Het stelsel van hoger onderwijs en onderzoek zorgt dat studenten en (wetenschappelijk) personeel hun talenten en onderzoekend vermogen maximaal kunnen ontwikkelen. Het leidt hen op voor een positie op de nationale en internationale arbeidsmarkt die optimaal aansluit bij hun talenten.
De Minister is verantwoordelijk voor een stelsel van hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek dat zodanig functioneert dat het onderwijs aansluit bij de talenten en ambities van individuele studenten, (wetenschappelijk) personeel en bij de behoefte van de maatschappij.
Financieren
De Minister financiert het stelsel van hoger onderwijs en onderzoek door de bekostiging van de onderwijsinstellingen. Mede hierdoor wordt de toegankelijkheid van het hoger onderwijs gewaarborgd.
Stimuleren
De Minister stimuleert specifieke beleidsonderwerpen via de bekostiging en de inzet van andere instrumenten, zoals kwaliteitsafspraken, bestuurlijke afspraken, voorlichting en wet- en regelgeving.
Regisseren
De verantwoordelijkheid voor de kwaliteit van hoger onderwijs vult de Minister in via een regisserende rol. De normeisen van kwaliteit zijn vastgelegd in wet- en regelgeving. De kwaliteit van de individuele opleidingen in het hoger onderwijs wordt bewaakt met het accreditatiestelsel. Dit is belegd bij de Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie (NVAO). De Inspectie van het Onderwijs houdt toezicht op de naleving van wettelijke voorschriften en op de recht- en doelmatigheid. Zij ziet ook toe op de kwaliteit van het stelsel van hoger onderwijs, waaronder het accreditatiestelsel.
Kengetallen
11 | Ingeschreven studenten (inclusief groen onderwijs, aantallen x 1.000) | 2020/21 | 2021/22 | 2022/23 | 2023/24 | 2024/25 | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
hbo voltijd associate degree | 11,2 | 12,1 | 12,8 | 15,1 | 14,7 | ||
hbo voltijd bachelor | 415,3 | 412,6 | 398,1 | 380,0 | 357,9 | ||
hbo voltijd master | 6,0 | 6,4 | 6,5 | 6,8 | 5,2 | ||
hbo deeltijd associate degree | 6,4 | 7,6 | 8,2 | 9,0 | 9,8 | ||
hbo deeltijd bachelor | 41,7 | 43,3 | 42,3 | 40,9 | 39,4 | ||
hbo deeltijd master | 7,7 | 8,4 | 8,2 | 7,9 | 8,0 | ||
Totaal hbo | 488,3 | 490,5 | 476,1 | 459,7 | 435,0 | ||
wo voltijd bachelor | 205,3 | 212,4 | 215,7 | 217,9 | 214,6 | ||
wo voltijd master | 118,8 | 124,7 | 121,4 | 119,3 | 120,2 | ||
wo deeltijd bachelor | 1,6 | 1,7 | 1,5 | 1,5 | 1,3 | ||
wo deeltijd master | 3,2 | 3,3 | 3,2 | 3,1 | 3,0 | ||
Totaal wo | 328,9 | 342,1 | 341,9 | 341,8 | 339,0 | ||
21 | Gediplomeerden (inclusief groen onderwijs, aantallen x 1.000) | 2020 | 2021 | 2022 | 2023 | 2024 | |
hbo voltijd associate degree | 2,1 | 2,6 | 3,1 | 3,1 | 3,6 | ||
hbo voltijd bachelor | 61,7 | 64,5 | 60,3 | 62,8 | 65,1 | ||
hbo voltijd master | 2,0 | 2,4 | 2,6 | 2,7 | 3,0 | ||
hbo deeltijd associate degree | 1,1 | 1,5 | 1,8 | 2,1 | 2,3 | ||
hbo deeltijd bachelor | 5,8 | 6,3 | 6,0 | 6,7 | 6,9 | ||
hbo deeltijd master | 2,1 | 2,1 | 2,1 | 2,4 | 2,2 | ||
Totaal hbo | 74,8 | 79,5 | 75,8 | 79,8 | 83,1 | ||
wo voltijd bachelor | 37,5 | 39,1 | 38,6 | 43,1 | 48,9 | ||
wo voltijd master | 45,1 | 50,2 | 50,1 | 52,0 | 53,0 | ||
wo deeltijd bachelor | 0,2 | 0,2 | 0,2 | 0,2 | 0,2 | ||
wo deeltijd master | 1,0 | 1,1 | 1,1 | 1,0 | 1,0 | ||
Totaal wo | 83,8 | 90,5 | 89,9 | 96,3 | 103,2 | ||
32 | 2021 | 2022 | 2023 | 2024 | |||
hbo | 8,7 | 9,1 | 10,3 | 10,8 | |||
wo | 8,6 | 9,0 | 9,1 | 9,4 | |||
43 | Wettelijk collegegeld (hbo en wo voltijd, bedragen x € 1) | 2023/2024 | 2024/25 | ||||
2.314 | 2.530 | ||||||
De belangrijkste beleidsconclusies zijn beschreven in het onderdeel beleidsprioriteiten.
