Het beroepsonderwijs en de volwasseneneducatie zorgen ervoor dat studenten hun talenten maximaal kunnen ontplooien en volwaardig kunnen deelnemen aan de samenleving. Studenten worden voorbereid op passend vervolgonderwijs en/of een positie op de arbeidsmarkt die optimaal aansluit bij hun talenten.
De Minister is verantwoordelijk voor een stelsel van middelbaar onderwijs dat zodanig functioneert dat het onderwijs aansluit bij de talenten en ambities van individuele studenten en bij de behoeftes van de maatschappij. De sector beroepsonderwijs en volwasseneneducatie (bve) omvat het middelbaar beroepsonderwijs (mbo) en de volwasseneneducatie. Het middelbaar beroepsonderwijs heeft een belangrijke maatschappelijke en economische functie. Het is een leverancier van werknemers voor de arbeidsmarkt. Ook is het een schakel tussen het voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs en het hoger beroepsonderwijs.
Financieren
De Minister is verantwoordelijk voor de financiering van het middelbaar onderwijs door lumpsumbekostiging van de onderwijsinstellingen. Hierdoor wordt de toegankelijkheid van het onderwijs gewaarborgd.
Stimuleren
De Minister stimuleert specifieke beleidsonderwerpen door het verstrekken van aanvullende bekostiging, subsidies en de inzet van andere instrumenten zoals overleg, voorlichting, kwaliteitsafspraken en wet- en regelgeving.
Regisseren
De Minister vult zijn verantwoordelijkheid voor de kwaliteit van het onderwijs in via een regisserende rol. De normeisen van kwaliteit zijn vastgelegd in wet- en regelgeving; de Inspectie van het Onderwijs houdt toezicht op de naleving.
Kengetallen
2020 | 2021 | 2022 | 2023 | 2024 | ||
|---|---|---|---|---|---|---|
1 | Aantal studenten mbo (x 1.000 excl. vavo en vanaf 2018 inclusief groen onderwijs)2 | 506,1 | 500,2 | 483,5 | 469,4 | 467,6 |
Bol | 379,0 | 377,9 | 346,9 | 329,5 | 329,0 | |
Bbl | 127,1 | 122,3 | 136,6 | 139,9 | 138,6 | |
Vavo | 6,4 | 6,7 | 7,1 | 8,1 | 8,1 | |
2 | Onderwijsuitgaven per mbo-student (x € 1.000)3 | 8,6 | 9,44 | 9,6 | 10,8 | 11,0 |
Bron: DUO, 1cijferbestand. Het 1cijferbestand van DUO kan afwijken van de in voorgaande jaren gebruikte Referentieraming.
De onderwijsuitgaven per student zijn berekend door de middelen voor het instrument bekostiging te delen door het ongewogen aantal mbo-studenten uit de referentieraming 2025.
In 2021 is eenmalig de extra aanvraag subsidieregelingen uit het Nationaal Programma Onderwijs toegevoegd aan de berekening. De onderwijsuitgaven per student zijn in 2021 berekend door de middelen voor het instrument bekostiging plus de subsidieregelingen Inhaal- en ondersteuningsprogramma's (€ 33.471) en Extra hulp voor de klas (€ 102.647) te delen door het ongewogen aantal mbo-studenten (inclusief vavo) uit de referentieraming 2021. Dit is gedaan omdat beide regelingen in 2022 onderdeel uitmaken van de bekostiging en daarmee wordt de vergelijkbaarheid van de onderwijsuitgaven per student over de jaren heen vergroot.
De belangrijkste beleidsconclusies zijn opgenomen in het onderdeel beleidsprioriteiten. Om uitwerking te geven aan de ambities uit het huidige coalitieakkoord, heeft het Ministerie van OCW samen met studenten, docenten, mbo-instellingen, werkgevers, gemeenten onderwijskoepels en vakbonden rond het mbo de Werkagenda mbo en het Stagepact mbo ondertekend. De inzet richt zich op drie speerpunten:
1. vergroten gelijke kansen;
2. betere aansluiting onderwijs-arbeidsmarkt;
3. onderwijskwaliteit, onderzoek en innovatie.
