Op dit artikel worden de producten op het gebied van Rijkswegen verantwoord. Betreft de onderdelen verkeersmanagement, beheer, onderhoud en vervanging, aanleg, GIV/PPS en netwerkgebonden kosten.

Artikel 12 Hoofdwegennet op het Infrastructuurfonds is gerelateerd aan beleidsartikel 14 Wegen en Verkeersveiligheid en artikel 22 Externe veiligheid en risico's op de Begroting hoofdstuk XII.

Onderstaand zijn de beschikbare budgetten tot en met 2028 per jaar gepresenteerd op artikelonderdeelniveau. De mutaties zijn in de verdiepingsbijlage bij de begroting op hetzelfde detailniveau tot en met 2028 toegelicht.

12.01 Verkeersmanagement

Met verkeersmanagement streeft IenM naar optimaal gebruik van informatie over de beschikbare infrastructuur en draagt IenM bij aan het bereiken van een voorspelbare en betrouwbare reistijd van deur tot deur. Daarmee worden de bereikbaarheid en verkeersveiligheid in Nederland, binnen de randvoorwaarden van duurzaamheid, bevorderd.

Voor de periode 2013–2016 zijn met Rijkswaterstaat ten behoeve van het Verkeersmanagement en Beheer en Onderhoud nieuwe prestatieafspraken gemaakt en zijn nieuwe indicatoren opgesteld. Deze nieuwe indicatoren sluiten beter aan op de beleidsdoelen.

Verkeersmanagement

Verkeersmanagementmaatregelen zijn onder andere de inzet van weginspecteurs bij incidenten, toeritdosering, spitsstroken, maar ook verkeersinformatie op panelen boven de weg. De meeste van deze maatregelen worden ingezet vanuit vijf regionale verkeerscentrales en een landelijke verkeerscentrale. Hierbij wordt het rijkswegennet steeds vaker in samenhang met het regionale wegennet beschouwd door gebiedsgericht verkeersmanagement waarbij wordt ingezet op regionale samenwerking. Dit krijgt ook vorm door verschillende initiatieven waarbij verkeersmanagement een rol speelt, zoals in het programma Beter Benutten. Hierin wordt samen met andere infrabeheerders, vervoersorganisaties en bedrijfsleven gewerkt aan regionale maatregelen om bestaande weg-, vaarweg-, spoor- en OV-verbindingen beter te benutten. Hetzelfde geldt ook voor de Praktijkproef Amsterdam, waarbij door middel van het gecoördineerd netwerkbreed inzetten van maatregelen een bijdrage wordt geleverd aan de beleidsdoelen zoals reistijd en bereikbaarheid in de regio Amsterdam. In deze proef zullen zowel wegkantsystemen als dynamische navigatiesystemen worden ingezet op het hoofd – en onderliggend wegennet in de regio Amsterdam.

Een onderdeel van het verkeersmanagement betreft de samenwerking van zeventien publieke wegbeheerders (landelijk, provinciaal, regionaal en lokaal) in de Nationale Databank Wegverkeersgegevens (NDW), waarin zij de krachten bundelen om verkeersgegevens van goede kwaliteit te verzamelen en te distribueren. De actuele verkeersgegevens van de belangrijkste stroomwegen van het Hoofdwegennet en het Onderliggend wegennet in Nederland zijn in de databank opgenomen. In de databank is meer dan 5 850 strekkende kilometer weg van de 10 000 kilometer wegen die hiervoor in aanmerking komen opgenomen. De data worden beschikbaar gesteld aan marktpartijen die de data bewerken tot informatiediensten en -producten voor de reiziger.

De proeven met dynamische snelheden op de A1, A12 (Den Haag), A58 en A12 (Woerden) zijn afgerond en geëvalueerd. De resultaten van deze proeven zijn in februari 2011 aan de Tweede Kamer verzonden. Daarnaast is een proef gestart waarbij de snelheid in de 80 kilometer zone op de A20 Noordbaan wordt verhoogd naar 100 kilometer per uur aan de randen van de spits en in de avond en nacht. Naar aanleiding van de resultaten van dit experiment wordt voor de verbetering van de doorstroming de maximumsnelheid op de Noordbaan A20 Rotterdam in de randen van de spits naar 100 kilometer per uur verhoogd.

