• 1) Met uitzondering van de nog niet in uitvoering genomen aanlegprojecten worden de budgetten in 2013 als juridisch verplicht beschouwd op de peildatum 1 januari 2013. Voor de mate van verplichting van het verkenningen en planuitwerkingsprogramma tot en met 2028 wordt verwezen naar het betreffende projectoverzicht.

Onderstaand zijn de beschikbare budgetten tot en met 2028 per jaar gepresenteerd op artikelonderdeelniveau. De mutaties zijn in de verdiepingsbijlage bij de begroting op hetzelfde detailniveau tot en met 2028 toegelicht.

15.01 Verkeersmanagement

De activiteiten binnen verkeersmanagement worden uitgevoerd om een vlotter en veiliger scheepvaartverkeer op het hoofdvaarwegennet te realiseren.

Voor de periode 2013–2016 zijn met Rijkswaterstaat ten behoeve van het verkeersmanagement en Beheer en Onderhoud nieuwe prestatieafspraken gemaakt en zijn nieuwe indicatoren opgesteld om beter aan te sluiten op de beleidsdoelen.

Verkeersmanagement

De bediening van sluizen en beweegbare bruggen zal conform het vigerende Beheerplan Rijkswateren (2010–2015) worden uitgevoerd. Waar mogelijk en zinvol wordt samen met de andere overheden naar centrale bediening op vaarroutes overgeschakeld. Vanzelfsprekend wordt getracht om de bediening zodanig in te richten, dat wachttijden en stremmingen zo veel mogelijk worden beperkt. Een goede informatievoorziening hierover aan gebruikers is daarbij van groot belang. Met het toezicht op het water dat door Rijkswaterstaat (onder andere samen met het Korps Landelijke Politiediensten (KLPD)) wordt uitgevoerd, wordt beoogd de veiligheid voor de gebruikers te borgen. Dit toezicht heeft ook een preventieve werking. Met de inwerkingtreding van de nieuwe Binnenvaartwet is meer nadruk komen te liggen op bestuursrechtelijke handhaving door IenM (in plaats van strafrechtelijke handhaving door het KLPD). In geval van calamiteiten, zoals schade en verontreinigingen, wordt hierover bericht en adequaat opgetreden. Hiervoor is een calamiteitenorganisatie operationeel.

Automatic Identification System (AIS)

De invoering van AIS transponders maakt deel uit van de implementatie van River Information Services (RIS) in Nederland. De invoering van RIS vloeit voort uit de EU RIS richtlijn (2005/44).

Meetbare gegevens verkeersmanagement

Toelichting

Alleen de vaarwegen die vanuit vaste verkeersposten worden begeleid, zijn in het hierboven opgenomen areaal meegeteld. De vaarwegen in beheer bij Rijkswaterstaat die met patrouillevaartuigen worden bestreken, zijn niet meegerekend.

De indicator passeertijden is opgenomen in beleidsartikel 18 Scheepvaart en havens van de Begroting hoofdstuk XII.

15.02 Beheer, onderhoud en vervanging

Beheer en onderhoud wordt uitgevoerd om het hoofdvaarwegennet in een staat te houden, die noodzakelijk is voor het faciliteren van vlot, veilig, duurzaam en comfortabel vervoer van goederen.

Voor de periode 2013–2016 zijn met Rijkswaterstaat ten behoeve van het Verkeersmanagement en Beheer en Onderhoud nieuwe prestatieafspraken gemaakt en zijn nieuwe indicatoren opgesteld om beter aan te sluiten op de beleidsdoelen.

Voor de volledigheid wordt ook verwezen naar artikelonderdeel 18.12 Nader toe te wijzen B&O en Vervanging, waaronder de middelen voor beheer en onderhoud en vervanging zijn bestemd, die nog niet aan netwerken kunnen worden toebedeeld.

15.02.01 Beheer en Onderhoud

Een voorwaarde voor het optimaal gebruiken van het vaarwegennet is de bedrijfszekerheid van de infrastructuur van de vaarwegen. Deze kan alleen worden gegarandeerd, indien de infrastructuur preventief wordt beheerd en onderhouden. Daarnaast vindt correctief onderhoud plaats, waarbij de beheerder geconfronteerd kan worden met onverwacht functieverlies en aan de gebruiker ongewild minder service kan worden geboden (stremmingen, beperkingen). Zowel het preventief als het correctief onderhoud valt onder Beheer en Onderhoud.