Realisatie | Vastgestelde begroting | Verschil | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
2020 | 2021 | 2022 | 2023 | 2024 | 2024 | 2024 | |
Verplichtingen | 4.993.746 | 5.626.978 | 5.708.910 | 5.451.235 | 6.853.659 | 6.499.388 | 354.271 |
Uitgaven | 4.864.049 | 5.313.781 | 5.399.566 | 5.812.453 | 5.866.687 | 5.643.432 | 223.255 |
Bekostiging | 4.330.200 | 4.605.346 | 4.722.353 | 5.192.137 | 5.232.850 | 4.976.105 | 256.745 |
Bekostiging mbo-instellingen | 3.704.028 | 3.944.713 | 4.182.448 | 4.179.787 | 4.332.913 | 4.078.966 | 253.947 |
Bekostiging Caribisch Nederland | 5.744 | 6.943 | 9.399 | 10.405 | 10.516 | 12.200 | ‒ 1.684 |
Bekostiging vavo | 67.365 | 69.383 | 72.161 | 80.204 | 91.720 | 87.079 | 4.641 |
Kwaliteitsafspraken investeringsbudget | 440.000 | 247.215 | 341.147 | 586.134 | 704.330 | 704.330 | 0 |
Kwaliteitsafspraken resultaatafhankelijk budget | 0 | 210.652 | 0 | 217.623 | 0 | 0 | 0 |
Regionaal Investeringfonds | 21.010 | 19.637 | 21.742 | 21.629 | 20.372 | 47.819 | ‒ 27.447 |
Salarismix Randstadregio's | 51.503 | 52.664 | 54.406 | 55.279 | 0 | 0 | 0 |
Regionaal Programma | 30.550 | 30.550 | 30.550 | 30.550 | 30.550 | 35.211 | ‒ 4.661 |
Tegemoetkoming schoolkosten MBO | 10.000 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Gelijke kansen | 0 | 0 | 0 | 26 | 0 | 0 | 0 |
Begeleidingsgesprekken jeugdwerkloosheid | 0 | 23.589 | 10.500 | 10.500 | 10.449 | 10.500 | ‒ 51 |
Loopbaanoriëntatie | 0 | 0 | 0 | 0 | 32.000 | 0 | 32.000 |
Subsidies (regelingen) | 322.155 | 489.354 | 436.945 | 350.725 | 340.360 | 378.163 | ‒ 37.803 |
Praktijkleren | 213.500 | 306.279 | 311.558 | 264.064 | 274.084 | 259.046 | 15.038 |
Leven Lang Ontwikkelen | 3.895 | 5.225 | 6.114 | 1.985 | 0 | 0 | 0 |
Actieplan Laaggeletterdheid/Tel mee met Taal | 16.031 | 19.394 | 13.611 | 13.995 | 14.041 | 14.270 | ‒ 229 |
Doorstroom beroepskolom | 0 | 0 | 0 | 9.660 | 20.160 | 33.180 | ‒ 13.020 |
Vakwedstrijden MBO | 3.200 | 4.100 | 4.100 | 4.722 | 5.190 | 4.928 | 262 |
Inhaal- en ondersteuningsprogramma's | 69.745 | 33.471 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Extra hulp voor de klas | 0 | 102.647 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Maatschappelijke diensttijd | 0 | 0 | 77.098 | 0 | 0 | 0 | 0 |
LLO Collectief Laagopgeleiden en Laaggeletterden (NGF) | 0 | 0 | 0 | 1.241 | 2.702 | 3.600 | ‒ 898 |
Loopbaanoriëntatie | 3.275 | 1.782 | 1.523 | 34.624 | 2.082 | 34.082 | ‒ 32.000 |
Zelftesten | 0 | 536 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Overige subsidies | 12.509 | 15.920 | 22.941 | 20.434 | 22.101 | 29.057 | ‒ 6.956 |
Opdrachten | 5.039 | 9.796 | 12.723 | 9.480 | 9.279 | 16.471 | ‒ 7.192 |
Opdrachten | 5.039 | 7.137 | 12.472 | 9.381 | 9.279 | 16.471 | ‒ 7.192 |
Zelftesten | 0 | 2.659 | 251 | 99 | 0 | 0 | 0 |
