Op dit artikel worden de producten op het gebied van Rijkswegen verantwoord. Dit betreft de onderdelen verkeersmanagement, beheer en onderhoud, aanleg en verkenning en planstudie. De doelstellingen van het onderliggende beleid zijn terug te vinden in de beleidsbegroting 2011 (XII). Het Infrastructuurfondsartikel hoofdwegen is gerelateerd aan de beleidsartikelen 32 (bereiken van een optimale veiligheid in of als gevolg van mobiliteit), 34 (betrouwbare netwerken en voorspelbare reistijd) en 36 (bewaken, waarborgen en verbeteren van kwaliteit leefomgeving).

Tabel budgettaire gevolgen van de uitvoering

Budgetflexibiliteit

12.01 en 12.02 Verkeersmanagement en Beheer en Onderhoud

De onder beheer en onderhoud opgenomen bedragen hebben betrekking op het groot variabel onderhoud en zijn volledig beleidsmatig verplicht. De middelen zijn noodzakelijk om de renovatie van de stalenbruggen uit te kunnen voeren.

12.03 en 12.05 Aanleg en planstudie na tracébesluit en verkenning en planstudie voor tracébesluit

De categorie bestuurlijk gebonden houdt dat gedeelte in dat in afspraken met de regio aan planstudies wordt uitgevoerd. De categorie beleidsmatig verplicht betreft lopende c.q. te starten projecten die nog niet volledig tot juridische verplichten hebben geleid alsmede de agentschapsbijdragen van VenW op de diverse projecten.

12.04 Geïntegreerde contractvormen/PPS

Het hiervoor geraamde budget is voor meer dan de helft reeds juridisch verplicht; het restant is beleidsmatig verplicht.

12.01 Verkeersmanagement

Met verkeersmanagement streeft VenW naar optimaal gebruik van en informatie over de beschikbare infrastructuur en draagt bij aan het bereiken van een voorspelbare en betrouwbare reistijd van deur tot deur.

In het Beleidskader Benutten heeft VenW concrete invulling gegeven aan de pijler Benutten (verkeersmanagement) naast de pijlers Bouwen en Beprijzen. De negen acties uit het Beleidskader Benutten worden momenteel gericht uitgevoerd.

Met verkeersmanagement draagt VenW als volgt concreet bij aan onder meer de doelstellingen uit de Nota Mobiliteit:

• • reistijdwinst en daarmee voorspelbare en betrouwbare reistijd van deur tot deur;

• • veiligere verkeersafwikkeling met minder ongevallen;

• • gelijkmatiger verkeersafwikkeling en daarmee brandstofbesparing en lagere uitstoot van CO₂;

• • verbeterde reis- en route-informatie en daarmee tot beter geïnformeerde reizigers en een betere benutting van de weginfrastructuur.

Basispakket Verkeersmanagement

Bij het vormgeven van verkeersmanagement wordt onderscheid gemaakt in vijf maatregelcategorieën:

• • verkeersgeleiding bij grote drukte;

• • hulpverlening ten behoeve van doorstroming en informatievoorziening bij pech en ongevallen (incidentmanagement);

• • reistijd- en route-informatie;

• • maatregelen ter bevordering van gedisciplineerd en sociaal weggedrag;

• • voorlichting over rijkswegen.

Vanuit vijf regionale verkeerscentrales en een landelijke verkeerscentrale wordt een proactieve sturing voorgestaan. Het instrumentarium voor deze sturing van het verkeer wordt steeds verder verfijnd. Zo worden regelscenario’s geoptimaliseerd, zijn de afgelopen jaren afspraken met politie en hulpverleners geconcretiseerd en worden verkeerscentrales van de andere wegbeheerders en die van RWS steeds verder met elkaar verknoopt voor een optimale bediening van weggebruikers van deur tot deur.

Bij de uitvoering van verkeersmanagement wordt het rijkswegennet in samenhang met het regionale wegennet beschouwd (gebiedsgericht verkeersmanagement). In nauw overleg met de regionale overheden worden maatregelpakketten ontwikkeld die als het meest effectief worden gezien.

Er wordt gewerkt in een twintigtal samenwerkingsverbanden (grote en middelgrote stedelijke agglomeraties). Bij een aantal van deze samenwerkingsverbanden heeft dit reeds geleid tot maatregelpakketten. Voorbeelden hiervan zijn het KAN-gebied (Arnhem–Nijmegen), het SIRE-gebied (regio Eindhoven), de regio Haaglanden en het Stadsgewest Rotterdam.