Realisatie | Vastgestelde begroting | Verschil | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
2020 | 2021 | 2022 | 2023 | 2024 | 2024 | 2024 | |
Verplichtingen | 3.773.125 | 5.101.522 | 4.462.152 | 4.780.237 | 4.652.287 | 4.529.816 | 122.471 |
Uitgaven | 3.511.341 | 4.304.071 | 4.646.642 | 4.550.502 | 4.705.811 | 4.530.410 | 175.401 |
Bekostiging | 3.420.261 | 4.191.140 | 4.611.819 | 4.476.273 | 4.538.365 | 4.337.840 | 200.525 |
Bekostiging onderwijsdeel | 3.179.930 | 3.845.954 | 4.160.963 | 3.923.814 | 3.906.661 | 3.737.469 | 169.192 |
Bekostiging ontwerp en ontwikkeling | 87.836 | 89.976 | 122.854 | 151.380 | 159.532 | 151.379 | 8.153 |
Bekostiging flexibel hoger onderwijs voor volwassenen | 144.911 | 251.645 | 325.170 | 362.399 | 1.078 | 1.975 | ‒ 897 |
Studievoorschot kwaliteitsafspraken | 7.584 | 3.565 | 2.832 | 1.687 | 432.108 | 410.024 | 22.084 |
Fonds onderzoek en wetenschap | 0 | 0 | 0 | 36.993 | 38.986 | 36.993 | 1.993 |
Subsidies (regelingen) | 1.062 | 21.592 | 6.430 | 22.314 | 86.231 | 135.827 | ‒ 49.596 |
Tegemoetkoming 2e lerarenopleiding | 0 | 323 | 525 | 578 | 607 | 2.638 | ‒ 2.031 |
NGF Digitale impuls | 0 | 0 | 1.388 | 14.370 | 45.474 | 45.000 | 474 |
NGF Katalysator | 0 | 0 | 900 | 2.772 | 34.305 | 78.476 | ‒ 44.171 |
NGF Aanpak professionalisering leraren | 0 | 0 | 0 | 0 | 227 | 3.527 | ‒ 3.300 |
Zelftesten | 0 | 701 | 6 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Overige subsidies | 1.062 | 20.568 | 3.611 | 4.594 | 5.618 | 6.186 | ‒ 568 |
Bijdrage aan agentschappen | 14.722 | 13.831 | 13.430 | 14.785 | 19.004 | 18.910 | 94 |
Dienst Uitvoering Onderwijs | 14.722 | 13.831 | 13.430 | 14.785 | 19.004 | 18.910 | 94 |
Bijdrage aan ZBO's/RWT's | 75.296 | 77.508 | 14.963 | 37.130 | 62.211 | 37.833 | 24.378 |
NWO: Praktijkgericht onderzoek | 60.515 | 63.075 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
NWO: Promotiebeurs voor leraren | 10.144 | 10.371 | 10.705 | 11.346 | 11.956 | 11.346 | 610 |
Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie (NVAO) | 4.637 | 4.062 | 4.258 | 5.959 | 6.225 | 5.336 | 889 |
NWO: NRO-programma HO | 0 | 0 | 0 | 19.825 | 29.647 | 21.151 | 8.496 |
Bijdrage RWT Nuffic | 0 | 0 | 0 | 0 | 10.155 | 0 | 10.155 |
Bijdrage RWT. Centr. Stud | 0 | 0 | 0 | 0 | 4.228 | 0 | 4.228 |
Ontvangsten | 2.211 | 1.647 | 5.978 | 4.749 | 2.860 | 17 | 2.843 |
Realisatie | Vastgestelde begroting | Verschil | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
2020 | 2021 | 2022 | 2023 | 2024 | 2024 | 2024 | |
Verplichtingen | 3.773.125 | 5.101.522 | 4.462.152 | 4.780.237 | 4.652.287 | 4.529.816 | 122.471 |
waarvan garantieverplichtingen | ‒ 2.703 | 2.126 | 46.658 | 27.018 | ‒ 16.073 | 0 | ‒ 16.073 |
waarvan overige verplichtingen | 3.775.828 | 5.099.396 | 4.415.494 | 4.753.219 | 4.668.360 | 4.529.816 | 138.544 |
Realisatie | Vastgestelde begroting | Verschil | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
