Een veiliger samenleving door een doelmatige en effectieve rechtshandhaving en criminaliteitsbestrijding, en door versterking van de bestuurlijke aanpak van criminaliteit door de decentrale overheden.

Opsporing en vervolging

• • De Minister van Veiligheid en Justitie heeft een regisserende rol. Hij is beleidsverantwoordelijk voor het landelijke opsporings- en vervolgingsbeleid en financiert daartoe onder andere het Openbaar Ministerie (OM) en het Nationaal Forensisch Instituut (NFI). Het OM is belast met de strafrechtelijke handhaving van de rechtsorde (Wet op de rechtelijke organisatie). Het voert het gezag over de opsporing door politie en bijzondere opsporingsdiensten, beslist over de vervolging van strafbare feiten en ziet erop toe dat de opgelegde straf naar behoren wordt uitgevoerd.

Veiligheid en lokaal bestuur

• • Op het gebied van veiligheid en lokaal bestuur heeft de Minister van Veiligheid en Justitie een stimulerende rol. Hij is belast met het ontwikkelen van visie, beleid en samenwerkingsvormen op het terrein van de bestuurlijke aanpak van onveiligheid en criminaliteit.

• • Inspanningen zijn er op gericht het lokaal bestuur zo effectief en efficiënt als mogelijk in staat te stellen de lokale veiligheid te vergroten, onder andere door het bewaken van de bestuurlijke integriteit (Bibob) en de inzet van de Regionale Informatie- en Expertise Centra (RIEC’s).

• • VenJ faciliteert en ondersteunt de aanpak van de meest voorkomende vormen van onveiligheidsgevoelens en overlast, zoals overlast gerelateerd aan jeugdgroepen, alcohol, uitgaan, voetbal en evenementen. Dit wordt ingevuld samen met het lokale bestuur, onder andere via structureel overleg met de G4, de G32 en de VNG.

Prostitutie

De parlementaire behandeling van het wetsvoorstel tot wijziging van de Wet Regulering Prostitutie en bestrijding misstanden seksbranche (TK 33 885, nr. 2) wordt in 2016 afgerond. Nieuwe regels worden in 2016 van kracht, mede om de prostitutie gerelateerde mensenhandel harder te kunnen aanpakken en de sociale positie van prostituees te verbeteren. Er komt een landelijk uniform vergunningenstelsel voor seksbedrijven (inclusief een register van ingetrokken en geweigerde vergunningen en een register van escortvergunningen) en de minimumleeftijd voor prostituees wordt 21 jaar. Daarnaast wordt de Regeling Uitstapprogramma’s Prostituees (RUPS) II regeling verder uitgevoerd (TK 33 750 VI, nr. 80).

Mensenhandel

In juni 2014 is de Tweede Kamer geïnformeerd over de uitwerking van het nationaal verwijsmechanisme voor slachtoffers van mensenhandel, waarin met het oog op de ondersteuning van slachtoffers de zorg-, strafrecht- en vreemdelingenketen beter op elkaar worden aangesloten (TK 28 683, nr. 122). In 2015 zijn de eerste elementen van het Nationaal Verwijsmechanisme geïmplementeerd. 2016 staat in het teken van de evaluatie van deze eerste maatregelen, en de doorontwikkeling van het verwijsmechanisme.

Coffeeshopbeleid

De doelstellingen van het coffeeshopbeleid zijn een einde maken aan het «open-deur-beleid» van de coffeeshops en het terugdringen van de aantrekkingskracht van het Nederlandse drugsbeleid op gebruikers afkomstig uit het buitenland. Daarmee wordt het tegengaan van overlast en criminaliteit die verband houden met coffeeshops en de handel in verdovende middelen en afname van overlast en (georganiseerde) criminaliteit rondom coffeeshops beoogd. Met ingang van 1 januari 2013 is het ingezetenencriterium landelijk ingevoerd. De handhaving geschiedt in overleg met betrokken gemeenten en zo nodig gefaseerd, waarbij wordt aangesloten bij het lokale coffeeshop- en veiligheidsbeleid zodat er sprake is van lokaal maatwerk. Ruim 90% van de 103 gemeenten met een coffeeshop hebben het ingezetenencriterium opgenomen in het lokale coffeeshopbeleid of zijn voornemens dit te doen.

