aanbod is ondersteund via het Digitaal Leerplatform dat in 2017 samen met de koepels en beroepsverenigingen is ontwikkeld.

Daarbij is specifiek aandacht gegeven aan regionale samenwerking in het sociale domein.

In de programma’s «Lokale Democratie in Beweging» en «Democratic Challenge» is – in samenwerking met de VNG, Raadslid.nu, VvG, NGB, Wethoudersvereniging en de VGS – in 2017 gewerkt aan vernieuwing en versterking van de lokale democratie, o.a. door de ondersteuning van het samenspel tussen gemeentelijke bestuurders, volksvertegenwoordigers en ambtenaren enerzijds en tussen gemeente en de lokale gemeenschap anderzijds. Voor deze activiteiten zijn incidentele subsidies verstrekt.

In 2017 hebben 132 gemeenten met financiële ondersteuning van de Minister van BZK de cursus Politiek Actief aan hun inwoners aangeboden, waarmee het politieke bewustzijn van burgers vergroot wordt en zij gestimuleerd worden om (lokaal) politiek actief te worden. In totaal zijn er bijna 4.000 inwoners bereikt. Hiervoor is een incidentele subsidie aan ProDemos verstrekt.

Daarnaast ontvingen diverse partijen subsidie ter bevordering van modern en goed werkgeverschap binnen de publieke sector.

Subsidies Overlegstelsel

Door het subsidiëren van de Stichting Verdeling Overheidsbijdragen (SVO), het Verbond Sector-werkgevers Overheid (VSO) en de Stichting Centrum voor Arbeidsverhoudingen Overheidspersoneel (CAOP) is bijgedragen aan het in stand houden van een overlegstelsel inzake arbeidsmarktbeleid.

Daarnaast worden, via het Steunpunt Integriteitsonderzoek Politieke Ambtsdragers, politieke ambtsdragers ondersteund bij integriteitskwesties.

Subsidies internationaal

In 2017 is subsidie verstrekt aan het European Institute of Public Administration in Maastricht ter bevordering van de kennis en vaardigheden van overheidswerknemers met betrekking tot de behandeling van vraagstukken inzake de Europese Unie.

Opdrachten

Arbeidsmarktbeleid

De Minister van BZK verleende in 2017 opdrachten ten behoeve van de United Nations Public Service Forum en beleidsondersteunend onderzoek, bijvoorbeeld de monitor veilige publieke taak, het kennisprogramma ICTU en onderzoek naar arbeidsvoorwaarden.

De overschrijding is toe te schrijven aan de extra uitgaven voor het organiseren van United Nations Public Service Forum. In de ontwerpbegroting 2017 was hier geen raming voor opgenomen. Door het Ministerie van Buitenlandse Zaken is hiervoor extra budget beschikbaar gesteld.

Bijdrage Huis voor klokkenluiders

De uitgaven voor het Huis voor klokkenluiders worden verantwoord op het centraal apparaatsartikel van het Ministerie van BZK. Hiervoor zijn de middelen (€ 3 mln.) bij voorjaarsnota toegevoegd aan artikel 11.

Zorg voor politieke ambtsdragers

Via bijeenkomsten is aandacht besteed aan de thema’s diversiteit en integriteit. Met het oog op de gemeenteraadsverkiezingen is opdracht gegeven voor het ontwikkelen en beschikbaar stellen van de handreiking «Integriteitstoets voor kandidaten van decentrale politieke groeperingen». Via de website www.politiekeambtsdragers.nl zijn diverse instrumenten beschikbaar.

Om de zorg voor politieke ambtsdragers verder te verbeteren is in 2017 opdracht gegeven voor onderzoek, onder meer voor de evaluatie van nieuwe wet- en regelgeving op het gebied van de rechtspositie van politieke ambtsdragers. Daarnaast is in 2017 de Commissie evaluatie Wet financiering politieke partijen (Wfpp) vanuit het Ministerie van BZK ondersteund. De commissie adviseert in haar rapport van 1 februari 2018 om naast de landelijke politieke partijen ook de partijen in het decentraal bestuur te gaan subsidiëren (zowel de lokale partijen als de lokale afdelingen van landelijke partijen) ter versterking van de positie van de politieke partijen en daarmee van de lokale democratie.