2020 | 2021 | 2022 | 2023 | 2024 | 2024 | 2024 | |
Verplichtingen | 5.730.555 | 6.809.694 | 6.974.377 | 7.860.906 | 7.556.079 | 7.165.172 | 390.907 |
Uitgaven | 5.418.229 | 6.087.951 | 6.654.563 | 7.094.482 | 7.413.441 | 7.076.407 | 337.034 |
Bekostiging | 5.386.198 | 6.034.531 | 6.620.129 | 7.067.562 | 7.400.830 | 7.047.046 | 353.784 |
Bekostiging onderwijsdeel | 2.397.433 | 2.841.970 | 3.097.718 | 3.048.157 | 3.144.000 | 2.997.688 | 146.312 |
Bekostiging onderzoeksdeel | 2.194.075 | 2.282.436 | 2.486.783 | 2.843.361 | 2.990.087 | 2.843.411 | 146.676 |
Bekostiging ondersteuning geneeskunde onderwijs en onderzoek | 706.319 | 756.693 | 787.647 | 802.832 | 844.371 | 804.295 | 40.076 |
Studievoorschot kwaliteitsafspraken | 88.371 | 153.432 | 197.981 | 220.982 | 262.289 | 249.422 | 12.867 |
Fonds onderzoek en wetenschap | 0 | 0 | 50.000 | 152.230 | 160.083 | 152.230 | 7.853 |
Subsidies (regelingen) | 3.659 | 44.339 | 21.651 | 21.408 | 7.503 | 22.726 | ‒ 15.223 |
Nuffic | 0 | 13.985 | 11.880 | 10.569 | 0 | 9.779 | ‒ 9.779 |
LCSK | 0 | 2.548 | 2.749 | 3.707 | 0 | 4.264 | ‒ 4.264 |
Vluchteling Studenten UAF | 0 | 2.457 | 2.082 | 2.444 | 1.834 | 2.751 | ‒ 917 |
Expertisecentrum inclusief onderwijs (ECIO) | 0 | 850 | 868 | 1.025 | 1.051 | 981 | 70 |
Interstedelijk Studentenoverleg (ISO) | 0 | 265 | 325 | 321 | 464 | 394 | 70 |
Landelijke Studenten Vakbond (LSVb) | 0 | 249 | 255 | 279 | 308 | 279 | 29 |
Open & online onderwijs | 1.844 | 1.639 | 1.879 | 483 | 480 | 480 | 0 |
Zelftesten | 0 | 1.468 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Overige subsidies | 1.815 | 20.878 | 1.613 | 2.580 | 3.366 | 3.798 | ‒ 432 |
Opdrachten | 3.105 | 6.380 | 9.930 | 2.669 | 2.083 | 3.468 | ‒ 1.385 |
Opdrachten | 3.105 | 2.369 | 2.752 | 2.538 | 2.083 | 3.468 | ‒ 1.385 |
Zelftesten | 0 | 4.011 | 7.178 | 131 | 0 | 0 | 0 |
Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties | 25.267 | 2.701 | 2.853 | 2.843 | 3.025 | 3.167 | ‒ 142 |
Bijdragen aan (inter)nationale organisaties | 25.267 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Europees Universitair Instituut Florence (EUI) | 0 | 1.669 | 1.787 | 1.712 | 1.836 | 2.036 | ‒ 200 |
United Nations University (UNU) | 0 | 1.032 | 1.066 | 1.131 | 1.189 | 1.131 | 58 |
Ontvangsten | 15 | 790 | 398 | 4.633 | 8 | 16 | ‒ 8 |
Realisatie | Vastgestelde begroting | Verschil | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
2020 | 2021 | 2022 | 2023 | 2024 | 2024 | 2024 | |
Verplichtingen | 5.730.555 | 6.809.694 | 6.974.377 | 7.860.906 | 7.556.079 | 7.165.172 | 390.907 |
waarvan garantieverplichtingen | ‒ 17.983 | 19.517 | 97.918 | 189.517 | 120.876 | 0 | 120.876 |
waarvan overige verplichtingen | 5.748.538 | 6.790.177 | 6.876.459 | 7.671.389 | 7.435.203 | 7.165.172 | 270.031 |
Verplichtingen
De realisatie van de verplichtingen 2024 ligt voor het hbo € 122,5 miljoen en voor het wo € 390,9 miljoen hoger dan oorspronkelijk begroot.
