Figuur 3

Voorkomen dat burgers (opnieuw) dader of slachtoffer worden van criminaliteit, volwassenen en kinderen beschermen die vanwege de kwetsbare positie waarin zij verkeren bedreigd of verleid worden door (herhaalde) criminaliteit of die bedreigd worden in hun ontwikkeling en bewerkstelligen dat met een straf genoegdoening wordt geboden aan het slachtoffer en aan de samenleving als geheel.

Het borgen van de veiligheid door de tenuitvoerlegging van strafrechtelijke sancties, het bevorderen van het nemen van preventieve maatregelen door burgers en bedrijven, het versterken van de positie van slachtoffers, het beschermen van jeugdigen die in hun ontwikkeling worden bedreigd in de opvoed- en leefsituatie en het realiseren van een effectieve aanpak van jeugdcriminaliteit en geweld in huiselijke kring.

De Minister voor Rechtsbescherming heeft verantwoordelijkheden ten aanzien van preventie, tenuitvoerlegging van strafrechtelijke sancties24 , slachtofferzorg en jeugdbescherming en jeugdsancties.

• • stimuleert de Minister voor Rechtsbescherming preventie door het beschikbaar stellen van integriteitsinstrumenten.

Per 1 januari 2020 is de wet herziening tenuitvoerlegging strafrechtelijke beslissingen (USB) in werking getreden en is de Minister voor Rechtsbescherming verantwoordelijk voor tenuitvoerlegging van strafrechtelijke sancties. Daarbij heeft de Minister voor Rechtsbescherming: •een uitvoerende rol bij de tenuitvoerlegging van vrijheidsbenemende straffen en maatregelen door de DJI;

•een regisserende rol bij de forensische zorg. Hij is verantwoordelijk voor de tijdige beschikbaarheid van de juiste, kwalitatief hoogwaardige zorg, waar nodig in combinatie met afdoende beveiliging;

•een regisserende rol bij toezicht in strafrechtelijk kader, advisering aan het OM en de rechter over justitiabelen en taakstraffen. De uitvoering is opgedragen aan drie erkende reclasseringsorganisaties. De taken van de reclasseringsorganisaties dragen bij aan het terugdringen van recidive.

• • een regisserende rol bij toezicht in strafrechtelijk kader, advisering aan het OM en de rechter over justitiabelen en taakstraffen. De uitvoering is opgedragen aan drie erkende reclasseringsorganisaties. De taken van de reclasseringsorganisaties dragen bij aan het terugdringen van recidive.

Met betrekking tot slachtofferbeleid draagt de Minister voor Rechtsbescherming beleidsverantwoordelijkheid voor de zorg – in brede zin – aan slachtoffers en nabestaanden die getroffen zijn door een strafbaar feit, en is verantwoordelijk voor de uitvoering van het slachtofferbeleid. Ook heeft hij een financierende rol op het gebied van slachtofferzorg.

Met onderstaande activiteiten is verder gewerkt aan het behalen van de algemene doelstellingen op de gebieden van preventie, tenuitvoerlegging van strafrechtelijke sancties, slachtofferzorg en jeugdbescherming en-sancties.

Forensische zorg

Conform de bestuurlijke agenda is in 2022 ingezet op de 3 hoofdlijnen, namelijk: meer doelmatigheid en doeltreffendheid van forensische zorg, meer kwaliteit en professionaliteit en sterke ketensamenwerking en continuïteit van zorg.

Wetstrajecten

Per 1 juli 2022 is het eerste deel van de Wet uitbreiding slachtofferrechten (WUS) in werking getreden (uniformering moment spreekrecht, schriftelijke motiveringsplicht, uitbreiding informatierechten en verzoek tolk). Daarnaast is per 1 januari 2023 het spreekrecht voor stief- en pleegfamilie in werking getreden. Om de impact te kunnen bepalen van het privacy-onderdeel van de Wet uitbreiding slachtofferrechten (amendement Van Wijngaarden), is onder andere naar helderheid gezocht over de (juridische) verdeling van de verantwoordelijkheden en samenwerking tussen en met de betrokken ketenpartners. Hierover is in 2022 met Oopenbaar Ministerie, politie en de Rechtspraak gesproken. Deze gesprekken krijgen in 2023 een vervolg.