Toelichting

De verwachte afname van het aantal kilometer spitsstroken eind 2013, heeft te maken met de aanleg- en reconstructieprojecten waardoor de spitsstroken als zodanig worden vervangen door reguliere rijstroken, bijvoorbeeld A50/A73 Ewijk-Valburg.

Toelichting

Deze indicator geeft aan in welke mate Rijkswaterstaat betrouwbare reis- en route-informatie op de Dynamische Route-Informatie Panelen (DRIPs) zet en die informatie beschikbaar stelt voor serviceproviders en in welke mate dit tijdig gebeurt.

In de vorige begroting waren twee indicatoren met betrekking tot de aanrijtijden bij incidenten in de spits opgenomen. Incidentmanagement draagt bij aan de beschikbaarheid van de infrastructuur. De beschikbaarheid is naar aanleiding van de nieuw gemaakte prestatieafspraken als indicator opgenomen bij het beheer en onderhoud.

12.02 Beheer, onderhoud en vervanging

Het rijkswegennet (en de onmiddellijke omgeving daarvan) in een dusdanige staat houden dat het vervullen van de primaire functie gewaarborgd is: het faciliteren van vlot en veilig vervoer van personen en goederen onder de randvoorwaarde van een kwalitatief hoogwaardig milieu.

Voor de periode 2013–2016 zijn met Rijkswaterstaat ten behoeve van het beheer en onderhoud nieuwe prestatieafspraken gemaakt. Tevens zijn nieuwe indicatoren opgesteld. Deze nieuwe indicatoren sluiten beter aan op de beleidsdoelen.

Het beheer en onderhoud van rijkswegen omvat maatregelen aan verhardingen, bruggen, tunnels en viaducten, verkeersvoorzieningen, landschap en milieu en exploitatie.

Voor de volledigheid wordt ook verwezen naar artikelonderdeel 18.12 Overige uitgaven en ontvangsten, waaronder de middelen voor beheer en onderhoud en vervanging zijn bestemd, die nog niet aan netwerken kunnen worden toebedeeld.

12.02.01 Beheer en Onderhoud

Een voorwaarde voor optimaal gebruik van het wegennet is beschikbaarheid, betrouwbaarheid en veiligheid van de infrastructuur van wegen, bruggen, viaducten, tunnels, aquaducten, matrixborden, verkeerscentrales, verkeersvoorzieningen. Daarbij gelden de eisen ten aanzien van het landschap en het milieu rond de rijkswegen als randvoorwaarden. Deze kunnen het best worden gegarandeerd indien de infrastructuur zoveel mogelijk preventief beheerd en onderhouden wordt. Dit in tegenstelling tot correctief onderhoud, waarbij de beheerder geconfronteerd wordt met functieverlies en de gebruiker ongewild voor onaangename verrassingen wordt geplaatst. Zowel het preventief als het correctief onderhoud vallen onder het beheer en onderhoud.

Hiernaast valt ook het nemen van geluidmaatregelen als gevolg van de naleving van geluidproductieplafonds (buiten de MIRT-projecten) onder Beheer en Onderhoud1

12.02.02 Servicepakket B&O

De in de vorige begrotingen onder de term servicepakketten geoormerkte projecten zijn met ingang van deze begroting onder gebracht onder het aanlegprogramma, omdat deze projecten naar hun aard meer overeenkomsten vertonen met aanlegprojecten dan met reguliere Beheer en Onderhoud projecten. Het meerjarenprogramma bodemsanering is ondergebracht binnen het programma regulier Beheer en Onderhoud en daarmee vervallen als servicepakket.

12.02.04 Vervanging

Onder de categorie Vervanging2 vallen uitgaven voor werkzaamheden die betrekking hebben op renovatie- en vervangingsinvesteringen. Door de veroudering van de infrastructuur en het veel intensievere gebruik dan bij ontwerp voorzien, zal geïnvesteerd moeten worden in de vervanging dan wel renovatie hiervan.

Het budget dat op dit artikelonderdeel in de huidige begrotingsperiode is opgenomen, is bestemd voor de werkzaamheden in verband met de levensduurproblematiek van de stalen kunstwerken. Van de 274 bruggen met een stalen rijdek in het hoofdwegennet is bij vooral oudere exemplaren in toenemende mate sprake van ernstige scheurvorming in de stalen rijdekken. Deze scheurvorming wordt veroorzaakt door een aanzienlijk hogere belasting met zwaar vrachtverkeer dan indertijd bij het ontwerp kon worden voorzien.