Bijdrage aan agentschappen | 21.868 | 21.786 | 25.218 | 25.670 | 31.823 | 24.514 | 7.309 |
Dienst Uitvoering Onderwijs | 19.758 | 19.281 | 22.644 | 22.566 | 28.124 | 21.268 | 6.856 |
Rijksdienst voor Ondernemend Nederland | 2.110 | 2.505 | 2.574 | 3.104 | 3.699 | 3.246 | 453 |
Bijdrage aan ZBO's/RWT's | 61.156 | 61.213 | 66.683 | 84.789 | 92.274 | 99.894 | ‒ 7.620 |
College voor Toetsen en Examens | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 11.861 | ‒ 11.861 |
Wet SLOA | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 70 | ‒ 70 |
SBB | 61.156 | 61.213 | 66.683 | 82.063 | 87.066 | 82.802 | 4.264 |
NWO: NRO- Programma's MBO | 0 | 0 | 0 | 2.726 | 4.238 | 4.240 | ‒ 2 |
NCP NLQF | 0 | 0 | 0 | 0 | 970 | 921 | 49 |
Bijdrage aan medeoverheden | 123.631 | 126.286 | 135.644 | 149.652 | 160.101 | 148.285 | 11.816 |
RMC's | 40.951 | 42.303 | 44.665 | 43.623 | 46.968 | 40.694 | 6.274 |
Educatie | 62.174 | 63.560 | 70.622 | 85.462 | 92.013 | 85.462 | 6.551 |
Caribisch Nederland | 1.306 | 1.223 | 1.157 | 1.367 | 1.420 | 0 | 1.420 |
Regionaal Programma | 19.200 | 19.200 | 19.200 | 19.200 | 19.200 | 22.129 | ‒ 2.929 |
Masterplan Campus Groningen | 0 | 0 | 0 | 0 | 500 | 0 | 500 |
Ontvangsten | 5.082 | 8.918 | 14.238 | 5.866 | 10.577 | 4.700 | 5.877 |
Realisatie | Vastgestelde begroting | Verschil | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
2020 | 2021 | 2022 | 2023 | 2024 | 2024 | 2024 | |
Verplichtingen | 4.993.746 | 5.626.978 | 5.708.910 | 5.451.235 | 6.853.659 | 6.499.388 | 354.271 |
waarvan garantieverplichtingen | 107.437 | 13.509 | 69.018 | 34.669 | 40.344 | 0 | 40.344 |
waarvan overige verplichtingen | 4.886.309 | 5.613.469 | 5.639.892 | 5.416.566 | 6.813.315 | 6.499.388 | 313.927 |
De realisatie van de aangegane verplichtingen is in 2024 € 354,3 miljoen hoger dan begroot. De realisatie op de uitgaven 2024 ligt € 223,3 miljoen hoger dan begroot. De realisatie van de ontvangsten is € 5,9 miljoen hoger dan begroot.
Bekostiging
Hoofdbekostiging
Bekostiging mbo-instellingen
In 2024 is circa € 253,9 miljoen toegevoegd aan de bekostiging voor de mbo-instellingen. Deze stijging wordt grotendeels verklaard door de toevoeging van de loon- en prijsbijstelling tranche 2024 (€ 265,7 miljoen). Verder heeft er een kasschuif plaatsgevonden van de krimpmiddelen van 2024 naar 2027 van € 30,0 miljoen. Ten behoeve van de invulling van de generieke subsidietaakstelling is de bekostiging voor het mbo in een iets ander kasritme gezet, om de opbrengst van diverse bezuinigingsmaatregelen over de jaren heen in het juiste kasritme te krijgen. Voor 2024 betekent dit dat er circa € 13,2 miljoen meer is uitbetaald dan oorspronkelijk begroot, over de jaren heen is deze kasschuif budgettair neutraal voor de bekostiging in het mbo.