Jeugd

We hebben met partners gesproken over de nieuwe normen voor de doorlooptijden in de jeugdstrafrechtketen om de Kalsbeeknormen te vervangen. Dit heeft enige vertraging opgelopen en krijgt een vervolg in 2023.

In 2022 is besloten versneld vorm en inhoud te geven aan het Toekomstscenario Jeugd. Het aantal proeftuinen waarin het Toekomstscenario is verkend, is daarom eind 2022 uitgebreid van 6 naar 11.

Met het Ministerie van Volksgezondheid Welzijn en Sport, de Vereniging Nederlandse Gemeentes en de Rechtspraak is tijdens de looptijd van het programma Scheiden zonder Schade (2018-2022) veel deskundigheid opgebouwd rondom het ondersteunen van ouders ten tijde van een scheiding, om schade bij kinderen als gevolg van de scheiding van hun ouders te voorkomen. Er is een de-escalerende scheidingsaanpak ontwikkeld die de domeinen zorg en recht beter verbindt en er zijn verschillende tools ontwikkeld waaronder een Digitaal Plein.

Over de toekomst van interlandelijke adopties heeft het kabinet besloten dat interlandelijke adoptie mogelijk moet zijn zolang minder ingrijpende alternatieven in landen van herkomst daadwerkelijk zijn uitgesloten en het ontwikkelperspectief van een kind daarmee is gediend.

DJI

PwC concludeerde in 2022 dat de taken en middelen van DJI niet met elkaar in evenwicht waren. Het tekort van 400 miljoen is voor het grootste deel opgelost door een extra investering van € 210 mln. structureel alsmede door vier maatregelen met een opbrengst van € 178 mln. structureel. De Tweede Kamer wordt bij Voorjaarsnota 2023 geïnformeerd op welke wijze het resterende tekort zal worden opgelost, in relatie tot de meest recente ramingen voor de behoefte aan sanctiecapaciteit (PMJ). De veiligheid van medewerkers, samenleving en de gedetineerden staat hierbij centraal.

Verplichtingen

Het verschil van € 401 mln. wordt voor een bedrag van € 354 mln. toegelicht bij de uitgaven. Het overige verschil van € 47 mln. bestaat met name uit een hogere verplichting voor Halt, slachtofferhulp Nederland, aanpak criminaliteitsfenomenen en Reclassering Nederand. Er zijn meerjarige afspraken gemaakt met deze partijen.

34.1 Apparaatsuitgaven Raad voor de Kinderbescherming

De Raad voor de Kinderbescherming (RvdK) heeft de taak om kinderen te beschermen indien de ontwikkeling van het kind in gevaar komt. De Raad voor de Kinderbescherming heeft een taak op terrein van bescherming, gezag en omgang, straf en adoptie. De meerjarige productie van de Raad voor de Kinderbescherming is weergegeven in onderstaande tabel.

De Raad voor de Kinderbescherming heeft circa € 15 mln. meer uitgegeven dan geraamd in de begroting. De hogere uitgaven aan eigen personeel hebben verschillende oorzaken, zoals een hogere personeelsbezetting ten gevolge van de aanpak van wachtlijsten en wachttijden binnen de Raad voor de Kinderbescherming, als ook vervanging voor langdurig zieken. Daarnaast was er sprake van bijstellingen in het kader van toekomstvaste IV.

34.2 Preventieve maatregelen

Geen bijzonderheden

34.3 Tenuitvoerlegging strafrechtelijke sancties

Bijdragen agentschappen

Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI)

Het verschil tussen de begrote en gerealiseerde bijdrage van ca. € 177 mln. bij het Gevangeniswezen is het saldo van verschillende mutaties, waarvan de belangrijkste betrekking hebben op middelen ten behoeve van ondermijning (€ 87,2 mln.), aanvullende financiering naar aanleiding van het PwC-rapport naar de financierbaarheid van DJI (ca. € 40 mln.), loon- en prijsbijstelling (ca. € 38,6 mln.), compensatie voor ICT-kosten ten behoeve van de keten (ca. € 6,5 mln.) en aanzuivering van de negatieve eigenvermogenspositie van DJI tot € 0 (ca. € 1,5 mln.) In de agentschapsparagraaf van DJI worden de capacitaire en financiële gevolgen verder toegelicht.