De volgende stalen bruggen worden aangepakt:

Meetbare gegevens

In onderstaande figuur is een verdeling gegeven van de beheer- en onderhoudskosten voor verhardingen, bruggen en viaducten (kunstwerken), systemen voor DVM, verkeersvoorzieningen, arealen voor landschap en milieu. Deze percentages zijn gebaseerd op een meerjarig gemiddelde: van jaar tot jaar kan het actueel uitgegeven percentage fluctueren.

Beheer en Onderhoud

Toelichting

Bij de nieuwe prestatieafspraken is gekozen voor indicatoren die beter aansluiten bij de beleidsdoelstellingen met betrekking tot de doorstroming, beschikbaarheid en veiligheid. Hiermee komen de indicatoren uit de voorgaande begrotingen, namelijk de indicator die de conditie van de wegen aangeeft en één die de kwaliteit van bruggen en viaducten in het rijkswegennet weergeeft te vervallen.

Voor de nieuwe indicatoren worden op basis van proefmetingen nieuwe streefwaarden vastgesteld. De streefwaarde voor 2013 is een eerste inschatting. Gedurende de komende jaren zal worden vastgesteld of een nadere bijstelling van de prestatieafspraken nodig is.

12.03 Aanleg

Door middel van voorbereiding en uitvoering van infrastructuurprojecten wordt bereikt dat de noodzakelijke capaciteit beschikbaar is en komt om de verwachte verkeersgroei te faciliteren en een betrouwbaar netwerk te realiseren met voorspelbare reistijden. Daarbij wordt rekening gehouden met de kaders van veiligheid en leefbaarheid.

12.03.01 Realisatie

Dynamisch Verkeersmanagement

In 2007 heeft voormalig VenW een start gemaakt met een investeringsprogramma voor DVM. In de periode 2009–2012 wordt een bedrag van € 200 miljoen geïnvesteerd. Het gaat daarbij voornamelijk om een betere benutting van de wegen, vooral op de file top-50 en om het verbeteren van aansluitingen tussen de snelweg en regionale wegen. Bij dit investeringsprogramma houdt IenM ook rekening met het groot onderhoud om de hinder voor de weggebruiker te beperken.

Daarnaast voert IenM met het oog op de langere termijn een aantal proeven uit die het effect van meer innovatieve verkeersmaatregelen moeten aantonen. Zo wordt vanaf 2012 op de ring Amsterdam een proef met sturend verkeersmanagement opgezet gericht op een meer gecoördineerde inzet van maatregelen op het gebied van regionaal verkeersmanagement. Hiervoor is € 50 miljoen uitgetrokken.

Spoedaanpak Wegen/Fileplan ZSM

De wet Versnelling Besluitvorming Wegprojecten (Kamerstukken II, 2008/2009, 31 721, nr. A) maakt het mogelijk dertig wegprojecten met spoed op te pakken. Samen vormen deze projecten de Spoedaanpak Wegen. In de achterliggende meer dan tweeënhalf jaar is IenM erin geslaagd het uitdagende doel (30 schoppen in de grond, 10 lintjes) van het programma Spoedsaanpak Wegen te realiseren; binnen de afgesproken tijd en nagenoeg binnen het beschikbare budget. Bij alle projecten is de schop in de grond gezet en het merendeel van de projecten zijn opengesteld.

Overige realisatieprojecten

In 2013 wil IenM de volgende mijlpalen realiseren:

Overige maatregelen

De in de vorige begrotingen onder de term servicepakketten BenO geoormerkte projecten zijn met ingang van deze begroting onder gebracht onder het aanlegprogramma, omdat deze projecten naar hun aard meer overeenkomsten vertonen met aanlegprojecten dan met beheer en onderhoud projecten Deze worden hieronder toegelicht.