Aanvullende bekostiging
Regionaal investeringsfonds (RIF)
In 2024 is er € 27,4 miljoen minder gerealiseerd op de RIF-regeling dan in de vastgestelde begroting staat. Dit wordt voornamelijk verklaard door een jaarlijkse meerjarige kasschuif in de Eerste Suppletoire Begroting 2024 die de beschikbare middelen voor de RIF-regeling in overeenstemming bracht met het (verwachte) betalingsritme.
Loopbaanoriëntatie (LOB)
In 2024 is er in totaal € 32,0 miljoen gerealiseerd op de regeling LOB.
Subsidies
Praktijkleren
In 2024 is er € 274,1 miljoen voor de subsidieregeling praktijkleren gerealiseerd. Het reguliere deel van de subsidie betreft een bedrag van € 263,5 miljoen. Het grootste deel van het reguliere subsidiebudget (€ 255,6 miljoen) was bestemd voor het mbo en de overige middelen waren bestemd voor de compartimenten vmbo/pro/vso, hbo en wo (€ 7,9 miljoen). Daarnaast was een aanvullende subsidie van € 10,6 miljoen beschikbaar voor mbo-leerwerkplekken in de sectoren landbouw, horeca en recreatie (motie Heerma).
Door de plafondsubsidie van het reguliere subsidiebudget hebben werkgevers in 2024 een lager bedrag per gerealiseerde werkplek ontvangen dan het maximale subsidiebedrag van € 2.700 per leerwerkplek. Dit was € 2.686 voor het mbo, € 571 voor het hbo en € 2.573 voor het wo. Voor het vmbo/pro/vso kon wel € 2.700 per leerwerkplek worden uitgekeerd.
Het aanvullende subsidiebudget is volledig uitgeput. Werkgevers die mbo-leerwerkplekken realiseerden in de sectoren landbouw, horeca en recreatie ontvingen additioneel op de reguliere subsidie een aanvullende toeslag van € 1.868 per gerealiseerde leerwerkplek.
In 2024 is circa € 15,0 miljoen aan de subsidieregeling praktijkleren toegevoegd. Deze middelen worden grotendeels verklaard door het toevoegen van loon- en prijsbijstelling tranche 2024 van in totaal € 13,8 miljoen. In de jaarlijkse doorrekening van de referentieraming 2024 steeg het aantal bbl-studenten ten opzichte van de vorige raming. Hierdoor is de regeling praktijkleren voor leerwerkbedrijven budgettair niet meer toereikend om het maximale bedrag van € 2.700 voor iedere leerwerkplek uit te keren, op basis van de verwachte aanvragen.
Doorstroom beroepskolom
In 2024 is er € 13,0 miljoen minder gerealiseerd op deze regeling dan begroot. De generieke subsidietaakstelling uit het Hoofdlijnenakkoord is deels ingevuld met een verlaging van de Subsidieregeling versterking aansluiting beroepskolom van in totaal € 9,2 miljoen in 2024. Daarnaast heeft er een kasschuif plaatsgevonden om de middelen in het juiste betaalritme te plaatsen en is er één opleiding geweest die zich heeft teruggetrokken waardoor er een meevaller is van € 0,4 miljoen in 2024.
Bijdragen aan ZBO's/RWT's
College voor Toetsen en Examens (CvTE)
In 2024 is er € 11,9 miljoen minder gerealiseerd dan de vastgestelde begroting. Dit komt grotendeels doordat ten behoeve van het werkprogramma CvTE 2024 € 7,5 miljoen aan middelen zijn overgeboekt naar artikel 3 (Voortgezet onderwijs) en via dit artikel aan het CvTE is uitbetaald.
Ontvangsten
De ontvangsten in 2024 zijn € 5,9 miljoen hoger dan begroot door incidentele afrekeningen van verschillende projectsubsidies van Tel mee met Taal van € 1,7 miljoen, verschillende projectsubsidies van samenwerkingsorganisatie Beroepsonderwijs Bedrijfsleven (SBB) van circa € 2,2 miljoen en diversen afrekeningen van overige subsidies van in totaal circa € 2,0 miljoen.