Het verschil tussen de begrote en gerealiseerde bijdrage van ca. € 60,7 mln. bij Forensische Zorg is eveneens het saldo van verschillende mutaties, waarvan de belangrijkste betrekking hebben op capacitaire ontwikkelingen (PMJ, € 9,3 mln.), alsmede een (technische) verschuiving waarin de bijdrage in lijn wordt gebracht met het kostenpatroon over de jaren (ca. € 10,8 mln.) en loon- en prijsbijstelling (ca. € 37,6 mln.) In de agentschapsparagraaf van DJI worden de capacitaire en financiële gevolgen verder toegelicht.

Centraal Justitieel Incasso Bureau (CJIB)

Het CJIB is het inning- en incassogezicht van de overheid en vervult een centrale rol bij de afhandeling van strafrechtelijke beslissingen. Daarnaast coördineert en informeert het CJIB binnen de executieketen. Hiermee levert het CJIB een belangrijke bijdrage aan het gezag van de overheid. In de agentschapsparagraaf van het CJIB is nadere informatie, zoals de productiegegevens, opgenomen.

De bijdrage aan CJIB is ten opzichte van de begroting bij suppletoire begrotingswetten verhoogd met € 34,3 mln. Dit betreft verhogingen vanwege werkzaamheden met betrekking tot de doorontwikkeling van de Clustering Rijksincasso (CRI) (€ 4,5 mln.), werk aan uitvoering (€ 4,7 mln), uitvoering wet S&B (€ 5,8 mln.), loonbijstellingen (€ 3,8 mln.), extra middelen voor toekomstvaste informatievoorzieningen (€ 5,0 mln.) en diverse kleinere posten.

Bijdragen ZBO’s en RWT’s

Reclasseringsorganisaties

De drie erkende reclasseringsorganisaties kennen vier hoofdproducten: adviezen, toezichten, electronische monitoring en werkstraffen. Het Ministerie financiert de drie erkende reclasseringsorganisaties voor deze producten op basis van prijs*hoeveelheid. De geraamde en gerealiseerde productie over 2022 is weergegeven in onderstaande tabel.

De hogere prijs per eenheid product is het gevolg van de toegepaste compensatie voor de loonbijstelling.

De meeruitgaven op de artikelen voor de 3RO ad € 16,2 mln. bestaan voornamelijk uit de vergoeding voor de uitgekeerde loon- en prijsbijstelling (€ 8,6 mln.), van middelen voor gedragsinterventies van DJI naar 3RO (ad € 4,9 mln.), vanuit de ondermijningsaanpak toevoeging van middelen voor reclasseren in de PI (ad € 4 mln.).

Opdrachten

Intra- en extramurale sanctie uitvoering

Onder dit artikel vallen opdrachten op het terrein van forensische zorg, intra- en extramurale sanctie uitvoering, verbetering van tenuitvoerlegging van straffen en maatregelen en terugdringen van recidive. In zijn totaliteit waren de uitgaven op dit artikel € 6,2 mln. lager dan ten tijde van het opstellen van de JenV-begroting was geraamd. Dit kwam voornamelijk doordat het, mede door de krapte op de arbeidsmarkt, tijd kostte om tot een goede uitwerking te komen van de plannen van het nieuwe kabinet dat begin januari 2022 is aangetreden. Daarnaast vergde implementatie van onderdelen van de wet SenB meer tijd dan geraamd. Tot slot houden de lagere uitgaven ook verband met instrumentkeuze: meer bijdragen aan gemeenten in plaats van opdrachtverlening.