Meer veilig-2

Maatregelpakket Verzorgingsplaatsen

Dit pakket is gericht op het oplossen van de meest acute kwantitatieve en kwalitatieve knelpunten op verzorgingsplaatsen langs (inter-)nationale vrachtcorridors. Binnen dit pakket worden landelijk 300 extra parkeerplaatsen voor vrachtwagen gecreëerd en nog eens 400 parkeerplaatsen meerjarig gehuurd. Daarnaast wordt ingezet op een structurele kwaliteitsverbetering van naar verwachting 40 verzorgingsplaatsen. Voor het realiseren van sanitaire voorzieningen op solitaire verzorgingsplaatsen wordt onderzocht of commerciële exploitatie en onderhoud van de voorzieningen door marktpartijen mogelijk is.

Meer Kwaliteit Leefomgeving

Dit pakket betreft het Meerjarenprogramma Ontsnippering. De geplande werkzaamheden binnen het programma lopen door tot 2018. Een voorbeeld van een ontsnipperingsproject is het plaatsen van een ecoduct of een dassentunnel. Hierdoor worden twee gescheiden natuurgebieden met elkaar verbonden. In 2013 zullen onder andere werkzaamheden worden uitgevoerd aan het programma 9 ecoducten, ecoduct / natuurbrug Dwingelderveld (A28), ecoduct / natuurbrug Groote Heide (A2), Faunatunnel Braakman (N61) en ecoduct/natuurbrug Weerterbergen (A2).

• 1) Inclusief aan- en ontsluitende infrastructuur mainport Rotterdam.

• 2) Betreft amendement Van Hijum (29 800 A, nr. 8); aanleg spitsstrook A2 St.Joost-Urmond is opengesteld in 2010 en aanpassing aansluiting Nuth op A76 wordt opgeleverd in 2015.

• 3) Oplevering 2x3 in 2010; oplevering 2x4 Everdingen-Deil in 2011.

12.03.02 Verkenningen en Planuitwerkingen

Hieronder treft u het overzicht aan met het Projectoverzicht behorende bij 12.03.02 Verkenningen en Planuitwerkingen

Belangrijkste budgettaire aanpassingen verkenningen en planuitwerkingen:

• – A1/6/9 Schiphol – Amsterdam – Almere: € 24 miljoen is overgeboekt vanuit het project Stedelijke Bereikbaarheid Almere, omdat dit deel van het project binnen A1/6/9 Schiphol – Amsterdam – Almere wordt uitgevoerd.

• – A27 Houten – Hooipolder: taakstellend budget is vastgesteld op € 695 miljoen De wegdeel A27 Lunetten – Houten is overgegaan naar het project Ring Utrecht.

• – A2 Maasbracht – Geleen: Het betreft de kosten voor de structurele verbreding van de A2 tussen knooppunt Het Vonderen en Kerensheide naar 2x3 rijstroken. Van het totaalbedrag van € 250 miljoen draagt de regio € 35 miljoen aan het project bij (Kamerstukken II, 2011–2012, 33 000 A, nr. 71). De verwerking van de regionale bijdrage (verhoging ontvangsten) wordt bij Voorjaarsnota 2013 verwerkt.

• – Ring Utrecht: het beschikbare budget is aangevuld met bedragen voor de wegvakken A12 Ouderijn-Lunetten en A27 Lunetten-Houten.

• – Zuidelijke Ringweg Groningen: Voor het project A7 Zuidelijke Ringweg Groningen is het taakstellend budget exclusief voorbereidingskosten € 575 miljoen. Van dit budget is € 522 miljoen gedekt op artikel 12 en € 53 miljoen op artikel 14.

• – A10 Zuidas verbreding: op de begroting is voor het wegendeel van de Zuidas (exclusief de knopen) € 629 miljoen gereserveerd. In combinatie met het spoordeel van de Zuidas ten bedrage van € 350 miljoen sluit dit op een totale rijksbijdrage van € 979 miljoen (Kamerstukken II, 2011/2012, 32 668, nr. 2)

• – A10 Zuidas knopen: op de begroting is voor de ontvlechting van de knooppunten Nieuwe Meer en Amstel € 320 miljoen gereserveerd. Op de begroting is een risicoreservering genomen voor tegenvallende tolopbrengsten op het project A12/A15 van € 60 miljoen

• – Het beschikbare budget voor de A12/A15 bedraagt € 517 miljoen, exclusief tolopbrengsten (€ 282,5 miljoen) en planuitwerkingskosten.

• – Op de begroting is een risicoreservering genomen voor tegenvallende tolopbrengsten op het project A12/A15 van € 60 miljoen.