EU-voorzitterschap 2016: bestuurlijke aanpak

De bestuurlijke aanpak geldt als één van de VenJ prioriteiten tijdens het NL EU voorzitterschap. Op 21 en 22 maart 2016 wordt derhalve een EU voorzitterschapsconferentie op dit thema georganiseerd. Inzet is om de positie van bestuurlijke autoriteiten in EU-verband bij het voorkomen en bestrijden van criminaliteit verder te versterken.

Budgetflexibiliteit

De juridisch verplichte bedragen betreffen de bijdragen aan het OM, de bijdragen genoemd onder (inter)nationale organisaties/medeoverheden, de bijdragen aan het agentschap NFI, aan DRZ en aan het ZBO College gerechtelijk deskundigen. Daarnaast zijn de subsidiebedragen juridisch verplicht, alsook de opdrachtbudgetten schadeloosstellingen, onrechtmatige detentie en een deel van de gerechtskosten. De niet juridisch verplichte budgetten (opdrachten) Verkeershandhaving OM en Afpakken worden ingezet om invulling te geven aan de doelstellingen met betrekking tot de verkeershandhaving en het afpakken van crimineel verkregen vermogen.

33.1 Apparaatsuitgaven Openbaar Ministerie

Openbaar Ministerie (OM)

Het OM is wettelijk belast met de strafrechtelijke handhaving van de rechtsorde en met andere bij wet vastgestelde taken (Wet RO). Het OM bepaalt als enige instantie in Nederland wie voor de strafrechter moet verschijnen en voor welk strafbaar feit. De officieren van justitie maken deel uit van de rechterlijke macht. De officier heeft de volgende verantwoordelijkheden: het gezag en de leiding over het opsporingsonderzoek van de politie of bijzondere opsporingsdienst, de vervolging van de verdachten, en de uitvoering van de opgelegde straffen.

De in de tabel opgenomen aantallen zijn gebaseerd op de beschikbare capaciteit van het Openbaar Ministerie voor de behandeling van zaken.

33.2 Bestuur, Informatie en Technologie

Bijdrage medeoverheden

Regionale Informatie en Expertise Centra / Landelijk Informatie en Expertise Centrum (RIEC's/LIEC)

Voor een structurele aanpak van georganiseerde misdaad zijn er 10 RIEC's en een LIEC. De RIEC’s ontwikkelen en ondersteunen regionaal bestuurlijke interventies en combineren die eventueel met de fiscale en strafrechtelijke aanpak. Binnen de RIEC’s wordt ten behoeve van een geïntegreerde aanpak samengewerkt tussen openbaar bestuur, politie, Openbaar Ministerie, Belastingdienst en andere partners. Het LIEC is een shared service center voor de RIEC’s en heeft tot doel het zoveel mogelijk stroomlijnen van de werkwijzen van de RIEC’s en het ondersteunen van de onderlinge afstemming

Uitstapprogramma Prostituees

Bij de ontwerpbegroting 2014 is de motie Van der Staaij21 aangenomen. Met deze motie zijn voor de periode 2014–2017 middelen vrijgemaakt voor de cofinanciering van gemeentelijke uitstapprogramma’s voor prostituees.22 Samen met de middelen voor financiering van subsidie instellingen ten behoeve van uitstapprogramma’s voor prostituees gaat het om een budget van 3 mln. euro per jaar.

Subsidies

Het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CCV)

Het CCV ontvangt een subsidie om kennis en instrumenten te ontwikkelen op het terrein van criminaliteitspreventie en veiligheid, gericht op integrale aanpak door samenwerking tussen zowel publieke als private organisaties. Via onder andere bijeenkomsten, publicaties, instrumenten en de website ondersteunt het CCV professionals op het gebied van criminaliteitspreventie en veiligheid.

Keurmerk Veilig Ondernemen (KVO)

Het KVO heeft als doel het creëren van een veiligere werk- en leefomgeving ter preventie van inbraken, overvallen en brand. Samenwerking tussen ondernemers, gemeente, politie en brandweer staat hierbij centraal. Bedrijventerreinen en winkelgebieden komen voor KVO- certificatie in aanmerking als zij een aantal structurele maatregelen op het gebied van veiligheid treffen. Met ingang van 2016 wordt de subsidie aan het KVO afgebouwd.