34.4 Slachtofferzorg

Bijdragen ZBO’s en RWT’s

Commissie Schadefonds Geweldsmisdrijven

De commissie Schadefonds Geweldsmisdrijven krijgt jaarlijks een bijdrage vanuit het Ministerie voor de bureaukosten. Het Schadefonds Geweldsmisdrijven geeft een financiële tegemoetkoming aan slachtoffers die een opzettelijk geweldsmisdrijf hebben meegemaakt en hierdoor ernstig psychisch of fysiek letsel hebben opgelopen, aan nabestaanden van slachtoffers van een geweldsmisdrijf of dood door schulddelict en naasten van slachtoffers die door een geweldsmisdrijf ernstige en blijvende lichamelijke of psychisch letsel hebben opgelopen en hun schade niet op andere wijze vergoed krijgen.

Het verschil tussen begroting en realisatie bij het artikel Uitkeringen SGM wordt veroorzaakt door de uitvoering van de tijdelijke regeling voor slachtoffers van geweld in de jeugdzorg door het SGM. De uitkeringen die SGM heeft verstrekt op grond van die regeling waren bij ontwerpbegroting 2022 nog niet voorzien. Dekking ervoor is daarom in de loop van 2022 aan het budgettair kader Uitkeringen SGM toegevoegd.

Slachtofferhulp Nederland (SHN)

Slachtofferhulp Nederland biedt gratis juridische, praktische en emotionele ondersteuning aan slachtoffers, getuigen of nabestaanden na een misdrijf, verkeersongeluk of calamiteit. Het verschil tussen de vastgestelde begroting 2022 en de realisatie wordt verklaard door de aanvullende subsidieverstrekking in 2022 voor programmatische ontwikkelingen JD Actieve benadering, de loon- en prijsbijstelling en de toevoeging gebaseerd op de oplopende capaciteitsramingen.

Opdrachten

Slachtofferzorg

Middelen van het opdrachtenartikel worden verstrekt aan (inter)nationale organisaties en medeoverheden ten behoeve van slachtofferzorg. Het gaat hierbij om: 1) praktische uitvoering slachtofferrechten, 2) bescherming van slachtoffers, 3) informeren van slachtoffers en 4) herstel door erkenning van leed.

Het merendeel van het budget is gedurende het jaar overgeboekt naar de begrotingsartikelen van het Slachtofferfonds Geweldsmisdrijven ter dekking van het JenV-deel van de kosten van de tijdelijke regeling voor slachtoffers van geweld in de jeugdzorg.

Tegemoetkomingen Schadefonds Geweldsmisdrijven

Onder deze post zijn de financiële uitkeringen verantwoord voor slachtoffers die een opzettelijk geweldsmisdrijf hebben meegemaakt en hierdoor ernstig psychisch of fysiek letsel hebben opgelopen, nabestaanden van slachtoffers van een geweldsmisdrijf of dood door schulddelict en naasten van slachtoffers die door een geweldsmisdrijf ernstige en blijvende lichamelijke of psychisch letsel hebben opgelopen en deze schade niet op andere wijze vergoed krijgen. Deze tegemoetkomingen zijn verstrekt via het Schadefonds Geweldsmisdrijven. Het verschil tussen begroting en realisatie komt voort uit de toevoegingen voor de tijdelijke regeling geweld in de jeugdzorg.

Voorschotregeling en schadevergoedingsmaatregel

Indien de rechter een schadevergoedingsmaatregel oplegt is de voorschotregeling van toepassing op zowel misdrijven als overtredingen. De voorschotregeling houdt in dat als de dader binnen acht maanden na het onherroepelijk worden van een vonnis niet (volledig) aan zijn betalingsverplichting jegens het slachtoffer heeft voldaan, de Staat het resterende bedrag uitkeert aan het slachtoffer. Het voorschot is gemaximeerd tot € 5000,-- maar ongemaximeerd voor slachtoffers van een gewelds- of zedenmisdrijf. De Staat zet vervolgens de inning op de dader voort. Als blijkt dat de vordering op de dader oninbaar is, komt het restant voor rekening van JenV.

34.5 Veiligheid Jeugd

Bijdragen Agentschappen

DJI-Jeugd

DJI zorgt voor de tenuitvoerlegging van straffen en vrijheidsbenemende maatregelen die na een beslissing van een rechter zijn opgelegd. Voor jeugdigen vindt deze tenuitvoerlegging plaats in een justitiële jeugdinrichting (JJI).