• – Verkenning Haaglanden: een budget van € 425 miljoen is gereserveerd op de begroting voor aanpak A4 passage en N14.

• – As Leiden-Katwijk (integrale benadering Holland Rijnland) € 535 miljoen is gereserveerd voor de Rijkssubsidie aan het project As Leiden-Katwijk (A4-A44)

• – A58 Tilburg – Eindhoven en Annabosch – Galder: rijksbijdrage van € 425 miljoen (na 2020) is gereserveerd voor de twee aanlegprojecten op de A58.

• – N35 Nijverdal – Wierden: rijksbijdrage van € 40 miljoen is gereserveerd op de begroting.

• – Reservering tolopgave Design, Build, Finance, Maintain (DBFM)-aanbesteding NWO, A13/16, A12/15: een reservering van € 300 miljoen is opgenomen voor de drie lopende tolprojecten (NWO, A13/16 en A12/15) voor het risico van het niet slagen van een of meerdere DBFM-aanbestedingen. Doel is dat bij een eventuele mislukte DBFM-aanbesteding een meer klassieke aanbesteding mogelijk blijft.

• – Reservering meerkosten tunnelveiligheid: een reservering van € 100 miljoen is opgenomen voor mogelijke tegenvallers bij tunnelprojecten.

• – Reservering beheer en onderhoud: een reservering van € 208 miljoen voor de toename van het beheer en onderhoudskosten na realisatie van onder andere A10 Zuidas-knopen, Ring Utrecht en NWO.

• – N50 Kampen – Kampen Zuid: rijksbijdrage van € 7 miljoen is gereserveerd op de begroting.

• – Om de doelstellingen van het programma Beter Benutten nog in deze kabinetsperiode te behalen, is gezocht naar mogelijkheden om binnen het MIRT-programma budgetten in de juiste kasjaren beschikbaar te krijgen. In totaal is ruim € 300 miljoen naar voren gehaald in de jaren 2012 tot en met 2015 op het Infrastructuurfonds.

12.04 Geïntegreerde contractvormen

Bij infrastructuurprojecten waarbij sprake is van Publiek-private samenwerking (PPS) bestaat de betaling uit een geïntegreerd bedrag voor aanleg, onderhoud én financiering gedurende een langdurige periode. De meest toegepaste vorm is DBFM waarbij de overheid pas na oplevering betaalt voor een dienst (beschikbaarheid) in plaats van mijlpalen voor een product tijdens de bouwfase. Deze contractvorm garandeert een efficiënte en effectieve beschikbaarheid van de noodzakelijke capaciteit om, rekening houdend met de aspecten veiligheid en leefomgeving, een betrouwbaar netwerk te realiseren met voorspelbare reistijden. In bijlage 3 van de nota Prioritering Investeringen Mobiliteit en Water is een lijst van in totaal 32 potentiële DBFM-projecten opgenomen. In de Voortgangsrapportage DBFM(O) wordt hierover periodiek gerapporteerd.

De projecten A15 Maasvlakte Vaanplein en A12 Lunetten-Veenendaal verkeren in de bouwfase en kennen al een partiële beschikbaarheidsvergoeding voor zover het onderhoud van bestaand areaal is meegecontracteerd. Na oplevering zal de beschikbaarheidsbetaling conform afspraak oplopen. Voor het project N33 Assen-Zuidbroek loopt de aanbesteding in 2012. In het najaar van 2012 zal de aanbesteding van het tweede deelcontract van Schiphol-Amsterdam-Almere (A9 Gaasperdammerweg) en van de A12 Ede-Grijsoord starten.

De betalingen voor het provinciale DBFM-project A59 zijn in het najaar van 2011 afgekocht (zoals gemeld bij Najaarsnota) en daarom niet meer van toepassing.

12.06 Netwerkgebonden kosten Hoofdwegennet

Op dit artikelonderdeel worden de aan het netwerk te relateren apparaatskosten van Rijkswaterstaat en de overige netwerkgebonden kosten geraamd. Dit artikelonderdeel is in de Voorjaarsnota 2011 ingesteld als gevolg van de herstructurering van de bekostiging van Rijkswaterstaat per 1 januari 2011. De Tweede Kamer is op 10 januari 2011 en 3 maart 2011 over de herstructurering van de bekostiging nader geïnformeerd (Kamerstukken II, 30 119, nrs. 4 en 5).