Dit wordt, naast de oorzaken genoemd onder de uitgaven, veroorzaakt door:
– de loon- en prijsbijstelling 2024 (hbo € 468,0 en wo € 725,9 miljoen) voor zowel de uitgaven 2024 als de uitgaven 2025, welke beide in 2024 zijn verplicht;
– bijstelling van de rijksbijdrage bekostiging 2025 (hbo ‒ € 131,7 en wo ‒ € 97,8 miljoen) als gevolg van de daling in het aantal studenten ten opzichte van de referentieraming 2023.\;
– bijstelling in verband met garantieverplichtingen (hbo ‒ € 16,1 en wo € 120,9 miljoen) op leningen en rekening-courantkredieten aan hogescholen en universiteiten die in 2024 zijn aangegaan of vervallen;
– bijstelling met overige oorzaken (hbo ‒ € 197,7 en wo ‒ € 358,1 miljoen) die verband houden met voornamelijk de lagere rijksbijdrage bekostiging 2025 die in 2024 is verplicht, zoals de korting op de starters- en stimuleringsbeurzen en de effecten van het invullen van de subsidietaakstelling, kasschuiven of doordat onderdelen van de rijksbijdrage bekostiging 2025 als verplichting zijn doorgeschoven van 2024 naar 2025.
Voor een uitgebreidere toelichting op de mutaties kleiner dan € 10,0 miljoen wordt verwezen naar de Eerste Suppletoire begroting 2024, de Tweede Suppletoire Begroting 2024 en de September Suppletoire Begroting 2024.
Uitgaven
Bekostiging
De realisatie van de uitgaven 2024 ligt voor het hbo € 200,5 miljoen en voor het wo € 353,8 miljoen hoger dan oorspronkelijk begroot.
Onderwijsdeel hbo
De realisatie van de uitgaven 2024 is € 169,2 miljoen hoger dan oorspronkelijk begroot. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door de loon- en prijsbijstelling van de rijksbijdrage 2024 (€ 201,3 miljoen) en een kasschuif op de krimpmiddelen (- € 21,1 miljoen), waarmee de tweede fase krimpmiddelen volledig in de jaren 2025 en 2026 staan begroot.
Studievoorschotmiddelen hbo
De realisatie van de uitgaven 2024 is € 22,1 miljoen hoger dan oorspronkelijk begroot. Dit wordt veroorzaakt door de loon- en prijsbijstelling van de rijksbijdrage 2024.
Onderwijsdeel wo
De realisatie van de uitgaven 2024 is € 146,3 miljoen hoger dan oorspronkelijk begroot. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door de loon- en prijsbijstelling van de rijksbijdrage 2024 (€ 154,6 miljoen).
Onderzoeksdeel wo
De realisatie van de uitgaven 2024 is € 146,7 miljoen hoger dan oorspronkelijk begroot. Dit wordt veroorzaakt door de loon- en prijsbijstelling van de rijksbijdrage 2024.
Ondersteuning geneeskundig onderwijs en onderzoek wo
De realisatie van de uitgaven 2024 is € 40,1 miljoen hoger dan oorspronkelijk begroot. Dit wordt veroorzaakt door de loon- en prijsbijstelling van de rijksbijdrage 2024.
Studievoorschotmiddelen wo
De realisatie van de uitgaven 2024 is € 12,9 miljoen hoger dan oorspronkelijk begroot. Dit wordt veroorzaakt door de loon- en prijsbijstelling van de rijksbijdrage 2024.
Subsidies
De realisatie van de uitgaven 2024 ligt voor het hbo € 49,6 miljoen en voor het wo € 15,2 miljoen lager dan oorspronkelijk begroot.
Nationaal Groeifonds LLO Katalysator (hbo)
De realisatie van de uitgaven is € 44,2 miljoen lager dan oorspronkelijk begroot. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door de doorlopende verplichting uit 2023 naar 2024 (€ 31,2 miljoen) en de doorlopende verplichting uit 2024 naar 2025 (- € 75,8 miljoen).
Nationaal Groeifonds Digitaliseringsimpuls NL (Npuls) (hbo)
De realisatie van de uitgaven is € 0,5 miljoen hoger dan oorspronkelijk begroot. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door de doorlopende verplichting uit 2023 naar 2024 (€ 38,7 miljoen) en de doorlopende verplichting uit 2024 naar 2025 (- € 31,7 miljoen).
Bijdragen aan agentschappen, ZBO’s en RWT’s (hbo)
Bijdragen aan RWT’s (Nuffic en Landelijk Centrum Studiekeuze)
De realisatie van de uitgaven is € 14,4 miljoen hoger dan oorspronkelijk begroot. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt doordat de bijdragen aan Nuffic (€ 9,7 miljoen) en het Landelijk Centrum Studiekeuze (€ 4,2 miljoen) zijn ‘omgehangen’ van subsidies op artikel 7 naar bijdragen aan RWT’s op artikel 6.
Ontvangsten
De realisatie van de ontvangsten 2024 ligt voor het hbo € 2,8 miljoen hoger dan oorspronkelijk begroot. Dit wordt veroorzaakt door terugbetaalde subsidies en bijdragen.