De activiteiten zijn erop gericht, om de scheepvaart (beroeps- en recreatievaart) zo goed mogelijk te faciliteren. Het betreft maatregelen om de breedte en diepte van de vaarweg te handhaven. Daarnaast betreft het maatregelen om de kunstwerken (sluizen en bruggen) en verkeersvoorzieningen te laten functioneren. Om verkeersoverlast tot een minimum te beperken, worden de werkzaamheden goed afgestemd; zowel onderling als met werkzaamheden die voortkomen uit het aanlegprogramma en/of het hoofdwatersysteem.

Kustwacht

De Kustwacht Nederland is een organisatie met eigen taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden. De directeur Kustwacht maakt jaarlijks een Activiteitenplan en Begroting (APB) en legt dit voor aan de raad voor de kustwacht. De ministerraad stelt het APB vervolgens vast.

De directeur Kustwacht heeft onvoorwaardelijke zeggenschap over vier schepen, die (vrijwel) full time kustwachttaken uitvoeren. Daarnaast heeft de directeur trekkingsrechten voor een aantal dagen per jaar op schepen van de Rijksrederij en schepen, vliegtuigen en helikopters van het ministerie van Defensie.

De minister van IenM is als coördinerend minister voor Noordzee-aangelegenheden verantwoordelijk voor het proces van totstandkoming van geïntegreerd beleid en het activiteitenplan en de begroting voor de Noordzee. De overzichtsconstructie Kustwacht nieuwe stijl is als bijlage aan deze begroting toegevoegd.

Overige maatregelen

De in de vorige begrotingen onder de term «servicepakketten» geoormerkte projecten (15.02.02) zijn met ingang van deze begroting ondergebracht bij Beheer en Onderhoud, omdat deze projecten naar hun aard meer overeenkomsten vertonen met reguliere beheer- en onderhoudstaken, dan dat het afzonderlijke kleine functieverbeterende maatregelen zijn.

Overdracht Brokx-Nat

De nog over te dragen vaarwegen in het kader van Brokx-nat zijn in beeld gebracht in een eindbalans, op basis waarvan de Tweede Kamer in 2002 is geïnformeerd (Kamerstukken II, 2002/2003, 28 600 XII, nr. 17). Eind 2011 zijn middelen gebruikt voor een deel van de afkoop van de zijtakken van de Fries-Groningse kanalen. Nog slechts enkele kleinschalige verplichtingen resteren, die op dit artikel worden geboekt.

Fries-Groningse kanalen

De hieraan gerelateerde uitgaven hebben betrekking op de Rijksbijdrage aan de provincies Groningen en Friesland voor het onderhoud van de Fries-Groningse kanalen. De Rijksbijdrage voor het onderhoud van de Fries-Groningse kanalen is vastgelegd in een convenant, dat gesloten is met de provincies Friesland en Groningen. De kanalen zijn eigendom van deze provincies en zij zijn tot en met 2012 primair verantwoordelijk voor het beheer en onderhoud. Voor het beheer en onderhoud ontvangen beide provincies jaarlijkse rijksbijdragen in de vorm van een specifieke uitkering. Eind 2011 is een nieuw convenant gesloten, waarmee de verantwoordelijkheid voor de zogeheten zijtakken volledig bij de provincie is komen te liggen. Het beheer en eigendom van de hoofdvaarweg gaat per 1 januari 2013 of uiterlijk 1 januari 2014 over naar het Rijk. Hiervoor wordt gedurende 2012 nader onderzoek gepleegd en eind 2012 een besluit genomen.

Meetbare gegevens Beheer en onderhoud hoofdvaarwegen

In onderstaande figuur is een verdeling gegeven van de beheer- en onderhoudskosten over oevers, bodems, kunstwerken en verkeersvoorzieningen. Deze percentages zijn gebaseerd op het meerjarig gemiddeld benodigde budget: van jaar tot jaar kan het actueel uitgegeven percentage fluctueren.

HVWN

Ten aanzien van Beheer en onderhoud is er het volgende areaal:

Toelichting

Het areaal bestaat enerzijds uit de hoofdtransportassen (HTA), hoofdvaarwegen (HVW) en overige vaarwegen (OVW), die ten behoeve van de binnenvaart in beheer zijn bij Rijkswaterstaat en die in totaal 3 730 kilometer meten en anderzijds het aantal kilometer zeevaartweg van in totaal 3 879 kilometer.