Met de Mobiliteitsaanpak wordt een groot aantal pakketten benuttingsmaatregelen in de periode 2010–2012 gerealiseerd waarmee een direct merkbare verbetering van de filetop 50 wordt bereikt.

De Nationale Databank Wegverkeersgegevens (NDW) is in 2007 opgericht met als doel de benutting van bestaande wegen te verbeteren. Tot 2012 wordt de databank constant uitgebreid met nieuwe data en wordt de kwaliteit van de gegevens op het afgesproken niveau gebracht.

Met dynamisch verkeersmanagement wordt beoogd de bestaande infrastructuur beter te benutten. In combinatie met het actief reguleren van het verkeer heeft dit geleid tot verbeterde doorstroming van het verkeer en heeft dit dus een positief effect op het aantal voertuigverliesuren.

Meetbare gegevens bij Verkeersmanagement

Specificatie bedieningsareaal:

Toelichting

• 1. In tegenstelling tot voorgaande jaren is specificatie van de spits- en plusstroken opgenomen in aantal km in plaats van aantallen spits- en plusstroken. Het opnemen van het aantal kilometers geeft een beter beeld van de daadwerkelijke ontwikkeling van het areaal en is bovendien basis voor een betrouwbaarder cijferbeeld.

  Binnen het totale aanlegpakket is een belangrijke rol weggelegd voor de uitbreiding van spits- en plusstroken. Dit verklaart dan ook de forse toename van het aantal km in de periode 2009 t/m 2011. De toename van 2009 naar 2011 wordt met name verklaard door de uitbreidingen op de A9 (+ 36 km), de A12 (+ 38 km) en de A2/76 (+ 34 km).

Indicatoren:

Toelichting

12.02 Beheer en onderhoud

Het rijkswegennet (en de onmiddellijke omgeving daarvan) in een dusdanige staat houden dat het vervullen van de primaire functie gewaarborgd is (het faciliteren van vlot, veilig en comfortabel vervoer van personen en goederen onder de randvoorwaarde van een kwalitatief hoogwaardig milieu.

Het beheer en onderhoud van rijkswegen omvat maatregelen aan verhardingen, bruggen en viaducten, verkeersvoorzieningen, landschap en milieu en exploitatie.

Basispakket beheer en onderhoud

• • uitgaven voor onderhoud van verhardingen waaronder het herstel van vorstschade en het zoveel mogelijk voorkomen daarvan;

• • uitgaven voor onderhoud van kunstwerken;

• • uitgaven voor onderhoud aan DVM-systemen;

• • klein variabel en vast onderhoud zoals onderhoud aan bermen, geleiderail, bewegwijzering, geluidsschermen en verlichting.

De kosten voor de levensduurproblematiek van de stalen kunstwerken, alsmede van de noodzakelijke vervanging van de betonverharding van de A1 tussen Hengelo en de Duitse grens worden vooralsnog voorgefinancierd vanuit aanleg en gedekt uit Beheer en Onderhoud. Het onderzoek naar de betonnen viaducten en bruggen nadert zijn afronding. Om een integraal en meerjarig beeld te krijgen zal in het komende jaar de totale omvang van de renovatie- en vervangingsproblematiek die ook op langere termijn op ons af gaat komen in beeld worden gebracht. Structureel zijn voor vervangingen en renovaties op dit moment geen middelen gereserveerd in het MIRT.

Servicepakket Beheer en Onderhoud

• Servicepakket Meer Veilig en Meer Vlot

De in 2007 ingestelde impuls verkeersveiligheid voor de niet-autosnelwegen die in beheer zijn bij het Rijk, wordt in 2011 afgerond. Er wordt geïnvesteerd in enerzijds het realiseren van essentiële herkenbaarheidskenmerken en anderzijds in een aantal kosteneffectieve verkeersveiligheidsmaatregelen, zoals het aanbrengen van bermverharding of het ombouwen van een kruispunt tot rotonde. Deze afrondende werkzaamheden worden gefinancierd uit de in 2010 ontvangen bijdrage.

• Servicepakket Meer Kwaliteit Leefomgeving

Groot Variabel onderhoud

De betonweg A1 tussen Hengelo en de Duitse grens is aan het eind van zijn levensduur gekomen. Deze wordt gesloopt en in de periode 2009 tot en met 2011 vervangen door een ZOAB-weg. Daarnaast wordt de levensduurproblematiek van de stalen kunstwerken opgepakt. Van de 274 bruggen met een stalen rijdek in het hoofdwegennet is bij vooral oudere exemplaren in toenemende mate sprake van ernstige scheurvorming in de stalen rijdekken. Deze scheurvorming wordt veroorzaakt door een aanzienlijk hogere belasting met zwaar vrachtverkeer dan indertijd bij het ontwerp kon worden voorzien. Van de 14 stalen bruggen die tot en met 2018 moeten worden aangepakt is de Scharsterijnerbrug inmiddels afgerond. Op basis van de meest recente planning kan de Calandbrug vervroegd worden aangepakt. Deze is dan ook aan onderstaande opsomming (programmering t/m 2014) toegevoegd. De Suurhoffbrug, Brienenoordbrug (Westelijke boog) en de Wantybrug staan vooralsnog gepland in de periode 2014–2018.