Het verschil tussen de begrote en gerealiseerde bijdrage (€ 12,9 mln.) wordt voornamelijk verklaard door loon- en prijsbijstelling (ca. € 5,8 mln.) en een terugontvangen bijdrage van het Ministerie van Onderwijs Cultuur en Wetenschap (ca. € 7,4 mln.). Dit laatste in verband met de sluiting van aan justitiële jeugdinrichtingen verbonden scholen, als gevolg van de reductie van de direct inzetbare capaciteit. In de agentschapsparagraaf van DJI worden de capacitaire en financiële gevolgen verder toegelicht.

Bijdragen ZBO’s en RWT’s

Landelijk Bureau Inning Onderhoudsbijdrage (LBIO)

Het Landelijk Bureau Inning Onderhoudsbijdrage verricht in opdracht van het Ministerie van Justitie en Veiligheid en het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport wettelijke taken op het gebied van onderhoudsbijdragen (inning kinder- en partneralimentatie en inning internationale alimentatie).

De productiegegevens van het Landelijk Bureau Inning Onderhoudsbijdrage zijn volgend aan de instroom zoals die op het Landelijk Bureau Inning Onderhoudsbijdrage afkomt. Er is sprake van een licht dalende trend. Desondanks zijn de uitgaven van het LBIO hoger geweest dan oorsponkelijk begroot, dit komt met name door extra incidentele uitvoeringskosten voor de hersteloperatie van de toeslagenaffaire.

Bijdrage medeoverheden

BES Voogdijraad

De BES voogdijraad heeft civielrechtelijke en strafrechtelijke taken (onderzoeks- en adviestaken en rekestrerende taken en coördinatie bij strafzaken) die zij uitvoert in Caribisch Nederland, namelijk op Bonaire, Sint Eustatius en Saba.

Subsidies

Jeugdbescherming en jeugdsancties

De verschillen tussen begroting en realisatie op de onderdelen subsidies en opdrachten zijn ontstaan door een andere verdeling: minder uitgaven aan opdrachten, maar meer aan subsidies onder andere de verlenging van de subsidie aan het ondersteuningsteam Uithuisplaatsingen Kinderopvangtoeslag (UHP KOT). Verder is er ook meer uitgegeven ten opzichte van de begroting en dat heeft te maken met projecten en subsidieaanvragen rondom huiselijk geweld en kindermishandeling, programma Toekomstscenario, jeugdcriminaliteit en familierecht.

Een voorschotbetaling aan Halt van € 2,2 mln. is abusievelijk verantwoord op het onderdeel subsidies in plaats van het onderdeel Bijdrage ZBO’s/RWT’s, maar per saldo is het in overeenstemming met de Halt begroting.

Opdrachten

De verschillen tussen begroting en realisatie op de onderdelen subsidies en opdrachten zijn ontstaan door een andere verdeling: minder uitgaven aan opdrachten, maar meer aan subsidies. Verder is er ook meer uitgegeven ten opzichte van de begroting en dat heeft te maken met projecten en subsidieaanvragen rondom huiselijk geweld en kindermishandeling, programma Toekomstscenario, jeugdcriminaliteit en familierecht.

Ontvangsten

De belangrijkste structurele ontvangsten op dit artikel betreffen de ontvangen administratiekostenvergoedingen (voornamelijk op verkeersboetes). Het verschil tussen de oorspronkelijke begroting en realisatie op het ontvangstenartikel ad € 22,6 miljoen komt voornamelijk door incidentele ontvangsten als gevolg van vaststellingen over 2021: € 19,6 mln. financieringsresultaat van DJI, € 5,5 mln. van Justis, € 0,9 mln. financieringsresultaat van Slachtoffer Hulp Nederland , € 0,8 mln. vaststelling coronaclaim van CJIB, € 0,6 mln. financieringsresultaat van Stichting Halt, € 0,3 miljoen van Reclassering Nederland en € 0,3 mln. aan verschillende kleine ontvangsten. Aan administratiekosten is € 7,2 mln. minder ontvangen dan geraamd, naar verwachting vooral als gevolg van de lockdown begin 2022 en de hogere brandstofprijzen in 2022.