Indicatoren Beheer en Onderhoud:

Toelichting

• – Bij de nieuwe prestatieafspraken is gekozen voor indicatoren, die beter aansluiten bij de beleidsdoelstellingen met betrekking tot de beschikbaarheid en betrouwbaarheid van het hoofdvaarwegennet. De indicator uit de voorgaande begrotingen, namelijk de indicator «vaarbak op orde» is vervangen door de indicator «technische beschikbaarheid». Deze indicator geeft aan, in welke mate het vaarwegennet beschikbaar is voor veilig gebruik.

• – De geplande en ongeplande stremmingen geven een beeld van de betrouwbaarheid en beschikbaarheid van de sluizen en bruggen op deze vaarwegen. De percentages zijn berekend door de stremmingen af te zetten tegen de totale bedientijd van deze objecten.

Voor deze drie nieuwe indicatoren zullen op basis van proefmetingen nieuwe streefwaarden worden vastgesteld. De streefwaarde voor 2013 is een eerste inschatting op basis van de gemiddelde prestaties over de jaren 2010 en 2011. Gedurende de komende jaren zullen de daadwerkelijke prestaties worden gemonitord en worden vastgesteld of een bijstelling van de prestatieafspraken nodig is.

15.02.04 Vervanging

Onder de categorie Vervanging3 vallen uitgaven voor werkzaamheden die betrekking hebben op renovatie- en vervangingsinvesteringen. Door de veroudering van de infrastructuur en het veel intensievere gebruik dan bij ontwerp voorzien, zal geïnvesteerd moeten worden in de vervanging dan wel renovatie hiervan.

Het budget dat op dit artikelonderdeel in de huidige begrotingsperiode is opgenomen is bestemd voor het resterende deel van het Plan van Aanpak Beheer en Onderhoud (Impuls) en voor het programma NOMO achterstallig onderhoud vaarwegen (NOMO AOV).

Het Plan van Aanpak Beheer en Onderhoud (Impuls) is in 2004 gestart. Voor een aantal projecten uit de impuls Beheer en Onderhoud kent de uitvoeringsperiode een uitloop. Betreft het project Rotterdam-België/Zeeland (renovatie van onder andere de Volkeraksluizen en baggeren) en het project natte bruggen over het Amsterdam-Rijnkanaal (t/m 2016). De overige projecten zijn in 2012 afgerond. Hierover zal in de verantwoording van het Infrastructuurfonds 2012 worden verantwoord.

Het NOMO achterstallig onderhoud vaarwegen (NOMO AOV) betreft het programma, waarin onderhoudsactiviteiten zijn opgesteld voor het inlopen van het achterstallig onderhoud aan de vaarwegen. De bij de begroting van 2009 in dit programma opgenomen projecten zullen, conform de wens van Tweede Kamer en de sector, in 2016 zijn afgerond.

Toelichting:

• 1. De baggerwerkzaamheden zijn in 2009 opgeleverd. De gecombineerde renovatie van de Volkeraksluizen en de Haringvlietsluizen is 1 februari 2012 formeel opgeleverd. Diverse werkzaamheden aan de sluizen in Zeeland (onder andere Hansweert) moeten in combinatie met de Modernisering Object Bediening Zeeland (MOBZ) worden uitgevoerd. De oplevering van het totale pakket aan maatregelen staat hierdoor nu voor 2013 gepland.

• 2. Buiten de bruggen over het Amsterdam Rijnkanaal is dit project opgeleverd. In overleg met gemeenten is een plan opgesteld om het gehele pakket aan bruggen over het Amsterdam-Rijnkanaal gefaseerd aan te pakken. Volledige oplevering zal in 2016 plaatsvinden.

• 3. De renovatiewerkzaamheden die gecombineerd zijn met de kolkverlenging van Maasbracht en Born, zullen naar verwachting in 2012 worden opgeleverd. Hiermee zal het totale project zijn afgerond.

• 4. Een groot deel van de werkzaamheden voor dit project wordt gecombineerd met de realisatie van bediening op afstand op de grote sluizen in Zeeland tot en met 2013.

• 5. De renovatie van de zeer urgente oevervakken is in 2011 afgerond. In 2012 is de aanbesteding voor de renovatie van de overige oevers voorbereid. Naar verwachting kunnen de werkzaamheden hiervoor in 2013 starten.