De volgende stalen bruggen worden aangepakt:

Meetbare gegevens

In de kabinetsreactie op het IBO Beleid en Onderhoud (Kamerstukken 2006–2007, 30 800 XII, nr. 57) is toegezegd om extracomptabele informatie te verstrekken over de wijze waarop de middelen voor beheer en onderhoud worden aangewend. Ter invulling daarvan is hieronder een verdeling gegeven van de beheer- en onderhoudskosten voor verhardingen, bruggen en viaducten (kunstwerken), systemen voor DVM, verkeersvoorzieningen, arealen voor landschap en milieu en exploitatie. Deze percentages zijn gebaseerd op een meerjarig gemiddelde: van jaar tot jaar kan het actueel uitgegeven percentage fluctueren.

• Basispakket Beheer en onderhoud

Toelichting

Voor het jaar 2011 hanteert VenW dezelfde twee indicatoren als in de begroting 2010, namelijk een indicator die de conditie van de wegen aangeeft en één die de kwaliteit van bruggen en viaducten in het rijkswegennet weergeeft. Hiermee wordt inzicht geboden in de prestaties op het gebied van beheer en onderhoud.

• Servicepakket Beheer en onderhoud

De bekostiging van het servicepakket is hieronder weergegeven.

• Groot variabel onderhoud

12.03 Aanleg, benutting en planstudie na tracébesluit

Door middel van voorbereiding en uitvoering van infrastructuurprojecten wordt bereikt dat de noodzakelijke capaciteit beschikbaar is en komt om de verwachte verkeersgroei te faciliteren en een betrouwbaar netwerk te realiseren met voorspelbare reistijden. Daarbij wordt rekening gehouden met de kaders van veiligheid en leefbaarheid.

Dynamisch Verkeersmanagement

In 2007 heeft VenW een start gemaakt met een investeringsprogramma voor DVM. In de periode 2009–2012 wordt een bedrag van € 200 mln. geïnvesteerd. Het gaat daarbij met name om een betere benutting van de wegen, vooral op de file top-50 en om het verbeteren van aansluitingen tussen de snelweg en regionale wegen. Bij dit investeringsprogramma houdt VenW ook rekening met het groot onderhoud om de hinder voor de weggebruiker te beperken.

Daarnaast voert VenW met het oog op de langere termijn een aantal proeven uit op die het effect van meer innovatieve verkeersmaatregelen moeten aantonen. Zo wordt vanaf 2011 op de ring Amsterdam een proef met sturend verkeersmanagement uitgevoerd gericht op een meer gecoördineerde inzet van maatregelen op het gebied van regionaal verkeersmanagement. Hiervoor is € 50 mln. uitgetrokken. In Rotterdam is De Verkeersonderneming gestart. Om de files op en rond de A15 te verminderen, hebben de gemeente en stadsregio Rotterdam, het Havenbedrijf en Rijkswaterstaat één organisatie opgericht met één aanpak voor verkeersmanagement én mobiliteitsmanagement om de bereikbaarheid van deze belangrijke mainport van de Nederlandse economie te verbeteren.

Tot slot zet VenW in het kader van DVM in op nog verdere verbetering van de reisinformatie aan de weggebruiker.

Spoedaanpak Wegen/Fileplan ZSM

Overige realisatieprojecten

De volgende projecten zijn opengesteld en worden opgenomen onder de kleine projecten/afronding projecten:

• • A2 Holendrecht–Maarssen (2x5);

• • A7 Rondweg Sneek;

• • A2 Everdingen–Deil;

• • A2 Zaltbommel–Empel;

• • A2 St Joost–Urmond;

• • A12 Utrecht West aansluitingen.

• • A2 Rondweg Den Bosch;

• • A2 Tangenten Eindhoven;

Daarnaast zijn de volgende projecten overgegaan naar het realisatieprogramma:

• • N50 Ramspol–Ens;

• • A2 Maasbracht–Geleen, 1^e fase;

• • ZSM 1+2;

• • A2 Oudenrijn–Everdingen;

• • A15 Maasvlakte–Vaanplein.