Uitstapprogramma Prostituees

Bij de ontwerpbegroting 2014 is de motie Van der Staaij23 aangenomen. Met deze motie zijn voor de periode 2014–2017 middelen vrijgemaakt voor de cofinanciering van subsidie instellingen ten behoeve van uitstapprogramma’s voor prostituees. Samen met de middelen voor financiering van gemeentelijke uitstapprogramma’s voor prostituees gaat het om een budget van 3 mln. euro per jaar.

Preventie bedrijfsleven

Overheid, burgers en bedrijven hebben een gezamenlijke verantwoordelijkheid voor de leefbaarheid en de veiligheid van de samenleving. Met behulp van de subsidies worden ondernemers gestimuleerd preventieve maatregelen te treffen, niet alleen tegen veelvoorkomende vormen van criminaliteit zoals inbraak en diefstal, maar ook tegen cybercrime en zogenaamde High Impact Crimes als overvallen, straatroof en geweld.

33.3 Opsporing en vervolging

Bijdragen aan agentschappen

Nederlands Forensisch Instituut (NFI)

Domeinen Roerende Zaken (DRZ)

Sinds 1 januari 2015 heeft DRZ niet langer de agentschapsstatus. Daarom is de agentschapsbijdrage aan Domeinen Roerende Zaken vanaf 2015 omgezet in de opdracht bewaring, verkoop en vernietiging inbeslaggenomen goederen.

Bijdragen ZBO’s en RWT’s

College gerechtelijk deskundigen (Cgd)

Het Cgd waarborgt en bevordert de kwaliteit van de inbreng van deskundigen in de rechtsgang. Indien een deskundige, zoals een psycholoog, toxicoloog of orthopedagoog, zich als gerechtelijk deskundige wil laten registreren, dient de aanmelding getoetst te worden door het Cgd. Het Cgd heeft een wettelijke basis (Wet deskundigen in strafzaken) en is onafhankelijk.

De reeks in de tabel budgettaire gevolgen van beleid laat een daling zien in verband met de efficiencytaakstelling uit het Regeerakkoord. In 2018 is de efficiencytaakstelling van 8,9% bereikt.

Bijdragen aan (internationale) organisaties en medeoverheden

Staatkundige hervorming Nederlandse Antillen (shna)

De periode na de staatkundige hervorming kenmerkt zich door het steeds verder vorm geven aan de inrichting van de BES eilanden. Daaraan draagt een goede inrichting van de rechtspraak en het Openbaar Ministerie bij. Vanuit Europees Nederland wordt gestimuleerd dat het aantal rechters zowel kwantitatief als kwalitatief op goed niveau blijft. Ook zal er zorg voor worden gedragen dat de staande magistratuur van het OM BES op sterkte blijft. De Raad voor de Rechtshandhaving wordt zodanig geëquipeerd dat er een goede bijdrage is gedaan voor het doen van voldoende en gekwalificeerde onderzoeken.

Financial Intelligence Unit Nederland (FIU-Nederland)

Op grond van de Wet ter voorkoming van Witwassen en Terrorisme Financiering (WWFT) ontvangt de FIU-Nederland signalen over ongebruikelijke transacties (OT’s) van meldplichtige instellingen (banken, geldtransactiekantoren, autohandelaren en notarissen). FIU analyseert de ongebruikelijke transacties en kan besluiten ze als verdachte transactie (VT) door te melden. Het verdacht verklaren van ongebruikelijke transacties en ter beschikking stellen aan de opsporing kan op verschillende gronden plaatsvinden:

• • naar aanleiding van een verzoek via de Landelijk Officier van Justitie Witwassen (LOvJ),

• • eigen onderzoek van de FIU;

• • periodieke matching met het Verwijzingsindex Recherche Onderzoeken Subjecten (VROS)-bestand;

• • informatieverzoeken van buitenlandse FIU’s.

FIU-Nederland heeft haar werkwijze aangepast, om in samenwerking met de opsporingspartners, nog beter te kunnen inspelen op de prioritaire criminaliteitsthema’s. Hierdoor zullen aanvullende LOvJ-verzoeken minder vaak voorkomen. Tegelijkertijd streeft de FIU-Nederland er naar afspraken te (blijven) maken met de nationale politieorganisatie m.b.t. het structureel indienen van LOvJ-verzoeken in het kader van onderzoeken naar High Impact Crime en ondermijnende criminaliteit.