• 6. Al in 2009 is gestart met de uitvoering van diverse kleine renovatiemaatregelen aan de havenhoofden, die jaarlijks worden uitgevoerd. In de afgelopen jaren zijn diverse inspecties en onderzoeken uitgevoerd om de lange termijn onderhoudsstrategie op te stellen. Deze wordt begin 2013 afgerond. Op basis hiervan zal een besluit genomen worden over de vervolgaanpak van de renovatie.

• 7. Veel werkzaamheden uit dit project zijn uitgevoerd, behoudens enkele kleine maatregelen. Alleen nog de berging van een viertal wrakken op de Noordzee resteert en het groot onderhoud aan diverse bruggen in Oost-Nederland. Deze werkzaamheden zullen tot en met 2016 worden uitgevoerd.

• 8. De werkzaamheden aan de Brabantse kanalen verlopen voorspoedig. De verwachting is, dat al in 2013 onder andere de werkzaamheden aan sluis 1 (Wilhelminakanaal) en de Marksluis worden afgerond. Mogelijk dat de totale oplevering van dit project al in 2014 kan plaatsvinden.

• 9. In 2012 worden naar verwachting de werkzaamheden aan de Goereese bruggen en sluis en de constructie en aanlegvoorzieningen bij Berghaven afgerond. De voorbereiding voor de resterende maatregelen is al gestart. De uitvoering hiervan zal naar verwachting in 2013 starten.

• 10. In 2012 is de renovatie van de Houtribsluizen afgerond. Hiermee zijn alle werkzaamheden in het IJsselmeergebied gereed. Op de Maasroute vindt in 2013 nog wel een aantal renovatiewerkzaamheden plaats in combinatie met het project Maasroute.

• 11. De huidige verwachting is, dat alle renovatiewerkzaamheden al in 2014 zijn afgerond. De baggerwerkzaamheden verlopen voorspoedig en zijn naar verwachting in 2013 afgerond. De overige werkzaamheden worden verspreid over de uitvoeringsperiode 2013–2016 in combinatie met het prestatiecontract voor het regulier onderhoud aan de Maasroute.

• 12. Migratie van de besturing- en bediensystemen van de sluizen Noordzeekanaal is gestart en wordt naar verwachting in 2014 opgeleverd. Overige werkzaamheden zullen verspreid over de periode tot en met 2016 worden uitgevoerd.

• 13. Diverse kleinere baggerwerkzaamheden zijn al uitgevoerd in de periode tot en met 2010. Overige maatregelen worden voorbereid in combinatie met het project Verruiming Twentekanalen (fase 2), waarvoor eind 2012 een voorkeursbeslissing wordt verwacht.

• 14. Het totale bruggenpakket is in uitvoering. Het betreft het wegwerken van achterstallig groot onderhoud en herstel van de functionaliteit zodat de Schellingwouderbrug, Amsterdamsebrug, Weesperbrug, Loenerslootsebrug, Breukelerbrug, Jutphasebrug, Overeindsebrug en Schalkwijksebrug voor de komende 30 jaar weer voldoen aan de huidige normen en richtlijnen.

15.03 Aanleg

Onder dit programma vallen alle activiteiten die noodzakelijk zijn voor de aanleg- en planuitwerking activiteiten bij het hoofdvaarwegen netwerk.

15.03.01 Realisatie

In 2013 worden naar verwachting de volgende projecten opgeleverd:

• – Verdieping vaarweg Harlingen-Kornwerderzand (Boontjes);

• – Amendement ligplaatsen;

• – Diverse projecten in het kader van Quick-Win regeling binnenhavens.

Naar verwachting start in 2013 de realisatie van het volgende project:

• – De Zaan (Wilhelminasluis);

• – Verbreding Wilhelminakanaal bij Tilburg;

• – Ombouw sluis bij Zwartsluis.

De belangrijkste (budgettaire) aanpassingen betreffen de volgende projecten:

• – Het taakstellend budget voor het project Maasroute-fase 2 is met € 33,9 miljoen verhoogd vanwege de overgang van het projectonderdeel Verruimen Bocht Elsloo van planuitwerkingsfase naar realisatiefase.

• – Het taakstellend budget voor het project Vaarweg Lemmer-Delfzijl fase 1 is met € 31,5 miljoen verhoogd vanwege de overgang van het deelproject Brug Burgum van planuitswerkingfase naar realisatiefase.

• – Het project Verbreding Maasgeul is van de planuitwerkingsfase naar de realisatiefase gegaan.