Planstudieprogramma na tracébesluit

Er zijn de volgende mutaties in de tabel planstudie na TB:

• • A50 Ewijk–Valburg is overgegaan naar tabel Categorie 1 (na tracébesluit).

• • N31 Leeuwarden is overgegaan naar tabel Categorie 1 (na tracébesluit).

In 2011 wil VenW de volgende mijlpalen realiseren:

Projectoverzicht behorende bij 12.03.01: Realisatieprogramma hoofdwegennet

Projectoverzicht behorende bij 12.03.02 en 12.05.02: Planstudie hoofdwegennet voor en na tracébesluit

12.04 Geïntegreerde contractvormen

Door middel van uitvoering van deze infraprojecten waarbij sprake is van publiek-private financiering wordt bereikt dat de noodzakelijke capaciteit beschikbaar is om, rekening houdend met de aspecten veiligheid en leefomgeving, een betrouwbaar netwerk te realiseren met voorspelbare reistijden.

De exploitatiebijdragen (Westerschelde Tunnel) zijn overgeheveld naar het ministerie van Financiën in het kader van de overdracht aan de Provincie Zeeland.

De volgende drie projecten worden momenteel via DBFM aanbesteed:

• • A15 Maasvlakte–Vaanplein;

• • A12 Utrecht–Maasbergen–Veenendaal;

• • N33 Assen–Zuidbroek.

De voorbereiding van de aanbesteding van het project Schiphol–Amsterdam–Almere (opgeknipt in vier DBFM-deelcontracten en één DB-contract) is gestart.

De komende periode (2010–2011) is voor de volgende projecten een PPC in uitvoering of wordt een PPC gepland:

• • N18 Varsseveld–Enschede (update);

• • Driehoek A1–A28–A27;

• • A27 Hooipolder–Lunetten;

• • A7 Zuidelijke Ringweg Groningen;

• • A6/A7 knooppunt Joure;

• • N31 traverse Harlingen;

• • Ring Utrecht.

De projecten A7 Zuidelijke Ringweg Groningen en A6/A7 knooppunt Joure maken onderdeel uit van de Crisis- en Herstelwet.

Projectoverzicht behorende bij 12.04 geïntegreerde contractvormen hoofdwegennet

12.05 Verkenning en planstudie voor tracébesluit

Om een probleem of een initiatief met een maatschappelijke meerwaarde te verkennen en daarna, indien nodig, uit alternatieven de beste oplossing voor het probleem te zoeken en voor te bereiden voor de uitvoering (planstudie voor tracébesluit).

Verkenningen

Wijziging in de verkenningentabel:

• • Verkenningen A58, N65 en A67 worden inhoudelijk en procesmatig op elkaar afgestemd. De N65 wordt meegenomen in het traject van de A58. De planning is gericht op een nemen over een startbeslissing in het voorjaar van 2010.

• • Verkenning A7 Zuidelijke Ringweg Groningen is afgerond in 2009; komt in planstudiefase.

• • Verkenning A73 Ewijk–Rijkevoort: besloten is nu niet verder te verkennen en aan de hand van de uitkomsten van de NMCA te bezien of een verkenning wordt gestart.

• • Verkenning N35 Zwolle–Wijthmen is begin 2010 afgerond; komt in planstudie. Mogelijke verkenningen op andere trajectdelen N35.

Planstudieprogramma vóór tracébesluit

• • Het budget van de A1/A6/A9 Schiphol–Amsterdam–Almere is verhoogd naar ruim € 4 mrd (prijspeil 2009) op basis van de afgeronde OTB-raming. De kostenstijging wordt veroorzaakt door benodigde ontwerpwijzigingen, niet eerder meegenomen kosten voor verkeersmanagementmaatregelen gedurende de bouw en het ophogen van de post voor risicoreserveringen.

• • Het budget van de A4 Delft–Schiedam is verhoogd naar € 898 mln. om de kosten van het in het Standpunt gekozen alternatief te kunnen dekken.

• • Het pakket A73/A74; de A73 is gerealiseerd.

• • De volgende projecten zijn toegevoegd in de tabel planstudie vóór TB:

  • • A1 Beekbergen–Apeldoorn Zuid

  • • A12 Nootdorp bypass en A12 Zoetermeer

  • • N35 Zwolle Wijthmen

Projectoverzicht behorende bij 12.05.02 Verkenning en planstudie voor tracébesluit

De planstudies voor tracébesluit zijn opgenomen onder 12.03.

Projectoverzicht behorende bij 12.05.01 Verkenningen

Verkenningenprogramma