De FIU-Nederland verwacht dat het aantal onderzoeken dat opvolging krijgt bij de opsporingsdiensten omhoog gaat, maar dat het absolute aantal eigen onderzoeksdossiers met het oog op de begrensde capaciteit niet verder zal stijgen.

De bijdrage aan FIU-Nederland wordt vanaf 2015 niet meer vanuit het betreffende artikelonderdeel bekostigd.

Opdrachten

Schadeloosstellingen

Dit betreft de budgetten voor schadeloosstellingen buiten de strafrechtelijke keten, zoals vergoedingen vanwege onrechtmatige vreemdelingenbewaring en in het geval van bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen (BOPZ). Daarnaast kunnen ook vergoedingen worden verstrekt voor bijvoorbeeld juridische bijstand.

Keten Informatie Management (KIM)

De functionaliteit identiteitsvaststelling in de strafrechtsketen is ondergebracht in de voorziening voor verificatie en identificatie (VVI). Om ook bij toenemende aantallen vingerafdrukken de vergelijkingen van vingerafdrukken binnen een acceptabele tijd uit te kunnen voeren is een structurele aanpassing nodig. In 2016 wordt de implementatie van deze functionaliteit gerealiseerd.

Met de toenemende digitalisering van de strafrechtspleging neemt het belang van gemeenschappelijke ketenvoorzieningen voor en afspraken over de elektronische informatie-uitwisseling in de strafrechtsketen verder toe. Het doel van deze voorzieningen en afspraken is om de efficiency van de informatie-uitwisseling in de keten te verbeteren, de betrouwbaarheid van informatie te vergroten en om daardoor bij te dragen aan de verbetering van de prestaties van de strafrechtsketen. De voorzieningen en afspraken hebben onder meer betrekking op een gemeenschappelijk begrippenkader, het faciliteren van de (gecontroleerde en beveiligde) toegang tot relevante informatie, het ondersteunen van samenwerking tussen professionals van verschillende ketenpartijen en het kunnen volgen van zaken in de keten.

Onrechtmatige Detentie

Ten laste van dit budget worden de vergoedingen verantwoord aan ex justitiabelen waarvan is vastgesteld dat recht is ontstaan op een vergoeding. Over het algemeen worden deze vergoedingen vastgesteld door de rechter.

Gerechtskosten OM

Ten laste van dit budget worden de uitgaven gebracht die betrekking hebben op deskundigen en tolken en vertalers, die een bijdrage leveren aan het strafproces en worden bekostigd in overeenstemming met het Besluit tarieven in strafzaken.

Verkeershandhaving OM

Het OM voert het programma verkeershandhaving uit. Uit dit budget worden de uitgaven voor dit programma gedaan, bijvoorbeeld trajectcontrolesystemen.

Afpakken

Misdaad mag niet lonen. Het afpakken van crimineel vermogen door de inzet van het strafrecht, maar ook door samenwerking van de partijen in de strafrechtketen met bestuurlijke partners (waaronder de Belastingdienst en gemeenten), is een prioriteit van het kabinet. Uit dit budget worden de uitgaven voor partijen in de strafrechtketen bekostigd.

Bewaring, verkoop en vernietiging inbeslaggenomen goederen

Ontvangsten

Boeten en Transacties

Op het budget Boeten en Transacties worden de ontvangsten uit opgelegde boetes (Wet administratiefrechtelijke handhaving verkeersvoorschriften) en de ontvangsten van transacties, strafbeschikkingen en geldboetes geraamd en verantwoord. Bij het opstellen van de meerjarige ramingen wordt rekening gehouden met diverse ontwikkelingen, zoals de vervanging van flitspalen en trajectcontroles en optredende gedragseffecten als gevolg van de handhaving.

Afpakken

Het Openbaar Ministerie zet in het kader van de strafrechtelijke vervolging onder meer in op ontnemingsvorderingen van wederrechtelijk verkregen voordeel, verbeurdverklaringen, ontnemingsschikkingen en ontnemingen als onderdeel van een transactie. De doelstelling is dat er in 2016 ruim € 100 mln. aan crimineel vermogen in het strafrecht wordt afgepakt. Daarbij zal ook worden samengewerkt met andere landen binnen en buiten Europa. Daarnaast wordt rekening gehouden met de ontvangst van een incidenteel bedrag voortvloeiend uit een in het recent verleden tot stand gekomen schikking.