• – Het project Amsterdam Rijnkanaal, verwijderen keersluis Zeeburg is eind 2011 van de planuitwerkingsfase naar de realisatiefase gegaan.

• – De uitvoeringsplanning van het project De Zaan (Wilhelminasluis) is door de provincie aangepast om tijdens de uitvoering de bereikbaarheid beter te waarborgen.

• – In 2012 is besloten om voor de derde tranche Quick Wins binnenhavens een bedrag van maximaal € 20 miljoen beschikbaar te stellen. Deze derde tranche zal zich richten op een beperkt aantal infrastructurele projecten voor het faciliteren van containervervoer over water. Eind 2012 is toewijzing aan de ingediende voorstellen voorzien. De uitvoering van deze projecten is voorzien in de periode tussen 2013 en eind 2015.

• – Zuid-Willemsvaart, Maas-Veghel: Het taakstellende projectbudget is met € 4 miljoen opgehoogd door budgetoverheveling vanuit Rw2 Rondweg Den-Bosch (hoofdwegennet-realisatie) voor de uitvoering van werkzaamheden aan de aansluiting A2.

Voor nadere toelichtingen op projectniveau, wordt verwezen naar het MIRT-projectenboek (www.mirtprojectenboek.nl).

• 1) Het project is weliswaar toegevoegd aan de realisatie, maar zit nog in de planuitwerkingsfase omdat het TB door de Raad van State is vernietigd.

• 2) Betreft een aantal kleinere maatregelen, deels nog in voorbereiding.

• 3) Alle 9 projecten zijn in 2011 gestart. De looptijd van de projecten is verschillend, het eerste project wordt in 2012 afgerond. Begin 2014 moet het laatste project zijn afgerond.

15.03.02 Verkenningen en planuitwerkingen

Verkenningen

Voor het project Grote zeesluis in het kanaal Gent-Terneuzen is begin 2012 een voorkeursbeslissing genomen en daarmee is het project over gegaan naar de planuitwerkingsfase.

Voor de verkenning Volkeraksluizen wordt eind 2012 een voorkeursbeslissing verwacht.

Planuitwerkingsprogramma

Verk./Planuitw. Vaarwegen (Periode 2012–2028)

15.04 Geïntegreerde contractvormen

Bij infrastructuurprojecten waar sprake is van PPS, bestaat de betaling uit een geïntegreerd bedrag voor aanleg, onderhoud en financiering gedurende een langdurige periode. De meest toegepaste vorm is DBFM, waarbij de overheid pas na oplevering betaalt voor een dienst (beschikbaarheid) in plaats van mijlpalen voor een product tijdens de bouwfase. Deze contractvorm garandeert een efficiënte en effectieve beschikbaarheid van de noodzakelijke capaciteit om, rekening houdend met de aspecten van veiligheid en leefomgeving, een betrouwbaar netwerk te realiseren. In bijlage 3 van de nota Prioritering Investeringen Mobiliteit en Water is een lijst van in totaal 32 potentiële DBFM-projecten opgenomen. In de Voortgangsrapportage DBFM(O) wordt hierover periodiek gerapporteerd.

15.06 Apparaatskosten Rijkswaterstaat

Op dit artikelonderdeel worden de aan het netwerk te relateren apparaatskosten van Rijkswaterstaat en de overige netwerkgebonden kosten geraamd. Dit artikelonderdeel is in de Voorjaarsnota 2011 ingesteld als gevolg van de herstructurering van de bekostiging van Rijkswaterstaat per 1 januari 2011. De Tweede Kamer is op 10 januari 2011 en 3 maart 2011 over de herstructurering van de bekostiging nader geïnformeerd (Kamerstukken II, 30 119, nrs. 4 en 5).

Rijksrederij

De Rijksbrede Civiele Rijksrederij is een organisatie die nautische diensten levert aan andere overheden zoals EL&I, Financiën (Douane), IenM en de Kustwacht. De Rijksrederij valt onder de verantwoordelijkheid van Rijkswaterstaat. De kerntaken van de Rijksrederij zijn:

• – Het ter beschikking stellen van vaartuigen voor een bepaalde tijdsduur (al dan niet met nautische bemanning) met een door de opdrachtgever gespecificeerd dienstverleningsniveau;

• – Het leveren van kennisintensief advies aan overheidsinstellingen bij beheer, ontwerp en aanbesteding van vaartuigen;

• – Het leveren van kennisintensief advies op het gebied van eisen aan bemanningen, veiligheidsmanagement en scheepsuitrustingen.