Kengetallen
 

Waarde 2010

Waarde 2011

Waarde 2012

Waarde 2013

Waarde 2014

Waarde 2015

Waarde 2016

Waarde 2017

1. Jaarlijkse afwijking in loonontwikkeling overheid t.o.v. de markt

0,40%

– 1,40%

– 0,90%

– 0,8%

– 0,6%

1,1%

2%

– 0,8%

2. Percentage af te dragen pensioenpremies ten opzichte van de bruto loonsom

21,4%

22,0%

23,5%

25,0%

22,0%

18,8%

17,5%

19,6%

3. Gemiddelde uitstroomleeftijd naar pensioen

62,6

63,0

63,2

63,3

63,6

63,9

64,1

1

Bronnen:

*Voor de indicator 1 CPB (bewerking BZK)

*Voor de indicator 2 en 3 ABP (bewerking BZK)

1

Bij het opleveren van het jaarverslag was dit cijfer niet bekend.

Een belangrijk uitgangspunt voor de beleidsinspanning binnen dit begrotingsartikel is – binnen de budgettaire mogelijkheden – de gelijkwaardigheid van de arbeidsvoorwaardenontwikkeling tussen de marktsectoren en de overheid. Omdat er in de jaren 2010 tot en met 2014 sprake is geweest van een nullijn voor de overheidssectoren is in die jaren de jaarlijkse afwijking in contractloonontwikkeling tussen markt en overheid negatief geweest. In 2015 en 2016 is er sprake van een inhaaleffect, de loonontwikkeling bij de overheid pakt in die jaren gunstiger uit dan in de markt. Veel cao’s uit deze jaren liepen tot 2017 wat het toegenomen verschil in loonontwikkeling overheid ten opzichte van de markt in dit jaar verklaart ten opzichte van de cijfers 2016. Het percentage af te dragen pensioenpremies ten opzichte van het brutoloon, laat zien dat na een daling in de jaren 2014, 2015 en 2016 door versobering van de pensioenopbouw, de ABP-premie weer stijgt, wat samenhangt met de huidige lage rentestand en de toegenomen levensverwachting van de bevolking. De derde indicator, gemiddelde uitstroomleeftijd naar pensioen, laat zien dat overheidswerknemers gemiddeld inderdaad later met pensioen gaan.

7.2 Pensioenen, uitkering en benoemingsregelingen

Inkomensoverdracht

Pensioenen en uitkeringen politieke ambtsdragers

Het Ministerie van BZK is op grond van de Algemene pensioenwet politieke ambtsdragers (Appa) verantwoordelijk voor de betaling van de pensioenen en uitkeringen van ministers en staatssecretarissen, de uitkeringen van waarnemend burgemeesters en de uitkeringen van (waarnemend) burgemeesters die betrokken zijn bij gemeentelijke herindeling.

De betalingen van de uitkeringen en pensioenen aan de genoemde politieke ambtsdragers zijn in 2017 uitgevoerd. In maart 2017 hebben Tweede Kamerverkiezingen plaatsgevonden, waardoor in 2017 het aantal uitkeringsgerechtigden hoger is dan in voorgaande jaren. Gevolg daarvan is dat de uitgaven hoger worden en er meer budget nodig is. Op de hoogte van de uitgaven is niet te sturen. Het betreft namelijk wettelijk verplichte uitgaven.

Bijdragen aan ZBO’s/RWT’s

Regelingen voor Nederlandse ambtenaren uit de voormalige overzeese gebiedsdelen (SAIP)

Dit betreft de pensioenregelingen van (voormalige) Nederlandse ambtenaren uit de voormalige overzeese gebiedsdelen en hun nagelaten betrekkingen.

Ontvangsten

De ontvangsten hebben voornamelijk betrekking op de teruggave van niet bestede subsidiemiddelen. De ontvangsten vallen lager uit dan geraamd, omdat het Ministerie van Buitenlandse Zaken de jaarlijkse verrekening voor de Garantiewet Surinaamse Pensioenen niet in 2017, maar in 2018 betaalt.

Licence